Diiputatio Fhiioicphica
Do
A TU RA HA·
BIT Ull Μ IN COM-
MUNI.
Divinå favente
gratiå
Cum unanitni veneranda at^Ampliffw/AFacultath Phtlofophk*
cenjettjuacapprob*ti&ne->inflörtnttfjlmaRegia Svecorum
AcadermaUpfalienfi
S U B Ρ R i SI O I Ö
Magnifici p."t. Redtoris
>Clarijjimi Viri*
Μ
L AURENTII FORNE LIT'
.In
Praefatainclytapatriae Acadcmia PoefcosProfet
iori* publici& ordinarij, Praxcptorisacprcmo- torisfui«tatcm honorandi.
Progradu Magißerij
philojbphici
>eju<i%privilegijj ccnfequendü
r *publice examtnandam propomi
MAGNUS S V ΕΝΟΝ I S W£ Ν Ν μRu $ O- Got hus S. R. M»tisStip.
U Auditorio Gufiavtano,a.
d.
/.UaijAnm 164/.hörts confveth*
U P S A L I
JK,
Imprimebat Ε
s cη11L u »Ma
t tη
iav« ,»^'tS·«^^ «S&8· ·βφβ
Prooemium.
.
,v.. £>**#/»&noflri perfeBio.quanta
qmdem
ean.tturahi%Mä
ment^nofir*comfumk*cirr,bcciditate
obtmertpof*p-jp
jityinduobmpottfßmum
conßßcre'vidi
tur: Inver*·?Ιί® 3,
»tmirumverum togmtione,ξβ aBtonum humanα¬νιόνprudentiguhernatione.
Quant
aautemdifficultas
circa in.veßigationemverifefeofferaty
indigitare
veluit Democrituayubt
'Veritätem inprofundo quaßputto imme'rfam dixertt. Worum-
itideruhoneßagubernatioy qmbrn acquantü dffcultatibuafit d?
illλimpediUy
quotidianafxjficicnte? docet
expertentia. terpri¬morumemmnoßrorum parentum lapftimintegritetsillaprimava,
inquacreatifuimitsy
arnißa <rJ7, βproinde
eamduplex
animimor·1bus, ignoranttammirumtn
inteüecht, ξβ rebeäio
inappeittuinfe*cutm eB,imoconfequeniermagnaJatis corporisfragilttas cumad*
junBafortuna mconftantia pcenet Iqcofucceßit. ^ Qui quamvis
morbiinhac humana mentkcaltgine yjnuäoprorfm malagmatüac
empUflrigenere^perfeBefitäacplenecurartqueantyVoluittamén* Dem TerOpt. Max, irfigm judmifiricordiaccmmotutyhuncu- trumdfoanimi morbum^ualhercurß^ rrflauratum tri; Alterum.
ayvoiouputainfeütBus feu ignoranttaveriyperhabitm Phtlofophia
(Iheor-:tico3: Alterum> nimirumJen wordinaüontm' Appetitm,per
habit
tuPhilofophia
PeaBicos* Quorum habituumtanta eBηtifita*atq, necejptas,utfiquü in natura hacdefiituta, integritatüa%ttaqualemcn*d{rtiiaurationemexanimodijcupiatv
onmtnbrelléξβprudenter
filt confiilmffe
cenfebituryβde hifce ha-bitibutytmquawdevervmedijs>fivepotim remedijs comptrrars»
düfißriasfufceperitmeditatiofås. HtenimprofeBaJunt% qudst#
men#
jwensnrfrJir?s%*ceJanas stffeBmes Jecksconiem*
fknioi feipfawadinträperfi.it : im)qu-fiamite?inteileBas,ok boniconßdeyat'unem,adbon'im ξβ honeßumperapcndum.. ι a- dumξβoperationer» appctitu*tend>t,eunrdirigendoynb in futs o-
perationibus deficiat. Qu*trMiommen?nofiranontamfecm-
dum intenfionem, qttim etiamfecundkmestenfionem abijfdem hibitibuaperficitur-, -quinfemperfunt confideranda circumfUntU
inaBwmbics humanistrebuspolitictSydqutbuscertaacimm-obi·
IU ratioabßrahi neqmt,ψι<&mentempriori modoperfiéit* Etcum
korum habituuAlterrccjuirat obje&u imutabile, quoddhter fehaberenequit:ÄlterverömutabWq^uMAiiher*hominisvo- limtaiependet:imbtualterius finisfit fblacontemplatioyAl.
