D. T),
Exércitio Academico
DOMINIUM
HOMINIS
IN
ANIMANTIA BRUT A
Levipenicillo adumbratum,
Quod
Indultu Amylifs* CoHeg: Philafbph:
In {l^egiä Academia Upfalenfi,
PRiESIDE,
Vl%0 Admodum (Reverendo &
Celeberrimo
Dn. JOHANNE
ESBERGIO,
S. S. Theo! Dod. & Graec, lir«, Profelfore Ordin.
Publico bonorum ex am int modefle fubmittit S. %. M.
Alumnus
LAURENTIUS
DALEK:
Addtetn i5. inAudit':Guß'Maj. ANtiO1699.
«Ä», <<5^ ? <<p>> <^V9»VS>
UPS ALIAi, Excudit HENRICHS Keyferjuu, Reg» Aca,d, Iypographus.
R:a Magnœ
V I
llluftr'tfi: Genero-
fisfimeque
Lib: BARONI
Dn.CAROLO GU-
STAVO
Generali Locum:tenen-
ti,nec non Scanise PrsefeÖo &
Gubernatori Provincial^
Ut
Nobilisfwio
Dn: CAR OLG FUNK
Serenifîimae Reginx
a Nobibbus Auta Officiis,
M-:tù
Fidei R I S
Perllluß : Genera-
fisjîmoque
Dn. CAROLO MA¬
GNO STUART
Munitionum firmanda-
darum Prxfeclo
&
S:x R;x M;tis CubiculariQ,
&
ISLobilisßma
Dn. GUSTAVO FUNK
Officinarum inAfvefta ut &fodi-
narutn Metallicarum in Garpenberg
Dirc&ori
Aîaximis. fuis. PATRONIS.
Ac.
Benefa&oribus.
Optimis. certiffimisque.
Ob,
Singularern. Gratiam.
ïavoremque. Prorfus. Infignem,
Et, Maxima. Bénéficia,
Sibi. Quidem. Inde A. Cunabulis.
Parenti.Verö. Suo. Per. Annos.longe,
Plures.
Benigne Praeftita
Haecce.Studioruni.Suorum.Libamenta,
Et. Adolefcentiae. Primitias.
Tamquam. Gratiifimi. Animi. Et. De.
votiflim», Vencrationis.
Certisnmas.Teftes.
Cum. Voto.Perperuac Felicitatis. Arden tifiimo.
Sacratas. Voluit,
lUuftr: Generofis[: Ncm; ecrum
':^T/T]-T >'•t4-"T£\Ji .ffO Hurnillinius Calter
Laurentius
em ! œm
fy fy fy fy * fy fy fy t fy fy fy fy^ Cfy fy fy fy
Cœpùs Faveat!
Erram,omniaqiie
qax in ipia continentur, in hominum pracipuè
utilitatem condita elle, famores
gentiles, quibus nul lafere autcer- tè tenuis affulflt revelatio Ora- culorutn Dei, unanimi confcnfu teftantur. Nondum creatus erat
homo, quum toturn hoc univer-
fum miro ac ineffabilimodoexor- natumeffet : Terra herbis,floribus
omnibusque rebus deleäationem allaturis,confita, quantum unqua
A huma-
^ 2 £4»
humana poftularet neceffitas,edi-
dit. Omnis gencris animalia pa- bulis quoque-fuis mftrufla eranr,
cxterranatis. Reliquaquibus iné-
rat motus, vices obfervabantfuas,
ac hominem, cujns potiffimum
ufui cederent , exfpeâabaiit, qui inftar Regis, palatium fuum ingredientis, totum hoc univer-
fum fie praeparatum oceuparet.
Hinc OvidiuSjlib. i. Metam>hûnc
in modumcanit: r
SanBim bis animal mentisque capacius
altce
T)eeratadbucy& quoddomimri in cete¬
ra pOjfety
Kattis bomo eft.
