JuvanteJEHOVAH
Exercitatio
Tiieologica
IN
VITAM ISACI
TERTIA,
Confenfu
Vener. Faeult.
Theologie»
in
Regia
Academia
llpfalienfi
publice
proponenda,
PRiESIDE
ERICO
BENZELIO
S.
Th. Doft. &
Profeff.
Ordin»
Refpondente
0L AO K 11 L B E R G
Wermclandb*»
In
Auditor.
Vet.
Majori,.
add.?A
Maij
Anno1679*
Ho
L
JEr
m 1
Bxcudic NICOLAUS WANKIIF,,
Regiuir-MEMBRÜM
III.
Beprafentat
ta qua
1SACI
Thea»
logiam,
Ö"
inprimisfide
ejttsß
cumßautias,
£Sf
profeßionem
exercitia
concemunt.
§. i.
SACUM.haücnus CQmendaruncnaealesjprimafum
aecatum ftudia»&oqsupationes private pariccr ac publica?,inquibus relucenc multa quaepiamens
(i-biad imitationem proponcrenondubicabit, quamvis
caiüb-tacum noftrorutn temporum, farpe imaginariaelegantia,
muleis vidcantu'rplebeja*ruftica &humi ferpenria. Mona
nuncordinisratioutReligioIfaci&pictans cxcrcitiapro
iu-fticuti hujus legibus explicentur,idq',
manuducentcinpidmis
texcuMoiaico,qui paucisaliquandoverbisea attingic
&in-nuic, quae fpiflis voluminibus materiam fubminiftrare po£
funtapudieos, qui in profundiores
fcriprurarumreccflusin-quirere,& in vaftos Antiqui,tacum EccleTiafticarumcampos
excurrere amant QuodfiPrincipum licera? faepiuslegendas
funt, uc in recondicos earum fenfus penitius
pcnecrareva-leas, quanro majori jure veneratio illa debebirurlicerisDi-vinis,quarumfons funtea,qua?åDEo ipfoin cabulasDeca» logi-rdaca&perDF.i amanuenfem Mofen ad pofterkarenx
funtcransmiflai Mofis.filum inantiquiflimorumhominuitt
fidc&temporum hiftoria
cognofcendaquirelinqvuntr,
& vanis vel fuis vel aliorum fpecularionibusaccommenrisin-dulgcnc, ferrae nonnifi lomnia & nugas. venditant; eciam
tumeumfibiipfisquam maximefapcrcvidcnciir.
Senfusve-roScripturarum quaeri debet non in cortice fed medulla. Ergoqui nucleumcomefle volet,frangatnucem. Nobispro
inftitutaefcriptionis modopaucafaltcmdelibanda funt.
§. II. De Ecclefiae horum temporum ftatu, amplitu-dine&terminis, ut&falutaris inflitucionisnormainfra
di-cendumerit,cum priusconftare coeperit, quomodo in
fo-cietatemfidelium cooptatusdt Ifac.Natuseftpromiffionum
Abrahaefaftarum hasres,nonfolum fecundumcarnem ,fed
multomagisfecundumSpiricum. In Ifaco vocarccurAbra¬ hamfernen, Gen.21.12. Ubi vocefeminis nihilprohibet
deft-gnari fernen carnale, fed id tarnen quod DF.us fibi in pecu-lium confecravit,&exquoproditurum erat fernen
bencdi-dum. Manettarnen id indubia?veritatisquodveri
Abraha-midaeaclfraélicae, hocefl filii DF.ifinc, non qui filii fecun¬
dumcarnem,fed quifecundum promifIionen>& Spiritum,
Rom.9.8- J$f*iexfidefunt> filiifunt
Ahrab*,
Gal.3.7. InDi-vinasigicur gratiae foedusfpirituale&internum recipidebuic IfacpermediumnuperåDEo ad id ordinatum,
Sacramen-tumfeil, circumcifionis. Ccrtépromittit DF.us, Gen.17.7. fe
futurumDF.um Abrahae& feminis ejus; fed id cum
condi-cionefideipropriasacindividualisaccipiendum,
juxtaillud
Habacuki. JufiusJuafidevivet, c 2.4. Proprerfidem
alie-nam nemopropriefideiisasflimatur. NongeneråtioJed
rege-neratiofacitCbrtftianum^aitAuguftinus depeccator. merit.
& remifTl.i. c. 9, Tertullianus libro de monogamialfacum
adhucincircumcifum candidatum fidei nominat: non alio
fenfu quam quod jus ad remhaberet, h e.poteftatem
adeun-dipririlegiaEcclefia;etiam in infantil&abfq; praevia
infor-matione. Id quod aliis extra familiam Abrahae
conflitutis
denegaeum
fuit, nifi legitimo aliquomodo
fierent
parsmiliacAbrahamicica». Infantiumexfidelibus
ptognatorum
cacftconditio, utiisquidem
patcantföresgratiae,(edquos
ordinarie ingredi tenentur per
medium ad id ordinatum,
qualc fuifle, poftconftitutainitia gentiselefbe,
circumcifio-fiem,advitamAbraha?di&umeft.
DiciturGen.17.11.
fignura
foederis: non ideo fequitur circumcifioncm
nonconferre gratiam. Rarionc a&ionisexternas fivepracifionis
prapu-tii habet quandamfigni rationem:
non propterea fubfirtic
in nuda&fimplici
reprafentatione, fed&gratiam exhibet,
fodusq; obfignat. AdultoAbrahamoaliisqueproveflioris
astatisfidelibus,contulitnon tam initia
gratia?,quam vel
au-gmenta&gradus,velconfirmationem.' Quointuitu dicitur
fignacuium juftitisefidei,Rom.4 ir. Quamvis vero
circum-cifio (erninis benedifti efhcaciam
communicabat&ad
re-generationem fuit ordinata,cujusvirtutisintuitu vim&
fru-£tum fuumdebuitN.Teftamento,unde
Evangeliisritualibus
ctiam illa accenferimeruir; voluit tarnen
DF.usquå adio-nesdolorofas
veterisTeftamentilegibus
eam gubernaride-bere, quin &cerragenti adftri&amefle. Quod
vero extra populumIfraéliticumalisegentesnonpaucasadimitationem
Judasorumcircumcifionemadhibuerunt,idexlibertäre
qua-dampotiusquam
obligationc
divinitus imperata faftum
crc-di debet. Cumintencioneremedii
Spiritualis& fubratione
profeffionisdeChriftohocfacramentum cum
fpeciali
reve-latione&informationedebetconjunflumefle.
Sigiliacum
å literis fuis funtavulfa,vim fuam amittunr.
Gentes quafdam
indevel indefperationem efleaddu&as
dcfalutefua, quod
circumcifionecarerent;velexnaturadi&amine vidifle,
auc
exobfeurafarna
intellexifle> quod fub facramentali
necefli-tateab omnib9adhibcri
debeat,ha£f:enuspro minus
comper-tohaberipoceft. Necfatiscaufae
habuicSvarez,cunrt putarec ^
circum-ciniumcifionem ordinatam
fuifle in
romeduiFrt
petccaci
orr-.ginalis,
&omnibus
gencibus
inufu
efle
dcbuifle.
vide
Johan
AdamOfiandri
annot.ad
Grocii
Jus
B. &
P.
pag.z66,
feq.cer-te nequidem in
populo
Judaico
Profelytis
omnibus
impe-trabacurcircumeifto.
Mieichizedechum,Lochum,Jobum
Sc
«tios ad id obligacosnon
legimus.
