• No results found

Dissertatio gradualis de commercio mentis et corporis in sentiendo, quam consensu amplissimi Senat. Philos. in Reg. Acad. Upsal. præside ... Erico Alstrin ... publice examinandam sistit ... Laurentius Bælter, Helsingus. in audit. Gust. maj. die 9 Maji ann

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio gradualis de commercio mentis et corporis in sentiendo, quam consensu amplissimi Senat. Philos. in Reg. Acad. Upsal. præside ... Erico Alstrin ... publice examinandam sistit ... Laurentius Bælter, Helsingus. in audit. Gust. maj. die 9 Maji ann"

Copied!
48
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

iL Β· ν·

DISSERTATiO GRADUALIS,

i dk

COM Μ ER Cl 0

MENTH) ET CORPORIS

in

sent1endo,

Quam

Cönfenßi Am^lisfimiSenat.Pbihs*

in Reg Acad Upfal.

PR£SIDE

Λίαχ, Rev, & Celeber?. FlRO

Mag.

Ε R I C O

ÅLSTRIN,

Log.& Metaph.PROF. Reg.&OrA

h, t. RECT. MAGNIF.

Publice examimndamfijlk

S;ac R'x Mttis Alumnus

LAURENTIUS BAXTER*

! HELSINGÜS,,

In Audit» Guih Maj die 9 M$j$

Änni MOCCXXX.

Horü ante tneridietn foittit*

VPSALl/E, LiterisWbRNerianis.

(2)

S:je R.ve M:tis

summ^ fidei viro,

S EN ΑΤΟ Rl

REGNI

sviogothici,

1LLOSLRISS.at%

CELLE ΝΊ1SS1MO

C O ΜIT I,

ac

DOMINO,

JA Η A Ν Ν I

HENRICO

von

LIEWEN,

M/ECENALl MAttMO,

(3)

Plendida cowfcendas, tennis med

pagina , tedα, Nunc adfacratosdejiciendape*

des.

Magnos magnadecent, veteri ßr-

mone refertur ;

Nec donum temnit mens generofa

leve.

Vadeigitur Jelix, fedemque requirebe·

ngnam,

DödasqtidsMufasfemperamarefölet.

hisveroignofcasyHÉROS ßuvenihbus oußs,

j2f tantos tendunt non bene

culta Lßres.

floreat almaDomus, fm/icelebranda

Tbalk:

Tranfigatinnumeros, yw? /w/fo,

dies*

Illuftriffims ExcellencisTus

dtvotifftmus cultor L* BiELTER.

·* J

(4)

VIRIS

Admod.Rever.TrädanffatqueClarjff.

Dn* olavo törnboum,

Past. in Ed & Sollentuna, vicinique

traft PrjEp, digniflimo.

Mag JONiE PHRAGMENIO,

Past, inSegerilad& Hanabo,&diftr,

adjac. Pra:pos. meritiiT.

mag. abrah. wahlman,

PAST.äiPRjEpos.inLmiiÄiaudariflT.

Dn. olavo monten,

Past.Soderhamnen/mm accurat-iff.

PATRONIS σ FAUTORlBUS 0PT1M1S.

Odra laetatur tenuis Minerva,

Γ^ΙDum virefcentis juvenilis anni

Confecrat fruftus ikliconc natos, Hifce Patronis»

Ί . ' 5

Mente propenfä capiatis illos,

Flofculis quamyjs careant amoenis.^

Fraebeant lumens pre cor, huic lafeörii

Nomina tanta.

Profperam Vobis voveo iéne&am, Quatndiu mira movet arte Corptet Mens, & in Mentemdumagit bascviciffim

Terrea moles.

Adm.Rev.frscUrijjf.ClariJf.Nom.Veftrorum

cuitorobiérvantiflimtxe h. BALTER.

(5)

Upbettfoltngé Comrniffaricn

& Wtb 5btigl ^lottéMagazinet»

#bie οφφό^αφιαβε ££ϋ\ϋ(($<#/

tyW HERMAN MULLER,

Bamf

£anbelémånnernai ©tocifjolm/

Öreborne οφ$ό$αφίαΐ)ε £)€3ί0ϊ2Ι0ί/

tyw DANIEL HEDBERG,

ωφ

&>ZW ESC Η IL LINDFORS.