Reliquis aniroantibus pronis ter¬
rainfpeâantibus horno, iubli-
mia accœleftia fufpiciens, ingen-
tiumDei operutntniratorauditju- ftusjquiqj eorum affidua contem¬
pla-
41? 3 h
platione delcââtur. Eidem intel-
ôumac rationem indidit fummut
opjfex, cujus ope dominatum fibi
conceffumadrainifharet,terramq;
excoleret,undcfru£tus fperaturu-
berrimus. Terranvpfiusquepro¬
ventus intucnti, facilè conftabit quàm prim umde homine forman-
do cogitaverit fummum Nutncn,
etindem omnigenâ felicitate bea-
re quoque ftatuiffe , nec inftar
otiofi archite£H abjicere voluiffe,
Praeclara funt vciba Senecac, lib 6.
c. 23. deBenef, Dû nonpojfunt vL
deri nejciijfe quidejfeciuri e/Jentjcmn 0*
mmbiu alimenta protinus & alla titi¬
lla providerint. Mec eos per negli- gentiamgenuere quibus tam multa ge.
nuerant\ Cogitavit enim nos ante na»
tura, quamfecit} Mec tam leve opU4
fumm^ut Uli potuerimm excidfre, Sum-
fose itaque maxima:q; ejus bonî-
tatis*
«3 4*»
tatfs , quae fündamenti loco po-
nenda ert , manifefta indicia &
teftiitionia , multiplices ipfius Providentia aâus , fatis fuper-
que perhibent: Quorum in nu-
merum , Jus ac Dominium Ho¬
minis in animantia bruta, non du-
bito quin referam, de quohaud
iatis fibi gratulari potefi: , qui-
cunque utilitates cxinde in ho-
minem redundantes juftè penfi*
taverit. Cumque prüfend hac diffcrtatiunculâ, Dominium Ho¬
minis in animantia bruta , pro rnpdulo ingenii breviter decla-
rare animus mihi fuerit, tuam, Benivole Leâor, humanitatem
obteftor, paginis his utut rudi-
bus 5 fi non favorem , faltem
veniam concédas , ac innoxium
conatum benignèinterpretens.
Quaeftio de natura brutorum,
va-
«g 5 S#
varias peperit opiniones, utfaci-
lius amigmatibus Sphingis expli-
candis quis fufficcret, quam vel
unicam hic retincre veritatcm.
Ut miffos faciam alios, vcl Pla-
tonem mirafi licet , qui animam*
'Deo fimitem *ad afinos, lupos,formi¬
cas j apes caterasquebeßias descenderey
ftatuit j Addit porro , anima de
heminum mortuis corporibus emigrantes,
erranty quousque cupiditaté corporiscor- pori rur/us copulentur. Talibus auterrt illas copulari afferuit,qualesmoresprim
in hac vita comprobarunt. Nam qua Vtntri atque turpitudini dédita fuerunt^
afinorum & fimilium coupera ingt ediun-
tur ; qua rapaces atque tyranniea lù-
porum atque accipitrum corpora ingre.
dmntur , ut au&or cft Eufcbius>
lib. 14. demon. Ev. C. lo- Ea-
dem cum Piatone chorda ober,
rant Empedoeles & Pythagoras.
Scyt-
W 6 S»
Scyttianus, &,qui hos fecutuseft,
Nîancs Pcrfa, Socr: H.E lib. i.
Cap. 17. Quod ad viram fpe-
Öat eorum, eam in motu fangvi-
nis & fpirituum confiilere, fanio-
rem philofophandi rationem ad- gredientibus placuit. Propagatis
per fua individua animalibus ,
alimenta porro profunt, qua: in
fuccum & fangvinem eonverfa,vi
nativi caloris, &, qui ab eo de- pendet,motus,per totum corpus diflipantur5 Ö?cidemfefe adglutinan-
do,conformant, extendunt ac perfiäunt.
l_,c Grand. Part. 7, Inftit. Philof, Cap.2. Horum acccdente contra¬
rio, fifcilicetaliquod ipforum or- ganon Ixfum fucrit, quo motus impeditur fangvinis , fpirituum
animalium , nervorum, mufcu-
lorum &c. laborare, deficere &
œori dicuntur. Aliud ab hoc di-
vcr-
«5 7 g#
vcrfum principium non indicatif operationes ipforuin ; ex vario
enim fpirituum animalium motti*
dilpofitione , & quai Tunt reli-
qua, amor & averfatio oritur*
ita ut vel graturn vel ingratum
difcernant. Hx alixque affe-
ftiones animales eruditè expiica.
tx funt à Renato des -Cartes &
Florent. Schiryl.
