Parallelismus inter parabolas et proverbia Judæorum et novi testamenti, quem, consentient. ampliss. facultat. philosophica in regia acad. Upsaliensi, præside ... Andrea Boberg ... publicæ eruditorum censuræ modeste submittit Abraham Pettersson, Gothoburge

Π" ID

PAR

_{ALLHLIS MUS}

INTER f

PARABOLAS

ET-PROVERB1A

JUT)<y£ORUM

NO

Fl

T

ESTtAME

Ν

_T1,

Quem,

CONSENTIENT. AMPLISS. _{FACÜLTAT. PHILOSOPHICA}

IN REGIA ACAD. _UPSALIENSI,

PRACSIDE.,

VIRO CΕ LEß ER RJ_MO,

Dom.

_ANDREA

_BOBERG,

L. L· O. O. PROFJESSORE _Reg. et Ord.

Publica _{Eruditojium censurs modeste submittit}

ABRAHAM

_PETTERSSON,

GOTHÖBURGENSIS.

IN A_{UDIT. CAROL.MAJOR. D. FEBR.ANN.MDCCXLVII.}

horis ante meridiem _solitis.

^ ^ ^^ ^^ ^ ^^ ^ ^ ^ ^ ^ ^

U Ρ S A L I iE.

K:Al M:TIS

MAX! MM FIDEI _VIRO,

Reverendii/wwΡAT

kl

ac

DOMINO,

O»»

_JACOB

_O

BENZELIO,

S* S.

_Thcologiae

_DOCTORI

Celeberrimo,

RcgriiSveche

ARCHI-EPISCOPO, Academiae

UpiälieniTsPRO-CANCELLARIO, Yen.Coniift. Ecclefaftici PKZES1DI,

Eminent_{ijfftmo, Graviffimo,}

■

MAUNA!

I

ΜΑΧΙΜΟ.

. i. . . , S / i ' '- d· .. K' ""V

dtivnwn

hy

nvun

dotvi

xicn

neandsbi

vd3ot tt-p d'31

nxivnn

βργππ

*yiwd

rn» Ώΐ ·Γπτνο npfim

ππιηατι

ητωι

D^np

fira

!^dp

nwv

niN^Jin

τχΡ r\vbü

τΐΰΐρ

bi

rop

xrn

pir1?

π

Jim

~\n

hsp

ποι

όν

ώ ^n

psx

ΝΌΡ

\rra w WI

_pm

-tjpND

_ΡΠΝ

_PPXD

■OJTTI nnpt -m nnn ?N

"TN

_ra^pn

fra»

_-pjia

OnSÖ MNCDED

_"Ipn

_W

_TQ

_fNl

"pßP

_Π1Ν1ΡΠ7

PN

D3"irV

ΊΐΤΝ ΟΗΊΌΠΠ

DUUBD "IN

Τΰ'ιΝ 3ΠΪΏ

IN

niDTDI

Dpif3

ΤΟΠ2ΪΡ ΠΪΠ

PlßPfln

p-l

NPN

"ipn

πν

_{πρι υυπη mp}

'nj

_my

_οπν

_{rwi wi}

ΓΠΜ UM DPDD PNI ΓΌ

DIU

_JW

_{PN C]N}

_W3

υτνπ u'nd run ώ

ti13d

toid

?p

1?iw

ώτωψ

a-πι tin

^dd

ma τηυ

ab)

nm nw

ab

vx? mw /»vüa

_anpnb

_{nra. ra p*}

_pi

_wOT

ηοα/οιΝ?ωη

_{-pn mn?}

_{DN ό}

_"jnbrs

_orm

_ba

_nban

td3Ji 1Π1Ν τ:

ή

rvn o vjdtut wrn dtni

dtiPn

•td?3 n^c

_*pN

_{iQD va nnav}

_b/3T

^ονπ

_w

1X1T Dsn

_{ρ DVD}

_u'va

_?31ί/

_ΠΝΊ71

_JHV

_{UN Ο}

_"ΠΓΙ

mw HD πτπ -rnn

_{ρ πώτ?}

_um

_nsir

_w1

_ολ

npDD

ιηιη vs namn

πτπ

Pa^anu/

"?ί

τοιπ

ua?

INVVD

"paii/b

_{ρ DJ SP yw 3iddi "psan}

r\a

_{"pj ηπΝ}

_-pirn

_nj

_ba

_{ptν ?3i}

_{-pnn du/}

MW ftW/ >21731ΓΠ UXt N?N ΠΤΠ 7ΥΙΡ3ΧΝ

^1/13

bv

_pDi

_·ρπ

_Pai

_aVni

_{botid pn}

_{310 u}

_{-"jua rw}

ba

_{ynaa τι/a}

_iPann?

_rrn

_{nriNVJ n?i}

_tnd

_tp

_w

'TDN7 vu/n

■pDO

T1D17

ETD*

_"|TN

-ipamonrn

nu/w

"j^HND

prrv

•jjbd

mj

pm

321/

"T13J WD

_ρρΠΊ

_3312/

•im

_{ΠΠ1? piN3 21312/}

-Tön run

_τπ

_nnaiz/ "ΤΓΡΠ

bVD

_pniD3

_?2ti

; Tim Tin

_ηηηπΝΐ

mann n? mm tindi

Rcverendisfimi NOMINIS TUI

- » 1

ν* ·V ί » - *- .· · · ' ...

eultor cJ* ctiens drvoti/Jimuf

S:vE R:JE M:TIS

MAGNjE FIDEi

_VIRO,

Reverenäsfimoin

Ρ

A

TRI,

DNO

GEORG

W

ALLIN

S. S.

_{Theologise DOCTORI}

_Cdeberrimo,

Diceceieos _{Gothoburgenfis EPISCOPO,}

Confirtorii ibidem _PILESIDI, & Gymnafii SchoIarLimque

per dicecebn

EPHORO Graviffimo,

Adcuratiffimo.

Μ JE C Ε Ν A T l ΜΑΧΙΜΟ. ' ** -■ I 1 Ί t .. i » . ,( * ·, i *1 i. 4 *' Tvä σνγγνωμην πολλην μοι εχης

"Εφορε

πολυμαθεςατε

$

Ά*δεσιμώτατε 6αρ$ήσαντι $ τολμωντι την

ευτελή

τάυτην

Α _{τήν συζήτησιν} τω

ένδοξοτάτω

Σου

ονόματι

άναςήσαι

ανά-θέμα, ωπερ πρότερον

συνήθης

Sk

έγενόμην,

πάλιν

$

πολλάκις

Σε

_{παρακαλέσας,}

_{πςοστίθεμαι}

_{δεόμενος, ίνα}

_μη

_{όκνήσης}

_ακόων

τΡ lueτα rara, Ta διά βραχέων

διεζελθεϊν

άρζαμένχ\

δι'

ων μάλιςα παροξυνθείς

προτρεπτηρίων

ταύτης της

θρασύτητες πά¬

θος ίκ παντός τρίτα φαίνεται νυνϊ

περίιδων.

Το

πρώτον μεν Sv τάτα τα επιχειρήματος

παρορμητήριον

γεγονεν

ή

πολύ-βρύλλητίς

Σου χρητοτης ^

φιλοφροσύνη^

έις

πάντας,

Ίας

ής-tivSv

_{ανάγκης}

_{χάριν Σοι}

πλησιάζοντας,

_ήσπερ

γλυχυτάτη ά>

ναμνήσει

ελκόμένος

τον vaν

δελεαζόμένος

ειλίμψ

προθυμό¬

τατα νυνί Σοι προςφερέιν

τάςδε

τάς

άπαρχίς

_των

φροντίδων

μ£ yCf άσχολημάτων των περί

τά

γράμματα

τα

καλαμένα

ε¬ λευθερία. Τ£ δεύτερον δε ^

εγγύτατον τάδε

μετ

ακαλεϊν

εςι iκ _της ελπίδος _της βεβαιότατης, οτι προς εμε.

