D. α a.
DISSERTATIO GR ADUALIS,
MORALITATEM DISPQSITIONIS
DAVID ICyE
i. Reg. 2: v. 5. 6. 8- 9.
BREVITER
Quam,
PERMITTENTE AMPLISS.FACULT.PHILOS.
IN REGIA ACADEMIA UPSAUENSI,
PRjESIDE
VIRO CELEBER
MagLAURENTIO DAHLMAN,
MORAL. ET POLIT. PROFESS. REG. ET ORD, PUBLICO EXAMINI SUBMITTIT
Stipendiarius Regius,
ANDR. GOTTMARCK, And. Fil
DALEKARLO- WESTMANNUS.
IN AUDIT. GUSTAV. D. XXIII. APRILi
ANN1 MDCCLV,
Η. Λ. M. S.
"
V Ρ S A L I JE ,
füxcud.LAUR. MAGNUS H0JER, Reg. Acad.Typogr,
ΚΎ Κ KO Μ Ε K D Ε NT wid Elidals Föriambling,
Wålåreivttrdige och Rhglarde
Herr ANDERS GOTTMARCK,
Min högtårade K. FADES.
,
e
ALdfta Biuder gåld Lag att förfl: med betala ftörita , fkål,
Η wem därmed beträds förhala Handlar orätt % och ej, wäl.
Äldre gald kan intet finnas
Ån man hös Föräldrar har«
Barnen börja knapr att minnas.
Förr ån gälden hötjan ta».
Jag hos Ef min öma Fader
Wift i fkuld befinnes fit;
?τ Hen att räkna;; defla rader Ej pä något fått fbriltl
Mwad betalning kan wäl gälla,
För det mykna jag har fpordt?' Jag kan ingen borgen Hålla
Jkt det nånfirt blir god t gjordt.
Sku£
Skulden jag dock icke nekar,
Som jag giordt i mänga 3r,
Säden tid jag höks wid lekar ,
Som min hela ungdoms wår.
Tag får alt ett tackfamt finne,
Annat mynt kan jag ej gc.
Aldrig går det ur mitt minne,
Hwad Er godhet mig täckts t··
Himlen Ikall af mig 13 höra
Trågna böner för Ert wål.
Nådens HErre wårdes gjöra
Eder iåll til kropp och fjåf.
Äldrens kråmpor, fom plå wanka,
Gjöre werlden Er ej fwår.
GUD låt' Er mång' år ån iamka,
Innan fidfta timan flår,
Sidft når all Er tid bortrunnit
In i ewighetens haf,
Njut den frögd, fom ingen funnit
Förra' han nedlagt wandringsflafc
Min högtårade k. FADERS
Lyåinfte Son>
ANDERS GOTTMARCK·
A. D. C
Aturahftse acerrimiSeHptur® Sacr«
hoftes inier alla, quae ipiis in Scri¬
ptum vrdenrur prodere npn £εα~
Tmvklccv Divinam , fed; au&orent teumanum T eumque non, femper
verifatis ftudiofum f hoc quoque
a» fdfcünt, quod in ea pktres cum laude comrnemorentur homines,,
Quorum in vita praeter nefanda fceiera & faéta juri natu-
rae iaknica yix quidquam admfttunt, In hane eoruni
cenfuränV ptéfer alios heue rnolros incurrit quoque lau- datiiSmus ju^asorum princeps Chriftque. alavus David ,
ampliflimis eiogtls ihi decöratus. i Sam. rj<v. 14. 1 Sam,
»f. v.. *8· A&. i }· v. 12, Indignum aufem Davidemhifce laudibue clamitant, vanaque ejus fa&a alleganr, quae cum:
jure natur χ & idea hominis probi vix quisquam conci- liaverit, Al quce ref runt quoque ultimam ipiius difpo-
fitionem v de Joabo & Simei, cujus meono fit 1 Reg. 2,
y6 I 9. Noslubenter quidem concedimus, Daviden»
feumaai quid %peiiumero pailum eile, imuio gra via q «se-
■ -
din*
!