$2tne^égtarabe ©pnnatt.

Fntppeafben fruftiag tt>årSalafunnit/

0 jitlKti dntiuej barfm fullamoguaiiftJurinitÅ

^dtbcjjaförta binb $r€r jagl;ar frambar/

OΦ ber tytt ejfbrfmdS/ faftmdrbet ringadr:

50?an (jar (ig forefafi i φef tatudrcf befrafta/

*^nr'@jåj οφ ίϊΐορρ φορenfät &cmenf?ap affa;

•£uf obbbltg b ali Äroppen mdrcfangor/

£)φ l;ur'et jotPiffttinget anpligt η?α|<ηΡ ror.

£dr bonteS dfroen om£err Seibniié fat$ οφίαπ)/

^omfab'afβίδίοφ^ορρItf' trodnne urrodrcfdro/

θοηι fttUer flammattt pd fammapunctοφ tib/

5D?en Itfmdl ingalunb' Inoarannanröra roib.

5D?an bar οφroeberlagf/ ϊ)^<Φ ani>re IdrbefWftoa/

Sit(pub omebdbart ffa! βιαίοφ Stoppen brifroa.

Satfpctta mara prof filfFt)lblg tacffambef 3lftynn fom<£bra Sßamn til graf»enl;ebra fort,

^iavabe ©pnnarea

Stenfiityibigjle Atenare

Ζ. BjELTER.

(6)

Qarisßme Domine Candidafe,

Popularis & amice inpau-

cis dile&e.

/^Ofporis ac Mentis dumdoäe vin-

^ r///#pandis,

jgi/p Tibi fit Pallas Jcederejunfia

patet:

Imperat & craffa dummens induftria

moli,

./itawr Zw/r dat vita fiaminafirma fua;

lpfaßmul,gratamfigens inpeäore fe¬

dern,

Tecafto nutrit doäa MinervaJim.

MAGNUS JUSTUS.

(7)

ι Ν. f;

ConfpeåushujusDiiTertationisi

§.ί. ΡArteteßentiales hominisdeterminale

$.11. Ünionem partium conßderat,

§.III.Senfationem externam exponit.

IV.Ptoduttionem idearum perfequiturl

§.V. Senfum internum de[eribit.

$.VI.Aientemacorporevarteafßcioßendifi

§*VII.Mottuincorporet adnutummentie%

p/urimot oririperhibet.

fi.VIII. OccaßonemfyßematürCaußOcc&ße*

na/ium tradit.

$. IX. Rationibtfi iÜudImpugnat»

§. X.HarmoniumPraßabilitam deferibfti

$.XL Z)«rrfqu&åatnin feriptü Leibnitiifåx Vfoljßt continéri perhibet»

. §% XII. lnßuxta Syfiema adprobat,dis*

fentientiumpropontt objeeiionei»

§.XIII.AdobjeÜiones refpondet,

i f.XIV· Ignoranttam modi fiohfeütpertot*

ierttei veritatsm oßenditt co**

efndito ' |»i|

(8)

* Μ) o CM

$. ϊ.

Ominem fubftanti-

am eile ex mente

& corpore com-

pofitam,operatio-

nes utriusqj par¬

tis longe diverfis·!

iimas eymcuntÄ). Nam ut opera- tionésfequuntureiTentiam;itaquocg

modus operandi teftatur de modo

effendi. EiTenciaeautem rerum cum iintnecefTaria? de immutabiles,vires quoque & facultates earum noiu poffunt hon ejusdem effe rationis.