άτε

μίτοχον

Κ) κοινωνον

τυγχάνοντα

της

διοικήσεως,

y

εδόθης

Επίσκοπος

τ? Θεία

προνόια

$ X&gl, &

μέλλίης

άπεχθώς

εχειν

δημοσία

άγαλ-To

Tlje

_Μοβ

_H

Lord,

CHARLES

RIDDERSTOLPE.

iAD

Μ

1

R

OfH1S

_MA)ESTY'S

_Men

_of-war,

At STOCKHOLM.

ΜY

LORD·

beg υgut pardon, for having'made bold to adorn this

j|

mean

Performance

ofmine, with the fplendour of aNa¬

me _, which has its birth from Yirtue and _{by its force}

and _{vigour is gloriou/ly futeined. The great many favonrs,} Tvhich You have been _{pleaied to confer on me}

, as they are

the fource of _{my Liberty, fo like wife a moll: fnfficient} rea-fon of my greateft veneration : and to whom _{may I more}

properly offer tip this Trial, than to Him, _{who, by His}

glorious Aftions as wel! at Home as abroad, has made Him-felf not _{only beloved, and admired; but alfo deferved the} true Charafier of a Patron of all Learned

_Perfons,

Lear-άγαλλιώντα S, συγ/igovia :χ'$Τζ συ_{απατάωγ αις} επ\ _{τήλιχάυ-'} τη ic μέγεθος τη ςτύχη β θά.^σαλβως β μονον Juavrcv άλλα Ki.ro _{γ^αφίδιον xtro in μεν άκρφωζ μάλλον, δε} άυτοσχεδί-ώο κ _{negiégyuc δ\ά -i ο ελλιπές τ#} χ?σ>χ % άγκνοίας πεποικιλα μενον τη Σεχυτ£

δαν^ςάτη

_βorθεία.

κηδημοσύνη έγχείξίζον*

τά _{Αεζαι Sv ω Αιδεσιμώταιε Αίδάσκοέλε tSto} καίπερ μικξον $ χτιδανόν τεκμή?ιον της τε ενσεβείας μ.ον τε?1 τήν Θεσπε-σιωτατην Σον

κεφαλήν,

_{^ Sv κ) της σπχδής μον άμφι τάς} εξ ανατολής Μν·νας, άις Sk έλα&ες Sas τον _{ελαχιςον} θαυ* μας ω fcj πΧξαδοζω τινι έ*ωτι εξ απαλών ονύχων Πιατελών νπε-ξησΒεις. Ταύτης γαρ ευδαιμονίας Sk άτυχησας iχ οιος τέσομαι δηλώσαι, cσον το πλήθος τχνδόσιμον μέλλει άνλαβείν ή _δξμτ, μ% 7tsfl τά γράμματα κ ετ$ δε ή φ^οντϊς Ti μη λή¬ γει* νύχθα τεκ. fpsgav υπεg της βεβάτας fcj ένςαθίς Σον ύγιείας εντυγχάνοντα, ης το μάνιμον $ ανελλιπές Sk έςιν S-ύεϊς των ήμετερων απάντων, _{οςις μή}

ολοκχξ&ως

_{εύχεται τμ} Θεω λιτανίυων. Ωςε δε _{σνντομως λέγειν πάσας τάς} Ζξρσευ-χάς

συμπεριλαμβάνοντα,

χτως γε φιλοτίμχμαι ευχόμενος, hot το Θείον το δοτή_{ρ των τε} άλλων _{απάντων} αγαθών _*} ύχ ή-Xi'cti δέ _{εκείνων, tS ήμϊν μετά Σου συνδω^ηθεντός, μή} δλιγώ-ξως έχη το γλυκύταίον Σεαυτ£ φώ; διασώζων, άλλα tSto φαινη πSgl πλεισχ. ποιύμένος, της γε ωφελείας χα*ιν της με-γκη£. ης

Σεαυτ£. ζωιτος

κ,

ύγίχίνοντος

ξύμπάντες

μελλομεν άπολάυειν _{ή:ε της ποίμνης τ£ Xgtfi φύλακας φνλάττοντες,} ήτε δία σπχδής έχοντες τά γgάμμaτa ν ήτε της αρετής Σα υπσγξαμμύον

θανμάζοηες

$ εξικνίαζειν ζηλέντες, ήτε γ2ν ευ¬ ταξίας των κξαγμάτων κάλλισον τύπον Σου άμφαγαπών!ες. Καϊ _{£τως γε}

_{ςειάζχτα}

_{ή εμή πεgl Σε έυσέβεια τελευτώσα} προστίθεται tStov τον τξδπόν Σοι Ιχετε'νχσα ίνα μή διαλιπής πώποτε _{πεgl το καθ1 εκαςον των εις τήν ευδαιμονία* μοβ} λυσι-τελΟΙων ώς οΐον\ε μάλιςα ύπε^σπαδάζων.

Rcverendiffimi ΝOMINIS TUI

cultor _{devotifflmiis} Abraham Pettersson.

Bing itfelf? And indeed before I'ever had the fortuneto ße

an _{eye witneff o£ Your great}

Qualities, I was convinced of

them, and Farne itfelfwas not able to conceal _{them, evett} from the meaneft of Your _{adorers* Confidering this,}

_Iam

Willing and ready to approach j yet forne thing, I know not

what, makes me draw back with confufion: but what do I fear? _{Since, one of Your dearefl: Pledges being committed} to _{my care, I am fure ofa free accefl, and fiatter}

my ielf

ofa kind acceptance. _{I dare not draw the leafl Lines of}

Your _{accomplifhments; for fach an}

attempt would only

difplay my weaknefs, and not Your Excelient Virtues: and

befide, I know _{very well}, that all Your Perfe&ions are

un-kown to Your _{felf, at the fame tiine they}

appear bright and _{glorioes to all others. Wherefore I only wifh, that}

the _{almighty God may fhower down over Your Head,} whichalas! _{already, for the fakeofPubiick Good, is turned}

to a _{fnowy colour, all manner of}

HappineiT, and preferve

You in _{many Years} to come, for the benefit of our

Coun-try, the fatisfaftion of Your mofl illuftrious _{Family, and}

the Fortune of Your _{Clients, and eipecially. of him, wh®} is _{and will} ever _be,

MY

_LORD,

YOUR

_LORDi>HIP'S

t ~ _ t _ ; . * · t \ :y' ϊ% \ v · ' ; ;/ ; α _{ρ p> '} ι y : ; *

iftoH cheåient anå _{ttoft åevoteå fervant}

VIR O '' ' : ' ' .'■· r

Cenerofisßmo

atque

Nobilisftmo

DOMINO»

Dn

η

ε ν

r

i c

o

love

_nschiöld,

ADSESSORI REG.

Camerae

Revision«

Ampliffimo, Longe Graviffimo. ,

TATRONO & _{obiequii & iangvinis} vinculoaeternum

colendo.

Adaxtmf Revcrendo _atquc

_{Pr&clarisßmo}

_DOMINO

MAG.

georgio

schröder,

S:ae R;ae

M:ti

a

Sacris Ordinario

,

Meritiifimo,

Confiftorii Aulici ADSESSORI Graviffimo.

FAUTORI, Confobrini loco omni animi obiervantia

ad urnam devenerando.

Admodum Referenda

dn.

_daniel!

PASTORI EcclcC Gdlllad:

_Dignillimo

_&

AVUNCULI nomine

T7F.STR1. FAVORIS. _VESTRIQUE. AMORIS. GRATAM.

"

PERIUNCTORIO. CULTU. SE. .7ACTATURUS. SED. VESTRA.NOMINA. T0T1DEM. FAUSTA. OMINA. TAMEN. SINCER1TATIS. PERENNATURO. COLIT.

PATRIAi. isiMIClS. VOBIS. ET. MIHI FELICITER.

NOBIÜSS. MAXIM. & ADMOD. REVEREND.

t λ·)s ■ . *λ*j v:. .·

VTR O

Maxime Reverendo &

_Ampluftmo'

_DOMINO,

DOM.

_JUSTO

_C.

HAÜSWOL

L

F,

S. _S.

_Theologiae

_DOCTORI

_CeLcberrimo

,

PASTORI Ecclefiae Ridderholmenfis _{longe Meritiifimo &} Confift. Holmenfis ADSESSORI Graviffimo.