PoA
conftitucam
vero
Policiam&EcdeflamlisquicumJudaeis dc
corrreflione
agni
Pafchalisparciciparevclicnc,injundum
fuifle
norrfolurn
cir-cumciftonem, fed
&bapcifmum
quendam
five
äblucio-0 nem, ac infuper
^blacionem,
exmonumentis
feripesrum
Judaéorum
probat
SeldenusdeJureNat.Lz.c.
1
ut
&dcfuc-celfionibus inbona defun&orumc.26.
Sed
dcdivertrcuio
hocinviamredeamus.§. 111. In&unacum
circumcifione
quac
oåava
dre
fadaefl,Ifacusornacusefl
fide
falvifica, &
aliis
donis
ccelefti
illibeneficioinnexis. Nihilcaufie
efl,
curquidquam
defera-niushorridaePecriCunaeide
Republ,
F.br
L
j c 9. aurconcri-buliumejusaflertionr;
quod
delirium
flt
flagris
caftigandum
putare
infantibus
i
nefle
quandam
facrac
fidei
vim.
Firmiora
funtScripruraranjoracula,
quibus
Cc
tuetur
orchodoxar
Fc-defise fencenciade fide
infäntiumadverfus
Pontrficios,
Ana-baptiflas&Calvinianosrquam
ucrnfulfiscomminacionibus
explodi
poflk.
Noncontingit
adplrcacio
meTiti
Chrifli
flve
juftificacio
alia rarione,
quamperftdemyeamque
propriam.
Conferebacurillaordinariein
VT.apud
populum
Judaicum
•per
circumcifionem:
in
N.T.
perbaptifraurn.
Fides
ilfa6c
adualis dicipoteft,&
earfem
efl fpecie
cumfide
adultorum*
fciliceteademeftutriufque fidei
eflentia
&
forma,
licet
non
convcniantfeenndumfingula
attributa.
Fides
infüntium
eft
aflentiommenxe&fiducrain voluntate,
licet
reflexa
nön
ncquera-v
«frvfi<jgj,nequepotcntia.proxima
crcdendi fufficit
ut«adu*-fisdicatur; fed
apprehenfio
merici
Chrifti. Exerciciabono¬
rumoperumccu
fidci
Fru&us
&
effe&us, func quidem
maigis
perfpicui inadulcis,
nonidco
tamcnpcnicus his defticuicur
fides infantium.videPC8.i.&Macthaei2i.itf. Habemus jam
igiturIfacucn
fidelcm
&
quidcm
a&uali fide
predicum,
libe-ratumåreatupeccacorum
a&ualium
&
originis
permedium
generand« fidei
å
DEo
ordinacum.
Rccipicur in
focdusgra-ciae & inipfo
recepcionis
aÖu aftualisfic folucio debici,
cumSponforex mera
grada
folvic debieum
& in
fe
cransferc
cri-minaejus, adeoque vi
ftipulacionis obligatur Ifac
exfiliacio-nis vel gracicudmis
lege
ad
praeftandam
obedientiam
rcci-procam,idquc
fine
omniowQtiat
fufpicione
auterroriseg-incruftatione. Nam&fidesipfaquavicarium offi¬ ciumpraeftacvfive
aäu
Chrifti beneficia fibi ädplicac,
donum
eftDivinum &mere graraicum.Graricudine
inde&obfe-quio,
quod
&illud
graciofas prüfend«
argumentumeft,
D-F.umnovoquafinexu
fibi
divincit& quandam
graciae
con-cinuacionemimpecrac,
cujus auxilio
fubnixus ad
fpiricuales
mocus magismagisque
acccnditur,&
ceuprobacus miles
vin-ekcarnemymundum &Sacanam ipfiim.
S IV. Cum «cas Ifaci infbrmationiscapaxefte
inci-pcrer,non
paffi funr pii
parentesquidquamdefiderarieorum
quibusfilii
hujus
fides&,pictas
fuffulciretur,
videffipra
pag.14.&18 Fx quacibidem
difta
Tunt
de Scholis Semi & Eberi,
inquibusfapienrise
ftudia
fint confervaca & concinuaca,
iHu-ftrari poflunt
perfcripcorum
teftimonia,
qu«adducic
Éux-torphiusdifiercatione
de Lingvac
Sönß«
GQnferVatione§.
12.14 $7.&c. Cum infcripturis
legimuslfacum
creviflfe
fubin-fticucionepaccraa,&pacrem
nomcnDEd
secerni
prodicafle,,
jp^Knim cftfollicitceumin
id labotaflc,
utlfaci fidesomnii$6 .
neceflariainformation«eonfirmaretur.Cum refertur
Abra-hamumnemusplantafleinBeerfabea & ibinomcnDomini
invocafle,Gen.2i.$?. addic Paraphraftes Hierofolymitanus,
folicumAbrahamum ibiexcipercpercgrinos, nccdimififtc cosdem, donccProfelytoseosfecifict, h.c. docuiflec cos
creacoremcoeli&terraetimare. Quiigitur de peregrinisram follicitum geftitanimum, nomjudicari poteft amantifiimi filii profc&usnon promovifle
?
Sed
&Ifac ipfe
animumdi-fcendi avidum acculic, & meditacionibus fuis privatis non minus quam publicofacrorum exercitio teftatum
reliquic,
quancis in
dcliciis habcrec
jugem
Divinorum
mandacorum
medicacionem. NondebentIfacodencgariaftus religiofi,
licet minoricumadparatuquam alii vitam cransegeric.Quin
&adverficaces,quasinde ab adolefcenciafuftinuit, inque his diuturnaconjugis ftcrilirasadpreccs&aliasvircuces
Chriftia-nas eumfubindeinflamrrarunt. dequibus plenius infra.
§. V. Norma®ulainftitutionisjuxcaquam
perdu-ci potuitlfac
ad falucarem
DEi &divinorum
operumnoti-tiam, & is viciflim aliis informandis futficere,non ertnatu¬
ralis ratio auc communia quaedam juris natura? praecepta*
Falfuseftincer alios Ramban inDottorepcrplexorumparc.
ii.c.$9. cum affirmat aut revelationes nonconrigifte
Paeri-archis, autfiquaefa&ae fint,nonfuiflchomines obligatosad
easmanifeftandasantetemporaMofis. Quaeaflcrtio vim
a-perciflimam
facit
temporumPatriarchalium hiftoriae,
&ma-nifeftepugnat cumindole negotiifalutis, quod fpecialcm
omninorequiritrevelationem.Non(ufficienterexprimunc
indolemJuriumNoachidaeorumquiputantjudaeorum
ma-giftros per
eadem defignare
voluifie capita praecipuaReli-gionis
fidelium
«tätehac Patriarchali viventium: cumpo-liusnocene communiftima quaedam juris natura?praecepta,
quo-qtiorum obfervatio omnibus vel certé moracioribus
gemi-bus fuicrecepca,ucfufe doccrScldenus dc Jur.N.& Geru:,Ncc fibi aucdignicacicoeleftisbeneficiifaciscavent,quidodrinani
falucis proaddicamento habenc religionis nacuralitcrnocae.