1 teriusveroconfarmatajusta Cognitionenβίo(itaertimcompara¬
tum eBcum habttueo>qui appetitum perficit utab intelic Bu ad honeftatemdirigipoffii)proinxenonmalérationeObjeftiξβfinis
diftingvuntur. Naturahorum habituumyututalias cognituac intelleBudifjfialima,propterinfignsmtamenutilitatem,quam u·
tripppr&fiat Philo fcphU, jueundtßimafempervifaeB. ,6hamob¬
rem cum mihi ad nutum ac voluntatem venerandx Facu tatis
Philofophic* ahquodfiecimenin Philojophidedendum effet> horum habituucontemßationemjusta Naturameorundem comu- ncm,prorationeingeny>breviwbsiqnibufdam thefibmincluderc ißfubfirnplicioris alicuju* dijquifiuom incudem rev»care conßi-
tut, Jffuodutfeltciwfucceda/t
Adiis almaTrias» facilemcoüatibusauram
Da, decusutiempe* fdgeafclade tuamj Sitpromde
In
f/)^ »/Φ"0 *t?~- "*" (7^*C7+ ^ </"^D'w·'·^; _
In nomine
Jefu
DISPUTATION IS
Dcj
Natura habituum in communi.
τ η ε s i s i.
|iiputationem de Habitibus in com"
muni aggrcfluri*extraomnem»apud
faniortsPhilofophos»controverfia?a·
learn,eofdemdan &cilc,pofitum exi*
ilimamus; coquodnoniolumutraq;
Philoiophia,verum etiam ipiaexpe- ricotia aliud ipfum fatis cvincat. Co- gnofcimus
enim
nosfrequenti uiu & cxercitationc,facul·
tatem aliquam iu
agendo acquirere.*
quacfacultas
cumrealisaliquis innobis iit
affe&us,
ncc nontransa&is adi-
bus permaneaf» aliquam
utiq; quaiitatcm five form
amrealem acpermanentemdepoicit» quse
innobis iit
>cumanteå non eilet. Huic autem qualitati nomeo habirn
eommunitcr imponimusr*.
II. Hlctarnenilat iro ibipfoquafi limine notandum
venit,neceffitatemhabifuumnen prorfus cfleabjolutam,
ftddctcrmmitam,admehutnimirim
efje;
Quippecum alias ipiaepotenti# defeiufficiant adibus ablolutéprsdlandis,
cumlominus tamenut eum
promptitudinefluaiit>inter-
A 3 vcai·
Tcnlaur habitws necelTeeft»qui iliirnitatas potentiarura
vires, ad hos potius quam iJIoi rcftringant aüus, undc
facilecolügi potefahabittunonefte
ntcejftriot
fimpliciter ad fubftantiam diuum, Tedad facultatem:
Ergoduritaxat
ad huucpeculiaremeiFe&urnsnempepromptitudinem
ino«perando neetflarij
funt* Videatur Arift. lib,3
Ethico-rumcap.p Quocircåcumpotentiartotam premptitudi-
nemad eliciendosfragulos a&us fuosnon habeant, illis-
natura quandam
capacitatcm indidit,utfaltcm ufu
&cxercitio a&uu, poflent hujufmodi faculraté acquirere.