PATRONO & FAUTORI _OPTIMO.

AdmodumReverendo _atque

_{Pr&clarisfimoDOMINOt}

Mag.

_J

_O

_Η

A

Ν

Ν ϊ

O

D

Μ

A

Ν

,

PASTORI Ecdcfiae Tanumenfis _{Digniffimo &} Wiken-fiumPRiEPOSITO Meritiffimo.

AVUNCULI loco _{quovis honore & amore pro·}

fequcndo.

Gf

_{Pr&clarisßmo}

ÖDUAN.

Adjac.

Contr. PRjEPOSITO

Mcritisiimo,

aecatem vcnerando.

MEM0R1AM, _{QUl SEMPER.}

VERL NOMINIS. _{DECLARATURUS.ΡΙΕΊΑΤΕΜ}

HOC. MUNERE. AT. LEVl. AT. EXILI.

AMPLEXATUR. SUSPICIT. _{FAVETE VlVllE DEO.}

NOMINUM VESTRORUM

v -■

;i* ♦

bumillimus · PETTERSSON.

POST-INSPECTOREN

I _G0THEBORG OCH BOHUS LaN _,

'EDEL och HÖG,

Herr

C

Η

R 1

S T

T

ΕΊΤΕ

RS

SO

_Ν,

, MIN ALDRAKÅRASTE FADER.

i ,

1"ag

hr

har

varda

den

förftling,

_omjorg

_dyrt

Hulde Fader,

_förtjänt

_·

Vens

namn

bor

pryda

defie

b

lader,

Hvars

Godhet

dem

_{fit Ljus}

_forlant.

Jag

har alsintet

mer

at

gjfva,

7

_yhjertat

_hdn

_{J redan}

_fatt;

Dock

_{Jkal Guds}

_{fkiöteofpart}

lil

From

och

om

fint

Faders

_.

Min

Aldrakärafle

FADERS

·, CT y Ti

Lyähe ιSök

PETTERSSON-AUCTORI

_{Differtationis}

■ Plurimum Reverendo

atque Eruiiitiliimo. Amiso

_{Honoratisjimo.}

_fao

A^eoTibi

animum

meumdevinxilli,Plurimum

Re-verende & Eruditiflime Domine, ut maximo

qui-dem_opere

_{doleam,quod ,debito}

_v

_crborum

_apparatu

&

_{concinnitate,mea in}

_Teofticia

_{publice declararc}

non valeam; fac

vero,afle<5tui

hocipfum

condone-tur,

qui,

_quo

eil

integrior,

_eo

etjam

minus

in

phalerato

ac

ambitioio

conquifendo

termonis

genere

deiudare

lo

Jet.

Laetandi

autem

materiem

mihi iubminillrat Diflertatio Tua ita

elucubrata,

ut

applaulum

iibi

depofcat &

jure

iuo

prome-reatur bonorum omnium. Nec eft

quod

du-bitem,

_quin

_prtemia

_olim

_confequaris,

_cum

llrenuos &

_{impigros iui cultores fine ulla}

exce-ptione

remunerentur, quae

lunt

ex

iolido

,

Vir-tu* ac Eruditio, At

obtingant

Tibi,

Eruditiflime

Domine,

_qualia

_quidem

_{ego mente}

_concipio

_,

ac Tua fore

lubenciflimus

_opto,

h.

_{e, minime}

▼ulgaria,

Vale,

.· - ·■ MONSIEUR, _: ι

L*m

a vertu

&la

fcience

_Hontpas

befoihde

'*

"J

lou-dnge.

Sijedevois

meJervir

-porttorns

at

v

os me

vites,

il faudroit dautres

talens que

les

miéns.

Mais excufez meide

te

qui

mon

eflime

&

mon

amitié

pour vous

mentrainent

a vous

donner

quelque

_preuve

de

ma

parfaite

reconnoiffance. Votre zele

pour

mesinterets

tvotre

of

mo¬

de

(lie

,

dont

de

paitant

dans

vo¬

tre

agreable

_{converfation,}

_jont

_fi

_pr

ofonde-ment

_gravees

_dans

_mon

_cwur,

_qiielles

_ne

tne

_permettent

_pas

_{de gärder}

_filence

_dans

cette

_{occafion. Jc}

_{crois &}

_{föuhatte,que}

_{le del}

veuille

couronner toutes vos

_peines;

En

efpe]·

rant

continuation

de

votre

amitie,

je fuis

avec

eßtme

_&

_un

plaifir

_tres

particulier,

MONSIEUR,

; ι * f - v >

-·· _/

.... > / ·

Votre

Irés humble _fewiteur,

Ρlurinnan _{%everenäo atque ErwåiTt'ffmo\}

Dno

ABRAHAMO

_PETTERSSON

Aniico _{Exoptatiffimo,}

i?»?»

η

_{npmmvmyjn oann mnan}

-pVy

_nan

na§n§

υnaVV

aiam naaji

Vnj

nan nana nan

Gamm

_caramp

Va

lVawr

_{na ainiy no}

_lama

ommn nao nasoi

maVnai

onmaai

Dnnmsa

anpa

naaV

önwaa

aiaizm

üny

mann

nar

a1?

mai

dhV *pn man oOipaa unnn

_nna

Vttf

rrVxni

_{-pa nna}

_Vtaww

_nannm

_mracn

_-"nr

niana

_"pan

Va

_{mana 1?}

_njan

_{niya -pn}

Vaa

ca1 o^aa nm

aiVai

ϊ—snn na1»

Vina

η

iViaVa

-pnai

nna

-pa

naaV

"pmn

D?ip

iann

·

moaa

*'i?n

maaV

_ρ

_ja

_matrn

_{njn η}

_"pmrasa

_anaa

uw dji

_{-pr i—anan}

_m

_na

maVmni mVani

Vin

-mw ana maa

Vrui

uana am

aVsai

jrnni ijjw» ma

uaV

?n axanw

υ1?

nan

_ρ

Kia^

mnV

nwni

"nair

"»ania ni?a rrn mn

epna DJ

mm

oa η msna

wa»

aVtr

"jaty

pnai

min ntraan raty u>aty nna mn ·

_ppa

_dj

njm ·

_plan

nanV

_eyoiai

_min

_*pai

_pa

_mnaai

nnVxm

naan

Va

matya 'n

nV

ht

_pana

_«yio

pin

pra

mm

rpVVa

npun

-pVa

Va

aVan

•vmauD

Vy

cyumaa emwi

F(flinanti calamo aäplaufit CHRISTOPHER CEEWBERG.

flurimum Reverend# _eitque

_Eruditifflme

D:no

ABRAHAMO

_PETTERSSON,

Amico fuo _fingulariter

_dik£to.

Των

_{παζασίαξ}

ίξωτοον Ii

_μόνης

μεν

Χαμάι ερχόμενοι εζίτηλοι

_δήλοι

_ότι

_{εξαρτημένος}

_δι

υπάρχασι

_{ευγενείς}

της

_k} βελτίονες την αρχήν, κα\ά των άγιων γραμμάτων

θεσπεσιάν

φωνήν,ενα άμφω ποιαντες τας άντεξάντας, ^ χξόνα ^ τίπα δύναμιν ελεγχχσιν. Kal παξαπλησιως δε εγείν εκεΐνοις την ήμετέξαν οικειότητα, δήλ.όν γε εκείθεν, οτι σωματικής Σα συν¬ ήθειας ήδη μεν γωξίσΒεΙς, δξάν τε

απόντα

δοκω Kj συνομιλεΐν Σεαυτά _{^ συγχαίξειν της}

_{ευπξαγίας,}

_{κ} τάς περ\ τά} γξάμ-ματα πξοκοπάς τιμάν, αχήττον

ή

αυτόπτης

ήτε άυτήκοος

α¬ πάντων _{γενόμενος. ΝεωςΊ μεν τοι}

_Sv

_{ταΐς άκοάις μα πξώτον} εμβομβαντος τ'ύ θαυμαςάς γλύκας λόγα, το, εζαίξετα ίτξοθεμε-νης υποθέσεως, σπεύδειν Σε πςαγματέυεσθαι συγγξαφήν καλ-λίςης _{συζητήσεως,} ^ μελλειν κατά βξαχυ εκτυπωθεΐ&αν των ίπϊ σοφκκ _{ευδοκιμαντων δημοσία}

_{διασκέφει}

_{πξοβαλεΐν, éig άκξο·} τάτην της _χαξάς διάθεσιν εκινδώευον καταςαθηναι. Ου _μην αλλά ^της

γα^άς

ΰπ

ερ

βολή

ν ταύτης

φεξειν

έδαμως

δυνάμενος,

Κξυψάμενος ετι τη γνώμη διά σιγής άυτήν

άγων,

νυν] ταύ¬ τα Σοι _{επιςειλας ομολογώ $} δϋσχυξίζω, ότι μάλλον _τα δέον· τος^ της

παξαδόζα

σπαδής

Σοι

συνήδομαι.