Ucriusq; luminis norma toto gcncre diverfa cft. Immodici ebuccinatores luminis nacurar facile ad inimicosgraciac
ab-cunc. Si maxime orbis nulla fcripta jura agnovicantc tern-poraM.ofis; indecamcnnonconficicur, toto hoc remporc
nihil viguiflepraeterlegem natura:. Noneft de eflcncia le-gum utferibantur.Sunt qui erudenimisaffirmanctocumhoc
cempusfive ab exordio mundi, fivctemporediluvii ufque ad folcnniter latas legesperMofen, diebusimnfive inani-tatis accenfcri debere. Circumfertur qua?dam traditio Eliar,
non quidcmProphetaeThfesbicar, (quamvis ideontendanc
aliqui exJudaeis &Chriftianis ) fed alterius cujufdam, quas
adducituretiam intra&atuThalmudicopnnJDditto, quod bismille annis durarec inane,bis mille annislex,&bismiile
annisartas Meffiac. Sedquamcunquedemumexplicationem aut adplicationem recipientincervallailla,a:vum hocPatri¬
archaleproinani haberi non poccft,cumconfticuca funtini.
tiapopuliele&i, cum coetus fidelium contra vim & fraudes fuerunt muniendi, &liffimispromiffionibusaciteratis
revelacionibös ornandi, & quidem frequenter magisquam
poftlegem inmanu Mofis traditam. Talibuscemporum
di-geftionibusnon felicior efl illa quam cum F.piphanio
am-plettuncur aliqui, dumaffirmanc
referripoffeanciquiffimo-rumcemporum mores&religionem, i. Ad Barbarifmum.
a.Scychifmum. g.Hclenifmum,& 4.Judaifmum, abufi
lo-coillo PauliColoffi3.n. Ex quorum opinioncpräriens hare
Patriarchalis Epocha Seythifmum redoleret, h.e. ftacum,
Earbaricononmulco meliorcm. Sed incerprecacionem
5*
lamreformidabimc
&
exfibilabunc
».qoibus
propoficum
eflc
cccpk
afBrmaoeawciquiniiwos
cciam-Scycfias
piecacis,
crudi-ttomsretjeganour^rjcicwdiois
&
juftitias>
fimiliumve
vircucum
teudibus.pcaicun<3i«gencibusexcellece, Quajvcro
auchori-bus fuis relinquaneur
incerea,
dumdies
confirmare
velcon-fooaretraliöiCOBperifc
fcJobisåd
fijflBcithac
occaffone
indicaffci
voluilIelD5Euii»uccemporaba!C,pacrjarchaiia,quå
doårinam
falucisillufliri
rcvelaicioBum
benefkio
ornarcncur,
per
quas
inforrmarlpo(fem non
folumpopuli
ex
Abrahamo
&
Ifaco
oriundi,{cdomncsomniBOgcnrca>-qiiibusvolupefuic
reve-reriilla
operafingularia#
qua:
in
populo
fuo
exftare
voluic
DEus, Necdubicamus
quyif,
mulci
expopulis cciam
remotis
perfamara
&
piana
aftimacionena
horum
ad DEum
Ifraélis
fuerincfelicitermagisconverfijquana
per
Philolophiam
auc
Sibyllina
oracula
qua:ja&itanc
aliqjui*
§. VI, In
revelationura
Di
vinarum
modos
>
quibus
graciamfuam
hoc
tempore
manifeftavitDEus,
nunc
opcro-feinquirercnonaccinec.
locucusEciam
ert:ante
pacribus.MofiseemporaDEus
IpfumFilium
DEirevelaflc fealiquando
fidelibus
in
forma
aliqua
huma¬
naperotmo/uow
rQ&m.cu&v
alTunipta,
piajodorum
Ecclefia:
eftfcncencia. Nec
infeiicicer
quispiam
idiplum
adftrui
pofle
judicabic
exElaia:
c.
48.16.
Quem
locum
funt
qui
refpexifle
putant
Chriftum
Joh.
8
25.
&
cap.
18.20.
Quomodocuoq';
vc-rofa&a:funtrevclacionesDivinaa,
ne
homines
fulpicaren-tur fe decipi auc
illufionibus
feduci,
credi
poceft
voluifle
DEumcercicudimiprofpedum
efle,
vel
per
(ingularem
ali-qucm
adparitionis
fplendorem,,
vel
peculiarem
colluflra-tionemmencium. Ha:cvero
fclicitas.ecfi
magnum
bonitatis
Divinaeargumentum
fit>
nonramenaeqyum
eft
ut
licica-lickatrtpartemulto
videatur
vilior. Nonhabes quodquera-ris te minusvifitatumcffequamAbraham autlfac. Tuetiam
habesadparittones
&
quodammodofirmioresyapertiores&plu-resquamUli
habucrunt,ß
tantumaperiresocuios(jros&appre-hcnderes. HabesBaptißnum, SacramentumEvcharißUy ubipa¬
rtis(jrvinumfuntJjecies^ßgura(jrform*yin quibus(jr/üö
qui-busprajenter inaurcs->ocuios&corDEusloquitur &operatur,
Pofteahabesminißertumverbidr
doftorcs^pcr
quosDEustccumloquitur, habes minifteriumClavium> perquosabjolvit te&
tonfolatur\ Nohttmcrc->egotecumfum.&c. aicLutherus
Com-menc.inc.26.Gcnef Omni vero conacuidagendumeft,uc facrarum Scripcurarum authoritas larta teda confervetur
contraquosvis novaturicntium eonatus, qui facroCanoni
muftea Volumina adjundacupiunt.
§. VII. Quamconftanterincoeleftisvericatisnoticiain*
formatus fueric Ifac, conftarepoteft velexfola oblatione
quam fiiio intendebacAbraham, in qua non minus Ifaci quam Abrahaj fidem, obedientiam&conftantiam mirari convenic. Videantiir interpretes pallimoccupati in
cora-mendationcoperishujuslingularis. De^nno«tatisquoo£
ferendus fuerit Ifac varisecircumferunturopiniones,quarum
aliaeminorennemfaciunt,annorumfcilicetxo. 12.aut1$: alia:
virilem&macuramaetatemIfacoaflignant,quaefupraannos
crigintaalfurgat: aliaemagisprobabilitermediana
ingrediun-turviam,putantescumJofepho fuifleeum annorumcirciter
ij.videinteralios Salianum in Annalibus ad annum mundi
2163. DiciturGen.22.12. fed indenonconficitureumin
pueriliartateconftitutum. Tribuicur cademha:cvox
provc-diorisjetatisminiftris, v. 3.& hujus capitis. Quin &defiliis
familiarum fupraannum trigelimum conflitutis adhibita
le-gitur inScripcuris.videGen.43.8-*,Sam.18 30,&c. ^Etatera
&
4aci nonfuif&nimis teneram inde conflare
pofle
videtur,
quod
it«rdecera circicer
miiiarium
triduo
conficere
valuc-rk, &fafciculumlignorum
confumendo
holocaufto
fuffc-äurum peracclive montis
porcaric,quodquc
adum hunc
re-ligiofum
jufta
a?ftimatione
confiderarit. Fuerit
forte Ifac
nc-fciusmandaciDivini&infticuci pacerni,doncc ad locumfa-crificiiperventumefTec, cum
filius
patremde
vißima
com-pellat, patervero
prophecac
Dominum
provifurum.
Cum
verojam viftima
ordinanda
erat,nimis
effc probabile
patremfiliopatefeeifle
quid fa&o
opuseflet.
Nihil caufa? efl
curftu-piditas
illa Ifaco
tribui debeat,
quafi pericula
illa
nonceperk
aut nonatftimarit. Necpotuitfilius
viribus valens
invitus
å
patrefene vinciri &
maäationi
deftinari.
Ergo
intervenere
verbaaliquaaperientia tenoremmandati Divini. Qua?
ta¬rnen aM.ofeexprefTanonfunc, fortequia
defignare
voluit,
fuifleillapaterni affeftus magisplena,
quam utpaucis
expli-caripocuerint,
ideoquc
tacicaemeditationi
relinquenda.