Nec eft ut tantoperè admi-
remur animantia bruta cœcum naturx impetum atque inftin-
£tum feqnentia>hominisfolertiani
in non nnllis xmulati, aliquan-
do etiam vincere, cum & eadcm
quam fxpiflime à plantis omni
ieiifu deftitutis emendari poffenf,
fi modo quoddam rat;oms vefti- giura aut fimulacrum effet in il-
lis fperandum , ut hane rem plu?
ribus perfequitur Plutarchus, in
«? 8 S»
de Amore prolis. Similes quo- qite brutorum aâionibus in auco- mâtibus reprsefencantur imagines, quibus fi principium quoddam
rationale internum tribueremus,
fibilo ac fanna opimortem no.
ftram omnes exploderent. Ac-
cedit denique facra pagina ac hiftoria creationis qu£principium
à corpore diftinäum , puta ra¬
tionale, plané ignorât.
Animantia bruta, pro diver-
fitate partim regionum , quibus
infunt, partim ipforum naturx
ac confiitutionis, partim quoque ufus diftingvnntur. Sacer codex,
praeterquam quod generali divi_
fione, ilia in volatilia, aquatilia,
& reptilia diftribuat,etiam mun- dorum Se immundorum mentio-
nem facit Gen. y. y. 2: Cujus
diftinäionis fundanientum, non
eft
48 9 &
eft requirendum in lege Caere- moniali, qua; aliquot poft dilu-
vium ieculis prouiulgata fuit ,
nec omnes nationes ac
gentes in
Veteri 1 eft. promifcuè obftrin*
xit; in Novo autem Teft. pla¬
ne ceflat; nec mtinda dici viden- tur, qua; natura ipfa vidlui hu¬
mano maxime idonea ac apta ju-
dicavit, immunda vero , à qui-
bus natura abhorruit , quia e- fus aniniahuni poft dtluvium dé¬
muni cœpifte videtur Gen. 9.
Sed munda djcuntur animalia , qua; Deus in facrificiis probavit, cujusmodi fuerunt boves, oves, caprae, turtures & pulli colum- baruui, qua; ofter re nefas habe-
batur. Morale quoddam hoc in negotio latere plurimis vifumeft,
ut prêter alios videri hac de re
poteft Eufebius lib. 8-C.g.Praep.
B Ev.
*3 *o
Ev. Plurimas alias divifionesex
generatione , partibus j .& ope-
rationibus brutorum defumtas*
paffim apud hiftoriae animalium feriptores invenire licet j Inter
quos Ariftoteles & Plinius e- minent 5 quorum navatam hac
in re ope ram omne célébrât
«vutn.
Quemadtuodum homini ani¬
malium nobilifîïmo fiirgularem
induftriam ac prüdentiam inef-
fe voluit fumrnum Numen, ita nihil ei juris ejje cum beftiis, in¬
ter fobriè philofophantes facile
conveniet , ut verbis utar Cice-
ronis. Nam communitas juris
inter partes juris vineulo con- fociandas requirit juris fenfum Sc capacitatern , & qua:hincrefultat, obligationem ad juris & focie-
tatisvinculum fartum teäumque
fervan-
M
fervandum, quse utraque in bel-
îuis defiderantur. Anitaalia e-
nim rationis expertia nullo ju¬
ris fenfu affichratur , nullo obli-
gationis vincolo regi ac coerceri poffunt: Sed ad fervitutem ex
conditione natura damnata cœco natura inftinâu in res fenfihus
corporeis grata* ae plaufibiles
feruntur3 defideriisque naturae ,
quibus explendis ac fatiandis
ünice incumbunt , appetendi
modum finiunt & terminant,
Nec intcr fepaccmomnia colunt,
cum Carnivora & rapto vivere
adfveta alias innocuas ac itnbel- les feras iropunè fe&entur ac
capiant, difccrpant arque dévo¬
rent. Reliqusc etiam manfvc-
tiores belliias laccflrt#, intrépi¬
de Sc alacres ad vindiciam va*
dunt^ de injurias aut damni illa-
ti
18 i2 g»
ti moderata penHone nihil cogi¬
tantes. Ut paucis me cxpe-
diam, erga fe invicem nullum
jus vel legem oblervant , led
quodcunque fortilîirnum eft, re- liquis pro lubitu vim intentât,un-
deillud Hefiodi,lib. I. fa,
-v. 274.
