Dissertatio academica, de religione Habessinorum, cujus partem posteriorem, suffragante ampliss. Senatu. Philosoph. Reg. Academiæ Upsal. sub præsidio ... Matthiæ Asp, ... pro gradu publicæ ventilationi modeste submittit alumnus regius Ericus Ekbom, Suderm

ρ. F κ ρ s.

DISSERTATIO AcADEMICA,

f!

Dcj*

RELIGIONE

NORUM;

CUJUS

PARTEM POSTERIOREM,

Sujfrabernte Ampliff Senatu Philofoph\

Reg* Academidi Up fal.

Sub PRiESIDIO

VIRl CELEBERRIM1

MAG. MATTHIAL

Poefeos »6P/ Prof. Reg. & Ord.

PRO GRADU

Tublk# Venitlatiom modefle fubmittit

Alumnus Regius

Ericus QN 93 0 251/

Sueermannus.

In Audit. Guftav. Maj. de 10. Junii

Anni mdccxxxi.

Horü ante rneriåiem fo litis.

UPS ALL/E, Litcris WERNERiANis»

CT? /. ^tr

££1

Max* Rev. atque Ampliffim

V I RO,

Ί Η 0 Μ

C ARE L10,

Dicecef, Streng. - Prapcßto

longe meritiffirro, Tempil Cathe-

draiis Antißiti dlgniilimo ^, &

Confift. AfJeJJbri Pri¬

mario.

PATRONO MAGNO.

Aåmoä, Rever. atque Prtfclariffiw»

V I R O,

Mag. Q υ ST AV 0

HERD MAN,

In & 0vittfarb^ Po?

ßorit & Vicini Contraélus Pr<s*

pofito digniffimo,

PATRONO Propenjijfima*

Admod. Re ver. atque Prtclerisftmo

V I R O,

Mag. I Ν G Ε L HELLSTADIO,

In Gymnaf. Streng. S. Theol. Leäori

Prim Paftcri in ©HB, adjacentis-

que Diilri&us Pr<epoßto me*

titiflimo,

PATRÖNO jugiter fufytciendo*

Admod. Revir» atque Praclarifj»

V I R O,

Mag. JOHAN Ni ROOT,

In Colleg. Strengn.S, TheoL Leäori laudatisfimo,P<?/?ü*7 & Pr<epoßtQ

in$lfpöoptime merito,

PATRÖNÖ Certisfimo»

POßeriorem _fink ^, Oijfertationk hane, de Habes¬ particu-

lam in gratisfima, ob plurima praßita beneßeia, mentk indici¬

um , zVz debita uenerationk dom

cumentum, /pwz ulterio-

vis favoris^ cum omnigena felici-

taik Gf incolumitatk adpreea- oßert ac confecrat

Max* Rev, & PnEclariflC _No- biirium Vdtrorum

Cültor indefeiftis

ε. e

/. Ν. J.

CAPUT TERTIUM.

% ^I.

Itus Habeflinorum facros, yel ob fimplicitatem, &

conyenientiam cum riti- bus Eccleiiae primitivas

non exiguam, qui referanrur, di·

gnos eie, nemo facile inficias ive-

rit. Baptifmum,Euchariftiam,Aga¬

pas contemplemur adcuratius;

coniideremus Jejunia, Sabbata_>, Fefta; casrimonias tantum non o-

mnes intueamur, & quidem ad

du&um Jobi Ludolphi in Hift,

«flEthiop. (ic enim veftigia antiquio-

ris Ecclefias haud obfcura nobis

occurrent. Quod Templa Habes-

finorum adtinet, fuere illa quon- dam prorfus egregia, & ipio ope-

re admiranda^ > ea imprimis ^,

qua; in rupibus vivis excavanda

curavit rex Lalibala, ii modo cre-

dendum teili αυτόιί]γ) Alvarezio α),

& aliis b\ Templa autem ifta, in«.