Και

το

λοιπόν

δε

Οεον _{τξίσολβιον ύπισχναμαι}

_{αδιαλείπτως}

_{Ικετευσειν, τό} έυ-θύμως ^

_{έρβωμένως}

διαβιαν ^ πεζόγε ζνμπαντα Σεαυτ3 εγ-χείξήματα κατοξθάντα άνεπιφθονως των γεράνων τνχεΐν, απεξ πολλοςα _{μεν όντος αλλ 3 φξοντίδι των άρχεγονωτέξων κατ} α-δεεςέξ%} ήτε σπαδή _% αν vj εντεύθεν γενόμενη

φξδνησις

α¬ παιτεί _{εικότως, εμόι γε κριτή $ των}

_αγαθών

_{τωντε επιεικεων} τάχα πα πλείοσι. _{Ερ(ιωσο.} CARL ΡΑΡΚΕ

LECTORl

BENEVOLO.

O&orum omnium _{fummus, Salvator noder JE*} SUS _{CHRISTUS, tili & vitae & dodrinae exem¬}

plar nobis praebuit clarilfimum, ita & omnibus^ hominibus, non folum veftigiis vitae fuse

fandis-iimis _{infiflere, verum & τo igsvvctv τάς γζά-·}

φάζ, h. e. voluntatis divinse vel abftrufiffimos fenfus,

me-tallifofforum inftar, in facris Pandedis _fcrutari} & quicquid

un-qüam aciei habet Ingenium mortale in fublime hoc ftudiuin

inten-tiére, mandato injundum voluit fevero. Joh.V: 39. Quod illu-ftre _{didum, fummam} έζρζενν'ήσεωξ _{facraé neceflitatem fcxhibens,}

rite _{explicaturi, quamvis neccum REUCHL1NO λ) eo} progre-diamur, ut dicamus, Salvatorem fub nomine των γράφων icri-ptä quoque Talmudica

innuifie,

nec ab altera parte cum

J.CLE-RICO _{, β ) το ερευνάτε in indicativo modo perperam ponente, ·} ftatuamus eum reprehendiiTe allegoricas qabbaliilicasque _twv

ypx-φων interpretationes, judaicis

Dodoribus

tunc temporis maxime

receptas> Nihilominus cenfemus, ex illo fundamento, rede

&in-Ä . , figni

m) _{cf* MAjfl Vita REÜCHLTNIp,266.referente} ODHE-Ζ10 Synagog. Bifr. p. 4fr

ß) Nov. Tefl. ad b, l \rous cherchez les ecritures, c'eil a

dire, vous enrecherehés les fens qachez; & paulo poft; Sens al?

legoriques. Cf. WOLLIT Di(f. de Um &Abufu Synnq. Vet. in ff,

* 4MB

3

o

C HS*

figni cum ufu vlris

quibusdam eruditis

id

maxime cur#

cordique

fuifTe, ut omnis adhiberettir induilria ad illuilrationem &

uberio-rem notitiam illarum linguarum hauriendam, quac falutarem

veri-tatem & cultum Numinis rite cognofcendum velut iibi concredi-tum fervant Eorum vero plurimi facile viderunt, multum Iuris utriuscue foederis exegeii fcripta Rabbinica fcenerari.

Ne-que hi diu aliorum fuffragia

defiderarunt. Secutus

quippe

eil hos,

per afperam licet viam pneeuntes, ingens ingenti cum

adplaufu

e-ruditorum numerus. Atque tic loetius quidem fludia Rabbinica ci¬

to effloruiffent, nifi inimica fubito obilitißet fortuna. Narnque

fi

quod unqüäm ffudiuni fua

häbuif fata

graviore

,

habuit utique

illa

admodum maligna iludium Rabbinicurru Certe icripta Judceorurr*

jam ad caelum laudibus

fuere evedla,

divinoque

ornata

nomine,

nec

non credulis voluta manibus revolutaque$ jam vero non folum

ipiis gentilibus invifa, verum etiam nunc

fulmine

omnia

fere

ana-thematizantis Sedis Romanse percufia ; nunc flammis adjudicata*

nuncut deliramenta, ne oculis quidem fugitivis digna, e mufeis eruditorum _{profcripta; faltem, licet vix a limine illa falutaverint}

plerique, communi vexata

invidia.

y)

Nec

vero

ad hunc

usque

diem faevire defiit fors ifla dira. Tenet narnque, nefcio quo ju¬

re, adhuc inveteratum iludii illius odium, pe&ora quorundam

eru-ditorum. 3) Saitem multi, licet in illo verfatiffimi^ velut fufpen-ß

y) Quam variefaciem mutaverit fortuna Scrtptor.

Rabbin-memoria tradunt SiEIDANUS Comment. de ßatu Reitq &

Rei-pubL L. IL p.40. DUPIN

Biblioth.

Nov.

T.XIV.

WOLFIUS

Biblioth. Hebr. T. Jb p* β30.[q.

i _{Nimquam Prof. Witteberg. f FÖRSTER US /in}

pr<ef-ad_{Lex.) ftudium Rabbinicum vocafjet}

difpendium

tewporis,mfifor¬

teoculis caliyinem offudiffent informator_{es ejus} fndetr: adeo ur in

fumum abear varmm VOSS IL verum (in re/p. ad

objeff.

Crit.

S)

quo, ut omnes exeinphm FORSTERI feqnerentur, parum

feite

epratyncc proinde fine cqujja,F0RS1 ER UM

rnoäeße

ψ"

evudite

trfiigavft WAGENSEIL vi pr<ef. p. 64. ad

Tefa

Ignea Satana\

Virum eximium jAC. GUSSE!WM in Rabbinos JulwinoTitem (prtf. comment alibique) relinquendo adjunienta ex

Rsbh'norum

traüiis, wmmentar. Juum L· Heb* nmtilum fecifje^ merito

dolet

£22? ₎ o C J^3ß I

fi a meritis _e]u3 prsedicandis nimis timide abftinent. Noftra

igi-tur tenuis & in Rabbinicis leviflime exercitata mufa forte

conful-tius hic _{conticefceret, nifi Dei beneficio aliud jam e/Tet noftrun»}

feculum,quam rude iilud & iniicetum, quo grsece uofTe fufpedlum erat,hebraice prope haereticum. Surrexerunt enim Philologi aevo

.hocce & _{propiori, arcanorum Orieritis fcientiffimi, qui aut obiter^}

aut ex profeifo,luce meridiana clarius oftenderunt, fcripta

Rabbi-ßica in vocum rariorum iignificatione, in exponendis phrafibut

difficilioribus & iocutionibus ellipticis, in eereinoniis &

antiqui-tatibus _facris,fine quarum fcientia anceps ubivis hserebit interpret

ufum _{prdbere fingularem:miram harmoniam interveterem}

Theo-logiam Judaicam & Chriilianam ex Ulis depromi poiTe, adeo ut inviti seternam profiteri _{cogantur veritatem} ipii Judsei:quademuim

ratione zelo illo Paulino commoti» converiioni Judaeorum inten-ti, in explorandis eorum dogmatibus proprio gladio illos

jugula-re _queamus: fimul &_inträ eccleiiae Chriftianse pomoeria

conftitu-tos _{hcereticos, qui aut judaizant, aut in falfa Rabbinorum}

inter-pretatione robur fchismatum fuorum quserere nituntur, pari

mar-te devincere _{pofEmus. Procul igitur a nobis} abiit χρ)?σφυ'γετογ

illud _{ignorantiae novaturientium, qui quicquid non proxime ad} neceffariam falutis _{cognitionern pertinet, penitus reje&um}

cupi-unt, cum nec folum curiofa eruditione cultoribus fuis blandiantur hsec _{iludia, ut multi temere fufpicantur j nec inträ iimites}

utili-tatis tantum _{contineantur, fed aliquo etiam nitantur neceffitatis} titulo: adeo ut cum quodam Anonymo _ε )_quemcunque,Audiohoc

fusquedeque habito,in S.Scripturis rite inteliigendis progreflus

ten-tantem, merito compellemus his Apollinis ad Henorern vjerbis:

Nuv συ _μεν &ίε 6εεις

άκίχητοί

άΐώχων.

