J~Ö-rrja
DISSERTATIO PHILOLOGICA;
DE
NOMINE DI VIΝ O
SANCTISSIMO
CUJUS
PARTEM
POSTERIOREM,
CONSENSU AMPLISS. FACÜLT. PHILOS.
IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,
PRALSIDE, ViRio Celeberrimo*,
:no
ANDREA
BOBERG,
L. L. O. O. PROFESSi. REG. & Ordin. PRO GRADU
rUBLICO ERUDITORUM EXAMINI SUBM1TTIT S. Reg. Maj. Stipendiari us,
CHRISTIANUS FORS NER,
ANGERMANNUS.
IN AUDITOR. CAROL. MAJORI, DIE III. JUNIJ,
ANNIMJDCCXLVI.
HORIS, ANTE MERIDIEM, SOLITIS.
1ioTM2C
Typis LAURENTII SALVIL
S:ffi Κ:ΛΕ Μ:TIS
MAGN.fi FIDEI VIRO,
Reverendißmo ΨATRI'DOMINO,
MAG.
OLAVO
K10RNING,
S. S. Theologie DOCTORI Celeberrimo,
Norlandiarum Occidentalitim SUPERINTENDENT I Graviffimo, Ven. Confiß. Hernefand. PR/ESIDl
JEquißmoy
Rég. Gymnafii Scholarumque per Dioeceiliii EPHORO AdcuratiffimOj
MJECENAT1 ΜΑΧΙΜΟ.
/iVter
Uti adventumHyperhoreos, Reverendißme
Timm exfpetfant, gratulabundaquePater, quijam
mente exciperegeßiunt, refpice, humillime psto,
me^ e humili quidem atque agreßi prodeuntem cafa,
nemini tarnen devoto cordis adfeäu cedentem. Equi-dem non
aujus effem, de
facte Tibi,Reverendißime
Pater, ignotus, /?////£
bandpolitum
xvaS-ov,cras-foque
ehboratum
tomo,#//$//£
/üwf omnia, of¬ferre5
nifi
contineretduicijßmum
hocce, ^ ätore Fönte hauflum, refrigertum% lgnofcas igitur, Reve¬rendißime Pater, pro viribus gratulabundum ac
devotijfimum
meumteßificaturus
animum,ta-tatiofiem hane
qualemcunque
Celeberrimo Nomint Tu9jacram
facere fußineam; quam β benigno érferette
vultu
exceperis, erit, de quo mihi in finumagnopere gratidari queam; utpote cum fpemfaciat
certijpmam in poßerum Patrocinio Tuo me
Juffultum
tri, Faxit DOMINUS DEus Exercituum ο
ttuvJo-κρβίαρ,
qui
TePr<eßulem Ecclefii<z
Hyperbore<εcon-ßituit, ut quam diutijpme vivas^ vigeas,
floreas;
ßcEccleßa Chrißi habebit Praßdium, Patria fulcrum,
Familia Tua
Nobili/ßma
decus érfolatium
atque e-go AUcenatem Maximum,Exoptatijßmum.
REVERENDISSIMI NOMINIS IUI
Cukor
humillimus,
VIRQ Admodum Referenda atque Praclariflimo,
Mag.
~LAURENT I O
RAMSTR0M,
S. S. Theologiae, in Reg. Gymnafio Hernofand.
LECTORI Prim. Dexterrimo, Ven. Conilft. ADSES-SORI Graviffimo. PATRONO, omni honoris &
reverentiae cultu profequcndo.
Vrac/arrffmo VfJRO,
Mag.
[ A
G O
B O UNTO,
InRegioGymnaiio Hirnoiänd, Grxcx Lingua LECTORI
Dexterrimo, nec nonVen. Confifforii ADSESSORI
iEquiffimo, PATRONO, quavis animiobfer*
vantia profequendo. Multum Referenda atque Clariffwto
D: no
JONjE
TÖRN
STEN,
COMMINISTRO in Nsetra Digniilimo, F AU TORI, jugiter venerando.
pErtenuem
hane
lucubrationem,
Vobis, PATRONI
& FAUTORES Optimi,in perpetuse reverentiae & obférvantiiE pignus, ob infignem fibideclaratam
bene-volentiam (Sr favorem, cum voto, pro perenni Vehra felicitate,ardentiffimo, offert facramque
facit, ad
ci-neres permaniurus,
Admodum Reverend. & Prseclariffimorum,
Multum Reverend, atque Clariflim. NOM1NUM VESTRORUM
Cultor obfervantiffimus,
A xcu il,
CAPUT TERTIUM4
De Nominibus ΠΊίΤ conjunctim confiderads* §. I,
Xcellentiffimum iilud Dei Epithe¬
ton
, cujus cum Nomine
San£fciffimo jfift* propiorem medi¬ tationem in Partedijjertationis
no-fira Priori promifimus nos
perie-cuturos, & nunc, Bono cum Deo9
adgredimur, tam miro
diverioque
modo reliqua Nomina Dei Auguftiffima, mite&
poft
illud (a.) in Sacro Codice locata, adornantat-que magnificant, üt eorum variatio illuftris, ex
Concordmjtiis Bibitortim eruta, commode ad
ClaJJes
ieu Titulos ialtem Undecim redigi poffit.
Quibus,
quum non fortuiti fint, nec caiu quodam in S. Literis additi, fed finguli haud dubie iapientiifimoA Dei
(a.) Habet quidem XYI&OV plura Nomina Divina &
E-pithetapo/iié, quam«wir#*»&ultimum in Tabula Sequen-ticxhibitum, ut, Zach. iz;u i Chr. 17:24,2, Sani>7;2^
34
DE
JEHOVAH
Dei confilio exprefii,
noftra
qualiacunque
adponc-remus ^ελετ^*?*, qua nempe
occafione
unusquis-que eorum
iecundum
iiibilratam
materiam
a
Viris
&£θ7τνΐνς·οις adhibitus fit. Aft, cum huic
noilro
co*natui obilet Sc anguilia temporis
Sc
ingenii
mei
te-nuitas, qiiominus eos omnesföllicite
&
iecundum
eorum Emphafin inquirere atque
enodare
pofiimj
Eos tantum in praeiensreceniere
volui,
quumhune
communiifimum moxrrilT maximeilluilrant,
ue occafio aliis eruditione Sc ingenioprceflantioribus
fuam in illis exercendi induilriam
praebeatur.
Fre-quentiifimus
omnium
eil
Tit. I. ηκ» ίΤΠ»
iSam.i,3-Zach.