C b ello

14

bell© Adelenfi, odio Chriftianoruns

diruta eile atque deiolata, iuipi*

cari licet. Nonnulla, a fequenti-

bus Regibus exftruåa, eadem ha*

buifTe fata, _qua? paflim vifuntur, rudera, declarantJ Tempore Pa-

trum Societatis _, humiles quidem

& obfcura? erant aedes facra?, ftra*

mine vel arundine plerumque te·

åse, quibus tarnen fammus exhi*

bebatur honos, veneratio fumma, Nam, pra?terquam quod templa-.

calceis ingredi, in illis ridere, ob*

a tubuläre , colloqui, fpuere 6ς

fe rea re, ut DpefTerus loqutture),

neminf fit permiiFum ; pr^terve- åuris etjam, _{antequam ad ipfa_»}

accedanr, jumentis defcendendum eft, & fpatii haud exiguum pedi*

bus conficiendum d), Subfellia in

templis nulla funt. Neque enim cuiquam ücitum federe, aut in ge-

nua procumbere Jed ftare inter fa*

era tenentur.^ \n fubfidium faflitu*

dinis _{funt ad} januam _{crucicul^, fen}

furculee,quibus ft.aqt.es innituntor e).

35

Imagines in sedibus facris con- fpiciuntur, fed tantum pi&a? ^; foli-

das enim, ex quacunque materia-,

eiaboratas

idolorum inftar, fafti«

diunt deteftanturque.

a) It in, cap, jr4. b) Tettez. (ib. I. c. 27.

tonf.Godig, Hb. I. c. ir.p.itf. e) Ecc/ef.

Mthiop.p. i<f. d ) Nic.Godignus p. 134.

4) Idem _pag, cit.

f§. II.

Baptismum adultorum pera&u»·

rus facerdos, a leébione Plalmi Li incipit, & fuffitu thure faifco? no-

^

mina baptizandorum exquirit: re-

citatis deinde aliquot orationibus,

& diveriis corporis partibus oleo

[1 (acro inunélis ^, rnanum capitibus

imponit. Tum baptlzandi o ci-

dentem refpicientes, fatanam atji-

rant. Quo fa&o, ad orientem fa-

cie verfa, ereibis alte dextris, fa-

cramentum Chrifto dicunt;

pra?euntePresbytero, fy mbotum Fi-

dei Chriflianae proiitentur. Interrc*

gatique credere fe refpondent: ice-

,

ratur porro utiåio, & aliquo cpe-

C ² ricpf

&

ricopx ex Nov. Teftam. una cum

Liturgia folita leguntur, Tandem oleum, in _aquam baptismi imrnis«

fum _, in modum crucis diftundi-

tur: multisque iterum precibusdi- öis, in lacnm, ante föres templi

cavatum, defcendit facerdos, ad- duéfosque a Diacono ter toto cor«

pore mergit, verba inftitutionis

inf* gra adhibens. Hoc modoablu-

tis ac denuo un&is albaque indu«

tis interula, cui veilis rubicunda

(uperimponitur, introitus in tem-

plum ^, & (alutares permittunuCj epula?. Certum baptizandis infan- ( tibus defignaturn olim fuiiTe diem,

& mafculis quidem ab ortu qua»

drageiimum, o&ogefimum femel- iis, idque confvetudine adeo _per«·

tinaci, ut ne interveniens quidem

mortis periculum illam viceric, narrant, exceptis Dappero /) &

Morado^), quos confului, omnes.

An aliquando, habita ^ratione aegri- tudrnss,baptismusfuerit maturatus,

&coniperfione fola pera&us, ut de

fuo

.

Π

fuo tempore [refert Gregorius, {am

non anxie difquiro, priftinum cer-

te morem adhuc obfervaritefta-

tur legatus Morad h). Suiceptores, interrogante Presbycero;, pro in¬

fantibus fpondent. Prxterea extra

omnem dubicationis aleam pofitum eft, infantes, ne deterioris quam adulti videantur conditionis, ftatim

poft baptismum, facra ccenae, mo¬

do, quo fieri poteft, participesred-

di. Notas & ftigmata ^recens bapti-

zatis inurere noftros» fcripfere non

pauci; verum, conftanter negante Gregorio, nec id referentibus Soc.