III. Nc autem vocabuli hujus ambiguitas, qua-alias
itiatererrorumefTe confvevit aliquam inρrseiendnego- tio difficultatem pariat, ncceiTc eft illudipiumadcertam
iignificationem
reftringamus; Nonenim volumus illud
hicintelleftum. /. Adjc&ivc & participialiter, proo-
mnieoquod
habetur>five fubftantia,fivc accidens aliquod
poflidcatur.Dehachabitus aeeeptione doccturin poft-
pritdicamentis* Nec i.Quatenus privationi opponi-
tur. Ncq; 3. Ia quantum
peculiare prsedicamentum
conftituit. Nec 4. Prout iumitur pro qualicunq; rci difpofitione aut
modo
.*adeoq;
proforma
acqualitat«
quavis, qua Subjeftum
vcl bene vel msle difponitur. Sic
fanitasdicitur habituscorporis. Scd 6. Quatenuspro
qualitate iumitur,
excellenter in fubje&o radicata & ia-
tenfa, ad meliusfccundumeandemoperandum.
IV. Juxta ultimam hanc
acccptioDcm,eundem
Ticdeftnimus: HabitmeHqualitat, potenti* naturaltJuperadäita difficuUerfy abcdmobilequa
expedit
a promptaepredditur ad
a- Uionci cd<ndas.V. Habitumefte qualitatem fatis
exinde difpalcfcite
quodfubjeßum accidentaliter qualincet (ita
veroloqui
heeat, ut ξ$. inal'ijsnonnullts ) inquo ratio
quslitatis
con- fiftitisfiftit, necin ullo aliopnedicamento,habitui locuro inve-
oimusidoncum. Falfapromdecft & erronca aflcrtio
Ficcolom. qui habitus
quafdam fairem
eilerdationes
fiatuit,
qdalitates
vcro dici, pervulgarem quandam dc-
nomiuationem. Nam 1. Ralata funtfimul natura,ita
ut unuraabsq, alter©cxiilerenon
ροίΓκ.
Habitus vcro&obje&a,nonfunt ilmul naturå : Scibilc enim prius eft fci-
entiå, & haecmanerepotefi»ctiam dcpcrditoac rcmoto
fcibiii. Ergo non funt relationes. i. Relätiouttalis,
nonpoteft eile fundamentum
aßionis:
SicarsΕ. G.eil
caufa actioηumartinciaiium,nonhomo: hienamq;non quatenushomoaedifieat,
ied
quatenusarchircdtu#. Ha¬
bitudo autemilla mutua.quaeinterhominis mentem&
habitum cadit, nonconftituit rclationcm fccundurn eile fed iccundum dici,
qui
inqualitatibusmanet, &in ipfa-fumgenerenon repugnao.
V I. Subjc&umhabituum remotum, eßnatura tnttll'ü
gerncreata; Proximum vcropotentia ehcitivλ éHuummma- nentium, namde rationchabitus eit,utinclinctpotentiam ipfam ad operandum ; & hocmodoeamfacilem& prom¬
ptam reddat: ergo neeeilecit ut
habitus fit proximéin
ipiamet potentia, qua? eil prineipium clicitivum opera- tionis: quia niiieam informet»necpoteitcam
inclinare,
neq;in uiterioriadtuprimoconilituere. Etquiaunum- quodq;accidens debet eileiniubjé&o finifüp proportio-
cato ; &finisproximus habitus eiloperatio & prompti-
tudo ad illam: ergofubjedum ejuseitipfamet potentia,
qua; eitprineipium proximum
operationis»
nam illa ioiahabet debitamproportioneraad illum frnem. Neccifc
eitproinde ut fit cumArf,tumpajßva: iliud in quan-
tuiriefiprineipium
operatiemi«
* Hocvcro quatenusrc-eipit habitus3,
VII.