Hinc, quo plures affe&iones pro¬

prio

α)Improho trichotomUmTheophr. Pa-

racelfi, WeigebiiBcehmiiTBarGlaiijCo-

menii, Helmoniii, Connorisaliorum-

que i entia enim nortfuntmultiplicandans

fräter neeeßicatem> nec JbtologU quid*

quam infeßumintroducendum. Pratereaj

fars illa> quam mediam nonnujlifaciuntf

adipfum corpuscomtnodijßmereferripoteß*

vid* Budd.Ehm.Ρbilos. Praß. Ρ, c.z.§,

i,f. ifr ÜTbeoL Morals Ρ*

(9)

11 ) O { B · )i

pria? ac eflentiales nobis explora-

ta? fant, eo melius & diitin&ius

res ipfas perfpe&as habemus. De corpore igitur, quod fitextenfum, impenetrabiie, divifibile,iners,&c*

de mente vero, quod fit fimplex ,1

indivifibilis, a&iva, cogitans, &c.i praedicatur. Ha?, cum plane fint

contraria? & effentialiter diftinftas

(jualicates, requirunt quoque fub*

jé&a effentialiter diftin&a ; ita U6

unum alterius eflentiales proprie-

tates fine contradi&ione recipere

nequeac.Quam enim abfurdumeflet dicere, aurum, falva auri effenda,

efle Ferrumj tam abiönum företa

menti corporei quidquamtribuere.

Nec unquam ex materia partkulisp quantumvisJubtiliJJimis, qualitercun·

que figurata , quocunque et)am celeri-

tatisaut iarditatisgradil motisfiritmm

fieri poteft deducenda velfimphcis co+

gitaXionisb) Alioquindiceres ignem»

ob rriotumvarium&rapidil!imumi

A 2 capa.«

b)Frid» Gentzfornt Pnenmatsff.tji

(10)

* η ) · (■

capacem eife cogitationis. Quare

opinionemveterumquorundamc)9

nec non recentiorum ä) ftacuenti-

um, mentem exfubtilimateria va- rie modificata eile conflatum , u*

nationi & revelationi contrariam, merito rejicimus.

5. π.

Ha? partes hominis effentiales junélée funt unione aäeo mirabili,ut

Tion putem in naturali verum Jerie qitidquam ejje , quod majore dignurn

ßt admtrauone , & quod magnitudi*

nempotent'i# &Japienii# Divm# cla-

Hus demonßret e), Eft conjun&io

hasc, quse menti cum corpore in·

tercedit, ηόη relativay nec moraltsf

nec itugstcciTLXY) feu externa, fedin*

terna \ eaque non accidentälis , vel pjrfonalisy fed eßentialtsyqua du# na*

tur#

e) vid, Geniiken.tiijior· Phifotp,$6.62h

114, d)\vid. Val, Ernefclafcber.in

Vranoe, Theoh centraIrretigionarios.pra*

not.pag, 99, ιόο, ιοί, e) Ludov, de /4 iorgt deminte kum,cag.ψ§<nf*9h

(11)

m) β c ■ t turλ mcompletä (mens 8c corpus)

unam naturam completam condituunt /). Eftque prasterea ha?c unio im- wediata\ nullo enim interveniere tertioquodam ab utraque partedi-

ftin&o principio, quafi per vincu- lum, diverfas iubftantia? copulat®

funt^). Si enim eilet tertium,ef- fet aut fpirituale, aut corporeum:

fi prius, nulla eft ratio, cur hoc corpori magis uniri pofllt, quam-*

mens: fi pofterius , nec conftat, quare hoc facilius menti jüngere.-

tur, quam corpus.Deinde unioeft arch[pma> utnec in ecftaftbus,nec mentis deliquiis, fed per mortem, deficiente in corpore motu fluida-

rumpartium, tandemfolvatur.De-

pendet hajc unio, noη a corpore, cui per fe nulla competit a<ftivitas:

necamente, ipfaenim neque mo-

A 3 dum

/) Dovati MetAph.p. jfr, g)Νo ηaliud

vmculumf quamprovidenttam Divinam,

tßdmittendumputAt Francifc.WokeniUS

inEUmfPneumat)Cap%s,§,$,ρ, jj.