ι, 3.ter_repet.&c.
Sedminus frequentes
Tit. II. πΐίΟϊ Pial. LXXX, 8. Scver
C15.
Tit. III.mxwrbx
mrr 2 Sam.V,10.1Reg.XIX,10,Tit. IV.ryifrOV
crnStf
mnTfiLXXX^.PfiLXXXIVjO,
Tit. V. mos nirr »ntfPf. LXIX, 7.
Jefi III,
15.Tit. VI. rwsm mrr ητκπ JefiIII,1.Cap.X,33.
Tit. VII.
rrwpNii
Jefi x,
ks.
Tit. VIEmottn
rtasmrr
Hofi
XII,
6.Am,
VI,,
14.Tit. IX.
Arnos. IX,
5.Tit. X.ίΤϊϊΟ¥Π
'hVk
Γ^Τ-ΠΝAm. III,
13, Tit. XI.'.mmrirnWnft'
Am,
V, 16.
$-
II
"
Jet. 44:7.
Ff.
wAJef.
1-if.
Sed
quum
haec
in
ZEBAOTH. 35 §. II.
Quum
ex mirahac variatione
Sc
conilruQrio-ne videamus Nomen mrr non femper hmnediatepraponi voci /T&OY, ar&iffime tarnen cum hac per Accentus Conjunäivos cohserere (b;), & nos
prae-terea ex regulis Grammaticurum, imprimis ex
Ca-nombus Scriptum S. convicb iimus, venerandum illud Nomen numquam in Statu ConflruBo feu
re-gimine collocari, vocemque iequencem mpY non
commodius, quam in Cafu Seamdo feu. Genitive verti pofle,
JEHÖFAH,
vel DominusExercituum;
Ideoque hic fhtuimus
Ellipfin
nominisTtSk
(c.),innixi iequentibus rationibus. Nam (i.) Ipia Scri-ptura S. nobis non folum ilippeditat nomen
viSn
A 2 (d)
Ium Ifraeliticum, & illa, quae praceduntmaxin
his-ce locis, conveniant cum aliquo ex τitulis adlatis,
ea praetermiiimus, ut icopo noflro non adeo
inier-vientia. Alias numerarentur Tituli Oäodum, ad-dito titulo illo magnifico ex Jel. 44:6.
^b.) Aug, Varemus in Decad. Mos. Paraich, rooc? p. 108.
dicit: rrx?* licet non ieparetur a JEHOVA, tamen
non regitur a τω nm< : nexus non eil Regminis;
nec
unius nominis.
(C.) Solent nonnulli ulerenyml fententiam ita referre,
ac frpro niS« inter Nomina Divina rétulerit
in-deque eum reprehendunt, quia «nw ipium illud
p'ntot eft, in Statu Regimims pontum. Sed id quidem Hieronymo in mentem vix venit, Ortus inde error
eil, quod literis Lat. icripiérit ELOE, cum dicere
vellet ELOAH, aeque ac νoach 6t Noe efferri iblet
Sic Budd. in Ind. Theol. Dog. Lib. Ii, c. 1. §, ?
36 DE
fEHQPAH
(d.)
commode fupplendum
inElliptica
(e.) &;
con-ciia ifta locutione, quoties nominatilimmum
Nu. men niiOy'rhx
miT, ut videre licet in Tit. III.(f.);
fed etjam eandem vocem iisdemfere phrafibus
ad-hibet, quando vocat Deum iiipremnm
»nSx
ffiJTöwn Jon. 1,9. wvük
W?«
nw 2 Chr.XX, 6. (2.) Haud infrequens eilejusmodi Ellipßs
in LinguaS. tum Veteris Teil, ut: Exod. VI, 25.rVDttw$r\
fubintelle8:o ex comm. 14. m capita
pa-trum. cl. Pf. CXX, 7-tum Novi. Ex. gr. Matth.
X, 2. Ιάκωβος o
τχΖέβε&ήχ
feil.
cf.Vers.3.
cumCCn-tum aliis in utraque (g). (3.) LXX. Interpretes haud obicure hane
EWpfin
innuunt, qui 1 Sam.1, 11.
(d.) N011 iölum totics nirrj ied etjam quoties τηκ &
nynS* immediate conftruuntur cum τω mw,
fubau-diendum νΛ*. Cf. Danzit interp. §. 23. p. m. 52. &
Hiller. Are. K. & K. p. 210.
(e.) Ratioy cur
tamfepe
omittaturhoc nomeii »nS»,par¬tim efie poterit ipfe genius Linguae Hebr,cui iaepius
brevitas eftconveniens, evitata· verborum
phraiiuni-que prolixitate; partim
ipfa
materiatraeftatioms;
quamob cauiTam in stik mere Mftowo frequentier eft
hu-jus vocabuli Eltipßs, quam in Dogmatho
&
Trophetico,(£) Lora, licet non omnia, qua? integram & maxime
naturalem haue locutionem agnoicunt, collegeruiit
Tamovius in Exercitat. Bibl pag. 368. Et GUjfius in
Philolog. S. pag. 6g1.
(g.) Vid. C. T. iPahhcr.
Diflert
de
Ellipiibtis Hebräis*
ZEBAOTH. 37
I, ti. tranfluleruntnK3¥rri!T
κύρος
eåm <ταβ*ωΒ· (*),& Sacer Scriptor Αττΰχχλυφε&ς cap. IV, 8- qui vertit illud ex Jei" VI, 3. Κυςιοςοθεοςo
παν]οχξάτωξ.
(4.)Me-ritiffimi de
Philologia
Viri, Glajjius, Buxtorfius,Danzius, Stocklus, aliique hane
fepe
nominatamEllipfin
in iiiis Scriptis urgent ac aefendunt. (5.) Si rtiNSii oSd , exercituum, P£LXVIII, 13.
& nuQ¥ Ht?»
Principes
exercituum, 1 Reg. II, 5.re-£te vertantur per
Genitimm,
cur nonrfifcOV in hoc facro nexu per eundem;
quum idem iit
vo-cabulum, licet generdliorem habeat
fenjum, quod
mox videbimus? (6.) Si denique
per Adpoßtionem verteretur, ut
GuJJetius
vult, vel ut videturLeus-deno, JEHOVAH Exercitus, vel Dominus Cohortes, vel Dens (qui eil) Exercitus plures, ieniiis redun-daret
obfeurior, durior,
& nimis remotus. Cui-" vis igitur, ad haccsdtendenti,
pateicit, quodnon"
fit melior, nec
iimplicior,
nec commodior träns-* ferendi ratio,quam quse fit
per CafumSecundum&u" Genitivum (h), hoc modo:
JEHOVAH^
vel Dornt-"ms Dens Exercituumr."