VII» Potcnti«infuper habieir:m capares, rel per
effentiam rationiscornpotescflcdebent,velialtcmper/ur.
tkipAtionemad mentis&rationis ojfefequiüm: Sitit&cju£
modi, qusealiquam ad adfcus divcrfbs habcantindifFerca*
tiam i proinde inanimåvegetante non dantur: nec c·
rimfacultatesejusulteriori pcrfcdlioneindigent>necin-
diiFerentiam habcnt,ut iic aut aliter agant, cum jama
naturaad adlui fuos iufficienter iuilrudtae& determira*
taeiint. Itafacultas nutritive, modo vifcerafanafint, re-
ße fati· fuoofficiofungitur. Inanimåautemrationali
dantur,tamenim inteileftu*, quam voluntas habitibusper ficitur, cum utraq; potentia bene &malé ad opera¬
tionenfuasdifponi poilit. Inanimåverofenfitivårcpe-
riuntur,fednonin quantumejusvires &facultatesexin-
flinßufolumnaturaroperantur, fic enim ordinantur ad unum,ficut &ipfanatura,quareficut in potentiispuVe na«
turalibusnonfuntaliqui habitus, itanecin potentiis fen- iitivis,fc. inquantumperinftindlum naturs operantur.
Verumincadantur, quatenus ejus vires ex imperio ra¬
tionisoperantur,iic enim ad divcrfa ordinari poilunt,&
proinde indifFcrentiåinagendonondeftituuntur,quasin potentia habitus proprie iic didli capace,omni.no ρracre-
quiritur,utin initio thefeos hujusaifertum eil.
VIII, Rationibusijfdcm fufFulti, animalia bruta a
participatione babitusproprié iic didti rejicere non vere-
mur; Conccdimuscquidem beftias quofdam cffcdtus,ii-
fuac confvetudinedomitas, mirabilitér prarilare, unde videnturquam proximé quidem ad naturam habituum
acccdcrc; quominusauteraproprié iic didii in illas ca-
dant, hoc potiflimum obåare videtur, quodufu rationis
&raentis^reiöj,voluntatisqj libertate, acproinde indif-
ferentiåinagendo carcant,propofids enimobje&is, ut
Ut:
ut alias dcmitar, incademtarnen fcruntur raturaliqus&i
dam όξμΐί ϋ\ϊυttjstrocupnuq.
ΑπίΙ,
γ,Fthic.
cap.fiIX. Ncc«Iii habitusperfeinmembris corporeis:ut
Xubj^&oprimorcponätu. Membra enirn corporis nonha·*
bent
inJicaliquäindifFerentiåin opcrando,fed iubjiciun-
turfuperiori
facultati,
nempeappetitui
tanquamJecnrorf
cui per naturalem
fubordinationem obediunt: Et hoc
quidem
faciuntnaturali aliquå neceilitate,
quare nccin-
digenthabitu
aliquo determinante,nec ejus funt capacia,
cum fint inftrumenta tantum animae; quicquid enim
•gunt»
abanimoeft, cumq,bic plané herilc imperium in
caexerccat >utipfirefragariplanenequeant,omncmet-
iam determinationem ad hocaut illudobje&um ab ipfo folorccipiunt. Nod iecus ac
faber
cum opusaliquod
facit mallco,
promptitudoaöionis illius, quodq;hocaur
ilIudfiat,noncftinmalieo,fcdinfabro.· itancc manu«
um autpedum, vel reliquorum
membrorum agilitas, ftu-
dio&laborccomparata, tam membris
inhseret,
quam a«·nima:facultatimembra moventi. Interimtamen coa-
ccdimusaliquando poflc fieriut
membra irequentiexer-
citio reddantur promptiora>ad aäionem
facilius fulei«
piendam, fedid vicem
tantumodoobtinet principijma-
tcrialis,
quatenusfe. agensin matcriam idoncam facilius·
poteft operari.
Quemadmodum in externis inilru-
mentisi^liquamfacpenumcro
experimur difpoiitioncm quandointerdum ufu <kexercitioaptiora fiunt,vcl quia»
perficiuntur
quoad figuram>aut quia efficiuntur magis le-
viaautmollis: fic ftatuendum eflevidetur ufu &cxcr- citatione mcbracorporis admotiim reddi aptiora:
quod-
nervivel laxenturmagis, vel contrahantur,
vel ob aliam-
fimilemcaufam.