) f (
dam ipfius fuliTe delida nulfa ratione defendenda. §£
eorum vero commemoratione iinceritatem potius, quam fraudem audoris Scripturse elicimus, qui ne amicorum quidem crimina diflimulare voltiit. Ad dlfpofitionem ve·*
ro Davfdis memoratam quod attinet, eam fua gaudere
reditudine exiftimamus. Proinde ejus ad legem relatio¬
ners paucis jam fumus demonftraturi, quod tu um erif )C. L. benigne fnterpretari
g it
Viri, ad quos uTcima hsec drfpöfitfo Davidfca pertl-
»et, fuere Joabus & Sirnei $ ille fepifiiffle in hiftoria Da-
vidis memoratus, hic ob unicum fcelus memoriam retineK probrofam nunquam intermorittiram. Joabus nepos Da-
vidis ex forore Zeruja, tam in frello quam pace clarus ? fbprémus cdpiarum praefedus & Da vidi a eonfiliis fuit.
Af ro tarnen carbore notandus ob deteffaßdam ferocism &
perfidiam«ac negledarn rnterdum regis fui voluntatem,quse
Ipfi lex lutura forde* ftrprema. De hac Joabi ejusque fra-
trum crudeHtåte conqireritur David 2 Sam. $. v. 39. eam- que mprimis prodidit Joabus nefaria carde binorum rei- public# J'-diicae optimafum , quorum alter erat Abner
dux poptiR & rernpore Sauli de patria fua oprime meri-
tus, & D av i dl qooque demeliore nota cömrr.endatus, al-
ter Ämafos cc ni ang vinens i pfius, quos ad amicum goIIo- quium bbndis verbis fofariqtfé vuftu invitatos funefto
gladio Riterémit 1 Sam v. 27. 2 Sam. to. v, p. 10. illius
fa gvine fedatirrus vindtäta? cöpiditatem ob mterfedum
fratretn ftium Äfahel m, qui a violerna Abneri invafio-
ne u tu t mö» Hus deitftere nöluit 2 Sam. 2. v. 15, hujus
mcrte in vidiam forte ob prsefeduram exereitus, quam David a JoaBo in' cum transferre promifit. Geminae huic
«sedi adde violéhtarti & miferandam Abfalonis necera
% i h v» contra expreilum regis mandatum pa-
$r»r
*XS> ) 6 C <S
tpatam. Simei obfcurioris fords homo, e tribu Benja¬
min, & familia Sauli oriundus, negleÄa virturis ad no- roinis immortalitatem via, alia fibi eandem paravit, fci-
licet Davidemin foga a filio fuo Abfaione & lapidibus&
convidis turpiffinnis excepit, ficque crimen liefe maje- (lat s regia; in grado iummo commifit Nefanda utrius-
que fcelera, pr«fentiifima poena certe digna, David per
omne fuum eempus impunita reliquit, fato autem fuo proxlmtis focceffori filioque Salomoni in mandatis dedit,
ut utrique huic tragicum ae fangvinolentum e fcena hac
niortali exitum procuraret Et naturaliliis & aliis for fan primo intuitu hsec difpofitlo tripiici praeferdm nomine
videri poflit taxanda, i.) Quia ingratiflimam refert men-
tem erga Joabum,qui mulris officiis Davidem fjbi devin-
xit» immo nimiam erga cognatum feveritatem, cui na¬
tura duce homo affe&um debet mitiorem. 2.) Quia fa·
pit animum vmdiéfe cupidiflimum * cuilibet homini in- gloriumf, multo magis ei, qui fe mox in foro territorii fuperioris coram mundi monarcha & domino praefentem
Cfteret femper capiente, ut homines terrenis valedidtu-
ri injurias Jllatas oblivioni potius tradant, quam eas im-
placato animo repetant. j.) Quia violationerr» juramen-
ti Simei pcenam deprecanti, de non occidendo dati 3n- ferre videtur. At his vim udfperamus omnem naox ad-
ferenda detrahent.
$' I1L
Pvincipi civitatis competit jus pimienåi. ;Homlni per vires a fapientiffimo conditore conceffas plures
a&us funr poilibiies, ad quos ope libertatis feipfum quo·»
que poteft exc-itare , & ex piuribus, poflibilibus certos
quosdam prac aliis el ige re, Ex his non omnes aeque pla-
eent au&ori generis humani, neque focietati hominum
nrofunt. Ne igitur per omnes tibi pofiibiles vagaretur
homo, nefcius quosnam pree ceteris extare juberet^men-
<&& ) ϊ ( «30?