Α 3 §. ΠΙ
ς*} Grotius exiftimat in Annot. ad h. ί. plus fuifie in
Codidbus atiis; confentiente
etjam, vel pnreunte
Lud. capello in notis Criticis ad 1. cit. Ted
perperaiir
ac proinde nierito
cailigatus a Cr/ov/o, provocante hie ad confenium omnium Codicum* vid. Bibi JU Iuilr.
(h.) Vid. Hildebrand DiiTert, de imajrrm* §. 2. ρ. zC*
3g
DE JE HOVΑΠ
§. 1IL
Hincpatet vocabulum nifcötf
eile
Suhßantivum
Reifum Genitivi Cafus, quod aNorainemirmediacc
tantum, per
fubintelle&um
Conßruftum,
regi-tur(i)··Eumque
Cafum hic denotareObjefium,
opti-me ex Regula D. D. Danzii de Subflantivo Redo (k)
colligimus.
Quod
nonpoteft
eile aliquod Singula¬
re , quoniam fcimus
, praeter ea, quae
in
ilriÖiori
fenfuveniunt fub nomine tOtf vel riliOJf (1),
plu-res alios etiam exercitus Deum habere, licet fub
aliis nominibus: utLocuftam,
melolantham,
bruchum&erucam , quas DEus
ipie Joel. II,
25.nominat
exercitum
fuum
magnum: Σφήκαςfeu
cra-broms, qui vocantur Sap.
XII,
8· 00ff01 ™ ^Pa'Ίο7Γί3χΘέχ, Prcecurfores exercitus Dei: <rpa)ivpctj&«Vä,
exercitus
fuos,
per quosMatth. XXlI,
7.intelligit
DEus (λ) copiasRomanorum, &(#)famem,
peftemac ieditionem (m): Eledos, Vocatos &
Fideles,
quidi-cuntur Apoc. XIX
, 14. τα fpajenfielet 7Λ
év
τω xpamCf. Jef XIII, 3,4. Denique Diabolum 7™
KorpoKpå-75 αιώνος τ*7*, cum multis iiiis Legionibus, ut
fatentur ipiiMarc. V, 9. &Luc. VIII, 30. (n) quique ad-(i) Adeo, inquit Aug, Farenius in Decad.Mof Parafch»
FhtiWp.108daturΠΊΠ*- -Re$or, &Γ»1ίΟ¥,quse
regun-tur, feu funtin regimine Dei.
(k) Vid. Ejus Interp. Ebraeo Chald.cap.1.§.22. p. m. 3r; Conil. Glaft Phil. S.Lib.III.tr.1 p.108·
(I)De quibus egimus cap. II. §. XII.
(111) Vid. c.Stockii Novum Teil,adh. I.
ZEBAflTH. 39 adpellantur
Exercitus inferndlis.
Unde merito ex-GlamemuscumProph.Joele,c.II,n. vnno "TKD Ma¬gnus
valde
(eft) Exercitus vel caftraIpfius!
Etqusra-muscumBildadoJob.XXV,3.V"inA
mlSumeftnumerus turmis Ejus ? Ideoque Objeäum aliquod generale &
tmiverfale
in hac formula intelligi debet,circa qucd DEus, tamquam fummus Imperator, ra-tioneprovidentiae fiias veriatur, cui omnes hi exer¬ citus^ ccdefles <£r terreftres^ militent. Sedgeneralkts
tradi non poteft, quam quod habetur Gen. capjl,
I. CttO* bl· Cf.PPXXXIII,0. JeiiXLV, 12. Nam (i)
manifeftumeft in 1. c.Sujftxumvoc. (o)
reipice-re voces prsecedentes; DWH Caeltm, nempe
Jide-reum, & reliqua eo ipe&antia;atque ptfn terram feil globumterraqueum, qui ccelo contradiftinguitur. (2)Particulam
Sn
hicfumi,
ut inquampluribüs
aliis fcri-p.47. Satanam in iftislocis fubvoc. Aeyeuv fibifimile quid «jo* adfe<ftafle,adeoque
mentitumefle,quo
"
Chrifto hujus illuftriflimi tituli honorem derogaret, fibiquc magnidscmonum Principis gloriam vindicaret, Nam segrenbiperfuaderepoteft,totfuiffe in horiiine ifto
miierrimo, quot 111 Legione (vid. stock, ad Matth,
XXI, f3. ) olim numerabantur. SedLucas 1. c.apcr-te rationemhujus adpellationis addit, dicens: οτ^αι-fioviA τγοΤ&αεισ-ηλ^ενειςavJov, Quod in fententiic fua? fubiidium adducit ex Matth XII,4f. & Luc.XI,26,
fcieudum eft ibi per Synecdochenefle numru?»ctrtum pro
incerto, ut: i,Sam. II, Ϊ.
4o
DE
JEHOVAH
icripmrae
locis, univerfallterSc
diflrihutive
pro fin-gulis generum,nullo
excepto, tammanifefta
ex¬empla in utroque
Teft. probant,
utadfenfiim
nul-lus facile negare pofiit. (3) Angelos etiam per omnem hunc exercitum intelligi ex Neh. IX, 6.
con-ftat: exercitus coelorum Tibi ··.JEHOVAH)fe
incur-vant. Exercitusutiquecoeli Deoie incurvans, alius
eflenequit, quam
Angelorum,
qui& alibi
(ρ) exer¬citus cpmmemorantur.
Atque
fic
exloco adlato
in-telligimus
omnesexercitus
Angelorum, ftellarum,
quarumvis creaturarum, cum
rationalium
&
irratio-nalium, tum animatarum & inanimacarum, Verbo: omnia, quae Deo in triplici Ejus regnopQtentids,gra*tia, &
gloria fubje&afunt(*)
§· iv.
Quid
Igitur conveiiientius, quamfhtuere
pri-mam hujus Divinae denominationis Qrigimm,
ejus-qüe
illos Vulgatus omatum;fed huic veriioni repugnat E-tymologta & Analogia Grammatica; quia «dx habet«t
non% infine. Viå.clerfcus inh.l. ubi inconftantiamGrt
Verfionis circa hoc vocab.arguit.
(p)Vid Cap IL$tXII. not.γ. Difiert, n. Prior.