Co--natuscameneftjofephuseadem
quomodocunq;
referre
An-tiq.l.i*c.i$. Filius qui
jam
anteapiis parenturia
monitis
ad-fveverat,nonquidem relu&ariconaturccelefti
oraculo,cujus
interp,resexftitic parens, videcurtarnenconfirmatus
autho-ritateDivina &motualiquo
excraordinario,adeo
utpleraq
jhicasftimaridebeant tanquamfingularia.
Obedientiam
Ifa-cinonextenuatid quod ligaridebuerit.
Id
enim
faftum
efl
♦nonquia fugam meditari velie
pra?fumcretur,
fed
utritus
(acrificialis obfervaretur. Quin &,licetnoneahic fuerit
li-.gandi
neceflitas
qua?in
ducendis
ad vi&imam
animalibus
brucis, quiatamenex moreoportuittrahendo
&
retrahendo
-ferirejugulum,metuendierantmotus
inordinati,
quiturba-rentfitum&aåionemvi&ima?,nifiligata
efTet.
Speculatio-nesRabbinorum quasnegocio huicinfercas
voluerunt,
anturapudMaimonidem in
Dp&oré
perpicxpsum
1.2.c. 20.& alios. Quoraodovcrogenciles fabulisfuis hiftoriam hane
concaminarinc&depravarinc,cxPorphyrio docecEufebius
depraeparacioneEvangelica 1.1.c.9. Aftionem hane in
mul-tisgeffifle cypumChriflipaciencis&refurgencis, paflTim do¬
centScripcoresveceres&recences. vide Gerhardi Harmon. paflionis& refurrc&ionis. Et legicurAbrahamrecepifle fi-liuminparabola, Ebr.11,19. h.e.ucin cypumexftarec pafluri
&rcfurre&uriChrifli,juxcameliores quofdam incerpreces. §. VIII. Rccepcumexhaccencacione filiumparentes
ardcncioriamorefuncprofecuci;
nec quidquam intermiflc
filius eorum quae ad miliciam Chriftianam de caecero
fufli-nendam fervirenc. Conjugalcscurae qua diligentia&
pieca-cefinttra&acae, fupra craditumcfL Cuminde fames
urgeree Cananaeam,prohibecur iccr injEgypcum fufeipere. Licuic AbrahaeindiviciisjEgypciquaerere pradidium adverfus
an-nonaecaritacem. Noluic veroDF.usuc exiflimarent fideles
nonnifiin diviciisjEgypti parari poffe fqbfidia,cum
bene-dicente DEoeciam inCanaanfubvenirepoffet defe&ibus
il-lis,&quidemminoricumIfacipericulo. Quin&DEo
co-gnicum
fuic,
inCanaan ne, an veroAigypcooperammelius collocaturus efTec Ifacininformandisad falutcm hominibus.QuiaverotencareidpoteracfidemIfaci,quodinterraAbra¬
ham& feminiejus promiffa famempaci & incercis fedibus
va-gariteneretur, ideo fulciendusfuic animusrepetitione pro-miflionis,non folumterrenaedepofleffione terraeCanaaik
&mulciplicatione pofterorum,fed& Spiritualis, de
benedi-ftione omnium gentium in femine benedißo ex Ifaci
po-fteris oriundo. Et in repericam illam promiffionem,
Gc-neC2$,i,2,j,4,
defcriptam,
quafi
infummam
colleßa funcpleraquebeneficiaquaevariis cemporibus Abrahae func
mitfa-videde hispias
Lutheri
meditaciones
fuper
Gén.
c.
z<&
§. IX. In
hifce
promiffionibus
provocacDEus
ad
obe-£ dienciam Abrahae &
obfervanciam
quami^Divinis
monitis
praeftitic,
cujus intuitu
Ifacum&pofteros
ejus
benediäione
&fucceffu ornare vellec. Sic
id
infuoprecia,
quod
afleric
cumaliisAuguftinusCiv.
D.
1.16.
c.36.
Hinc
exftrui
pofle
po-cioraeflfe meriraAbrahaequam
Ifaci,
&propterAbrabamum
beneféciflfeDEumIfaco. Nullumcamenhine
conficicur
me-ricum operum
quale
comminifcuntur
Pöncificii,
Formulae
J Ebraicasim flP
$
Gen.
22.15.&
3py
c.
26.5.
fimilesque
alias his &aliis locisnocancnon
caufalem
cfficienciam,
fed
confecucionem &ordinem.ProvocatDEus
adfocdus
cum
Abrahamoinicum,ejufque
fundamentum
Mefliam.
fnvicac
Ifacumad imicacionem vircucum paternarum,quibus is
(v-dem &conftanciamfuamaliis
adprobavic.
Vulc DEus
oftero-dere fe in promiffis eile vcracem
&
conflantem,
feque
ob
promiiliones
farias
debicorem
eflTe.
Affirmac
Gen.
26.24.
fe
veliebenedicere Ifaco113V31propcer
fervum
fuum
Abraha-mum. Defignacvero non
promerentia
ejus
opera,
fed
qua-lemcunq;caufammovencem auc
finalem.
Sic
dicicurDEus
parcerevelie
Sodornas
propcerpaucosjuftos,
Gen.
18.
h.
c.
ne
perdanturcum
impiis.
Paucorum
merica
exaequare
non
va-luerunc innumeraSodomitarumfcelera.
Divorcia
concefia
funcJudasis propter
duritiem
cordis,
Match.
19.h.
c.
ad
fran-gendameandem,
nonquia
itfpromeruic,
DEus
in
liberisre-muneraturaliquando pictatemparentum,
Exod.
20.6.
Quin
&intemporalibus inimpios
conferc
merccdem
aliquam in¬
tuitubonialicujusoperisåparencibus
profetti.
Remunera-ciovero non nifi gratuita efl:, &coronat
in
nobis
non
nifi
dona fuaDEus,ucdicerefblitus ert:
Auguftinus,
videCom-ment.ejusad Pfal.98.&102.Q^am
cactcroquin
amplicudinem
kabeant Vocesmeritum &merertapud ScripcoresSacros&
€xoticospaflim
obfervarunc
eruditi. vide inceralios
Groriö-<Vium deScriptoribus
Ecclefiafticis
c.7.Ec
quid
quaclbpco-priemereripofTuntquiipfimet ingenue agnofcere
tcnentur corrupcionemfuam>fomitero mali
indeque pullulantia
pcc-cacaftsa: defiderantinveniri inChrifio,habencesjuftitiam, nonquae exlege,
fed
quaeåDEo
perfidem,
Philipp.
3.9.§.X. Nonmajoricum
fucceflu,
quam quomerita, exflru-uneur perfedionesoperum, exilla commendatione
quaÄ-brahamumornacDEus, Gen.26 f.quod obfervaritpraeeepta,
mandata,ccremonias,legesqueDEi. Sunt qui indeeduccre conancur,eumfingulaslegumpartes
oblcrvafTc;
quin&an-tieipaflfe omnesricus & ceremonias
Mofi
&populo
Judaicopoftea
eommendatas.
Judaeorum Magiftri aliqui ufque
ad
fuperflicionem
diligentes
func
in
conftituendis difFerentiis
incer voces "WD TOD pn mifl &noninconveniens vo-cumbarumdifFerentiaexquibufdam locismonftraripoteft.