TôWë 0<x.pCtV$^C07TOlTlvÔfA,avJ'iéÇ^e KÇOHltoV
'iX&vcrt içcq Jtiçri, 'ctçvWÇ Trtjnvolç /£o3,«f àfàtjÀ#(STT), 'û tçiy ouiZnç,
„Namque., hanc homimbm legem dijpofuit
Saturnies.
tylfcibiMquidem& feris & aVibus Volu-
CYibm
Se mutuo deyorent , quandoquidem
_>f. juftit 'û eurent.
AH: longé alia efi: conditio homi¬
nis. Hicen im rationepraeditus,&
advitam piè,jufie& temperanter
degendamconditus , quid fui fit
officii erga Deum*, proximum
W i$ s*
8c feipfum, diligenterexpendit,
appetitum fen-fitivum ad impia, injufta 8c cum honeftatepugnan-
tia inclinantem coërcet Sc repri.
mit, omnesqne corporis pravas
cupiditates, fanôo rationis im#
pcrio fubjiccre poteft ; Hic fo-.
cietatis caufas , fundamenta , compendia, ufus, & fines ri¬
matur atque confiderat ; Hicju-
ftitiam Sc fidem colit commen-
datque, fine quibus nec privat
torum commoda fecura effe,nee refp. permanere , atque diutur*
na confiftere poteft. Unde mo¬
do laudatus poèta, hoc feitè at-
texuit carmen :
Ävfyavroin à*HJawe i tffrotiKov àeJçft rirfxj*
HominibmautmdeditjujUfiam^n^
«g 14 Sfr
Hobbius equidem (ratait , ineflfè qùibusdam belluis utpote formi-
eis & apiciilis, majores ad focie-
tatem confiatuendem , fedicio-
nes vitandas , opportunitares >
quam in homiuibus , qui amhi-
"tîone , JofyrtCpliz 8cc. faepîffirne
remp. 8c civitatem perturbant ,
8c feindunt,impedimentis illa
mh&K*K& kyihcû* vacant; Sed hu-
jus opjnionis examen ntpote à praefenti infiituto alienum, nunc iîcco pede tranfimus. Si quem
tarnen tentata adduâarum r.atio-
«um profiigatio deleâat 5 videat
Ricard. Cumberl.Difqu. Phil. de Leg.nat. Cap.2. $. 22.p. 125-8c feqq. Gonfer Illuftr. Sam. Puf*
fend. Jus Nat. & Gejit. Lih. 7.
€. 2. n.
4. Denègatâ focieta-
te ac communibne juris cum be- ftiis, bellum quoddam univerfalc
inter
If
inter beftias hominemque fuo
feniu dici poffe , non nemim
placuit.
Brcvitcrfic perpenfis iis, qvafc ad naturain animalium fpeâarc
videbantur, ad ipfutn jus acdo-^
minium, quo gaudet homo , dé»
fcendcndum eft. Duo potisffi-
lnum perhibentur, quai talem po-
teitatern fvadent Hominis videli- cct, natura. & Creatoris concesfto. St-
cut enim "omnibus à natura eft infitum, fuai* confervationis 8c
_ t
cuftodiae defiderium, ita ut nuL lus, cui quidem mens eft fanaac
incolumis, pernieiem fuam fpon-
te procuret, ita etiam quisque
ad mediorum uftim, quibus vita
ab intcritu vindicari poteft, pa¬
ri inftinchi ducitur. Hxc autetti media extra hominem in rebiis
creatis, earumque legitimo 8c
m o-
4$ i6 'S*
moderato ufu Tunt pofîta, quibus
demtis, de vita humana actum erit. Earum itaque rerum , non
videtur natura homini denegare, poteflatem, aut invidere potuiffe,
{ine quibus falvus eile nequk;
Inter res hurnano generi utiles ac neceflarias etiain referenda funt animalia bruta, quorum opera
ad terrae cultum , ve&iones ,
arni&um & vi&um îicitè uti pos- fumus prakertim cum Deus bel- Juas nobis in fervitutem dedc
rat , earumque poteftatem am-
pliffimis verbis concefferat atque indulferat. Gen. 9.1.2. Tp*l
■12m rja -rm m •medvdk
1M7D1 um bm
mm carrai cddniui
pan rm
nsnanirDin to teaawn
:uru DDIU \flT»:n utut
fum-
S '7 59
fummum Numen felicitati gene.