Equidem fatemur, multa iti Rabbinorum icriptis blasphemjt., rid!·

cula, frivola futiliaque occurrere, quorum patrocinium nobisneia·

tiquam fufcipimusj fua tarnen in reliquis rnerita iis haud

denega-A 2 re

LO ESCHER in de _{Cauff. L· Heb} b. m. 13f. ReIiquot, qui bijet

ßdfiipulantur, nififludio cßcutire liiheat, eruditc tonvimunt viri

in har _{fcena Ro/cii.} .·

φ ) ο C

re valebit juftus quilibet cenfor; _{peritum enim Ie&orem irmlto}

felicius, quam e ieriptis gentilium, plurima utilia & fanainde

ex-cerpere & in fuccum &fanguinem vertere poiTe, diuturna docuit cxperientia. Contemtus vero iludiorum iliorum haud dubie

prae-Judiciis nonnullorum eruditorum iuosdebet natales. Etenim qui-dam, hoiiiii animo fcripta adeuntes Judaica, _{Βινλίζχσΐ} τον κ&ί-voTTCt, &nodum in _{fcirpo quaerentes, quicquid nsevorum illis} in-eft tantum _{congerunt; Alii vero> non minus erudite delirantes,}

φίλααιτύί ftudii fui abrepti totam Theologiam &Philofophiamad

Habbinorum bilancem _{ponderandas eiTe exiflimant. ζ) Ita}

quaeli-t>et ftiidia _{pro vario ihodo traélandi variam accipiunt formam,nec} tjlla fere _{funt, quibus non quaedam adhcereant nimiie ctirie.}

NeveroCui Bono? morofe _{repetatur, Iimites ufus Parallelifml}

'Scriptorum Judaicorum ad Nov um Teilamentum quoque extendi,

fcomprobarunt BUXTORFIUS, q) DRUSIUS, 0) & ab illo

excita-tus _{CAPPELLUS, t) huncque feeutus LIGHTFOT, *) G,}

SU-EENHUYSEN,a; C. WOLLFUS, μ) HÄCKSPANIUS, f) JOH.

HENR· _{OTMO, £) J. A. DANZIGS, c) B. SCHEIDIUS, *■) C}

SCHOET-ζ) r/. Η·v. BASHUYSEN Diff* de negleffiStud» Rabb.caus~

fa ejusque remedio, injert. Mi/cell. Lipf. T. XII LA UR.

ODHE-EII _{Syn. Bifr· p.m· jO. BASNAGE Hifloire desffuifs L III. c.VT.}

f. XIIL Adde qu#graviter & erudite imiiet ff. A. FABRICIUS

Biblioqr. Antiq. L. L p. 0.

η) Lexic. Chald. Talm.lf Rahb.

6) Lib. XPrxterit. m Ν. T.

t) Obfervat. in Ν. T Amft. Iffty quibus fubjunxit Erater

^icilegium pvfi meffem.

jc_{) Hordt} Hebr, _ac Talmud\

λ _{) nwon five BIBAOS KATÅAAATKX.}

μ) DijJ. de Vfu & Abu/* Syn. Vet. in Ν. Τ

9) Tr de _{Vfu Scriptor. ffvdaic. in Theelog. Jubjuntf.} R.LIP-MANNI Nizzachon, _{£ ) Lexl Rabb.}

• _{) Differtt}

> quas MEDSCHEN in Ν. T. ex Talm. iUuffr»

MÜegit.

) O ( <S$å> s

SCHOETGENIUS, ξ) HOTTINGER, <r) viri de litteratota o-rientali immortaliter _{meriti, aliique. Perpendentesenim,}

Salva-törem noftrum & _{Apoftolos fuo tempore vigentes} formulas &

locutiones fände _{adhibuiiTe, nec no η fsepiiTime ad placita, mo¬}

res _{dogmataque Judseorum} intendifTe _{animum, cujus generis}

mul-ta _{jam fcripta Rabbinica redolent retinentque , evolverunt Rab*}

binos: _{quam aperte hi, ipfi licet impliciti, explicent} NovumFce-dus in didionibus _{modisque loquendi, allegoriis, adagiis,}

para-bolis, in eruenda methodo allegationis Vet. Teil. Iocorum in N. _{T., in genealogicis , geographicis, chronologicis, ritibus &}

antiquitatibus, variis exponunt exemplis. At vix quid unquatn

magis acuit calamos eruditorum. Quidam Judasos in seternum

ejedos voluerunt exfilium, in profanis audoribus folum &

qui-oem χυξίως acquiefcentes: Quidam vicifEm illos, Iapidis inftar lydii, fuperflitiofe acceptarunt: Pauciffimi, regia incedentes via,

illos ut _{Gibeonitas, aquam} & lignum folum adferre _coados,

fub-fidii loco & _{majoris illuflrationis ac confirmationis cauiTa,} con-fuluerimt. _{Hinc, quantce motae fint lites de ililo N. T., &} ad-huc _{quoque plurima infeilent mufea, neminem, nifi in aevi} no-flri hiiloria litteraria _{plane hofpitem, fugit. Ufum ex utroque} modo hauriendum _{quamquam ambabus largimur manibus,} nihi-Tomious verendum _eil, ne uterque nimio fervore crkico juilos transgrediatur limites: proinde omni incumbendum e/l nifu, ut

merita _{cujusque rite expendamusj ne,} δοκιμασίας _Chriitianae

-obliti, aliorum audorjtati noftram fuperftruamus notitiam rerum

. divinarum, in tam fublimi negotio, ardo nexu cum mediis Fler·

meneuticce facrse _{conjundo, mifere fluduaturl.}

Equidem plura funt fundamenta fententise, quce docet il-luilrari ftilum Novi Teilamenti ex _{fcriptis Judseorumj hsec}

in-ter non ultimum _{occupat locum fanda} Σνγκατάβασις, _{qua Sal¬}

vator & _{Apofloli in fennonibus fuis fe demiferunt ad Judseo¬}

rum

ξ) Hor& Heb. Talm. Cl Vir in hoc opere LIGTFOTI

Hores fupplet & ab 1II0 intaBas illuftrat epiflolas ApcftoL

<r) Di/f. de _{Script, Hebr. Uju in Ν. Ί. w/er}t.

i ^3) ) o ( (S*3>

rum communem modum dicendi, non folum !n proverbiis &

parabolis, nec non tcrminls

technicis &

phraiibus

in

fana

The-ologia Judaica receptiflimis ; fed eriam quod in prasceptis

mora-åibus ad ritus & ftatuta Judxorum alludere illis placuerit. Hujus

autem fundamenti rraxlma pars cum ambitu fuo comple&atuc

ftilum _{etjam allegoricum, teftatur triftis experientia, quam pro·} dive fuerit fallere fallique in Parallelifmo ftili fcriptorum

Judai-corum & N. T. Greeci conftituendov quamque inanes hinc

ex-ortse fint _{litigationes.} Conftat _quoque eruditos _aut in hoc fun-damento toto caelo differre, aut, quod mirum, ficco illud prae-terire _{pede, nec non piurimos}