(12)

<* K ) ο < ϋ

roodum operandi in corpus,hujus-

que varia & artificiofa Organa ac-

curate percipit, neque in a£u u- nionis proprium fibi corpuselegit,

nedum univif;quemadmodumnecß

peneseam eft unioriem folvere,fecg

aliicorporiadfociare. Dependerve- roabEnreSurnmo &Perfe&iffimo,

aquo pofica eilin certa quadam con-

venientia ac dependentia mutua, qua videhcet , ad certas quasdatn mentis cogitationes, certi ertanturincorpore

motus: & vice verfay adcertosquos- dam corporis motus, cert# itidem m amma cogitationesßveperceptionesex-

mantur b),

5 III.

Per vocabulum (entiendi ipfam perceptionem, qua? ope mentis ac

corporis in homine perficitur, in- telirgj ous , haud ignari illud non modo de pura radone feu intelli¬

gentia

»)' Job. Kiesting, Pbys. Exper.pag. ips.

tottf Lud de UKargede Μ.H.cap, tj. § g.

£· Bttdd·KhilyTbtQr*c.fifrjo.pM/t

(13)

W, ) 0

β '?

gentia t), fed de primo etjam feti-

tiendi gradu , feu mera in organis

corporeis commotione quoqne ad-

hiberi, quo modo fenium brutis

concedunt Cartefianik). Senfus hie

ä nobis deferibendus in extermim8c internum communiterdi vidi folet/);

alia enim Organa in exceriorecor¬

poris parte patent, ut oculus, lin-

gua See. alia in interioribus latent,

ut cerebrum &c. Nontarnen im- merito omnes fenius dici poffuntL.»

interni; cum omnis commotio in

A 4 fenius

i) Celeb. Prof. And. RydeliuSfenfunL·*

dividit in externum,internum & inti-

mum : per buncintelligitpuramrationenty feu intelleftumpurum, quemmensabsque

Bpecorporisper fuam naturamhabet, vtd.

ejus görnuftS ifnmflar för åren 1720οφ

1711. p· 77· 78· *) Ludov. de la Farge

de Μ. Η. cαρ. ιγ. §.6. Ant.le GrandInfiit,

Phil* Ρ. 8.c,ιο. ρ,άζι. SturmiiPhyr.Era*

tern, p, 66g.Flend.Phofih*Philos. §,yr-a.

pag. 80. /) Syrbius banc quoque adhi-

bet diftintttonem Tfed per fenfum inter¬

num ipfum intelieliumpurum deßgnai.vid«

Ρbilos* Prim* Partf/. Céj*§*17*ifS*

(14)

8 as ) O ( μ

fenfus interiorisorgano perficiatur,v

quamvis inorganis exterioribusfae-

piffime inchoetur. Eft verofenfus

externus perceptio anima?orta oc- caftone impreflionis abobje&isex-

cernis in organafenfuum externa^·

faéla?, & ope ipirituum animaliutn per nervös ad communefenforium propagata? m) Hic fenfus', quate-

nus contaöufit, eiltantum unus;

quintuplex vero numeratur,obdi*

ve firatem organorum ad motum

ab objedftis recipiendum aptorum·

Ad hoice fenfus producendos re- quiritur i. Organum fenforiumredfte conftitutum. 2.Objetfum, cujus

ope motus in organorum fibrillis excitetur, idquejufta diftantiapo-

frum, fi rite fiatfénfatio.

cbjecti tu Organum, feu ipia motio

vei v bratio nervorum. 4.Commu- tikatiQorgamcumcommuntJenforio ti), quibus,fiinhomineplenafiatfenfa-

*»)ao»f· Mekh VerdritiPhpif.yyt·tio,

,§Mif. ny. fyt.fepk

(15)

an © (s ρ

tio, 5. η#*## attemio accedatnecef-

fe eft. Si unum ex quatuor prio-

ribus requifitis deficit, nulla qua*

litas, nullus calor, nulla lux ano-

bis unquam deprehenditur0). Ab-

fente quoque mentis artentione_>,

manca fic fenfatio, brutorumque-»

fere modo peragitur. Hocinnobis Ipfis experimur, dum iomno, vel

j .profundis meditationibusoccupatf,

ionum , ftrepitum 6c fragoremau-

ribus quidemperceprum, autplane

non, aut paulo poft demumani-

madvertimus.

§. IV.