Patribus, fides horum valde reddi-

tur fufpe&a. Anniverfarius autem, qui ipfis communiter adtribui folec, baptismus, Patrum teflimoniis niti-

tur, adeoque nullius non adfenium

eliceret, nifi obftarent rationes, a

Ludolpho in contrariutn adlats.

/) A frie. f. m. 6gz. g) Vid* ejus Rela-

tto Appen d. p. 26. uterque fem was fexagc

fmo a nathttate die baptizart dic'tt. b)

fag. modo eit. §. Iii«

A poenitentibus confeffionemre- quirunt,non quidem rigidam illäm Pontificiorum, qua peccacorum o- innium & fingulorum enumeratio,

cum omnibus circurnftantiis, exi*

gitur; Ted generalem, qua fe pec*

caiie agnofcunt. Confeffio privata hic nuliius effet ufus, quum fiientii priviiegio careant commiiTa. Pau*

eis verbis abiolvuntur confitentes, Ijmulque virgulis, quarum ad por* ~ tasEcciefiarum magna copia, oiea- gineis ieviter feriuntur, in fignum

manumiflionis e captivitate peccati

«Sc poteftate Satan«·. Abfolutionis longe afperioris,qu£e graviora ice-

lera confitentes manet, fcutica _per- agi iolitae mentionem facit Teilezi-

Iis 1.1, c. 38. Sed, ut miti funt inge-

nio Habeilini, ita commiflo notabili

aliquo peccato,Confefiionariumfu-

um adeunt, _&, edita confeffione, iacram ^ccenam perunt.

> IV.

Proxiamm jam locutn fibi vindi-

ca-

carent hymni facri & conciones; fed utrisque Habeilini carent. NTam^, praeter liturgias & orationes aäibus fingulis adhiberi folitas, leåiond-.

certarum exNov.Teftam. perico- parutn, nec non Homiliarum _qua- rundam, atque adminiftratione Eu- chariftiae, facer eorum cultus totus

abfolvitur. Sacne ccenae admini- ftrandiE _inferviunt Patina, Calix, Cochlear,Urna &ThuribuIum. In- ftrumenta h^c facra _{certis caerimo-} niis, certisque fan&ificantur preci- bus, _{quae in} Licurgia generali feu Canone MiiFae reperiuncur. Panis

fermentatus, decuißm,fignatus, in diftributione frangicar: cujus fru-

fta cornmunicantibus porrigit Pres¬

byter. Vinum vero, Cochleari e ca-

lice haufturn, indifferenter Clericis Si laicis diftribuitDiaconus, fed his in limine fan&uarii fubflftentibus.

SacramentQ hoc utuntur fepe, &

quoties cuique placuerit; hincalios fingulis menfibus,iingulis feptima-

lUS alios *sd facram Domini ccenarn

ad-

4Λ

aJmitti conftat: adminiftraturtan-

tam inträ facros parietes, ita ut,nV

in gratiam quidem Regis, autMe- tropolita?, myfteria in domos pri¬

vatas quis ferre aufic. Ad perageni dum S:aeCoenae a&um, pro quanti-

tate Ecclefiarum plures vei pau- ciores requiruntur miniftri, qui, di-

vifis inter ie muniis, facris his o-

perentur bis qualibet feptimana,

Sabbato, & die Dominica, non ta·

men exclufis diebus feffcis reliquis,

Gblariones quoque rite obfervan-

tur. Nam vacui ante ian&uarium comparere nolentes, pro ratione facultaturn, offerunt tus , triticum, vinurn, oleum, ceram aliosque ter¬

ra? proventus i ),

i) Vid. P.P. So c. relät. \a nn* apud Lu- dolpb Co&meni. ρ dg. 379*

5: v.