Cf humanae ad lidit optimum numen facultatem fite per*
fpiciendi & cognofcendi, quinam ex aftibus fibi poffibili-
bus prseflandi, omittendi quinam, qua; cognitio fub no¬
mine legis naturae eilet agendorum & fugiendorum nor-
ma. Ea vero eft mentis humance in ftatu hocce corrupto nialitia, ut hac norma fusquedeque habita homines me-
fiora videntes probantesque deteriora fsepius fequantur.
Hane malitiam & licentiam , in quantum erumpere folet
in aftus fecuritati Sc felicitati externas damnofos, quodam-
modo repreiTari, qui fibi falutique generis humani con-
fultum-voluerunt, respublicas & foeietates civiles düdum
intrarunt , in quibus fumrnse majeftati, penes perfonam
vel phybcam vel moraiem refidentiy jus detulerunf, vi¬
res ibciatorum agendi ad eos aftus externos reflringendi,
qui fecuritati 8c tranquiMitati focietatis in* ervirent.· Vi
itaque finis reipublicae fummo irrperanti jus competit ad
omnia ea , quibus homines ad externa officia iervanda
adducuntur. At in anfrnam f furnmuro in niicrotcofmo
Holtro imperintem,. non alia dafürv quam medianfe cor¬
pore, adio, cujus mutation um & iiatuum confcientia ob
arftiffimum commercium fe anima abdicare nequif. Sunt
autem qucedam corporis mutationes & flatus,, ex quibus
voluptatem magnam percipit, quasque fibi prsefentes-
©prat, alias iferum,, qua; ipfi tsedium parianf ingratarnque
fenfationem y quasque ideo a fe remotas cupit. Qui ergo
naturae humanae convenienter, homines ad'mala qusevis
pronos heftet ad aftus nonnifi bonos,·debet cum qualibet
aftione mala quendam ex iflis corporis ftaribus conjun*·
gere, qui animam ingrata fenfstione afficiat,, quo iuga
taedii abfünentiarn a irtalis iftis aftionihus apucf h>mines
producat. Proindé princepsy cujus ut fupra diximus eft
fubditos noiint veßnf, u*fe in officio contineanf, adlge-
reyhoc medio jure utatur, fed ingrats fénfationis cum
aftione mala connexio a fuperiore fafta dicitur peenak
fta*
) g (
Itaque jus punlendi princip! competfc, quod fefe ad ©·
mnia pcenarum genera, quibus homines coguntur, exten- dit, etiam adpcenas capitales , quarum metus omniunn eerte efficaciflime animos commovet, qui omnem Jiuma- nitaiis fenfwm non depofuerunt,
§. IV.