In produ&ione idearum/»),nori

opus eftfingere fpecies intentiona-

les , iubftantiales efftuxus, figuras,

I -notas velftigmataabobjeöisadce-

rebrum tranfire, ibique,tanquam

tabul# velceraeinfculpta, abanima cognofci. Qucßenim figura,quaeio,

A 5 reprae-

vid,Thilos,Burgund,ρ,4o8l ρ)Jguid

tytorigtnevelgeneratione idearumfentiant Philofophi,vid. Gentzk. PneumatoLp.34.3fi

tin/tBuddeiFhiLlnßr,Partjieit,§J.pJ644

(16)

ΙΟ β ) Ο ( St

repraefentefc clangorerrj buccinae ?

Et quanta non deberet effe cerebri

capacitas, ad tam immeniam cha-

ra&erum mulritudinem fufcipien-

dam ? Nonne mutua foret deletio,

vel faltem impiicatio«? Sufficitigi-

cur in communi fenioriopeculiaris

motus velvibratio, adeoutexmo-

tuum horum diveriitate,quse repe- tenda venittum ex obje&orumva- rietate, tumexdiverfaorganorum conformatlone, diverfce in mente tdea immaterielles motibus fibrilla-

rum medullarium feuideis materiel' hbtis refpondentes, eveftigio pro-

vocentur η). Itaque, ex variacol-

liiione aeris , fonos diieriminat-»

anima : ex diverfo particularum.·

motu, odorum & iaporum digno-

feit diverfitatem: ex varietatequo- que motus lurninis, feu iubftantias

aethereae, q) conf Cartet.Princ»Philos. P,4>§.'97*

& ejtls Dioptr, c.4.§. 6. 7. p.68·

ddde quotfoPhilos. Burgund,p. $

Verdr*Pbys,p, Sgec*e*8>§*fjz*

(17)

β ) O ( SB II

asfberéae,diveriaeperceptiones,quas

colores dicitnus, profieifcuntut^.

Suntigiturhce qualitates, inobje-

&is, certse modificationes & habi- litates ad organa & mentem afifici-

endum: in organo, certae motio-

nes: in mente , ipiius determina-

ta? repraeientationes. Ideoque ex¬

tra corpus& mentemneceft calor,

nec color, nec lux ; quam efiinx*

abfurdum eilfingere doloremab a*

cu in feniu exciratum eiTe in acu , tarn ilolidum eflec defendere ca-

lorem igni, dulcedinem faccharo,

mufco odorem inefTe r).

$. V.

Ut ienfus externus obje&uma-

£fcu praeiens exhibet, ita internus illud abfens, fub quadam imagine,

oculis mentis noflrae fiftit. Sic ve-

rodeicribitur fenius internus,quod

fit ρerfever>ans repetita motiomm Warum, abfentibus etiam objeäis ex-

ternk) r)'conf. Verdr. Ρbys. P4Gen. c.f. /,

f*Iii. uj·ßfQcntzk. Pbys.p,zi,§.z.j.

(18)

η Β ) ο ( ^

terms> nee ampltus in erganaexterna

agentibusyquavis decaujja in communi fenforio denuo excitatarumpereeptio ,

quaJpecies anima continuo, aut etjam

aenovo offeruntur>s). Senilis interni

tres vulgo numerantur: fenfus com¬

munis, phantaßa& memoria, quam- vis unicum eile haud difficulteo demonftrari poflit. Senfus enim communis,(iutiingulorumexquin·

que fenfibus externis complemen-

tum confideratur, externismagis,

quam internis, addi meretur,ju-

dice cl. Bohnioi). Phantafia vero,

cum fit continuatio repra»ientatio-

nis , memoria vero ejusdem repe·

titio ; & haec & illa unieo nomine

imaginationis vel phantafi# compre- hendi poteft. Ad ienium hunc in-

ternum , poftquam femelceilavit»

denuo excitandum,quodrecordari dicitur, (de memoria ipiritualifeii

mentali j)Verdr.Ρhys* Ρ,fpet. e, f. §.f. p.Sfh

#) Cirtul.Anat. Phys. Progymn,*2. jQO*

sauf, Verdr, Pbjs,?·#/,

(19)