Sed & Muficam eorum facram mirari convenit In facris eninu

conventibus, concinunt illorum-#

Debterat, feu Canonici, voce licet

minus fuavi _j pulfänttfr infuper crp-

tala

tala & fiftra, ab ipfis etjam n?agna-

tibus, Π folenniora fuerint fefta. Im··

mo nec his coatenti exiiliunt, (al-

tant & manibus plaudunc, lauda-

turl, ut ipfi quidem dicunt, Domi¬

num, in tympano & choro; itu*

chordis 5c organo: etjam ⁱⁿ cym- balis, & Davidem, ante arcam foe¬

deris faltantem, imitaturi. Hinc Fuhrerus k) de Habeflinis icribit;

,®αηη fle SDleßfingen/ brauchen (te

^rummein/ rote Die ^eers-fiaucferi/ Darauf fie unter Dem 0tngen fcblugen/ emer bat ein 0d;iöttcrtem/ roelcbeb »oll 0cbeöch bangt/

baran er mit ber anbernJ£)anb fd)ldgt/bag eöflinget: ein onDererbateinlnftrunient,

einer baloen Krümel ^Ιεΐφ/ aucb mit 0cf)el*

len bebdngt/Dte lieben bepeinanber/ b#fftn

tmD tanken jugleicb mit einanDer/ juigen »iel iltteiuja K. Scribunt idem alii.

k) Ludolf bo citat, Comm. p.jfo·

j. VI.

Sequuntur jejunia, paucis narran- da. Atque ut de monachis noftro-

rum, qui corpora non compefcunt,

fed verius excruciant, nihil dica-

tur, etiam reliqui fere omnes,ion-

ge

42

. β

\

ge alio rigore jejunant, _quamRotfy

Éccléfiae addi&i; nam dum hi,cer*

tis tantum cibis incerdicuntur, vi-

num vero, lautaeqj ^ex pifcibus epulse indulgentur, jejunitati ita ftudent

Habeiftni, ut aliud quodpiam pec-

catum potius committerent, _quarii, jejunium ^iolverent. Reperti _quocjj

fuere, qui mori mäluerint, _quam dimidium poculi _aqua? bibere i hl-.

die jejunii. Unde jejuniorum die- bus, facra fynaxi non utuntur, ante horam _{, quas} finem jejunio adfert·

Inter jejunia eminet magnum illud quadrageiimale, _{quod decem diebus |}

ante carnisprivium Romanum ^au»

ipicantur,feria _{nimirum, poilSexa*}

gefimam, iecunda. Sobrii hi dies

excipiuntur quinquaginta laetiori*

bus: tempore enlm, quodPafcha in*

tercedit & Penrecoften, jejunium

obfervant _nullum. Alias, binos fin-

gularum hebdomadum dies, feriam quartam & fextam jejunio deftina*

runt. Jejunia jam excipit bre·

vis ieftorum confideratio. Pra¬

tet.

43 terSabbatum & diem Dornmicam, eadem, _quss Ecciefia ^{antiquior ce-}

Jebravit fefta, celebrant & noftrL

Scilicet Conceprionem Chrifli, Na-

tivitatero, Circumciiionem, Bapti- frnurn,PafiionetTJ, ReiurreÖionem,

Adfeenfionem åMiffionero Spiritus

S. fuper Apoftoios. QujEdarn etjam

peculiaria habent* ut fefta ^men-

ftrua, S. Salvatons ^* B. Mariae Vir- ginis, Archangéli Michaelis. Vid, Godignus pag. 135.

§. V IL

In tradendis nuptiarum & fepul-

tura? riribus, eo erimus breviores,

quo pauciora nobis fubminiilranc

Hiftorici. Copulatio vei domi, vel

ante föres templi,quod frequentius, peragitur; ii vero Diaconi vel Viri

Ecckiiaftici fuerint, inträ parietes sedis iacrχ copulantur. Quo pa&o, quibusve formulis id fiat, docent