ris humani coniultururn , tam a-
pertis verbis, ufum ac domini¬
um in animantia bruta permife- rit, nonnullis tarnennonadeopla¬
num videtur, quà potiflimum
ratione fer*, qua;, ut loquitur
Tacitus,lib.4.c.i7 hift. libertatefuâ gaudent, mole ingcntes, natura feroces & fpecie formidabiles fer-
pentes, hominibus nunquam non
infeftiflïmi, huic dominio cffent
obnoxiae. Sicquoque flbi perfva-
fere, pifees, acin primis eetos aliasque monftrofa: magnitudinis
belluas ab hac fubje&ione plané
immunes agere. Hos vero poti-
tis cœcutire velle exiftimamus,
quam ex verbis cîariffimis cla-
rifimum eruerc fenfum. Quid, qua;fo evidentius vocabulo ,
quater repecito, quod aperté in-
C nuit
iS g.»
ridit nulla omnino animalia pote~
ftati hominis efle excmta atque iubtraäa, queraadmodlim fibi per- fvafit Theodoretus, cujus fenten-
tiam Quenft. Part.2.fyft.TheoL
p.^2. hifce verbis impugnac atque refellit : ^rimo obflat ijlud V-D
, quod includit eilam do¬
minium in .p&n ITH Secun¬
do male in claffe E3H rÙ"î tximit
cetos quos fub hoc nomine ge¬
nerali ita dici , imo Sccundiim
excellentiam , docet hojpes ille
Jonne cap. i. & 2. Tertio , malè panter a Pi/DH^ fans exdudit he- flias, ex tTD") terreßribus ferpeiu
tes tmrßres ; an efus carnium
ante diluvium fcccptus fuerit,
nec ne, nos non morabitur,cum
tot dentur modi alii, quibus po- tcftas haec fatis iuperque exerce- ri poteft. Et Ci vel maximè ex.
crcitium
*5 *9
ercitium ejus quodairunodo im*
pediretur, non propterea omnis poteftas ac jus utetidi brutis Rö¬
dern fublatumeffe confiât. Lapfu
horrendoprotoplaftoruui dorainiu
hoc valde quidem diminucbatur,
non tarnen in totutn ceffaffe, teftis
eft hiftoria Abelis,de quo comme-
moraturquod ( fine dubio vi hu- jus conceffionis ) plurima in fu-
am pafceret utilitaten) armenta, q.uae etiam viäjmam Deo oblatu-
rus, fine injuria crimine occide-
bat. Quid, quod ne ratio qui¬
dem exçogitari poteft evidens ,
quam ob çaufam Deus ter O- ptimus Maximus, qui reliqua ani-
malia ufui deftinaverit hominis,
has potiffimum fpecies excmtas voluerit.
Tempus, quo in paradifover-
fabantur protoplafti, prout ex¬
cellente
45 20 g»
cellentià fuâ longe fuperavit prae- fcdtem rerum ftatum, ita fané
longe praeftantius fuiffe Domi¬
nium noftro nunc temporis ,cui-
vis facile in aprico cft, Pote-
ftas enim ipforum non tan tum
in eo confiitebat, quod hancvel
illam feram fuo ufui aceommo-
dare potuerint jure, fed in eo
potiffinium excellentia iilius in-
teliigituis, quod ferx hoc aevo
immaniffimaetum hortulo inclufae, fine honore, fim odio ac nocendijludio,
neceflitatibus hominis infervi-
rent. Accedit quod fine formi-
dine coram Adamo jufiu divino comparèrent omnia, & ab illo
naturae fua: nominaconvenientis- fima exfpe&arent reali 5 uti lo-
quntur, congregatione ; Qua:no-
mina per làpfum non deperdita
fed remanfilfe cenfct Abr. Èalovi-
us
«ß 21 2»
us in cap, 2 Gen-,Bibi.JlIuftjEf/îr<fe.
ftoimpoßtorum nominum cum ipfaprxmu gentafapientia& cognitione naturœ multu
obliterata /fr. Quidquid fit tantain- protoplastos hac poteftate collo-
cata erat mumficcntia Oci, uc
fine admiratione fummâ illatn in mentexn revocare nequeatpo-
fteritas, eadem ferme fpoliata.