K ) ° C 8 «ι

mentali hicnoneft iermo»), prae¬

via mentis incitatio femper non-»

requiritur; faepe enim, ut in bru- tis, fpecies anteaoblata? fpontere-

currunt, dum fpiritus animalesr/i- verßmode agitati, & reperientes ve- fttgia diverfarum impref]iomm> qua praceßerunt in cerebro, curfumeodu rigunt fortuito per quosdam porös po- titts) quam per alios x). Hac ratio-

ne dormientibus imagines, quas I .

vigilantes animo volutarunt, forte obrepunt. Quam faepe etjam fpe¬

cies rerum praeteritarum iiifciis*

immo nolentibus nobis redeunt ? Non mirum itaque, quod priftina

ftatim redeat impreffio, Ü ex ob- jefto quodam externo atifa ejusvel

minima detur. Ut enim canis fu¬

ße iemel exceptus, ad confpe&urti

omnis

*) DetÜa vlde tud. delajVorge de MM\

cap. ip.f.2*.eonf.Rydelii§6vmft$ Öf.mtltf«

för Ör »720,ρ.so· jr· & GentzLPtibvfkat*

p. §. 6. *) Cattes.de Pafften, Anitih

Α 2/.p* //,conf. leGrand*Inß.PhiU

p* &de Uiorge l,s>p. 149,16t,ßqf*

(20)

14 3S } o ( ^

omnjs baculi, fimile quid metuify

&, fame urgente, adillumloeum,

ubipaftus aliquandofuit,plerurncg

revertitur; ita & nobis, ob fimili- tudinem quandam cum prioribus perceptionibus, nov^ , vei gratas veiiηgratas,perceptionesoboriun-

tur. Sciendum tarneneft, menti nullam denuo obveriari imaginem,

quam ήοη aliquando, ilnontotam,

per partes tarnen, fenfu percepit.

Ita imaginamur Hippocentauros ,

Chimstras , Cerberum, Pegaium

aliague, in quibus mens plures conjun&im fibi fiftit imagiiies an·

tea per fenium externu mTepara- tim ipfi obiatas. Quare loco cano»

nis vulgaris hic fubftitui poreft;

Nihil eil in imaginätione, qyod non frtusfuit infenftt.

§. VI.

Quam varie mens in fenfatio- fte externa, prodiveriaorganorum ftru&ura5c habitudine, afBeiatur, quiyis ad ea, qua? in iplo fiunfi»

ätten-

(21)

^)o(g IS attendens facile peripicit. Qvod hujus palato abblanditur, alteriad-

verfum eil & nauieam movet. Uti convivarum diverfum eft palatum,

odorum quoque non omnibusidenv

ienius eft & judicium. Sunt,qui,

€x ungventorum pretioforum fra-

grantia,animipatiunturdeliquium,

ut non nifi abje&arum rerum fa®«*.

tore reftitui& revocari poffint. I-

dem objeélum in eodem qualitatis gradu permanens,modo trigidum,

modo calidum, modo dulce , mo¬

do amarum,provariafubje£tiqua- litate, fentitur. I&ericus, qua? vi¬

det, flava, quae guftat,amara judi-

cabit:auditu laboranci clamorften-

toreus erit fubmiflus atque depref-

fus Utfenfus externus, ita quocp internus, feu phantafia, non io*

lum pro diverfa cerebri conforma-

tione, figura & magnicudine

fed etjam , pro diverfa fangviniS' tempera·

y) vtd, Philot. Purgund.ρ 6ι$.&Carte·

fitdtßertat,äsMetboao§< 6.p,jf,

(22)

i& g)o("i

temperatura , valde variat* Quo craifiores iuntipiritusanimales, eo

langvidioreft& itupidior* fed quo fubtilioresiidem, & moliioresner*

vorum in cerebro fibrilte, eo vi*

vidior redditur imaginatio. Hinc

In fatuis ipiritus adeo funt hebetes

& tardi, ut nullam pene fun&io*

nem rite exferanc.Vini corpufcuia

cerebri poros interdum adeo oc*

cludunt, utpermulta faciant ebrii,

quorum*ubi crapulam exhalarunt,

liullaipflsfupereftmemoria» Sic in*

gt'avefcencem morburn, vel fene*

öutem> rerumobliviöplerumque iniequitur. Unde cot in eodemho-

roine propenfiones> quoc fereipfi*

usStates ? Unde morurn difcre*

pantia, diverfaque ftudia? Nonne

exvi imaginationis, Variante, pro;

dtverfa ternperamenti rationell

Quare de rebusad fenium &phan*

taüampertinentibus nonefledifpuf tandum,re&einculcantPhiloiophi$

guändoquidem circa illas non mi-

(23)