Aivarezius & Gregorius /). Sed ab^

ufibusomnmo adnumerandaeßPo- lygamia iimultanea, jure civili fe«

cularibus pennifla, nec non divor»

tia

42

,

1

tia creberrima, & fa?pe levibus de

caufiis huic nationi concefta. Cle- ricos quod adtinet, tantum abeft»

uü ipfis conjugia fint interdi&a, ^ut potius fucuro Presbytero ivadeant*

uxorem prius ducere, quam iacris

initietur ordinibus. Divortium ^ve- ro, & ad fecunda vota tranfirus Clericum munere privant. Con*

ftantiora igitur fint oportet con¬

jugia Clericorum; rufticorum quo- que, quum & Ulis crebra feparatio

ροα exiguum detrimenti adlatura efTet. Mortuus bene lotus & fuffu-

migatus veftibus, vel, fi nobilior (

fuerit, raurino corio involutus fe-

retro imponitur. Id ^a Clericis, ^cru- cibus, thuribulis & _aqua benedi&a inftru&is, tam cito effertur, ut cur- rere potius, quam ire dicendi fint·

Corpus juxta tumulum tamdiu de- ponitur, donec ^ex Evangelio Johan¬

nis leöa fuerit pericope. Hac fini¬

ta,(uffitu faåo, _aqua benedi&a con'

fperfum cadaver, in iepulcrum non

^emitritür,fed dejicitur. Sepeliri

mor-

4*

mortuoSj vei in templo, vel arobi-

tu iliius, cum certis orafionibus refert Gregorius m). Tum quoc£

munera Ciericis, pauperibus eiee«

moiynas dari adfirmarTellezius//)*

/) Ludolpho cit. Comment. pag. 440,

M)ibidp. 441. n)iib. ϊ. c, 16. cenf. Comm, b 3ί7<

CAPUT QUARTUM.

§. I.

QUam ^ne longe lateque cupide pro fua religio- proferen»

da iaborarinc Romano-Catholici, teilantur hiftoriarum monumen«

ta, loquuntur ^{nationum Euro-}

psarum & Aiiaticarum piurima?»

evincunc denique ipia emiiTario-

rum afta. In remotiiBmas et«

jam Africae oras, obftantibus licet»

tam vafto itinere

tot & tantis

terra marique periculis, horumfe-

dulitatem penetrafle, ex dicendis conftabit; & nifi penetradet, no*

titiam rerumHabeflin. Γι ullarn, ad- niodum ^certe mancanrhaberemuso

D V Vid>

4δ

Vid, Godignus. lib. i.e. i. Sed ^res

altius repetenda. Non dum Habes- ^v

finorum nomen Europeis innofue-

rat, fola Presbyteri Johannis Chri·

ftiani principis iama crebrefcente,

incertum tarnen, in qua orbis par¬

te regnaret; cumLufiranorurrReX

Johannes Ildus A:o 1486.alii, 1487.

Lufitanos duos, Arabien Iingua;

peritos, Petrum Coviilianum & Al·

fonfum Pay vam eyploratum mitte·

rer, inter alia juilos decantatiili-

m 11 m illum Presbyterum invefti·

gare, ut focietatem & foedus cum

eo inire pofTet. Hi, per/Egyptum, v

diverfa via in Indiarn contendunt, ubi fruftra qua^lifo famofo illoMo-

narcha, ^cum reverfurusPetrus, in-»

portubus Maris rubri, mulra de_>

Chriftiano Habeilinorum principe audiviiTet; hunc eiTe, qui querere-, tur, certo fibi perfvafit; &inAfrb

ca reperiri celebratiflimum illum

Imperatorem, Regi fuo iterum ite-1

rumcp pericripfit. Ipie iniEthiopiam

A:o 1491. proiiciicitur, Rtgem quse-

fitum

47 fitum oculis ufurpaturus* Adve-·

nienti comitas & benevolentia ^ex- hibetur Tumma, reditus ^vero in pa- triam denegatur. Jam IndicaLufi-

tanorum navigatio inflituta erat;

virtus eorum bellica ad aures Ha- befiinorum pervenerat 5 de popu- laribus iuis certiora narraverat Pe¬

trus. Helena igitur Davidis avia, Jegatum in Lufitaniam mittere de-

crevit. Mittitur circa A.1509. qui-

dam Matthäus, natione Arrnenius.