Re&er civitatis tempus ptxnas infli^enäi opportunum åeterminare, easque, (i flatus C? oonditto retpublica ita [va- ferit, procraflinare & differre pote/l. Cum jure punien-
<11, quod principi in praecedenti adftruximus, oeceiTa-
rio conne<äitur jus circumftantiat quoque poenarum, qui tempus, locum& modum,pra;fcribendi,quia executio hu- jus juris, nunquain nifi iis invoiuta 5 fteri poteft. Sed
ut unum idemque medicamentum, & nocere & prodefie poteft, pro diverfo quo fumtum fuerit tempore , fic pce-
Bse * quas certo refpe&u medicinarn reipublicee contra vi- tia ingravefcentia dixeris, non omni tempore eundem
fortiuntur effeélum. Pofiunt interdum adeo furbulenta In republica extare tempora, ut fupplicia de deliélis ne
graviffimis quidem fine majori damno fumere liceat. Po¬
lle, tempore diflidii motusque civilis in regno, aliquem
magnae apud multitudinem au&oritaiis virum delinque-
ce
,pcena iftius viri alioquin juftiflima animos hominum
certe cxafperaret, quamque majori tumultu forfan com-
peniarent | Ideoque eam illaefa juftitia, imperio qui pra>
eft, ad tempus fufpendere poteit. Fac quoque virum ad
magna natum aptumque, Äagitia, quae capitis pcena ple-
(ii foient* committere, fi e re civitatis fuerit, ut diutius
vivat operamque fuam patrise commodet, ipfius necem
prineeps ahquantifper jure differt. Quod vero differtur
non aufertur; reda&a igitur ineum ftatum republica,
ut abfentia itlius fubeat promeritaro. perfonse minus Ne.c hac pariat ratione incommodi, quidquam pce. ad-
mittis
«Sö> ) Ρ c es®
mittit imperans, ^quod faluti reipublicsc, & privaö ca-
jusque erga eam obligation! repugnat. Amittic quidem privatus nefario ejusmodi fa$o , e. gr. caede voluntaria*
jus contendendi } ut amplius in focictate fuperftes ma- neat: non tarnen eo ipfo a fua parte arnffit respubüca jus
ab eo poitulandi, quse fibi a cive merito vindicat, fc. o- peram viresque ornnes in ejus ufum j nec ipfius ceftavit obligatio hsec patria; praeftandi Itique jure fuo utitur respubfåca, dum ufuram lucis tali viro permittens pcena«
diffcrt, quo etiam utitur, dum tempore ftatui pubhco op- portuno pcenas etiam capitales ab ipfo repetif.
r § V.
Toflulat fecuritas reipublict, ne jus aqoratianåi er»
ga eum exerieatur , qui fpe impunitatis tteratis viribus abufus efl< Securitas, de qua in (ocietate civili fibi ma»
gis gratulari queunt homines, quam in ftatu naturali „ eo
potiilimum nititur, quod ii, qui obfervtntiam iegum na»
turafium ob pravitatem propenfionum detreélant , ad
eam commoveantur metu ejusmodi pcenarum , quae In ftatu natural! ob defe<åum fuperioris exulant. Fac vero.
In republica huie vcl illi pluribus vicibus ea patranti , quee fecuritati publica? lunt adverfa , obtingere immunitatem
a pcenis, aurea fecuritas, ja&ura libertatis in civitatibus quaefita, mirum in modum vacillabit. Etenim & ipfe ve- niarn faepius na&us, temeraria perfvafione, quafi privi- legio peccandi gauderef, peifimis inclinationibus frenum
non injiciet , fed ad querncunque eventum ipfi minus gratum, ad ea provolabit, quae fecuritati publica? minaro
minantur; quis enim gradus malitia? ipfius determinabit,
vel quainnam orbitam furori pailionum fuarum praefi-
xam exiftimabit ? Et quia mundus exemplis fumraopere ducitur, malis quidem potius, quam bonis, non de-
erunt qui ad ejus exempium , eodem* venia? jure ired
.
B repa»
) ίο C SX9
repagufa legum frangere haud erubefcent. Prffterea in-
vidise difcordiseque pabulum inter concives hoc ipfum
fubminiftrabit * qui aequo animo vix ferent, unum alte-
rumque civem hac ratione quafi legibus folutum evadere;
nec fine omni jure obvertent tritum illud : Dat vemam torvif , vexat cenfura columbas. In republica itaque jus aggratiandi , cui locus interdum ob rationes fat validas,
felicitatem fc. publicam, conceditur , nonniß rariffime
exerceatur , faltem non erga eum, qui impunitate ferr.el
conceiia fe non in meliorem s fed audaciorem mutatum effe abunde prodidit»
§. VL
Tmperantes dum pcenas decernunt, non hoc anims vindift# fed Jalutis public# cupido facere eehfendi funu Quemadmodum parentes tenerrimo earitatis affe&u libe-
ros fuos ample&entes, eos nihilominus ptagis verberi-
busque excipiunt, quotiescunque in male agendo occu·» j
pact deprehenduntur, & non ideo tarnen vindidse cupl··
ditas Ulis affingenda y fed cura tantum de ite mature <■
avocandis a virils ad virtutemj ßc nec imperantes, qui
Inilar parentum generis humani confiderandi funt, ut·
pote qui ejus falutem in votis unlce habent, fufpicio-
nem vindiäae cupiditatis merentury quod pcenas delin- quentibus infligant, quippe quibuS nonniß emofumen·
tum publicum intendunt, emendationem fcilfcet
yii non
femper eorum qui puniuntur, reliquorum tarnen in fo-
cietate. Quis dicat medicum segrotanti male cupere, quod ipfi porrigat remedia ingratiflima, quse fanitatem
optatam ei demum reddent. Non majori profe&o jure ma/itiofum animi afFe&um apud imperantes colligere
quis poteft ex pcenis, quas fontibus addunt Imperan- a tes hin t DEI in terra vicarii r quibus jus gladii deiit, quo
impediant* nein orbe graifentur viria, (ocietati huma*
a« certiifimam ruinam allatura. Proinde vices DH rite
) « c
aduri, delidls nolentcs volentes fuas ftatuant pcenaf,
fiat enim juftitia, ne pereat mundus. In odium feruntur
vitiorum nan perfonarum, quod produnt pcenae quas de-
cernunt fceleribus, fanditatem perfonarum iuarum non
proxime laedentlbus & fubditis fibi faepiflime ignotis, in
quarum ergo poenii nulla vlndidae cupiditas locum ha;
bere poteft.