X. Habituum
acquifitorum principia cfFe&iva, prin·
B cipa-
^ipaliak
pfopria, funfc illa tria eommuni
philofophorum^onfenfuapprobataι nimkum, fvm,Μάθηπς, <ίσχηη**
Natura* tnftuutto* k esercitatjo. Per <ρύην, intclligimt Philofophi naturalem capacitatcm& promptitudinem»
ncquis natura planefit ineptus ad habitum qui compa-
*aridebet· PerMä^s-o diiciplinam 6c inilitutionem in- tclligunt, quatcertaprseeptaproponk, ktum naturam habitui,tum modum acquirendi exponit. Per Årx^a-i»ve-
τόcxcrcitationé, qu«contingit» qusndopraeeptatrans- ferunturad ufum> & aäiones circa idern obje&um fre- qucntesinilituuntur,ex quaiterata repetitione efflore-
feittandemtalisprornptkudo, ut
facilt
&conilantera-gamusea» qu»
anteå
difHculter pcrficicbantur»id quodeil Habitus, quod exfupcrioribusconitap.
XI. Hsec tria habituum principia inculcat Philoib«
phuslib.7.
Polit.c.13.
hisverbis caradccioiylyvotrct/τξιων:
toΤζια,deTttZnt.*(si\ φύα-is λόγ ^ ^ hoc
eili
dotii fiunthommestribusmcdiis, quse tria iunthaic: Natura, Katja praceptorum*
ii coufuetudo.
Gaufem reddit
Plutarchusinl*b. TTctiJéiu^)ubificinquit: η0Cnsustvμ&Οησχωςτνφλον*
η dt μάύηυυ&χ*φυσιω^ifauιτς·. η deαοχη/τιςχωζ/ςά,μψοίρkn- hls*ta.c. Naturaiine inftitutione eilcocca ; bite iine na¬
turaeilimperfecta: ExercitatioautemΓιηςutraq;eilde-
ficiens& iniperftda. Hinc veteres: Naturaineipit,ars dirigit,ufus perficit·, Et AlbertusMagnusin prsri. fuperj.
Top. reCleicripfit: Naturafacit habiles: arsfaeiks: u-
fui potentes atqifrugiferos,exquibusomnis habitus ac-
quiikusgcneratuiL..
XI I. H)ke nunc prjcfuppoiitis prineipiis, ipfafatis
edoeet experientia habitus aiiquospcr atliones noiiras poffe acquiri: verum tunc dicendum eil eafdera influ-
xiimefFedivum coufcrre ad eilehabkuu, k ilc iaref e-
tlu
£tu ad habimm |amgenerandum Jn integritate téluscdn-
iidcratasrquatenus nimirum terminumqualitativumim«
piicant» analogicc adgenus caufse efficientls rcducipofle.
Aft hic forte dicataliquis»non pofle fkri> ut ab a&ibui
Doftrisproducatur habitus, cum adus eoflnt impetfc-
diores: quia enimHabitusnobiliores producit aiius,quå
iifunt,qui é naturali poteatia proficiicuntur, ipfe quoq;
nobilioriilis fit a&ibusoportet. Sed verborefpondemus
•nimum ipfumproduccrehabitum, 2&usautemiüos na¬
turalispotentixinikumenrataatuanirni in hoc negotio
eile : animus caimfeepé idé agendofemetipfum perfieif.