Hic, variis defundlus periculisGo*

am, ad AibuquerquiumIndia? Prö-

regern pervenit; ubi iplendide qui-

dem excipitur, Ted de veritate lega-

tionis dubitavit Prorex, eumque-i

tres annos detinuit, mandacum te*

gis exfpe&ans. An. tandem 15*5·

in Lufitaniam ve ni t

literasque He¬

lena, Regi Emanuéli adtulic. Exa-

öishic Teptem fere annis, & edita

fidei HabeiTm, confefTione, in Ha- beiTmiam demum remittitur. Et

aLufitanis viciffim legatio iniEthio-

piam decernitur. Qua iun&urus Ö-

D τ doar-

48

doardusGalvan,cum in itineremor-

tuus eilet, ίρίι fucceilit Rodericus Lienens, qui An. 1520 Haheiliniam ¹ ingreilus eil. Hujus legationis fa- cerdos erat Francifcus Äivarezius.

Limsso, poil fex annos dimifTo, adjungitur legatus Tzagazaabns,U·

teris ad Pontif.Rooi. 5c Regem Lu*

fitani^e inilrudlos. HIceilTzaga- zaabus, eni altera illa incondita ίΐ·

dei ConfeiRo debetur. Uliffiponae '

ille fubilitir, literas autera, Pontifici adferendas, comendavit Alvarezio, qui eas Bononiam defuiit A, _1533.

fimulque de Regis Habeilin. _erga Ecclef. Romanam obfequio _prolixe

differuit. _{Haud multo} poil, Ao. cir-

citer 1538. Romarn venit Johann.

Bermudez, auxilia petitum pro Da¬

vide, ab Adelenfibus aliquoties vi- élo, & literis adlatis, Paulo III. obe- dientiam ac fubmiffionem, nomine

Regis Habeffin. pollicitus eil. N011-

nulli pra?tereaHabeilini,quiRomam I

aliis de cauffis adierunt, tantam er¬

ga federn Rom. iEthiopum propen-

I * fionem ja&averant, ^ut fuffius Pon- tifex, Cardmales, atque ipie iocieta-

tis jefo fundator Ignatius Lojola ipem conceperint, nihil fa du faci?

Iius,qu3m Habeilinia Cathedra Pe-

tri fubjicere. Absque ulla igitutL>

hasfitatione, Paulus, audito, Ber- mudezium ( hare de ie ipie refert Bermudez.) a Metropolita Marco

fuccellorem uominacum eiTe, _atque ordinibus facris initiatum, ipfura-»

confirmavit. Sed, quam vera fue- t rint, quse boni illi viri, de obedien-

I 1 tia Regis fui narrarunc, eventus

docuit.

§. ΪΪ.

Quandoquidem vero auxilii con¬

tra Adelenfes injeifci mentio, verbo

illud tetigiffe, e re erit. Bermude-

zius Roms? Patriarchas titulo or-

natus, in Lufitaniam A. _{1599, per-} git; ubi mandatumRegis Johan. III.

ad Pro-regern Indias, de quadrin- gentis fciopetariis Lufitan. Regi ZE-

thiopi® auxilio rnittendis, obtinuit.

Horum dux fuit Chriilophorus Ga-

D ₅ mas-

Jo

mastis, vir fortiffimus> qui HabeiTiniarcl

Ao. _ΐ|4ϊ. Menf. Julio ^* intravit, in¬

gentes barbarorum copias fudit, rupes,

inexpugnabiles viias> expugnavit &im*

perii reftaurandi velut fundamentumj pofuit. Ab iilo tempore, honorificurrL»

ae gratum Babeffims fuit Luiitanorum

iiomen, religionem quoque non pror- fus averfabantur. Et, memoria bene*

ficii adhuc _recente, Luficanis, quibuS belli pepercerat fortuna* agri adfigna-

ti i uxores datas , liberum religionis

exercitium permifTurn» Sed in viam, Redux in AEthiopiam Bermudez, quo- fnodo in patriarchatu fe gefTerit, &

qü£ expertus fit fata, docet Godi- gnus βλ

0) Lib, ii, eap. 14, ipi, Conf. epift.

Cpiedi åd Ciauditim regem» Comment* i/t JJiß\ jf.tbiopt p< 4P a»

5. ni.