Hocveroloco"OTD progenerali vocabulo habetur* quocf defignat
cuftodiam
omnium
illorum quaeDEus obfervanda
mandavit. Qu« poftea infpecies quafdam digeruntur. Li¬
cet verononincommodeficpofTintdillingvi utper
praecé-pta intelligantur
moralia,
quorumfiimma decalogo
eft
comprehenfa:
perftatutumveroceremonialia,
inquehisritualia quaedam Sabbacumconcernentia: per legem vero
fpeciale
aliud
prareeptumde circumcifione,
quodLuthero
eciam placetCommcntario inGenefin; certumeft tarnen
vocesillasfrequenter inScripturis commutari&promifcüe
aeeipi. Et hoc locovocumcongeriesilla adduci videtur ad
«ftimandam fynceram & infucatam Patriarch«
obedien-tiam. Non quidem dubium eil quin ritualia quaedam pra
Mti-one locorum&temporumin facris fuis peragendis
5- _ . , ,
l,
£/
6\ • * f •*.
hibuerint fideles «tatis
hujus
Patriarchalis,
eaquetaka
quae
Divlnitusiisfuere
commendata
autadprobaca.,Gracis
rameo
idadfcrituromnescercraonias
M.ofaicas
aPati;iarchis
fuiflq
ancicipacas.
M.ofiid in
mandatis
datum
eft,
ut
plurimos
ri-tus attemperarec ufui
Politiae &
Ecclefiae
apudjudaeos
qop;
ftituendae,quique
duraturi
qrantad
tcmpusufquc
corredip;
nis. Tempöreigitur
Mofis
multa
fpecialia
addita
Tunt
gene-ralibusillis infticutis,quae
Patriarchis
fuere
recepta.Confcr
RivetuminGeneCExercit.ntf. ~§. X I. Illuftri
quadam
rcvelatione &
allegationc
obe-dientiae Abrahae revocandus fuitIfac
å
conatufufeipiendi
itinerisinASgyptum,ut
difceret
alia
quadam ratione
conci-nuaridebcre curam&follicitudincm
DEi
de
pofteris
Abra¬
hae.Cuminde variasinCananaea
fuftineret
difficultates
Ifac,
&novas vexationesac vclitationes paterecura terrae
illius
incolis,viciflimnovaornandus &
confirmandus fuit
revela-tione,idque in
Beerfaba,
pacernaefelicitatis
inclyca
fede,
Ge-nef.2<5.24. Etquidemexpreffis
vcrbis hic
meminit
Mofcs,
quod
adparitio
haec
concigeric
Ifaco
nodu,
quod
terapus
frc-quenter ornatum
eft
Divinis
revclationibus.
confer Gen,
i$.
17.Num22.19.Non
quidquam
inde
detrahitur
dignitati
reyc-lantis,quodtempore utaturnodurno
in
exhibendis
manife-ftationibus: magishincftabilicur &
firmatur
potencia
reve¬
lantis,quod etiamhac
ratione
alios
docerepoflir. Tempore
praetercanodurno
menshominum
magis
eft
tranquilla &
animus minus diftradus, idcoque
fpecies
objedae
faciliori
adfenfuSccumminoridiftentiendi
pruritu
recipiuntur.
De
caecero, ratiofadi eft voluntas&
iapientia
revelantis
DEi:
Certe, etiamperfimniuminvifione
nocturna,
quando irTHlt
feporfuper
homines
dr dermiunt
in
lettulo,
tuncaperit
4f*res
virorum>&erudienseosinßruit
difeiplina>
inquic
Elihö
Jobi
g.
15.15. Inquehis
talibus veriDEi fimiamfrequenteragic
juia-tusille gcncris humani
hoftis & teriebräfu
ptincéps
c&mon.
§. XI I. Hacipfarevelacionelfaco
fa&a
fundamenta-lia quaedam
fidei
Chriftianse capita
proponuncur&confir-mantur inanimoejus&aliorum fidclium. EgoDEUSAbra¬
ham, aitDominus. Habes ceftimonium unitatis cflenci®<&
trinicatis, velcerceffluralicatis perfonarum in Divina
eflen-cia. LucherusinCommentario vöceniEbraicam
OVl^N
perVEOSvertic,non utpacrocinarecurblafphemiisjudaeorum&
Arianorum,affingencium
nobis
quodponamuspluralicacem Deorum, feducquomodoCunq;exprimeretvim vocisqua;&uniflimam unicatem &indivifamplöralitatem dicic.
Pr®-fradti vericatis hoftes Anticrinitdrii non pauca habent qu®
opponanchisloquendi
formulis,
adeoucfi
horumpervica-ciaftandumeric,nulla vericatis vis bisfaciacfacis.
Etficxifii-mamusfemper reßondendum réjpondentibus, quottes obnixa
fronteßatueruntnon curare quid dicant^ dummodo contradi-cantfiullmdifceptandifinis erit>aicAuguft.deCivic.DEi1.2.c.r.
Noneftquod patiamur h®ctelatanquaminvalida nobis
cx-cuci emanibus. Cum n.curatius confiderencur h® formul® juxta nacivum&proprium lingu® fu® genium,cumquc con-ferunturcumaliisfacr®Scriptur® oraculis, & accedic dili¬
gens circumftantiarum
confideratio,
lucefua radianc
&for-cicerftringuhcconcradicences,etiamJud®oscontra quorum
Scripcores recentioresvalidc eciam militantvetercspopuli
hujus incerpretes. Jam diu eft quod-perfvafum efle coepic
Chriftianis,exhoc&firoilibuslocis aliis V.T.noninfeliciter
probari unicatemeflenci®Divin®f &perlbnarumin eadem
eftentia vel pluralicatem vcl pr®cifam tfinicacem. Quin & Divinicatem Mefli®,qui pacribusin
V/T.fenoninfrequen-ter confpiciendum exhibuit,his talibus formulis aliquando
S.XIII-§.X1
II.
Nori
putamusquidqtiamprohibere,quo
mi¬
nusatfirmareliceat
Patriarchas
has
formulas rice
inceilexi
flTc,
& nonfolum
Patriarchis,Prophetis,
vacibus,&
perfequcn-tia ccmpora
adfefToribus
Synedrii
magni,
fcd&aliis
fideli-bus exordincplebejo
innotuifle
verumfenfumharum
for-mularum. jEcace hac
Pacriarchah
&
mulcis
poflea
feculis
populo
huic
lingva
Ebraa
fuic
familiaris
&
naciva,cujus
idio-tifmos,elegancias&
emphaticas
loquendi
formulas
cx
gcnio
lingual
cognofcere
pocucrunc,
quippe
quam
fciverunc
hatte-nusnihilcraxifleex
pcregrinarum
lingvarum
commixcione.
Suflinuifleenimlingvam
Ebraeam
eandem
fbrtem
cum
reli-quislingvis,
quibus
confufio
Babelica
occafionem
vel
origi-nempraebuic,
poftcoc
erudicorum
monumcnta&argumen-corumpondera
concrarium
fvadenria,
vix
alii
nunc
fibi
per-fvadent, quam
qui
vel
inani
prcefidentia
coelum
fe
humeris
geflare
poile
praefumunt;
Vel
qui
cum
GoropioBecano
Bat-x€cr?\>)»ctconfignant,&
vel
invenciones
fuas
ipfimecpronas.
niishabenc, vel
quidquid
fomnianc,
verum
eflfe
fibi
perfva-denc. Cum
igicurfimilesin
Divinis
adparitionibus,alloquiis
&fcripturis fe
offerrenc
loquendi
modi,
qui
infolitum
ali-quid&
fingulare
faperent,
non
dubicamus
quin
perrevela-cionesinnocucricprimo
doftoribus,&
poftea
aliis
quid in
re-ceffuhabuerinc.