Χ I Iii Adionesautemhabitumprarccdentes 5tcon- fequenteijj^iT/fconyenire» &faltem iccundum perfeflum
5t
imperfeåum
diferepare, quod fpecicmnon variat, afle-ycrarc non dubitamus; cumillud cruditc inculcet phi- lofophusiib.i.Eth.c.?. Et Piccolom.jgrad.i.c.é, cumait:
Acquirunturhabitusperiteratasaccrebras operationcs»
fimilesiilis>qu3e mox dehabitüprodeunt. Id quodetiam fccftaturcxpcricntia* Sicut enim ibepius canendo, Muß-
cus; ibepius numerando» Arithmcticus; ibepius difpu-
tando,Dialedicus: itafrequentcriterando a&ioncs ho-
neftasjcnjrxäe£(&>&virtuofus redderis, Infuper haud im·
prudenter nosfä&urosexiflimamus> fihic intcr habitu-
<um intentionen: 5t cxtenilonem diftinxerimus»illudqj
fccundum illam»nonautemfecundum hancptocederc&
valeredixcrimus,nifi quatenus aüus, reipedu cjufdem obje&i formalis, ftnisq; totalis, qualitercunq; diftingul·
dkantur. Praeter*åcumeadem prineipia rcfpiciant de- pendeotcr>cumq;
illis connexionem habcant» licet
proeorum tali Aatudiieriminentur,quoadpartiales condü-
fionumaflenfusmätcruiiter, quiåfcicate ufqj ad prima
ffcdud queanu.
Ε i XIVa-
XIV. Cumiutemhabitusquoadtotäm fuam Iatitu·
4incmconfiderati»uno adunoa gencrentur,prserequi-
ffuntur utiq;ad eorum conftitution mpiurcsadus, quo«
tumultimui»non folus totam habitus edentiam iiitro- ducit, fedeundeminftatumhabituspcrfedi reponit. Iti in
gencratione virtutis acquifita,
nonquilibct adus
com- pletgenerationens virtutis» fed quiiibet
operaturad
eamutdifponens»&
ultimes qui eft perfcdior»
agensin
virtu·tc omniunaprarcedentium»in adum perfedumcam edu- cit,fieutcft inmultisguttiscavantibuslapidcna.
Χ V. Non tarnen negatum ibimus> aliquem habi·
tumperunumadumpoiieprociuci.utpatetinhabitufci-
entiat V. G. alicujusconclufioois»qui exunicå» verå>foIi«
dåcj;
demonftratione oritur. Verum ?d intclligendum
ve-nitdchabitu,fimpltciter<> nonverödetotaejm extenjione vel
amplitudme extenfiva, ut Ioquuntur Philofophi, Nam
habitus Phy(icus,Mathcmaticus &c. unicå demonilra-
tionenonfiuno·
XVI. Morales autem habitusomnesjuxtadiveriita-
tem objedorumiuno adu noaproveniunt: Quiaratio
unicå adione,totam vimappetitivamproptcrindiffcren-
tiam» perturbationumq; multitudinem 6c
pervicaciam»
totalitcrvincercnon potcit.
XVII. Quoniamautemhabitus» &peradus acqui-
runtur,&pqtcotijs in ordinead adiones iiippcraddutur,
ronexigua
operandi
visipiiscompctit» ita
utad iubrtan-
tiam aduumeoidemcum potentiåcoéifjciendo.coscon«
currerefacilé affirmemus» utftc opcris å le produdi tit principium primuna»quatenusait
ftcioium eil:
quatc-cus veroad^quatéopus, ipiarn potentiam ceu principi¬
um primum agnofcit. Vii. Arid. 2.Phyfc.38.
XVIII. 5iaisergohabituumu&nett
alius\
quamju-vart
tväreacpvomoverepster?tiamnatural·min ordwe adaBumfuum\
vci reddereporentias facil!ores& prnmptiores,ad certas
quaiciarri& deterroinatas operattdfccff*.
XIX. Augmentum habituum getninum ihtuimus:
unum tB per puram intenfiößem» alterum verGjerali«
quem modumextenfionisr*.
XX. Prim eByqiiandoliabitus lo ordine ad iderti o-
mninoobjc&um? 8ceoidem a&os circa iiluti» magisacma¬
gisperficitur > nimirum magis inclinando potentiäm» <5c promptiorem reddendo ad fimilesactuscifickndos. Ut fit quandoex opiniooegigoitur
XXI. Contingit yerd iilud triplicimodp: i. Fxcrc-
brauniusejufdemq; iimplicis habitus, rationein iilud ten- dcndi nonvariata» circaunumid^mq;obje&um, excrcita- tiooe& aftuum repetitione. 2. Exaduurn iteröticne>cir-
caqu#dam divcriaobje&a materialiterconfiderata>eådem
tarnenforraali ratione, icu modo iilud attingendi, larva¬
ta, ut excrcitium fibcralitatis circa aurum& argentuiTL,.