(*) Omnia, inquit F*gius ad 1.c. veniunt adpellatione
Ixercirus'y eo quod DEusper illa fuain Divinam infini-tamque potentiam, non aliteratqne Rex aliquis per
copias fuas exferit, Hinc poftea in Divinis Litéris,
rnaxime in Prophetis, nat* funt iilius modi Dei
ad-pellationes, rmajj-nm, quod feil ipfe fit
Do-minui exercituumjttm cwleßium^
ZEUAOTH, $ que primarhtm rejpefium ex infigni & umveriali hocce Effefitt, jam ut Objedo
confiderato, dedudhim
eiTe?Quippe (i)non folum ipfum vocabulum (q)
eandem agnofcit radicem &eundem habet
fignifica-tum;fedetiamfumiturcollediveutnwi-(2) Hocce
vo-cabuio indicatur
quidquid
in ccelo
&terra continetur, quod optime reiponaet adpellationi in Scriptura S.haud
infrequenti,
utpotecum fummum numen
voceturpNn
vtao
awrr mrrJEHOVW^
Denseceli,8cDeus
terra,Ge.η.XXIV,
3. Npw V,Π. Δεσ-ποίης των χξανων zcti της γης, κ]ιςης των
u£tzjavy
βατίλευς xjlcrzåg er*., Judit. IX,12.Cf. Gen.
XIV, 19. 22. Deut. IV, 39. JoCII, u. Κυξζς τέ a^civis ζα) της
γης, Matth. XI, 25. Luc.Χ, 21. Adb
XVII,
24 Szc.κίξκς
TTcttfav. AdbX, 36.Quo
etiam reipexit fine dubioDivinus ψάλτης ΡΕ
LXXXIX,9.
vs imtOH ΠΊΓΡ
Π» |ΌΠ
^OyOjEHOVAH,
DEusZebaotb(Exercituum)
quisficut Tu fortis JAH. Ubinon folum hanc
Augu-itamphraiinquoadejus
figmficationem
explicarevideturcumDeo tribuit robur
immenium-&fortitudinem inf* nitam; ied & innuere ipiiim r* primarium
re-ipedhim,
& unde origo hujus voc. fit derivanda,quandomox additin comm. 12.
pj*
qS
ηκ ow7ui[unt cosli^ etiam Tua eßterra. (3) τωm&öX inter-Β
dum -natu iuo agit, regit, &
moderatur, fine quo nihil efficiunt.
(q)Liceat, inquit Orufiut, in Annot.ad
JofuamCap
V, 14. exponere illud mir tm yjtrincepExercituumDmini,
ut fitfing,
42
DE
JEHOVAH
dum prxfigkurπ (r),quod praeter
Articulum
(s)cor*, mode denotare poteft notamuniverfalitatis
(t),hoc feil fenfu JEHOPAH, DEus omniumExercituum,quiecelimi & terram implent. (4) fine dubio LXX
Interpretes& Sacri Scriptores N, Ted. hoc
generalis-jimum
DeiObjeAum
intellexere, qui transtuleruntFflifcäf· per voc. ttaFJok^uJup, de quo deineeps a&uri
erimiis, (5; Si conje&urae liceat indulgere, non ad« niodum improbabile videtur, Yet. Eccleiiam, audi·
ta exfrequenti Genefeosle&ione
phrafioN^
*73nonFolum ut excellentiffirnum Epitheton Deo tribuifte; fedetiam loco72 Sdpofuifle hoc voc. in Humer0
flui
rali ad omnem hunc exercitum, ieu multitudinem,ii-gnificandum. (6) Viri
eximiaseruditionis
& acutiiümi
jiidjciifarna celeberrimi,
Lutberus, Calovius
,Glas-Jus, Buxtorfius, Schmiäius, Coccejus , Drußus ,
G>-zelius, Michaelis, Danzius, Stockius, & complures alii, indeenatameile
hanc adpellationem
rviiOtf con-ftan-(r) Vid. Tit. VIII. IX. &XinTabula,
(s) Offendimus quoque Articulum π prarfixum τοπικοί in profanonexu, ut: 1Chr.27:3..maasr? n»So quae phra-fisfuafignificatione videtur coineiderecumαΥηπ n»Sa
2,Reg,atqueita habere notionem dißributham
& ««iper/d/f^quum ejusdem fit forma atqueffliOsr»,quas in Tabula noftraapparent; ied latius hoc voc.
exten-dinonpoteft, quamad qmütbet exercicus,
quorumPrin-eipibus prafuit ihmmus Regis Davidis Dux Jaicho-bnam de filiis PerezL
(t) Cf. i>. u.Dmzü Iaterp. Ehr.
Chakl, Cap,
Ii,
§. 6σ, Ρ*ZEBÄOW. 43 former in fbis fcriptis innuunt,
Quis
ergo dubitetre-eeptas
fubicribere fententiiE?
§. V. .Sed quam venerändum Nomen irij&nf in
Sacro hocce nexu primum omnino occurrat i Sam.
I, 3. alii huic voci anguitiores pofuere
limi-tes, ejusque ampliffimum ambitum coar&aruim
Quprum in nurnero (1.)
iunt Dofiores
Judaofmn^qui ajunt, Deum vocari Dominum. Exercituum re*.
ipe&u
rhyo
ntöGß?' Exercituum, quos habet in Su-perioribus, fiveccelo,
per quos haud dubieAnge*
los intélligunt; & HDD ΓϊΐίΟϊ exercituum inferiorum,
pne>, qui funtIfraelitae,
utpote nomine ηΐίΤtftkys
denotati, Exod. XII, 41. (11). (2.) Pripremiententias illorum partem fequi videtur Camp. Vi*
tringa (w.); qui, poftquam
conceiiit,
meritoqui-dem Deum vocari n»G¥ mn»> tumDominiiEjus
am-pliffimi
refpe£tu,
cuiAngeli, confiliorum
Dei ex-fequendorum Miniitri,homines, Sc univerfa
naturia rerum eil fubje&a; tum ratione Providentia,
cujus Legibus ordine, iis ab Imperatore
pnfefcri-pto, parent; tmec iubjicit: nec tarnen
mihi efl
du-bium\ quin in hac adpellatione primus & proprius fit refpeäus ad ANGELOS, DivinaProvidentia
mi¬ nijiros, Sc qime feqq, (3.) Poileriorern vero tueriB 2 ,vult
(u,) Vid, Kimcbi comment. in Jeft cap. 1:9,
44
VE
JEHOVAH
vult Joh,
Spencertis
(χ), quum monet,Deum Re~
gernetjam
Militär
em,inter
liraelitas cli-m fuifle$
quia in exercitu
Iiraelitico
Deus
ipie, fummi
Du-cis titulum gerens & munus
obiens,
voluit copias Ifraeliticas dici mrv nWW, femet vero miOtf mn\Deinde addit: Deum hoc titulo toties
inßgniri,
quodin exercitu
Ifraelitico fummi Ducis
nomen &offi¬
cium olim tenuiffet:quod probat
exPil
XXIV,7. $. 9. Atque inde
concludit;
titulum
illum
Deoadhafjje,
quod
hello
fotensejjet,
&
potentia fua
bellica totgloriofa Jpecimina, in
deferto
cum primis,edidijjet. (4.)