Incredibile
vifum
ed
erudicis
lingvam
o-mnium
fimpliciffimam,
&
quaeloquendi
modos
amac
maxi-me proprios,
plurali
numerofrequencerDEum
expreflii-rum,nifiquaedampluralicasdefignecur.
Conficencur
Judaso-rumMagiftriintrattatufuo
HJfip
di&o,
Nemmifts
cjfeitaloqui,
nifi
itafcriftum
efjet. Non
fvader
ftringens
ali-quaratio ut
exiftimcmus
feniores
in
populo
Ebraco
fibi
re-fervalfe notitiam myfterii
Trinitatis
&
Divinicatis
Media:;
plcbi hat
ctalia in V.
T.
vel
omnino
non
fuifTe
cognita,
- nonvel
non nißgeneraliccr &implicite mmis:
explicitfcvero
Cö-gniciohisgloriamrefervacam eflc
debere temporibus
NoviTeftamenci. Contraverodocemus idem eflefideiobje&um
inucroqueTeftamento,
eandem
rationcm gencralcm an-nunciandi coeleftemdottrinam.videi.Pcc.i.io, it. Hinc itldottrina falucisadoraculaMofis&Prophetarumfrequentcr
provocancChriflus&Apoftoli. Non
dabatur
multitudim coeleftis beacicudo propcerPatriarchas & promifliones iisfa¬ ktas. Necneceflfe eft,utaffirmemusinhocpunfto aliam fui£fe rationem foederisinicicumPatriarcbis,quam cum plebe# utcontcndereconaturCunaeus derepubl.lib.III.c.p. Major
cft evidcntia&perfpicuitas capicum do&rina: fidei inNovo
Teftamentoquamin Veteri,&in MyfterioTrinitatisquoad chara&eres perfonaleseorumvedenominaciones,&c. Jam
plena magiseft notitia in Ecclefia. Quin &inrV. T.magna fuicgraduumdifferentiain cognofcendoMeflia,cjusque be-neficiis. Fides tarnen infirma,fiibnixapromilfionisDivinae
certicudine non minus foiideapprehendit Chriftum quam
firma fides. Omnesfidelcs fidem habent licetin di-verlisChriftianis, rationefirmitatis &infirmitatis difterre
polGt. F.ademcommendatafunt fidelibusin V.T.
dogmata
fidem falvificamconfticuentia, gencrantia&confervantia,
qua:inN.T.quoadfubftanciaiia. Etnonfuffecirveteribus
il-lisimplicica fides talis quaepatrocinatur Pontificiorum fidei
carbonariae,juxcamencemScholafticorum,potius
confiften-ci in puraquadam ignorancia, etiam prima:notionis deob¬
jecto credendo,quaminnotitiaquadam generali&
indiftin-l\a: quo pofteriorifenfufidem impHcitam etiamTheologi
orchodoxinoninfrequenter adfignantfidelibusVeteris
Te-ftamenci. Sciri omnino debet quod creditur. 6)uAcftifia.
fmflichtuncfiircquodcredatyait Hieron. contraLuciferian.
Cpia igicurfides aliquatribuenda
ed
hominibus inV.T. nc-cefle edeosobjeßifidci&falucis habuiflc aliquam notitiamfalccrogenexalcm, per quam fcivcrint inqucm&qualera
DEum &Salvacorem credcrc debebanc. Incerhsereticosa
n-teChridi cempora exortos numeranturSamaritani,qui
Chri-ftumDEifiliuminlcge&Prophetisnunciacumnon credide-rioc, ccdibua Epiphanio in Panario & Philadrio de Harrefi, Iofclicitcrctiamverfantur in explicandodatuPacrum in V.
T.quiadfirmanteosfub
maledi&ioncfuifle,&
confequencerfubimperioDiaboli. Contradiferte
affirmac
Scripcuraquod
Ifraélicat fide tranfierinc marcrubrum, fide dcjeccrint mu-SQSJcicbo^fide dura quasvis&difficilia fuftinuerint,Ebr.c.ii.
Quin&quodex
infidelitate tcntarintChridum>i.Corio.&c.
§, XIV# Rcvelatio ha?c ilaco
fa£la
nonfolumconfi-dcrandumcxbibetDEum &Chriftum, primarium Theolo-giacobjcftum>&
fubdantialia fidei
fundamenta,
fed
& anima:
immortalitatem>finemque hominisultimum,
contempla-tioncm fe.DEi infuturavita. Ego
Elohim
Abraham
fatris
tui.
AccorpusAbrahaejam dudumterrx
mandatum ed.
Ettarneninvi&a vis ed argumentationis. DEus
ed
DEusvivorum,
DEus edDEusAbraham. ErgoAbraham vivit.
Quin
&ii
argumoopoed Abrahamum
mortuum, quameliorem fui
partem vivere> quia moxDEus eum vocat
fervum
fuum.
Potedidquidftmnon incommodcad
priorafervitia
referri.
Nihil tamjen
prohibet
quin incoclis
beati etiam
Domino
ferviredicancur. Exoticifapientesaffirmantmortem carerc fepfij; quin &yiyicum dormiunt, non
fentiuntfe
vivere.
Arverobeatéd.cfiinöi& rationc fingularifentiuntfe
vive¬re»&DEurafuqm celebrant. Etiam corpuseorumoccultam
habetinChrido.vitam, eoqueinmorte non
manebit.
Hocigj^arguracntomonctDEusnc
Ifac animum
defpondeat,
éf
inter
vexationes-quxeidem
fußmendxfiicruflc;(cdmecum
ponac,confidcrans pacrrmfuum qaiex mundimalisfeirat¬ terficcluåatus, &cerris licetfubdu&u«,
cciamnumcime®
maneat in fafcicolo viventium. Profpicrec &idem DEut, Gonditor&author foederis cum PacriarcfcisiaicL nefidclii & devoti parentis non dcgoncr prolcs cribulacionibus
fue-eumbat. Vivacmodo fidc; & paracaminvcnicc requiemfi
non fub coclo,attamen incoelo.Inconfirmacionem
(pei
ii-iiuspolliccturDEuspracfenciam
fuam. Egåtrcwmxfr
temik-camt'ibi,&c. Promitc ic non tarn gcneralcm prafenciam»
quamfpecialem&graciofam: quin&fingularemillam, per quam carni fux adeft & Immanuel dicicur* Hac inprimis
prxfencia adjueor ertin oporcunicace,idquejuxca
promilUo-nes Abrahx&: aliisfidel ibusfaßas. De
ceceroquxraciöfic
benedittionis& mulciplicacionis
quamIfaco promiccic,
pie-niuseftexplicacum ad vicam Abrahxpag.53 &feq.
§. XVv De eo fibi gloriacur Jacob Gen.31.42. quod ©oncraoppreffiones fibiincentacasDFusAbrah«
&pavorI-fici å parte fua rtccerit, inquoeciam juravicv.53. Quoipfo
defignacquadevotioneScvenerationcverumDEum
coluc-ric & revericus ficIfac. HuncJacob vocacDEum patrisfui,
c.32.9. eumque opponitTheraphimLabanis,
quxisfuparfti-cioneScvano metuindu&uscoluic. Non
igitur obfeuruméft
plurimum valuifte revclationes & itcracasDivinarum pro* miflionum repeticionesin confirmandoanimo
Ifaci,advct-fus temporum& locorurn fuorumincoramodaac pericula,
&folidaadverfusurgencia malaprxfidia
parataefle
homini-busnon nifiincoelertiarmacura,quamDivina oraculanobis
commendant. Reprimendaigicur ert: infana hominum cu-riofteas circainquificionem in abfcondica DEi judicia,non
cancuminordinandis Sc appiieandis mediis falucis, Ted &
con-7°
confticuciidahominum
forte,
quafclicicatem
&
infclicica-tcm
temporalem.