Convenientia huic inftituto funt verba Piatonis in Politieo :
êtyjoç 'ïiïlÇûCjM, KoJcLTTZf» PVP CCpSt^Oùtci IgOV 09 tTÎÇtoV S'SWTe^OP, «Mcô yitri Cpctv- ÙOTeça aufm vopivxcri 'Deili eos pâfcé-
baty euflosque eorum ipfe erat, fient
nunc homines àtVinim animal pafeunt
animantium fequiora. Hoc tempus occafionem prxbuifle poëtis aeta-
tem illam auream comminifceru dî â veritate haud abfonum c$
credcre.
Ea nunc eft ratio ac natura
bru*
«S 22 8»
brutorum «, ut non amplius con- verfatione hominis deleclentur , fcd eidem fefe plcraque jTubdu-
cere, quàm maximè ftudeant ;
Quaproptcr ut poteftatem con.
ccflione divinà perraiffam exci- piat eorum occupatio , necefi'c eft, quse in reali apprehenfio-
ne conflftit. Per illam occupa- tionem in certam proprietärem
abiiffe intelliguntur vel anima-
lia fera vivariis inclufa , vcl
étiam domeftica & manfveta,
quae noftrâ nunc cura aluntur.
Occupare dicimur feras vagan-
tes , quae adhuc nullius funt.
Occupatio ejusmodi , vel cft Majeftatis, vel Domini fundi,
vel denique communis. Majc-
ftati enim ? quemadmodum in-
cumbit totius reip. cura & quid fingulis & univcrfis civibus cx-
11. pe*
H é$
^
pcdiat, folicitè providere , ità
quoque jure gaudet emfnenti
in partes & res fubditorutn ;
Quorum tacitus fupponitur con-
fenfus , majeftati taie jus inte¬
grum ac iilibatum deferens. Nec
metuendrtm efl ne privata dominia fupereminenti dominio prorjus. abfor-
beantur , quœ fatis fubßßunt, /cilicet^
fuumque jtu tuentur etiamß jure fu-
premo certos intra limites cedere ju¬
béantur , ut verbis utar Bœcleri,
Duplex hujus juris principi-
bus nempe libéré venandi , Se
fubditos vcl omnes vel quos- dam ab illa liccntia excluden*
di , fubftruirur fundamentum *
â Moraliftis unum
, à politi-
eis alterum. Quorum pri mi
mérita principum, antiquitatem
iftius juris & incommoda exim de profluentia, fi ruftidis arma
con-
4§ 24 S#
töncederentur, agriquc inculti rclinquerentur, perpendunt. Po*
fterioribus fupcrius adduâum
arridrt. Sicut itaque princeps
vel magiftratus fummus propter
certas caufas poteft promifcuam
feras indagandi & pifces capi-
endi licentiam inhibere & re-
ftringere > quibusdam etiam in
provinciis 8c diftriâibus fibi fo
li vindicare^ 8c tamen hocipfo
nihil committereautfancire quod
cum lege Natur# adversâ fronte
pugnat » Non enim praeceptum
aliquod tollit., (ed juri permiffi-
vo,civili &pofitiva lege proprer
peculiares leges moderatur ; Ita
etiam fvadente reip. commodo,
easdem poteft relaxare, revocare
& tollere 5 venandiqne potefta-
tem cum paucis de rep. benè me.
ritis vel etianf omnibus fubditis
corn-
«8 Î? s*
^
eommunicari,ficut Juftinianus pi-
fcandi Se venandi copiatn omni¬
bus fccir, quam tarnet! fucceflo-
res ejus, jiiftiffimis indu£H ratio-
tiibus ,fuftulerunt. Nen eripit ipfis inquit Puftendorf lib. 4. c. 6. res- Jim fed 'Vetat duntâxat ab Mis ufur- pari adquivendi modum. Principi-
bus fane haud exiguum eft com.