Job.
U.
Hildebrand
(y.)
autem cre-dibile ducit, Deum hunc titulum accepiiie ex ma¬gna
illa
multitudine Iiraelitarum,
quae,inftaringen-tis exercitus, quotannis
Schiluntem
confluxit,de-votum fuum cultum Deo prseftandi eaufia, & E-jus praeiidium, in rebus
iliis defendendis,
contrahoflium vim & impetum
implorandi.
Quodprs-cipue probare vult ex
Area
foederis,
quae 1 Sam.V. 7. 8. vocatur Area Dei
Ijraelis;
Pofleriori ve¬ro Sam. VI, 2, Area 7* JEHOVAH Zebaoth.
(5".) Alii (z) denique reftringunt hujus
adpellatio-nis primarium
refpefium ad
Ecclefiam militantem,
innuil-(x) In DiiTert. de Theocratia Judaica, quse eft in Tradt ejus de Legibus Hebr. Ritual ρ 179. Et
cum eo outloVm inTracl. S, t. Jud. JEHOV7E Ze¬
baoth pag. 17. feqq.
(y) In DiiTert. de JEHOVAH Zebaoth. p. 34. 3f, 36, (z.) Ut. Gußetius in conimcnt. Ling. Hebr. pag. yoy.
Ch*i-ZEBAOTH. 45
mukös exercitus divifam, quibus, adverilis hoftes (iveCärmks, iivebpirituales pugnäntibus,Deus adeft tamquam fummus Dux, eosque vel ducit, vel
ca-ftra metantes tuetur.
Quam
typice inmrr rvifcOtf
reprseientatam & adumbratam loca Prophetica de»
monflrare, in primis Je£ IX, 6. contendunt. §. VI.
Pisequidem flintomnes hx fententise,
quasrecen-fuimus,
nec fuofundamentoinScriptura
S. deftituivi-dentur: immo plures aliae addi pofilint,quum·, Deus ubique fuos habeat exercitus, qui
pro Ejus, gloria & hominum piorum akterna falute militant,,
Sed ab hoc vel illo Objeélo peculiari primam hujus. denominationis originem, primariumque
reipeäum
fuiile derivatum, id quidem a nobisimpetrare non
pofllimus, ut credamus.
Quippe
Γι.) nusquam in-venimtis hunc titulum adeo Specialiter ad Ange-los, licet fint ceteris creaturis dignitate excellen-tiores, Dei primarii miniftri, reftringi, ut reliquiB 3 Ejus
ilo Filio Dei, hominum Mediatori; non quidem Ei
competere credit ratione Perfon#, fed ratione Corpo¬
ris Myflici, quod eil Ecclefia. Et Sam, Andre# in
Dis-fert de Praßdio Ecclefi<e Militantis, ad Pii
XLVI, i-8„
'
qu£C habetur in τhefauro Diip. Tbeol. Pbilol. p. 645·.
His-ce favere videtur c, Vitvinga 1. c, refpettu tamen
ft*
cundarto, hiEC dicens: Senfη pvriKeajepca & fublimioY&
tarnen veriffimo, Deus Abrahami adpellatur
Dominus
Exercituum, refpeclu Sanftorum, voluutati nutibusque Ejus, Angelorum Ctxkfiium inilar, parentium in his
46
DE
JEHOVAH
Ejus exercitm
excludantur.
Siab his
primariodeicenderet haec adpellatio, potius
fortade
ex illu»ilri eorum adparitione in forma vifibili, Gen.
XXXII, 3. G£ 2 Reg. VI, 17. Ρί. XXXIV, $ yfurparetur voc. ΓΉΠΟ.
Quin Sc
differentiam
ali-quam indicare
videtur ipfum
Femininum
Genus
vo*eis niNJEfi cum de
Angeiis,
ubi dicuntur
Exerci-tus Dei, occurrat in
Mafculino
wy£y Pf CHI,2:1ρ & CXLVni, 2. (2.) Nec commode hoc
Dei Epitheton unice
refpieere poteft
mm nteqfcex-ercitus Demini, qui ex /Egypro adicenderunt. Namque, ii ex
hisee; fine dubio mentio
illius
im
Libris Moßs, prsefertim IV. & V. ut & Joiuae
& Judicum
ßepius injefla
fuiffet.
Verofimilius
ugitur
videte,
Ifraelitas
ob ingentem
fuam
multi-tudinem hic & in aliis locis adiimilari
numerofijß-.
mo Dei exercitui, haud aliter ac Exercitus
Davi-clis,
ι Chr.XII,
22.Cf. Deut. X,
22.ubi
ejusmo-di fit
comparatio,
Modirieatur
quidem
in
nonnul-Ijs Jocis nomen rfifrO^ adjefta
aliqua
limka-tione, ad 7w SfrW feu populum Jfmeliticum reiph ciente; verum
inde
nihil aliud elici poteft,
quamquod
hunc
populum peculiari
feedere
fibi
Deus
adjunxerit,
voluntatem
iuam
eis
manifeftarit,
&
Meifiam, Salvatorem
generis
humani,
exipfis
o-riundum
promiierit
(a):
eamque ob eauflamRex,
Diix, Ρroteclor,
Reäemtor, portis
&SanÜus
IJrae-lis ßepiilime in S.Cod. JEHOVAH
Zebaoth
nun
-
ΖΕΒΛΟΤΗ.