Sufficit
cumveneracione
acquicfccre
in
i» quacDEus
revelaca
eflevoluic; in
reliquisnos
nonccpic
cceleftiscuria, necnosdecreca
ejus.
Id
quod in
confilio
ha-buicB.Lutheruscum occupacus
in
explicandis
Ifaco
fa&is
revelacionibus,pieficdiflerit:
DeDEo quatenus nonettreve~
latus,nulia ettfides,
nuüafcientia
dr
cognttiontillä.
At%
tbi
te-nendumettquoddieitur:J£uafupra
nosnihilad
nos.
Ejus
mods
cnimcogitationesyqua
fupra
autextra
revelatienem
DEifubä-miusaliquid rimantur^pr
orfus
Diabetica
funty
quibus
nihil
am-plitetproßcituryquamut nos
ipfis
in
exttium
pracipitemus,
quia
objiciuntobjettum
impervcftigabile
vtdeticct
DEum
non revc
la»
tum,dre. Echisgemina
ftincquaein
profundi
judicii
tradatu
deServoarbicrio
adduxitidcmLutherusdeDEo
abfeondi-ro6crevelaco. Quemlaboremut
Formula
concordia? in
fb-lidadeclaracione,Art.2.magni
aeftimat,
&
unacum
explica-cione fa&a inComment. fuper
Gen.
26.ledori
diligenter
commendat: itanonfatiscau
fx
habuerunt
alii,cur
ex
his
tra-ÖatibusvelcxtrucrentpugnasLutheri
cumfeipfo»vcl
cidern
aflfingerent
palinodiam
fententiaeanceacontraErafmum&
aliosSynergiflas
defenfae.
Quäle
quid
fuperiori
facculo
fuiflc
-Lutberoobjeftum
incertaminibus
de
Synergifmo,
indicat
ConradusSchluflelburgius
catalogi
Hatreticor.
tomoy.
Et
recentioribustemporibus
idipfum
aufos
fuifle
alios>
mon-ftrant opera
quorundam
palliando
vcl
incru/landoSyncreti-Imo deftinata> quibus
volupe
fuit
in
duris
quibufdam
ac
horridis,utjudicant,loquendi
formulis,
åLuthcro
adhibiti»
caufiefuxpatrociniumquaerere,
6c
fidelis
pro
religione
Pro-machiautboritatemclevare. Cumtarnen
euratius
atcenden-ribusfcopum6c
intentionem
Lutheri
penicus
perfvafum
eflc
§>oflitxcum
nihil minus
in
animo
habuifle
quam
vel
ratio-rationem virium in fpiritualibusadftruere, vel
Calviniano-rum abibluco decrcto aucvoluncatifigni ac beneplaciti
pa-trocinari: contraqualescrrorcs & alibi& injam
ante
com-mendatoCommcntario fuperGenefin c.26.
folcnnitcrpro-teftacur.
§. X VI. Quiamentiofa&aeftDEi revelatiacabfcon«
ditipariterque CalvinianorumEleäionis abfolucae,indican«
dum eft&id>quodin praerogativis IfacipraeIfmaelenihil
o-ninino praefidii habeat abfolutailla Ele&io,
Quidquidpro eadem declamicent Calviniani. Zgatus deinde
lfacue cfty U nempeexcujusfamiliaolimMeffiasoriretur. Hie iterum
numi-nisconfiliahaudiniquacerte,Jedarcanatarnen,mirari Hbet.Ex
Hagare lfmaelem fufiepit Abramus, aquo Saraceni Arabesque
traxere originem. Et rurjus Cethura tilienixa efl
non unam
proLem. Tot
libtrorurn
patereratreligießjjimusfenex.Caterumexomnibusunusmodoextitit,euipraeipuefuamaddiceret
bene-volentiamJummusrerumarbiterHEus.^ibuna
Ijkcigentealiy
abhacunareligioncm>facraj &carcmonias
Jufcipi
volust,in-quicCunarusde Repub.Ebraeorum J.j.c.i. &paulopoft.
Ca-ter a gentestanqvamprophanaJJreta anumine,
poßhabitafc
JuntdonecMejfiasterrarumorbern ingrcjjissjntergerinum
disje-dt parietern,&c. Sederrat pro morcfuo & fuorum
contri-bulium inhocnegocioCunaeus,ueuefplendiderhecoricctur
& fimplieibus fueum fäciat. i. Circa(alutiscaufas
indagan-das neceftceftpro cynofura habereverbum<5cvoluntaccm
DEi rcvelatam: non vero abfconditam. a.A
praerogaeivis
quibusdam
externis, dominio&pofteftloneterraeCanaan,quibus
ornatuseftIfacpraeIfmaele,nonlicetcrude& nude ^argumenta« pro eledione ad vicam & falutem seternam, 3. Tantumabeft
utexemplumIfacimilicetpro ele&ioneab-foluca,ucpotius retuüdaccosquifolacamispraerogati
va, .
gctic,
qutbus
palmam
pratripiunt
quocquoc
ex
Ifmacliris
tar
gcntilibus
ad focietatem
Ecclefiae fc
conferunt
&
promiftio-ncm
fpiritualcm
Abrihae
&Ifaco
fa&am
verafidc
ampk&un-cur»Rom.9.8.4.Sivel maximc
promiffio
adopeionis
qua;(ia-cofaftaert,eflec abfoluca,cacamcn non
fubinfert dacioncm
fidciabfolutam,fcdfidcm
pndupponitjoh.
1.12. 5.Rami
hi
naturalesnoncxcluduncperegrinos&infititios.
6.Impro-b&meftquin &
horridum ica
conftituerc
Ifmaclem
reproba-tionis exemplar,utomnes
ab
illo
oriundi abfolute
reprobis
accenfcri debeant. Cum promiftlofierec
Abraha;
de
nafci-curoexSarafemine,follicitecumDEoagit
Abraham
de
con-fcrvationeIfmaélis. 0utinam inquit
ffmacl
coramTcvtvatyGen.17.18 Qyx
intcrceffio refpicit
nonfolum vitam
corpo-ralem & camalemfeminispröpagationem,
fed multo magis
fpiritualem,
utpropitium
habeatDFum
&
vera:
Ecclcfixci-vismaneat. Coram DF.ovivere
tantundem
eft acDivino
pracfidio
niti&
efte in
communione
fan&orum.
Pii parentis
Votumeorefponfo
ornatDF.usquod&
Ifmaéli
bencdixerit,
Gen. 17.20. ubinullo jure
excludi
debet
bcnedi&io
fpiricua-iis, licet ad eam
acceflcrintctiamcorporaliabona,
nemptmultiplicatio &
exaltatio gentis
Ifmaéliticae.
Gen.
21.20.legi.
curDF.um fuifte cum Ifmaélecje&o; qua;
verba
clara
funr,
& nihilcaufa; habuit Rivetus
exercic.ioj.inGcnefin,
curin
mediorelinqueret,anDF.us coprafentize
gradu
adfuerit
ei-dem, ut fpiritu fuo eum rexerit &gratia
gubernaric.