ύς

_ev

TtotfiåSta

_{rem attigifle, folis}

exemplis, quafi vero mutis nec ulla applicationis luce colluftra« tis contcntos fuifie: multos denique, quibus _magis arriferunt lu-xurians _{Ingenium & fuperftitiofus Rabbinorum eultus, quam}

fa-era oraculorum divinorum tradlatio, ad novas nimisque

contor-tas _{explicationesfernere}confugiendo in variosincidiflelabyrinthos. Mihi _{quidem primum mens erat levi penicillo adumbratum} fiftere ftilum AliegoricumNovi Teftamenti, iüuftratum ex fcri*

ptis Judaeorum, &

proinde

non

folum

I:o Modum

docendi

Pa-rabolicum, fed etjam II:o Σνγχατάβχσιν ad phrafes & terminos

technicos _{Theologiae Judaica:; quocirca &} conamen Lib. Bar. KNORRII a ROSENROTH de Parallelifmo inter ftilum

Cabba-lifticum & Nov. Teft. & _{difceptationcs BUDDEUM inter Sc} WERNSDORFIUM in eodem articulo ; nec non ΙΙΙ.ΌAllegorias

facrase ritibus &ftatutis Judaeorum ortas; & denique iV:o

ejus-modi , quas lingua Grxca cum Hebraea habet conimunes

tan-gere decreveram. Verum enimvero, & tempore & fortuna ur-gente , heic tantum meditationes hafce levifnmas de Parallelifmo

inter _{parabolas & proverbia Judseorurn & Novi Teftamenti,»}

e-xamini _{publico fubjicere licet. Quod fi Tuo» Cand. Leftor,}

judicio erudito conatus juvenilis circa arduum hoc argumentum

non _{difplicuerit, faufta iibi hoc pagella: pollicentur fata^ quee}

) o (

Ι.

Enium Gvientalem

_metaphortcum

_vel

?nodum docendi

_parabolicum,

_qui

apud

anüquos

invaluit Hebraosy

cir¬

ca Növi

*leßameriti

_tempora

vigu*

i[fe,

teßantur

feripta

Judaorum:

quo*

mm

quadam,

licet

infertoris

Ata-tis , tnter

reltqmas

Jana

Synagoga

ixteris

cum

quibus-dam tn loas retinent.

OrientaÜbus populis genio

_{εμφατιχωτε(& indulgentibus,}

iuo naturali,

_{ab antiquiffimis}

quo

excelluntj

_retro

temporibus arrifit asnigmadeurn & metaphoricum dicendi

genus. Hinc non

folum

illis familiäre erat, animi

flii fenia

per

parabolas & fonilitndines

exprimere; verum

etiam illi,

qtiibus ingenia erant ενφαντασιώτερα, in eam

fe adduxerant

confuetudinem, ut res difficiliores, vel akius animis

audi-torum infgendas tradituri parabolicum docendi modum

ex-peterent. Acceflit, quod cognidonem noftram

eile

fymho-licam & hauriri _{per fenfus perpenderint, pariter ac ingeraa} hac methodo non _parum exaeui: _non mirum igitur, fi

ray-thica haec _{iapientia & in fcholis inter diipmandum florueric}

& ad _{palatum fuerit plebis erudiendse. Fidem nobis facinnt}

feripta vetiiita profana, ad noftram aetatem transmiffä,

Ära-bum, vEgyptiorum, Grxcorumque fabute. At pnreipue

hanc _{meraphoricam dcccndi radonem in deliciis habuic} gens

Hebrasa,

&

quidem

ad

hanc

eo

forte propenfior,

etint

magna ex parte Numinis cultus efiee figuratus; ne dicam,

et ) o ( «£§?

qaod

lingua

ejus,

matris inftar, in hoc quoque

prcrogati-vam jure iibi vindicaverit. .

Natalium _{fplendorem avitas Parabolieae iapientiae}

inipe-Suris,. primum occurrk nomen, quo Hebråis infignitur ,

GpVffD 5 cujus radix & dominii & funilitudinis notione

Lexicographis plerisque pollet; priorem fi heic ampleöi

lu-bét, xvftct γνώμη , celebre vel mthenticum dittum

deno-tat _{a): Si veroad} pofteriorem attendis, _{oratio erit}

compa-rativa, _{aequipollens Grsecorum παραβολή. Utramque}

figni-ficationem una involutam eile radice, _{cum aüis credit} GUSSETIUS&); diverias vero fub iisdem

confonis,

fed in unam formam concretas radices, _non abfurde ftatui pu-tat CHR. MICHAELIS. _{y) FORSTERUS in fuo di£tionario}

Hcbr. haud temere fortade diverias illas

_{fignificationes}

re-fpuit, contendens alium tantümmodo hic aeprehendi mo-dum _{fignificandi; id quod locis exemplisque addufiis}

decla-rare conatur. A _{quo haud alienam dixeris fentciitiam nec}

GUSSETII, nec MICHAELIS: _{quorum pofterior fimilitw}

dinis _{fignificatum ex metatheii enatum fufpicatur, quatenus}

hüD conveniat cum Lat. ßmilis. Sacra volumina evolventi-bus latiffimus _{campus τ£ nobis offert, adeo ut ex}

fuffragio Lexicographorum plerorumque fententiam nunc

tpmpavativam rei ad rem aliam, nunc celebrem & familiä¬

rem _{, nunc} obfcuram _{, nunc graviter di}

_bl

_{am magnique pon¬} deris, järn triftem querulamque, & jam infultoriam indi-

gi-a) €/. ,9. GL ASSII

_Pbilolog.

_{Sacr. L. IL P. L Tra3. IL}

Se3. V. art. I. n. _j.

β) Comment. L. Heb. _Jub voce

Wd

> uBi tarnen in ratione

GTuenda duarum _{fignificationum in una bac radice, haud par}

um

defudat,

γ) Hot. über, in Proverb. Salomonis? prxfat. inf. not. in

gitet i) Veramin generaliori

fuo ambitu innuit

fermonem

in

vulgus publicandanijfive comparativus

fit,

five

non,

velpaulo

prolixior, vel brevior,& proinde vel

parabola, vel

proverbi-um, vel fententia quasvis graviter &

metäphorice

di£ta

e).

Quin ejusmodi locutiones

parabolicse,

vel longiores

velbre-viores, prifcis Judaeis in more

fuerint pofitaj,

neminem

faci-le, _{qui facras pandc£tas attentius}

_{tra&averit, inficias}

_iturum

arbitramur. iEtatcm _{Judicum hunc morem tulifie·,}

tefta-tur _elegans ille apologus de comitiis

arborum,

_quo

ufusefl:

Jothamus, ftultitiamSichemitarum

Abimelechum

regem

con-ftituentium, illis exprobraturus.

Jud.IX: 7.fq.

ζ)

Quo

ma-jor maiefias orationi conciliaretur, &

Davidem teftius

red-arguendo convinceret Nathan,

dedivite,

unam oviculam

pauperi eripiente, protulit

parabolam. II Sam. XII:

i.

Et

teftis eil omnium _{fapientiffimus Rex Salomo, quippe qui χ·}

nigmatici & parabolici dicendi modi in

fcriptis

fuis

veftigia

prodit luculentifiima: ejusmodi enim compleäitur

Liber _{Proverbiorum, inde diäus. Quid? quod}

Regina Sabaea allegoricis

ejusmodi, perplexis

& amigmaticis

fermonis involucris Salomonem _{probatura inviferit. I Reg.}

X. i. Ut taceamus Jobum _, η) Prophetas aliosque pafiim

B _hoc

i) Vid. S.GLASSII l c. FLACH Clavis S S. ßib voceParaboU.

<) Cf. STOCK11 Clavis L· Heb. fub v.

b

wc. vid. quoque V(jR-S1JUS Pbilol. Sacr. de Hebr. P. /. C. IV p. nf. _tibifimul trvpw

vocis Vt&'D inmurit.

ζ) Cf. B UDDEl Hiß. Ecclef. Per. Π S. II. p.Sftf.