modumaliisque, ferarum occupa-
tionibus,animos fuos, quibus tan-
ta reip, onera incumbunt , re¬
laxent, ïdeam pra^terea ipfispa¬
rit ejusmodi exerciiiutn aciem inftruendi, obvios profternendi,
fitis denique famis, algoris,puL
veris Se fudoris toîerantiam ad-
quirit, utubi ad Ferrum ,pugnatn
atque certamen deventum fue-
rit, xrumnas, quas fecum vehit, intrépide fubire Se mascule ferre
valeant, Jpfa quoque ratio fva-
D det,
*8 là, fi
éêt,efle illaanimaliacommuai oc- cupationi eximenda ,quoruopera neceffariaefi: vel inhello vel in pa- cc,quaeq; utilitateniprasftant reip.
xnaximain. Legem ejusmodi lau.
dabilem in patrianoftra â glorio.
fisfimse mémorisé Rege Guftavo
Primo promujgatä ftnffe hiftoriae ipfius leriptor iEgidius ©tV$p.
ib. 173, commémorât his verbis;
Sl)Ct éfTtcr (dt Äomtng Guftaf
meD Cplta mandater goVit fMuifc på clg/ t)iort / i)mt> oel) rdpiuret.
Aliam , diximus,occupationem
competcre domino & pofleffori
fundi. Ubi enim divido inva- luit filvarum fundorumque5 fe-
rarum, quae in illis verfantur,oc-
patio, nifi lege interdjâa , ad
fundi Dominum inprimis perti-
net^ Ferse enim, uti iaepiffime
vâgantur, dealio folo in aliud
pro-
*2 27 »
properantes, fi cuiquam aliquata
earum fuarn faeere placuerit in
parte fibi affignatå jus fuurn
ut exerceat, neceiTe eft , • non in aliéna, à qua dominii ju¬
re potefi: urgeri arque depelli.
Alia efi: ratio eoriim animalium,
quae licet fsepiffime abeant, ac
longiffime à fundo Dominivagen-
tur atque recédant, tarnen rever- tendi animum ac confvetudinem
non deponunt ut columbse ana^
tes, anleres aliœque domitae ae manfvefa£be beftiae : quas ab aliis interceptas,Dominus tepetere,vcl fugà elapfas ac in alieno folo pa*
lantes,conniventedomino,quisex humanitatisofficiofoli ufum faci-?
lè commodabit,perfequi,inquire-?
re, captamque domum reducerè poteft. Si autem cicurat# belluse
manfvetudinemexuunt,&cdiutur-
k
na
«g iS g»
nâ abfentià infitam feritatem in- ftaurant^non videntur pofle aboc¬
cupante juredominiiquod fugà
.deïeruifie putcntur, rcçuperari,
niil notis ac indiens luculentis,
hane feram fuam fuifie probave¬
rit ; quo cafu qui daai exiilimant, cccupatoremreftitutïonis jure te- neri, fipro occupaticnis moleftià
& pabulo interea fuppeditato,ju-
ftam compenfationem acceperiç, Unicuique itaquein fuo fundo li¬
berum eft5five retia tendere, five
laquços neâere^fiveaucupia infti-
tuere, poteftatçm fibi çonccffam êxfequ!,& fi quae inhaeferit, aufer- re&conficçre, quamaliis temerè
îneidentibus , nulla efi: auferendi poteftas 5 modo ita implicita ac conftriâa tençtur bellua, utnullo modoelabi acevaderepoflit. Nam
fi leviter tantum inhaereat inftru-
nien-
$$ 2$
mentis , ut fufpicio & period
lom fubfit, ne l.uçtetur, huma-
nitatis officium, poftulat, ut qui-
cunque praefçns fuerit, fi id fi¬
ne periculo aut temeritate effe-
âui dare poffit , eatn reticulis magis in ufurn communem im- plicet ac involvat , vel etiam confiçiat. Si vero laqueis inco-
lumis exciderft, % inde ab aliis intercipiatur, facile adparet earn
ejus ccderc uiui, à quq ocçup«*-
tur. Par eft ratioearum, quae vel globulo plumbeo, vel gladio,vel
haftà , vel venabulo, vel afiq qqo- cunque inftrumento & modo à
nobis funt vulneratac . conftans etenim omnium hac in re fere confenfus eft , qualemçunquç
vulnerationem ad aflerendum fe¬
rse dominium neutiquam fufficc-
re. Quatenus itaquc fera no- ftris