Sanc
ChaldarusinterpresfignanterIpcum
illum,
licet
hice prppria
radiantcm,reddit,inquiensW
mmmyoa
h.e.
Et foit vcrbum DF.i in fulcimcntum vel
prafidium
puero,Non pucamus
arttis
adeo
terminis
circumlcribi
debere
Ec-clcfiamV.T.utaditusnonpatuericnonfolum
Ifraaélitis &
aliisexAbrahamooriundis,fed&gentibus
five Cananaris
&
•onterminisaliis, fivcrcmotis Sc quaquaVérfirftptrtfrbei®
diiTufis. Crcdibile eß aduipfoextiriße aliquas qui
veranwe-ligionem fint amplexae,
five
induditraditionibusfamaque
eorum,quacinconßitucndis iniciisgentiselelfceexfiarevo»
luicDEus; fivefobrie ufiracionis didamine&mundi feru-cinioadulcerioremde DEoinquifirionem.Aqua
aflbeiatio-ne gentium ad Ecclefiam ut putemus removendos efle
Ja-phetaeosnulla fVadetratio, Nam hi & ferius abiißc
crcdun-tur å tramite veritatis coelefiis, &mitius erraflevidentur
quampopuli alii nonpauci. Japhetitas habitaturosin
taber-naculisSemipraedixit Noachus,Gen.9.27. Quodvaticinium
folcnneequidemcomplementum habuittempore confiitu-t^Ecclefiac N.T. Non tarnen pracclufum iisdicitacccfium
in V.T. quo minusfidelibusfe adjungercpotuerinc. Vera
DEjnotitia,drfimulpromisfiodeMesfiaejus% officio, pervenit
qvovisfeeuloadaliospopulos,extralineamCbrtfti:Jeddpaucu
fwtcurata>aplurimii contemptavelnegletta, rede aic
Fran-ziusScholac facrific.difpuc. 9.5.35. Debet tarnen ingenium humanum circainquifitionqm inha?c taliafapercad
fobrie-taiem, neprasfidenternimisverfarividcamurin aefiimanda
majorüm noßrorumfelicitate, velconjedurisniri veliein
'
amplianda
veterisEcclcfia: gloria.&.XVri. Ifachxresjuflitiarperfidem fädusefi,igituc
tvidens eß ßmulcontigifTc eiadualem expiacioncm
pecca-ti. In<feripturi« femifllo pecca torum&jußificatio
pro eo-demadaaßeipiuntur. videPf32. r.Rom.4.6.2.Cor.j. 19.Ad.
i3,38.Trußra proinde vieiflim funtCälvinianiquidam,inque
hisHeideggerus
hißor.Patriarch.parr,x.exerc.3.5.44.6tfeqq. cum contcndunt peccataqvamvis exißentianon fuifle ad
damnationem imputata antetempora legis Mofaicat, abufi didiiRom.f.13.Ebr.11.39,40,6tfimilibus: Necrcraißionem
&CX-&expiationem
a&ualem
pcccatorumfa&amin V.T.
fed
fal-tem diflimulationem
&
praecermillionem. Haec
talia
pu-gnanc&
cumaliisCalvinianorum
aflTertionibus,
quod
Chri-ftusinV. T.ucbona:
fidei
fponfor,
&
quia
legi
aliquando
fa-tisfa&uruserat, in
judicio
fao
fidelespro
juftishabuerit&
a
peccacis
abfolveric,
&c.
Quin
&-
cum
Sacra
Scriptura&do-ßrinae„fidei A
naiogia.
Fundantur
vero
illa
vel
in
erroneo
dogmace
de
eießorum
juftificacionc
in
tempore
abfque
in-cuitufideifubje&ive
propriae,
vel
in
eoquod
fidem
multitu-dini in
populo
Judaico
cribuere
nonaudent,
vel in
hujus
or-dinishypothefibus
aliis,
quibus
examinandis
nunc
immorari
nonlicet.
§. XVIII.
Accenlaminfuo&familia:fua:cordccoe-leftisveritatislucem non
clam
habuit
Ifac,
fed
publice
cele-bravit&adalios
propagavit.
Poftquam
in
Beerfaba
revela-tioneDivinaefTctconfirmatus,
altare
exftruxiflc &
in
nomi¬
neDominiinvocafie
legicur.
Id
quod accipi
debet
non
tam
deorationeScprecibus inprivato
fufis,
qua:quotidiana
fuere
pietatis
exercitia;
quam
de
facris
in
loco
ilio
publice
habitis.
Vox notat nontantum
precari
&
legere,
fed &
docere
&informare,quin &ex
iibris
recitare.
An
arvo
hoc Patriar¬
chatcxftiterintlibrifacri &
F.cclefiaftici,
nunc
non
excutio.
Certumeft
nondum
coepiflc
leripti
Canonis
exordia,
qua:
temporibus
Mofaicis
fuere
refervata.
Occupari
tamen
po-tuerc horum temporum
Dolores
in
evolvendis
revelatio-nibusfibi
fa£tis,recolcnda
beneficiorum
memoria,
explican-dafalutisdoftrina,
commendanda vita:
fynceritate,
&
prae-muniendisanimis hominumadverfus
imminentia
mala.
Noninftituebantur
facrificia
privatim,
fed
publice.
Quaoc-cafioneinformabancur
ctiam
homines
viva
&
fonora
voce*
fbciiriM.e(fise adumbraFenc, in qua
quasrendafuicexpiatio
.peccatorum&finis fidei vicaasterna. Sicexgentehacele&a,
ranquam divinicus conftituta Academia,annunciaada fuere opera DFi incer gentes.
Quod jam
indeatemporibusevo-cati Abraba? a fe&atoribus fidei Abrahamiticae non nifi in
Canancea &provinciis eiconterrainisfacrificatum fit,idquc
in venerationemregionis & loci, inquoconfummatifiimum
jtacrificium peragi aliquando deberet, prolixe docet
Fran-zius inScholaSacriiic.conferanturquxdelocisfacrificiorum
congeflit Saubertus
de
Sacrificiisveterumcap. 14.15, & alii.§. XIX. Locafpeciaiiora facris convcntibus&
exer-citiis dicata veldicandaantiquifiimishifce temporibusabfq;
prolixo adparatu eligebantur. Nondum fplendidafana
ex-firuicoeperunt quas auro argentoque & cadatis imaginibus
fulgercnt. Sed (üb dio peragebantur facra,vcl certein
ne-moribus&fubarborumfrondibus.Qua;antiquorum
fimpii-. citas paulo pollinhorrendam idololatriam eft
transforma-ca, uc non folum lucos&nemoracommentitiis fuis Diis
(a-crarent, fcd&ccrtas arborum (pccies eligercnt, inquibus
Deaftrorum imagines exprimerent vide Efa57.5. &confec quae habet Seldenus deDiis Syrise 1.2.c.2. Primispoft
dilu-vium fajculisexftru&a fuifieternplamagnifica,etiam inulti¬
mo hocSeptentrionenoftro,credantquivolent. Abhisdifi
fcntircnullavetatreligio, colliumIfacimcminitArnosc.7.9.
Quem locum interpretes non pauci explicanc de collibu«
irrifionis vel perirrifionem di&is,inquos degcneravic reli¬
gioIfmaélis: unde LXX redduntperßafjLXStvyi\eoTos. Nihil
camenprohibetquominuslfac &Ifmael hicproeodemacci«
piantur, & colles horum notent avitampopuli Judaici reib
gionem,acinprimisdevotaPatriarch«hujusexercitia: quas
quiajamin hypoerifin