8n o (a *7

nusverse , quam varia?, perceptio·

nes reperiancur z\

§. VII.

Non paflive tantum , utnuper vidimus , fed a<Sive etjam in ima- ginando mens fefe habet. In me- moriam revocando, qua? feniibus

antea fuere oblata, atque de iisco- gitationes formando , ad iymbola

atquephantafmata prioraprovocat.

Hoc facit, impdlendo Jpiritus anima-

les ad varias partes cerebri> usque dum invenerint eam, in quafunt ve- fiigia, (feu pori, qui, ob commo- tionem ia?pius antearepetitam,ma- jorem na&i funt facilitatem iefe^

fpiritibus vagantibus eodem modo rurfus aperiendi,) qua rehquit obje- äum, cujus volumusrecordarta). Hinc

in quibusdam admiranda quasdam

cernitur idearum confociatio, ut

B unius

St) vid. cel.RydeliiJÖMUftä 6ftt.fÖt dreIt 17*0· 1711· p. So. feq. Reg.f. Genttk.

Logic. p. f.§. +s B. t. A) Carter, deΡaIf¬

en.An. Ρ./.Ägt, 41.p.

(24)

*8 m ) o c sr

unius ideae formatione excitetura-

lia , vel illi iimilis , vel quocunque modo ad illam relata. Eft autem, j

in illa idearum confociatione, ma¬

gna ingenii vis fita , quae per o-

mnem Rhetorices, Poéfeos, o-

mniumque fere artium campum-.

longe lateque vagatur. Sciendum

tarnen eft , tnentem non re<fte uti phantaiia , niii fuccus nervofus fit

bene temperatus. Si vero curfus ejus in^qualis eft, ut vel jufto fit

tardior, velrapidior, quam fanitas

hominis perrnittit; tantum abeft,

ut mens pro lubitu certam fpeciem

provocare poflit, ut ne praefentem quidem queatdelere, vel prohibere, quominus alia ipil iuccedat. Eft

mens in corpore, ut opifex inofficina\

Ji autemtnftrumentafint mala, opera

erunt talia, opifex tarnen bonus b)»

§. VIII.

Conveniunt quidem Philofophi, quod inter mentem & corpus fit«#

in b) Cel, Rydcln CoUeg,Pneum.c% {

(25)

_ Η ) o t 8

In fentiendo harmonia$ ad modum

vero explicandum > criadiverfaad*

hibuerunt ryftemata» InfiuXus, Can·

βrum Occafiomlium & Harmoni#

PrafiabAit# c). SyftemaCauj,Occaf.

ieu adfiftcnii#, haud raroGartefia-

num nuncupari iolee, non quod

Cartefius illud primus excogitave*

rit; aperte enim ipie fatetur> nos

non antmadvertere ullum fubjeäumda·

ri, quodin animam noflram agatma·

gis immediate , quam corpus, cui jun-

äa eiid); fed quod ailecla? ipfius,

maxime MalebranchiuS , ei Fuerint addiéH Hoc ipiotarnen non diffi*

temur, quin Gartefius occafionem ejus praebuerit fua hypotheß, quai

aliquo fenfuadirrßuxum reducipotefi^

aliquo adadjiftentiam. Ad hancbqua-

B i tenus

e) ΡlurafimpUciä·)quamb&ctriafinveni·

ri könpofie, demönfiratΒύΐβήξ. in Harm, Praftab. fett. i. keliqua Syfiemata t ut TourneminianUm> Stählianum ab

bifce cörnpofita funt. d)Tratt, dePafJioH.