47
mipemi*. (3·) Nec faeile ex illa
Ifraelitarum,
Sehr*Imitem iter
fäcientium,
ibique Deumcelebran-tdiim, multitudine, hax adpellatio primario deduct poteft. · Haee enim multicudo, numquam didtur
circa ejusmodi Feftum vel in alia eoncione
fed ßepe, ut: Job* XVIII, ι.Ή
fny omnis
congregatio filiortim IJraelis. 2Sam. VI, 19. pon
Univerfus
popidus, tota multitudo IJraelis.2Reg. XXIII,
21. omnispopulus. 2 Chr. V, 3.Omnis vir Ijrael, &c. Pari etjam modo in
aliis
verbo-rum formulis, ut: 1 Sam. IX. 16.
Unges Saulem,
ait JEHOVAH Samueli, in Ducem
fuper popidum
rnetm Ifraelem. Sic 2 Sam. VI,
21. dicit David, ic eile Prineipem fuper populum 75
JEHOVAH, fuper
Ifraelem. Ceterum hoc voc. ΠΚ2¥5 hne hocce
iä-cro nexu, magis proprio
deiignat
exercitus militä¬ res Ifraelitarum,quam univerjum populum, ut: 1 Reg.
II,5.PfXX,i2.quialias
vpeanturOHtüniOXrrSD,
omnis exercitusfortium,2 Sam. X,7. Argumentum
ve-ro ex collatione di&orum ante cit. haud tarlti eil:
mo-menti; ut remconfieiat, quantumvis licet adornatuni ipecioie; nam Area Foederis in eadem hiftoria
vo-catur &
ßmpliciter
ο*Π^Π
pTS*> Area Dei. 2 Sam,VI, 4. (4.) Ex ienfu
ίίΐσ
Myftico, etil SanAi & Fi*deles ßepe ob graviißmam fiiam luelam & tenta* tionem merito ferunt nomen Militis
Spiritualis,
&vereconflieuunt exercitum Dei viventis, in exercitu ;
Ifraelitico Exod. XII, 41. & 1 Sam.
XVII,
36.g4 DE JE
HO VAH
Ducem, fummumque Imperatorem, cujus?
volunta-ti nutibusque in bis terris pareant; eo minus ta¬
rnen hsec primaria hujus Epitheti c/r/go haberi
pot-eft, quo certius conftat, hunc exercitum militan¬
tem plerumque, Proh dolor! eile CDjföD (b.)s
reßduum ficut
partimJe£
I, 9.Cf.
Rom. IX, 29.et μ,ιχρον TToifAviov parvulum gregem Luc. XII, 32.
Quid?
quod
temporeElise ad
tarn exiguamcater-vam reciaclum, ut conqueratur Vir Dei, ι Reg. XIX, 14, fe
folum reliaum
ejfe in hiice cailris; quem tarnen coniöletur Dens vers.ig. quödintereaJiiperflites
fibi
fccißetin
Jfraele feptem millia
rniii-tum, qui non rranfiverint in cailra Baalis.
Quid
vero eil tam exiguus numerus in relatione ad
nu-'meroiiilimum illum, qui habetur Gen. II, 1?
§. VII.
Vidimus omnes craturas, quas continet cselum
8ctzmjngeneredefignaripervoc. niiGtfnobis jamcom
iiderandumerit, an
jEpitheton
iolius Dei7retv]oKßoC]up{c\quod (b.) Vocem bpdu tanqtum partim^ Jei. r, 9, pertinere ad
antecedentem Tip rcliquiäs^ innuit Acceutus Major
At-nacbus illi fubfcriptus. Vid.C. Vitringa. Ad h.l.p.44. (c) Rad. Cudwortus in Syft. Jntell. Univerfi cap. 1V.§.
XVIII. pag. 390 tradit: Horum Apollinem in HieYoglyphicis referre, quod /Egyptii naturam feu Deurn infinite
potentem venerati fint, quiuniverium orbem & fece-rit & moderetur, feu πΑν]οχξα)οςΑ,
ferpentisqueima-gine virtutes ejus oculis exhibuerint; Ted AcutiC Joan L. Moshemius in not. 97. rationibus haud
ΖΕΕΛ ΟΤΗ. 49 quod 3LXX Interp. frequentiffime, &S.
Scripte*
esΜ.Teil, decies ejus loco adhibuerunt, fit ei
feil icquipollens1 Sine dubio hi per vrdvjoxfctj^ gerie-raliffiraam-7?· fignificationem fiio sevoprobatam exa&iffimeexprefierunt. Nam vi vocis denotat roV *£«7?f iciL s'', qui ownerobur, virn acpotentiam habet;; vel πάν.κξαίος
ίις
πάν]* εχοίΐα,, qui omne in ο-mnesresroburImperium habet (d); vél utiiiud ex-plicant icriptores Grarci. Hefycbio eilπαν]οκ^Μξ
οeeog5 * omnipotens Dens, qui omnibus
bnperat.
Cyrulo Hiercjolymitam (e) c έξχσ-ιάζω^qui omnibus imperat, qui omnibus dominatur: ma¬ gis
peripicue
adhuc Pachymeri (f)
λεγί]αι
παν]ΰχ(>ά.
7a>e> 071 πάντων KPctj&ixai,e£ya-ia£et^ και εττΛξχ&ηe£%<rta tzvj&τοις άιοικαμενοις&πα<η? dicitlir πα.ν]θκξάΊ&)ξ, ψΙΙ Ortwibus
imperat& dommatur, poteßasEjus omnibus\ qui ab qfo gubernantur (g). Atque fic illis denotat
Deum omnipotentem, cujus imperium exteridit. jfe
ad
omnes res in hoc univerio. Qua etiam ratione
o-ptime convenitcumadpellationibus Dei in Vet.Teil,
ut: (h), Dens omnipotensjfeu infinita
poten-C tia
fignificare hominem magna inilruclum potentia, &
nulli legi lubjedlum. Nihil tarneneerte deficit. (d) Mintert.Lex. Gr.N.Teil,dt «frwC Clav,N.Teil.
(e) InCatech. IUuin. VIII.p.74·
(fjPag.66γ,
(g)Quiplurés huiusvoc.
explicatimles defidcrat,
adeai Théiaur. Ecclefift. Tom.II.p.^62.(h) ALXX. Interp. etiam reddiiur
WJofc^^Job*
5ö
DE
JE
HÖ VA
Η
tiavalens, Gen. XVII,i. το,π
Sx,
abfolute
w-lidm&
prdpotem,IfcutX,i7.