Exf?duumfrequentatione, circapluraobjc&a matcria-
lia,ratione etiam ineatendendi nonnihil variata, iéd ob fubordinationem& connexionemar&iilimam» nenpror- ius turbatå,utdiverfitas ailenfbs iequatur, Atqui talis ia-
tenüo circa finem&media contingit, quåm primum au-
tem circaiubordinatavamturaileoius»exteciivcaugetur
habitiisr*.
XXI I. Poßeriua vero, éxteniivum nimirum habitu·
um.augmentumcomingit, quando ad diveria ohjc&a es>
tenditur, modotamrn compctcnti, fe. cum obje&a noa habent eandem rationcm > fiecundum quam objiciantur potentiacmec aiiquam Ibbord n&tioneiri. utE.G. in Phy-
ficis, fiadnotitiam de calo,accedai ccgnitio Elcmento*
rum» Mineralium»hominis, &c.
B j XXIII,
XXIIL Hk tarnen diiigenter remi notandumt sv
Augraentum ejufmodi babitibuscompetcrc.non ratione fubjccfo, quod
iacfiriföbUe cft» fed rationc ebjeffi,
curoni-mirumhabitusad plura objeda icic cxtcndit,ut in fupe-
riori thefi didum. z. Habitus qaoad rationem fuamef-
fentialcm» tak augmentum non cxigere,£edcumunitat«
fimplici poiic comide^c. Noneft proindc augmentum lioc intclfgendurn rationepartiumeffentialtuinjed integra»
lium: Eileotiacnim ininoiviiibdi confiftit^v
XXIV. Nenveroqusevis obkdorum multitudo>ad
qua:Habitus refertur, largiturhabitui
cxtcniivum
augmen-tum,rnodoratioapprehendendiobjedum nonfit ad plura1
©bjeda formaliter divcrfa, utin thcii zu fuit iniinuatum..
Neq;cnim fi quisnunc per
lihcralitatem elargiatur
peeu*niam»motfrumentum>modo aurum vel argentum>si-
tcnfivcaugcbitur habitus
liberalitatis;
XXV. Habitus prsetcrea diminui» & tandem cor~
rumpiifatis docet experientia: imönon fecus ac habitus
sdibusconvenientibus gignuntur, lic adihus difconveni-
entibus & adveriantibus corrumpi polTunt. Sic habitus
fcientiarum per verasdemonftratiooes exurgunt,per fö·
phifmataverotolluntur. VirtUtes, yitijs
fuccicicentibus»
extruduntun..
XXV I. Soiet autem diminutionis & cofruptionis hujus caufa aflignari triplex: i. Aliqui eöim per adus
contrarios peric cxfpirant; Itafcientia alicujus conclu-
fionis,fophiilicisargumeatstionibiis föletintercidere. 2t Aliqui delentur peracci&ns»cum nimirumfuBjcduni in·
terit.vel eorrutnpituråutvitiatur,cujusiuat habitus, fiv«:
illad.fitprimarium, ftve iecUnuårium. Etqpidetp vere di-
citurbatccorruptiodcriperaccidcns.* Namtuutaliasali- ,
quaflatperiubjpdi defédum habituumdimuiutioitamcö?
cumr
gum umimquodq; habituum fubjedum proiimum&td-
scquatum,totalis intcritusac
ruinse
cxpersfit, proinde
peripiiusfubjedidefedum,neq; ullum habitum totaliter in-
tcrireverifimilc cft. Per ceiTationem & intermiilio-
rrm aduum corrumpuntur etiaro habitus per accidens:
Habitus enimnonrequirit, ut per c< ntinuatam 8t peren-
nernoperationem obtineatur&c confervetur. Ergoncq;
peroperationum cellationem perfe exulao.