5. VII.
Rettor civitatis moriens de iis, qn<e regno fuo pott
mortem profutura erunt, jure difponere poteft. Ut in o- mni perfedione requiritur confenfus plurium in uiio, fic perfedionem quoque relpublicae innumera ingrediun-
tur, maxima & minima , quae cum fine ejus ultimo, in quantum perfeda erit, exade confentient. Non uno
die condita eft Roma, a primordiii fuis ad faftigium nec
progreditur respublica nifi fucceflive, idque non per u- nius, (ed plurium annorum decurfum, accedentibus fen-
fim paulatimque partibus , quae bene conftitutam civita-
tein abfolvent. Etenim neque iimitata perfpicacia huma¬
na cunda faltem minima, qnae influxum In felicitatem reipublicae habent, fimul detegere valet, fed experien-
tia, cui demum imperfe&iones, quae adhaerent inftitutis
hominum, fe fubducere nequeunt, plurima fubminiftra-
bit; neque moles negotiorum & agendorum omnia fi¬
mul expedire permittit. Hinc princeps , ne fapientiffi-
mus quidem facile datur, cujus folertia omnibus pera«
gendis fufficit, quae e re civitatis erunt, fed multa curae
& fedulitati pofteritatis necefle eft relinquat. Sunt etiam
Interdum multa , quae prudens redor civitatis ejusdem
felicitati infervitura fore perfpicit, quae tarnen neque ge¬
nius feculi , neque conditio & flatus reipublicae ab eo fufcipi fvadent. Refpicere haec poffunt vel ceconomiam
regni internam, vel ftatum ejus refpedu exterorum, vel
fubditos in univerfum, vel quosdatn, hoc vel illo modo
B 2 afficien-
f) 12 (
.afficiendos. Proinde princeps, quem cupere oportet, ut dvitati non in praefenti folum r verum perpetuo etiam
bene Γι t, quique ad omni» ea, quse cum falute publica
funt connexa, jus habet, & juri fuo, & obligation! er- ga focietatem convenienter agit, fi moriens ea fucceilo-
ris curae mandaverit» quee ipfe proratione temporum &
drcumftantiarum non potuit exfequi, ne In oblivionem abeant, quge praceffere, & cum futura focietatis felici-
iate & fecuriiate cohaerenf, iuccefioremque non monitum iemper förtaflis fugerent.