ή) Qunm Jobum, more orientalium , locutiones allegoricas&

faraholicas ujurpaffe dicimus, non equidem eo progredimur, ut

to-tam kifloriam Jobi Parabolam ejje _cum Talmudiflis in Bava Batra

C. I. _{fol. (f. a. Lf R.MAIMONIDE in More Nevochim p. JU c.} XX_{U, aliisque flatunmus. Cf B UDDEI Hiß. Freieβ Per. I. S,} JH. _{ρ.362. tq. SF A ΝHEMΠ Ηf. fobi, quae exflat Opp. ejus. T.} 11. Cs /· CHR. MICHAELIS Not. in Hagiogr. Vol._IL

**

hoc _{fermonis genere uibs. Conftatigitur, parabolicum}

_&

fe-bulare hoc genus dogmata propanendi apud antiquos

flo-ruifte _{Hebr-ccos; & quoniam fub nomine τ ης παραβολής ά¬}

πας λόγος (κφος olim viguit, hinc veneranda antiquicas _a

iequentibus iéculis εις

άλτβϊΐΜ

ενςοχωτέξης encomio fuic con-decorata. _Quamquam

_faceamur,

_{maximam partem}

_τ&ίνΟ^Ο

cireumfcriptam fuiife brevioribus locutionibus t qux ta¬

rnen eundem fpiritum allegoricum ducunt, nihilominus

in-tegrae orationis parabolicas

feries,

licet, utpote altioris

in·

daginis, ingenium magis acutum requirerent, haud

infolitae

fuerunt, & quidem

fepius

in iermone & inter difputaodum,

quam in

fcriptis.

Verum enimvero in fatis _{antiquae hujus fapientias} occu-patus

calamus,

hanc aeque ac

alia,

quae

fenfim

in ruinam

vergentia tetra tandem obruit caligo,

fabulofa

gentilium labe

contaminatam _{deprehendit. Gerte fortunam parabolici}

do-cendi modi circa Novi Teflamenti _{tempora lange diveriam} fu-ifte a priftina, facile conftat; occaftonem _vero hujus

diver-fitatis dum _{requirimus, pariter videndum eft, an aliquas} ad-huc notas _genuinas frontis retinuerit. Judxi olim tyrannide

regum exterorurn & variis calamitatibus opprefti, gentibns aliis _{immifti, multis affe£H funtmafis. Grascanicam}

Philofo-phiam,Macedonum armis

victricibus

per

Orientem

diffuiam,

avide _{arripuit in fuperbiam & novitatem pronum gentis inge¬}

nium. Plebs huc illuc _difperia, jamque Iinguae fan£fce

ma-gnam partem

oblita,

in

ibmmam

legis

divinae

ignorantiani

pauiatim fuit addufta.

Hinc,

in

dies

fhccrefcentibus

va-nisrixis de _{S.Scripturisearurnque ienfu, Doftores,nunc}

igno-rantia _{populi confidendo criftas erigentes , nunc amore} e-thnicas _{Saprentiae alleäi, innumeras}

_{difputationes}

_allegoricas

inftituere, _{effrenaque licentia perverfiftimas allegorias}

ροριχ-lo obcruferunt; _ifluuo,

_{plurimis febulis}

_fcnfum

_implicarunt;

&& ) Ö c «Α» i l

φ,ΐο

Legis

au&oritatem gentibus aliis comrrtendarent, fub

verbis _{ejusdem claris occultas latere veritates ac fublimes, ex} arcanis _{Philofophias doörinis exponendas perfvafuri;}

turpi-ter vero delufi in majorem prolapfi funt _perniciem.

Atta-men,licetecclefia Jtsdaica _{tempore Chrifti miferrima}

conta-gione eflet infefta, cathedra: & Synagogas doärinam, variis

leftis & traditionibus lacératam _{fpirarent, & proinde modus}

docendi _{parabolicus, qui fchematis inftar pracipui in} orato-ria _{iacra,floruerat, fabulisinfulfis detortus; nihilominus}

faten-dum _{eil, Judasos eo corruptionis hand proccflifle,quinhinc} illincfinter _{reliqua rudera antiquas Synagogas, fanas}

quo-que parabolas, vel prolixiores, vel magis fuccin&as,

cuito-dierint. Caufiam _{Judacorum hoc in articulo a£luri,} quome-ditationes noftne _{jnftis diftin&as fint limitibus, icripta eorum}

adire , & fimul rS hvo fenfum ex illis eruere, confultum

ducimus. bvö in _icriptis

_Rabbinorum

_{eft Ρarabola, fimilitudo,}

fimik, Prover_{bium, fententia} gravis, illuitris Sz comparata; coque pollet fenfu generali, ut fere asquipolleat τ«

fub fe _{comprehendit uti fuam fpeciem, interdum ab}

illo _{diflinguitur. Ex locis, quas nobiscum communicant}

BUXTORFIUS , fl) EDZARDUS ij aliique eruditi de aL

legoriis Judasorum diflerentes, liquec το Wd nunc in fenfii latiori, nunc magis minusve ftriöo in fcriptis Rabbinicis

ac-cipi, & proinde notioncm admittere variam. Licet _igitur Judasi fuis

interiperferint

οτηΰ, nos tarnen heic

crVco ieorfim _{confideramus, ut difcernantur a fenfu alle*}

t) B UXTORFJT Lexicön latmud. fubvocib. tf-n m t) Avoda Sara _{pr<ef p. 10. IL alibique profert loca Rabbinicay}

ex _{quibus facik äijuäicari poteft, quid vakat}

V

_{CD apudJud&os*}

is nm )Ό(

gorico & typico; qnippe qui

verfatur

circa

hiftorias &

res

verc _{geftas Vet.}

Teil.,

_a

liquid

ipiritualein Ν. T. adumbrantes;

cum parabolie pctius

fint

fermones vel niodi docendi,

_a

fi-miii vel _{exemplo quodam defumti, & ex icopo loquentis} ad rem quandam aliam

defignandam

magis minusve _compa·

rati. _κ)

Cuique vel obiter

adfpicienti

libros

Judaeorum

larga

meffis locutionum _{parabolicarum fefe}

_offert,

_{quarum quo¬}

dam _{, nifi fanara mentem & avitae}

_doftrinae

_qualemcunque

coniervationem _{Judaeis prorfus denegare lubeat, fanoienfn}

& _{parabolico explicari}

_{& poßunt}

_{& debent.}

_Equidem

ambabns _{hrgimur manibus,}

_chartam

_fere

_defediu

_{ram, fi}

o-mnes eorum fabulas receniéremus, futuras fortafle moleftas

& Heraclito & Democrito; nihilominus, fi abfurditatis

u-bique eos immerito argucremus, noη

mitius

fatum. forfan

experturi eßemus, quam

illi,

qui omnia

pro

fabulis

ven-ditando, Judseos imprudenter vellicantes

ludibrio feie

expo· iuerunt. _{Quidam enim}

_Judasi

_recentiores,

_{nihil fere}

_nifi

Judseos &

Chriftianorum

hoftes fe

efle

fcientes,

majorum·

que dictis

praefradto

adhatrentes animo,

Rabbinorum

por-tentofas narrationes vano impetu ad literam intelledas

vo-Iuerunt: _{quorum temeraria}

_{fide nixi quidam}

_Cbrißiani,

_vel

qwicquid

ποίξοιμιώδεζ

producunt

Judiei,

nafo fufpenfo

de·

rident , vel fältem Judaeos, ut

fufpicione

erroris

fe

exfol-vant nec fefe a Chriftianis exfibilandos permittant, ienfum

myfticum in

majorum

didtis fingere,

credunt Hifce

com-moti _{Judsei iapientiores}

_apologias

_pro

_modo

_docendi

_pa¬

rabolico _{fcripiere: utpote}

_{R. MOSES}

_MAIMONIDES

_A)

R.

x_{) Cf RAMBACHS Hermeneut.} Sacr. _{ρ. rg<f. 73g.} J.

ZEH-NERI Similitud. Biblicce _{pr<zf. GLASSIUS I.e.}

A > Commentk in Sanhedrin c. XI. JoL CXCI. col. 1. 2. in

ipfius Talmudis edit. Amfldodam. Maß Sanhedrin f. CXIX.

col.