XXVII. Nuac reilatutbrevitcretiamaliquid dcha¬
bituum divifionibus dicamus, quxprofedo variseå variii
Bdfsrn Jölent« Dividuntur enim 1. In infufos vel acqui-
ikos. Uli dicuntur, qui divinitus perinfluxum iolius Dei
obtincntuf: fiveejuimodihabitus extraordinarié copce·
dantur,utinApoitolisdonaiinguarumi miraculorum: fi-
ve ordiaariis mediis åDeo in nobiscxcitentur, nt inpiis
funtCharitas, fides,ipes. DequibusTbcologifufiur*.
ΧΧ V111.» Habitusacquifituseihquihumanadiligen*
tißjpraeeeptis&crebris adionum repetitionibus aequiri- tur,iupponensinTubjedoagentc,pptentiamcumadivam*
tum paffivam naturalem.,.
XXIX. Habitus animiacquifitus, vel eft intelledua*
Iis, vel moralis, InteileHualts eH% quo animus rationalif
affirmando vel negandoverum enunciat. Arift. lib.6 Eth.
c ?. Moralisautcmefly qui farultatcm hominisappetentem afficit, qualesiunt virtutesmoraleu Cum autrm Habitus moralis etiam dicaturiiie,quimoralium aduum
éft
proxi-ma regula normt» tum poteft etiam aliquis habitus m-
telleduaiis,dicimoralis»utprudentisu.
XXX· Habitus intelkdualcs, vel funt inßrumcnta- les» aliasminuspnacipaiesd»di,vclprincipaksr*.
XXXI. Halitua wßrummtalaJunt■> quicertum iub jcetum1100hahcut : ieöquosexpetitÖciibi fabrikat insel·
1«-.
Icftu*» nonproptf^fe»Ted proster alium finem,in babiti- busreaiibusacquirendum» Hi autem vel regunt orauo- nrnr),vel ratibncm iiveipkim inteliectura. Qjiorationem regunt» aut eam formare docent; & dicitur ille habitus
Grammatica: auteam ornant, ut Rheiorka. Qui vero ra-
tioncm five iatdledumregiteft Logietu.
Χ Χ Χ I ί. Ηibitus inttlieftuales principλla ff realesfünf*
qui proprium&determinatum
habent iiibje£tum
,& pro·ptericiunt &addiTuntur.
Species horum ab
Ariit.6.£th.Nie. quinq;cooiittuuntur»utfunt:
Inte[ligentiay
ScientiaySa·pientia, Prudentia
ff
Ars.Qui
numerushunc in modum
pro- baripoteft: Intelie&usverfaturvelcircacontingentia,velcircanecdTaria. NeceiTliriaautemfunt intriplicidifferen-
tia: velenimfuntipfaprincipia,quoruhabitus quo cogno-
icuntur,diciturintelligentia : vel
iunt
concluiiones,quae cxprineipijsdeducuntur,&
haru notitia dicitur Scientta: vel
funtprineipia
cuconcluficnibus, &g)gnuntßpien/id. Con¬
tingentia
autemfunt duplicia
:Alia funt
extrahominem
pefita, &tantum
åfortuoå&cafu pendent, quichiclocum
haberenequeunt. Aliaautem[um
qu&ab homimbus
tantumficrtpofjunt: Suntq;
eavieiilim duplicisgeneris: Alia enim
confiftuntin aPlione,habitusq;eorumeltprudentia: Alia ve*
roineffeftiane operü
alicuwy
&horum cognitio
vocacurArs, Atq;
tantum perDei gratiam
,Sc pro ingenij δζ
inflitutiratione^de Natura
habituum in communi
dixifle fufficiat. Deo aeterno
Patri,
cumunigenito
fuofiiio
Jefu Chriiito> & Spirituiånfto, fitläus>
honor & Gloria,
inpetpetuas
ternkates. Amen