Sru
?K,Dettsmagnus,
cujus Majeftatem nullus finitus Angelorum vei
ho-mintim intdiechis adaeqtiate comprehendere poteft y multo minus ei refiftere, Deut. VII,21.tDD
3111
ob.potentia
XXXVI,&
5.robore
Quse Hebraicaeft maximus
quoque&
Deivalidifjmus
Epithetavidemus uiurpata efleante receptam illam Dei deno-minationem Zebaoth; quod non partim
fever
ienten-tiae noftrade generalio#i 75riföQX fignificatu.Exqui-busjam
conftat,
quod, quantum ad reifignificatie
veritatem, κυξίος παν]α{>)οα\ωξ 2 Cor..VI,ig. vei magis
emphatice
okv^jcouo ψ^και ο ερχόμενος οτταν]οκξΰί]άύξΑρΟ.Ι, g.idemfitacΠ)ίΟ£ ΓΠίΤ. Sic ο ®εος οTravjczpct]^ Apoc»XVI, 14. cap. XIX, 15*. fit
tyrhtt
rmw. Et κίριοςο Θεος ο. TTuijoKpctj^Apoc. IV, g.cap.XI,17.cap» XV, 3.
cap.XVI, 7. cap. XIX, 6. cap.XXI, 2a. fit idem ac
nw 'nSx mn>
(i)-f. VIII.
Hiiceex Sacris Literis & reliqua antiquitatede
ονοματολογία Nominis MW pramifiis ac intel*
leÖis,
ipia ratiotra€tandi, jure quafi a nobisefflagi-tare videtur, ut Sandiifimihujus nominisfenfwnfeu ßgnißeatimem tradamus.
Sed
in hac re exponenda veremur, ne Agurr qui, cumhumant ingenii arro-gantiamobtundere vellet, nobis &hoc, velutinex-plicabile
finitaenaturaviribus Problewa
proponatlob
ven-(i) C£Aug, Vmnn Pec,adMol, Paraich. ww pag. iq&.
ΖΕΒΑΟΤΆ
vendam: Quis flattut omnesfims term? qmdmmen
Ejus?· ér quod nomen flii Ejus? Prov. XXX,4. Cf. Jud.XIII, r&Apoc,XIX,ig. Unde jure difcimus ,
quam curtam bolem eile humanointelleOrui ad
men-mrandam Di vinte eilentiae Sc perfeclionum abyifum,
&, quidquid de hoc Screliquis Dei nominibus icien-dumeil-, rationem fibi reliclam penetrarc 11011pofle:
attamen prteeunte Divino Spiritu, diqualem Ejus
cognidonem homini, debitis icratinii fubfidiisrede utenti, haud denegandam putamus. Ideoque Sc
nos, priusquam hanerem maximi momenti adgré-dimur, nonnullos Dei titulos exSacro God pröferre
volumus, quibtis Yiri ®so$ryeurot iuoimum Nunien diftinxerunt a diis fi&itiis ieu Pi.XCVi, 5
; illos prtefertim, qui cum hoc Augiiftiffinio
viden-tur habere aliquam convenientiam. Antiquiffimus
Scriptor omnium Mofes Déut.X,l7,adpellat Deum:
JEHOVAH - - qui
ipfe eftDTiKil
TMοτΐτκπ
Densdeorum,&Dominusdommorum, Densmagnus,pa¬
téns Érformidabilis.
Cf.
1Chr.XXIX,11.12.Neh./, 5. EtPaulusinPrioriEpift. ad Timoth.VI,15:16.vocatEurn:
ö μακάριος και μόνος Δυνατής, οΒατιλευςτων βα<τιλευον]ων9
καιΚύριος των
κυριευόν]ων,
κ. τ, Λ.Cf.
Apoc.XVII,
14. ScXIX, 16. Quibus locis videmus DEum vocari
fu-premum Dominum ac Regem, cui in
univerfum
o-mnes dii, omniumquegentium acpopulorum domini
Sc regesi unacum
quibus
vis creaturis
fubjeHi
fnnt,&:
inquibus
ille
fumma
Majeftate
&
potentia.fe
pol¬ lentem oikndit. Saltem ex hifce prceraiflis facilecon-52 DE
JE HOVAH
concludere licebit, nomen San&iifimum fi ΓΠίΤ*
üilri&e iiimatur haec Augufta phrafis, in genuina
ilia iignificatione, denotare: Ens aterηum, α quo ο-,
mnes creatur#caießes ér terreßres dependentatque
re-gunturv
vel
latius,rette
etiamiignificare:Supremum
atqae unkum DominumMonarcharn,
quiomnibus¬
in hocunherfo creaturisfapientijßme pr<eeft, illisque ,pro nutu
fuo, in
F.ccleßce
&fidelium
in primis proteflU
miemy atque
maiormn vindiäamy
πανΊοκξ*)οξΜωςu-titur.
§. IX.
Ex hifce haOenus adlatis facile cuivis patet,ve~ nerandum hoc Nomen rrootf HW effe Soli Deopro¬
priumy
St nulli
creaturacommtmicabile.
Nam
nonΙοίumEcciefTapriicaTudseorum Deo hocnomen unice irihuit, i Sam, XVII,45. Pil LXXXIX.9. fed etiam Dens ipie i'ibi ioli hunc Titulum vindicat Jer. XLVI, 18. Am.V,27. Atque iic tot! Sacro-iantlas
Trinita-ti haud dubie competrt; quod Sc Canticum Seraphi-micumcomprobat,
Je£VI,3.
rmwnur &Τψ&Τψ
OTp Sunflusy Sanflus\ Sanftus, Dommus(DLus) Exerektuum, Ubi manifefte apparet, iermonem eile de
tri-hus realiterdißinftis* nequeenimtrina vocis ejusdem
repetitio
trahi poteft
vel debet
ad Superlatfy
i
nota-tionem, autad
affeäus
vehementiam (k)
defignandam;
ied(fe) IravifumfuitJob. Bnxtorfio Νep. in Cstalcffis Saerkjcap. LXX.qui docet, ejusmodi rcpetitionesnihil aliudinnre¬
rey ['ratereximiamrst, de quasigxtur^pr<efiantiamy
autafftclus
ychzmentitm♦· addudis,miententiaciiiac
fubfidium, Iocis
zebaoth:
jfédnoniblum hoc locoJeiajano fitfirrnum rte&itur
ar¬
gumentum pro Trinitateperfönarumprobanda
adver-iiisJudseos velJudaizantes,riteexplicatis locisJer.