§. VI1K
Quse in prcecedentibus paragraphis adduximus, ad prsefentem Davidis difpofiticnern applicemus , & quam amice his conveniat videbimuii David Salomonem ju-
rare juilit, ut pcenai promeritas iueret Joabus, immo
tub conditione Simer, id autem vi juris puntendi». quod
an ξ. i. probavlmus, optime potuit. Scelera, ob quae poe-
na fumenda efiet, plures quidern ab^ hine annos-fuere commifia, at Statut reipublicae pcenarum dilationem iva*
fit. Nam caedes Abneri a Joabo fadh eft tempore,, quo
reliquiae adhuc fuperefTent belli civilis, quod poft mor¬
tem Sauli de fucceflione exortum erat , Davidem inter
familiamque Sauii. In turbido hoc ftatu minus confultum
fluxit David, in imperio nondum plene confirmatus, Joabum pcena capitis pléäere, cujus 8c magna erat apud populum dignitas , & opera flrenua patriae adhuc neces- faria, usque dum e motibus tam internis, quam exter- nis prorfus extricaretur*. Hanc etiam rationem dilatio-
nis pcense fiibinnuere videtur Da vid , in querela de cru-
deütate Joabi ejusque fratrurn. i, Sam. 2. v. $9, Mors 'violenta /^bialoni a Joabo, contra expreffurin regis man«
datum
,illata quoque eil,, in periculofoilio tumuItu Ab-
falonitico,; % Sam. i& v. 14, Pariter fceleftiflimum. in
Ama-
) 13 (
Ämaiäm liomicJdium contigit tempore» quo motibus in«
ternls iterum vexibatur respubltca Judaica, fcilicet re- beilionem movente Seba filio Bichri 2 Sam. 20, Incf- dit etiam atrox Simei crimen lseCae majeftads regise, in jtriftia ob turbas Abfaloniticas reipublicae tempora. Sup- plicia fädus fuit in hifce cafibus differre , quamiumere*.
jus autem pcenas pro ratione temporum procraftinandi principi vindicat $. 4. Non urgeas, Davidem vi juris aggratiandi, quod principi compedt, debuifie Joabo de«
lida bsec condonare, qui multiplici nomine Davidi cum
univerfo regno utilis fuit. Nimirum Joabo fuam con- firmationem in dignitate regla David potiilimum debuif,
& patria hoftes fuos ipfius opera proftratos & fugatos fee°
pius vidit Erat prssterea nepos Davidis , jamque cani-
tie fua venerandus, cui antegrefia malefadlh, multis prap- Glare geftis compenfata, imputanda non eflent; Sed,prae—
terquam quod juris naturae do&ores diiceptent 9 in
quantum ab homicidiis, quorum fupplicium DEus fpe»
ciali conftitutione Gen; 9. v. 6. prsefcripfiffe videtur,
pcenae capitales removeri poffint, Joabus quoque effediu hujus juris, muldplicato impunitatis abufu, indignum fe
reddidit. Caedi Abnerianse, quia impunita manfit, addi-
dit Abfalonis, huic csedem Amafae t illi iterum, priviie- gio impunitatis nixus, novas circa ultima Davidis ad jun-
xit turbas, fequendo fa&ionem Adonise 1. Reg. t. v. 7.
Exercidum vero juris aggratiandi erga eump qui impu¬
nitatis fpe iteratis vicibus abufus eft, prohibet dctrimen-
tum fecuritatis public« in le oriundum, prout obferva-
tum eft §. 5, Merita Joabi in-rempubiieam extra con—
troverfiam magna, vix tamen compenfant damnum eidem
all t im, caede binorum virorum Abneri & Amaf«,, ut-
pote qua multiplex reipublicse ademtus eft frudus, utrius-
que opera , etiam pofteritatis eorum procurandus, quam,
ni interemd fuiflent, exfpedare licuit· Celebritatem
■
>
horunii
«Χ» ) '4 ( ®ö>
.frorum produnt, & lamentatio Davidis de morte Ab-
neri, & teftimonium Salomonis fide digniffimum i Reg.
2. v. 32, quod prseftantiores Joabo fuerint. Rationes reliquae omnes, ut confangvinitas , privata erga Davi-
dem officia & proveéla setas ni! contra fecuritatem pu- blicam aliud fvadentem valebunt. Nec tali indulgen-
tia, in foro poli minime adprobanda, debuit David re- gno fuo ea attrahere mala , quae delida fangvinum a·
Jiaque peccata clamantia a vindicatrice DEI manu qua- fi efflagitant. Ad Simei, quod attinet, impunitatis fpe
tion fsepius abufum, & deli&i fe proxime tangentis u·
,nice reum, videtur David in mitiorem inclinaiTe fen-
.