dnimx: ärtte*i,/>♦t*

(26)

2o g) ° ( sr

temts negauit, corpori ab amma vim

aut gradum motus imprimi: (alias,

ex mente ejus, eadem quantitas

motus in univerfo non coniervare- tur e).) adinfluxum, quatenusamma tribuit vim mutand# direäionh motu- umfy Jpiius autem ie&atores

nimadvertentes , per dire&ionem

motus ab anima, non pofle non«.*

ob reiiftentiam velrea&ionem,vim corpori imprimi, adeoque motus quantitatem augeri, aCarteiii hy- potheii hac in parte receiTerunt.'

Contendunt vero Deum, occafio*

ne motuum corporis, convenien-

tes in mente cogitationes, & vi-

ciflim , occalione inclinationum-.

mentis, certos in corpore motus immediate producere g\

$.IX.

c) Princ. Ρbiloβ Ρ.2. Artic.$6.p.57.38»

f) Btilfing.Harm. Praß,fett 3,§· 63.p.ÖS.

conf^Leibnitii Tbeod. §,jf. g) Horum in numero.funtMalebranchius in Tr dein- tjufr,vérit,lib*6.c j.Seb. FrancuSinPard- //^vÄfvPet.BaeJius,contraquotCel.Lafcbe-

γ tu in Pra not,7beofp,/jp,prdnot.g:mdirt-

(27)

Μ ) ο ( 88

§. IX.

Cum igitur cauflas fecundas ,

omnium idearum & effe&uum ve- ram & realem produ&ionem ipfis

adimendo , e numero verarurru.

cauiTarum eliminent; validas nobis fubminiftrant rationes, ob quas ab hoc iyftemate recedamus. Quis

non videt DEum folum au&orem forecogitationum impiarum &ma·

larum a&ionum, fi nonabhomine, iedinillo, &pereundem,immedi-

ate a Deo proficifcerentur ? Con-

curfum divinum abiit ut negemus:

abfit tamen ita eum ut interprete¬

mur , ut omnis creaturis tollatun_,

operandi facultas. InfluitenimDe-

us, utcauila univerialis& prima¬

ria, in aftiones creaturarumgene¬

rali acindeterminato concurfu;de-

B 3 termi-

xit. Cordemor, Connor #Poiret

tur aVerdr.inΡhys.P. Gen.z,§. Buic[yftemati favetquoque Fleniffr itu»

Phoftb.Pbilofoph. §. t$. e.§.qo.c. §.qr f,

§. itf.h. (iJoh. Chnft.Stttrmiu$tnphys.

ElcffyTom. i,pagxιγ$%

References

Related documents

quam adfunt. Quod in ipiis terminis contradi&amp;orium eft. Ubi igitur ratio exiftentiae rei fufficiens non adeft, ibi neque adeft exiftentia &lt;0: exiftit autem.

quam jujcepta eil, rationis ufum non adjpernari k). Repugnat etjam ali- quid ab homtne credi, tarnen ita fupra caftum human# rationis pofitum ejje , ut nullatenus ab ea cognojci que

coranm dtcit, illud eft verum, At r~Turcicam eccleftam ej]c ver am, Alcoranm dtcit \ Ergo lurcica ecclefia efi vera. Major in hoc exemplo utique probatione c- * &gt;. get; quae li

ter res minus neceffarias efTe repu- tandum. Cum enim bonum prin- cipium non nifi bene, malum non nifi male faceret, nec aliter facere pofTet; fruftra illud, ut prodefTet,. hoc

Nihil fere eft, ex quo magis colligi poteft mentis humanas 4m Q&amp;a&amp;tiz, quam ex ejus fimplicitatS. &amp; efFentia fpirituali:

anni ab alterutra parte propius ■&gt; feu cujus plenilunium ipfum diem Julio¬. rum 4 annive caput,

tum Gaditanum &amp; extra columnas Herculis in Oceanum excurrere_».

mifceri, &amp; in eodem pe&amp;ore non melius fit honeftorum turpiumque confortium, quam frugum in terra. cum fentibus &amp; rubis ; adeo