VII,,
4,cap.XXII,29. Ez.XXI,27; quaeparitertriptkitatem
cumimitatecon/un&aiBhabent
(1);verumetiam difer-tis verbisinnuitur, hane denominationem niiCBf rhn»; per hocteringeminatum p conpctere &Patri, & Filio, &SpirituiSanflo.Pofletidipiumultra dementen
eundo per loca S. Codieisy hunc Divinas
Majeftatis Titulumexhibentia,exCharaQbribus
hypoftaticis
di-ftinguenda & dijudicanda, cuinam potiilimum Per-iomc hic &ifthic proxime conveniant; ceterum hxc meditatio cum a noilro inftifuto, forraflis &
iphaera
ardiori, paulloficremotior, aliis reÖtius curamhane
C 3
fub-vehementiam i»mereflargimuFf ledhicelTe,
Ut ill illo &
inTheii adlatis, trinamimme&aterepetitionem,
nega¬
mus ex interpofito oft»*» Illud vero Jer,.
7:4cum
duobus reliquis
(1) Optitne & eruditeexfcriptfs Joiephi &Rabbrnorum
explicatDanzius in Interp, Hebr. Chald. cap; I, ξ, 14.
n.3. p» ni. i6.& feqq. Templum
f innu it, tangiturj nu¬
meraquidemtmkumyféå tribus conitans partibus:
qua-rum cuiqfue nomen etiamapud Joiephum
com-petit Un deR. Joieph Kimchi, ex ailegatione filii,.
com meni. in K c; fdeo, art, tribus vicibus
repeti it rrrrVyn lemplum Domimquia hx tres partes
,. leih
Vefiibulum, Templum , acPdntm'y id,quodTempFum dr¬
eitur, conflituebant. Di dumjer. XXii:29. ubi
px ter repetitur, exR. Sal. Jarchi verbis itavindfcat. Nomi¬
ne terra ifraeihtres comprehendebantur terrse:
Traftus träns Jordanm, (Sf GaliUat» Qu&m
S4
DEJEHOVAH
fublimöremrelinquendam
cenierous.
Nonxinila hutc
ipe&antiafuppeditat jo.
Ulr.
Hildebrand
(m).
§. X.
Hiec jam iunt,quas ηobis de
Sanfliflitno
Noml·
ΓΠίΎ ex occailone dicenda videbantur.Hoc
fortaifis adhuc monendumfupered, ut, quumcoil·
ftet, hoc maxime
venerandum
Nomen
ehe
folius
Dei proprium,
quod
noniine
profundiffinja
animi
ve-do dividi, ex Cod.ScheYüthc.9. d. 2.probat: Locum
denique Ez. 21:27. ubimp ter ed repetitum cx
Abar-banelis conienfu, F,i8f, c. 4,1, 2 feq. illudrat. Cum
inquit: Sub^erfionem, Stib\erfionem , Sub\>erßontm poiiam eam (Coronam, veri.prarced), reipicit eo ipfo
ad
tresReges idos, quos removit Nebucadnezarab imperio Judar, feil, Jojtcbim^ &Zedscbiam,&C. Qüi-bus hauddiflimilia traduntin fuis
commentariisKim-chi & Rafchii, qua: brevitatis cauiTa praferimus,
Lo-cis hiice ita explicatis, qusealias ad lenium hujus di-dli jeiajani infringendum ab harreticis adduci iolent,
non videmus, ut icribit egregie C, vitrmga in h. 1.
quare trina haec repctuio abiis laltem, qui
hoc
Myfieri-r\um in Deo agnoicunt, illuc non referatur. Q>uod etiam ed Judicium Seb. SchmiAii, prardantifiirni inter-pretis. Ja vero magnoperedolendum,
ipiis
Chridi-anis vileicere atque cnervari argumenta,qusacerrimi S.TriadosadveriariiJudiri, licetimpradentes &aliudagentes, corroborata dederunt Prseterea etiam
i/W
digito quafi mondrant & reipiciunt verba v48,
Ouh
ibit tiobis* & Scriptores Ν. Teil. in τω "'π1 videntP/ttrem, Frlium& Spiritum.
ΖΕΒΛΟΤΗ. 5S veneratione cqgitari debet, nobis non ioliim
cavea-mus, ne inie ευλaßsta& quadam animi reverentia il-lucl pronunciemos, illoque m rebus vanis
atque ludicrisabutamur: fed etiam, quuni fciamus, nobis
iemper difficillimamluBam& graviffimam
tentatio-η era effe, cum
nobjsmet
ipiis
& mundo, tum πξοςτ&ς κοα-μοζραΙορας.Ίχ·amog
τά%·(η\
quinumquam non
excubant & vigilant in noftram perniciem, qui-(jue eminilS, πcitri reV βελεα-ι 'Jotg πεπυρωραενοις (ο), Co¬
lli! HUS Tuig ριεΒοΜαις dvjcav (ρ.)
nos iemper
adpe-tunt; τω niRT* Π1ΓΡ jugiter adhaereamus, cui
Sacra-mento nos, obftrinximus, καλχς ?ρατια]ας (q.)
futu-ros. Cujus gratiam & auxilium ß 3toi πάσ-ης
προ-rsv%tjg και ό'εητεως impIoreillUS εν παν]ί καίξω ev πευ/αα]ί
(r.), non deerit nobis ο Βυρεος της πίτεας (s.) συν
πανοπλία τα Θεα(t,). Å οπλα ^g ς·parεtag (u.)
εν^υσά/αε-vet (χ.)
και evJvvaptxptsvoi εν τω κρατεί Tyg ισχύος τα Κυρία
(y.) Σαβαωβ- τα παν]οκρα]ορος, tamquam exercitus
be-ne diipoiitus, magna animi alacritate 8c eoneitato
fpiritu, hofces iftos infeftiilimos debellabimus, do·
nec (11) Eph. Vi, 12* (0) Vers. 16. (p) Vers ir. (q) 2 Timothy IF, 3». (r) Eph. VI, 18· (s) Eph. VI, (1) Vers. »i. (u) 2 Cor.X, 4» (χ) Eph VI, 14, (y; Vers,
φ
JEHOVAH
ΖΕΒΛΟΤΗ.
tiectandem cumrot?&ξΓ)φκάι
πλί&ει
ς-ξΛτιάςxpav'a(ζ),fummo Duci gloriarn cribuentes, in omnem
aeterni-,
tatemTriumphali canticoacclamemus:
#np i^nptmix mn» trnp Αγιος^
άγιος, άγιος,
Κύριος οΘεός οτταήο·
Κξά]<ύξ)
0 qVjκΛίοανκάϊ
ο'
's
ξχο'μένος.
.iVD5^3
(ζ) Luc» II,