2+

«£?5 ) o ( 13

R: _{JE ΗUDA f quisquis}

_{aiQor til}

_Libri

_Hachajim

_{μ) R.}

MENASSE BEN ISRAEL _{>) aliique; immo}

_hac

_in

_caufla

J. BARTOLOCCIUM. J.

HOORNBECKIUM &

A.HUL-SIUM mcdefte _{caftigavit J. 13.}

_CARPZOVIUS,

_{ξ) & legi}

qiioque meren tur, quse

hac de

re

icripfit

eruditiffimus

nö¬

tter ODHELIUS. _{o) Hinc quoque magnus ille}

BUXTOR-FIUS : π) Accuiationes

Talmudis quod attinet,

_nequaquam

negamus , inquit,

multa

in

éo.contineri

abfurda,

fatua

&

"

fabuloia, quod ipiimet in hoc &

alio libro

paflim

oftendi-"

mus, ied hoc interim etiam iciendum &

dicendum,

non"

omnia, quae imperitis

talia vide'ntur,

eile

talia.

Prifcae-"

nim _{gens Judaica pro more}

_omnium

Orientalium

_arcana"

myftcria per figuras

& senigmata,

per

jucundas &

ingeni-"

ofas, _lepidas & graves enarrationes,

figmento

&

fabulis"

fepe ttmiles,

explicabant,

ut

illis rudiores

&

fimplicio-"

remplebeculam

ad

leäionem ivaviter allicerent,

&

ittis qua-"

fi illecebris artificiofe caperent; ingeniofum autem le&orem" ad fcrutanda & _{explicanda profunda myfteria}

_Tub

_fpecioio" cortice _{latentia, preffius exercerent. Hasc apud imperitos,"}

tam Judaeos recentiores _{i quam} Chriftianos, antiquorum"

theologizatldi &

philofophandi

modum

ignoranten

in

IuA

dibria & _{blasphemias convertuntur} , qux non

intelleöa fi

iC ne judicio potins

condemnantur,

_quam ut cum

judicio le-"

gantur &

confiderentur.

Haec

ille.

Frafto

μ) Lib. Hachajim Part.·I c. II. num. Vi. titante

CARPZO-VJO in bitr. in IheoUpfud. ut & RELANDO in prolegomenis ad

AnakEid Rabbin.

9) L II. de re/urr. Mortuor. _CXJX. p.225.

ζ) Introd in

Ibeol.

Sfiid. C.

Vill.

§. VII. pacr. 30. prtemißa RAYΜ. MARTTNf Pugioni Fidei cum obf. J. VOISIN.

o) _{Synag. Bifrönsp. m. zß.}

T₄

SS®

) ο C

SS®

Fraäo _{igiturhoc telo,}

_quod

_vel

_prxeeps

_{Judicium j}

vel

contumax ignorantia vulgo

objicere

adfvevit, liberiori

gres-fu _{propofitum attingere}

_licebit.

_{Ex iis}

_{, qux}

iupra

attulimus, eviäum arbitramur, Pai*abolas

il

ΙΓι

Tal-mude _{librisque Judxorum voce ^"Π}

_paffim

exprimi.

Ια

fynagogis olim habitas

fuifle conciones

allegoriens

C

nxwyt,

ex rnonumentis Hebrxorum multisadftruxere

argnmentise-ruditi, quos inter prxcipue eminent

C.

VITRINGA

a)

P. D. HUETIUS _{er) J. B.}

_{CARPZOVIUS. r)}

_{Gum igitur}

ejusmodi räv jwn parcem

hand

minimam

conftituerint

rå

dli fententix eruditorunuquxParaboIas inSynagogis

Judaicis" inter

concionandum

fuilTe

receptas

ftatuit,

no-ftrum _{adjicére calculum,}

_nulli

dubitamus.

JESUS

SIRA-CIDES C. XXXIX: 2.3. officium

miniftri verbi

divini fuo

tempore traditurus,

alia inter

requifita hxc

poftulat:

h

cya-φΛΐς

_{παραβολών}

σννεισελεύσετοα,

απόκρυφα

παροιμιών

Ιχζητή-csi, χάι εν άινίγμασι

παραβολών

άναςρχφησεται.

Ex

hifee

facile _collegeris ,

ftilus

Parabolicus

quanti

tunc tem¬

poris habitus

fucrit.

Quod

fuo etiam

.

confirmat

fiifFra«

gio PHILO

Judxus

υ):

Synagogas

dum

adeunt Judaei

(loqui-tur hic de Eflxis cJ ad auiiendum Je componunt,

'Eid'

o

μέν9

inquit, rocq βιβλχς

άνχγινωτχει

λαβών,

?τερος

<?£

των

ίμπει*

(οτάτων o7ot μή

yväfiuot

παρελΒών

άναγινώσκει. ΤΑ

ΓΑΡ

ΠΛΕΙΣΤΑ ΔΙΑ ΣΤΜΒΟΛί2Ν ΑΡΧΑΙΟΤΡΟΠίΖ

ΖΗΛΩΣΕί

ΠΑΡ' ΑΤΤΟΙΣ ΦΙΛΟΣΟΦΕΙΤΑΙ.

Judxi

iniiiper,

quinont

unoin loco idem docent, ac in hoc

diclo

AB

ARBANEL

φ)

Jvt Synagog. Vet. L.1It.

Cap. V*

p.djo.fq.

r) Demonflrat.Evangel.Prop IX. Cap.

CLXXI.

{f.

7.$.g.

T) I.e. C. Vill. v) Üb. Quod omnis probus Über.

p.fyß eifante VI

TRING

A

I.e.

p*

674.

φ) inMalach. f300 col. 4.

fin. Moris

tion

efl

intimare

res

«s» ; o r ©ö? *5 ο*διΛ

_bvanz

οκ mann TjnV _*p"»Όονπηπ _Γ8

jtixta _{plangunt, Parabolarum auftores}

_{& Magiftros,}

_mortuo

R. _{Meir, qui vixit poft cxcidium templi}

_iecundi,

_defeciile;

ut _{patetex Sota G.IX: Jf. 15. &B3 YND TOTO} CjwO· Indeelucefcit, tempore Chrifti & Apoftolorum

exti-tiffe _{viros, qui ftudiis}

_hifce

_{operam dederint; &}

_iapientiam

hane _{magis magisque cum άποςχσίχ populi Judaici} evanu-ifle. Illos _{porro, qui fub ejusmodi iermonum involucris}

dogmata rite proponere

valuerint,

ut maxime

iapientes,

fummo affeftos eiTe _{honore, tum exaliis locis, tum ex}

en-comio R. _{JOCHANANI BEN SACCAI evincitur, quippe}

qui fingulari cum

laude

nominatur ob iapientiam in

flfrTOI _\V2O

_parabolis

_{a botris ac vulpibus elefantis>}

ut legitur in

Bava

Batra

C.

VIII. _yj

cujusmodi

virorum

inflgnem olim

fe habuide

numerum, eumque nunc

defi-iile, dolenres ipfi fatentur Judsei Valebit denique heichaud dubie _{teftimoqium HIERONYMI, ψ)qui ipiein Oriente}

vi-tam _degit: Famiiiare efl, inqui_{t, Syris cJ maxime}

Paheßinis

ad omnemfermonemfunm _ρarabolas_{jungere, »/,}

quod

_per

ßmplex

proeeeptum teueri

ab auditaribus

nonpoteß,

per

ßmilitudinem

&

exempla teneatur.

Athiice

probandis ultra immorari, neces-ie non arbitramur, cum teftimonia _{longe clariffima} perhi-beat facra Novi Teftamenti _{pagina; ut exfequenti}

paragra-pho patebit. Nativas

fuae

puritatis decrementa maxime ien«

fiiTehunc modum _{Parabolicum,docet fortade Petrus IL Epifh}

Cap.

χ) Locum integrum Juppeditat RAYMUNDUS in Fug.

Fi-iei F. II. C. iV-_{§. Xll. cujus etiam explicationem addidit VOlSlN} hacgieß_{a. CTO«} O^VW

ΟΙΓΠΓίΐη1?

_{THfcTOK ΠΠ> DW1P Wtf}

pD3D3· Solebant antiqui parabolisinvolvere repreh^nfiones

fuas, quas a botris & vulpibus petebant. C/, RELANDI

prolt-gom, ad Anal. Rabb. fol. 4.