Manfit interim Romai & inLufita»

llia fpes> poiTe Habetfinis Latina facra perfvaderi» Quid ^» quod Ignatius ipfe

lubens profe&us fuifiet ^, & laureanu

converfe vHthiopiat reportafiet, ii ipü

indulfiiiet Rapa Julius III. id tamen ef-

fecit» Ut uni ex fodalibus fuis dignitas pacriarchalis conferretur, Fuit is Jo¬

han-

$l hannes Nonius Barretus, Prafterillum,

duodecim alios c focietate defignavit,

Collegium Apoftolorum relaturos.Hos

inrer duo eminebant Epifcopi, alter

Andreas Oviedus, alter Melchior Car-

neyrus, Patriarcham vivum coadjutari,

mortuo ahus pofl: alium fucceiiuri. Bar-

retus, fvetis carrimoniil, Uliifippnae

inauguratus, literis etjam Lojols, ad

Regem yErhiopia·, munitus,ill. Calend.

April. cum Oviedo ceterisquo

e focietate, in Indiam navigavit. Ne

Vero cafibus & mjurns objiceretur Pa-

triarcha, anno proxime pr<£terito, ad

mandatum R e g i s Johannis , pracmife-

ferat Prorex Indiae facobum Dias, P.

Gonzilum Rodericu η & Fulgentium

Freyre, animum Claudri, qui jam patri

fucceiTerat, exploraturos. Hi d.vn.Febr.

lJSf. Goa foiventes, d. xvi»· Maji in

aulamRegis pervenerant. Poftero die,

in confpe&um Regis admiffi, caullam

adventus fui exponunt; ied,qualem tum, qualem poftea, variis habitis colloquiis,

invenerint Regts animum, dicere non

vacatj fiiffrciat memoraire , illum, ab

obedientia Pontihci exhibenda, fuiiTe

aheniflftmum, iuae religioms tenaciiTi-

mum. Reiponderat tandem 3 fiviriilli,

D ₄ quos

quos RexLuiitaniae mifiurus eiTet, ίη_.

Mazuam venirenr,adfuturum aliquem,

qui eos excipercc _atque tuto ad fe per- duceret Cetera vid. ρ) HisGoam ^nun¬

tiat!*, _{quantum commoti fuerint Patri-}

archa S? locii, omnia

prona ac plana«,

fibi polJiciti, dici vix poteib Ad con-

ciiium res perrinere vifa; in _{quo, ne} digmtas patriarchalis, cum derrimen-

to auclorirans pontificiae Sc ^contume-

lia Regis Lufitanis ^, in cafum daretur, plerisque placmc, Patriarcham, cum E-

pifcopo Melchiore CarneyroGo^ man- furum. Qviedus interim

cum aliquot

e Societate religioiis, j£thjopiam ^pe-

teret, remque per fe ipfe tentaret q), ρ) In Ep t fiol Gönzal Roder le» _{d. 13.} Sept.

fcripta, apud Goäigmtm lib. 2. c. ig.

& Lufiplph.Comtnentar,p>4p4

fe$1" $) Godign. Ith. i. c. zi. p, £>7,

§. IV.

Hac fententia prohata, Oviedns d.

XXiV.Martii if$y. cum quinque fociis ^e portuGoano ioivens, Baroam fDobar- wam) adpulit. Ibique a Bahmagailo

comiter& benevole exceptus aliquan-

tum iubRitit. Auditte tum funt iiiiita-

norum Confeiiiones, _{proceiTio ad Ec-}

clefiamHabeifia. inftituta* ^ab illis vi-

cis

ciflim, absque exprobratione diverfita-

Γ tis, viiitaci Patres r). Confumtis hic

xx. & amplius, diebus, ad Imperatorem

fe conferunt. Adventantes humaniter

excepit Claudius, & quam vis argre fer-

ret, de obedienria Pontifici prarftanda

fecum agi, mceftitiam tame,η diffimula-

vit prudenter, nec fpem bom fycces- Tus Epifcopo ademit, facra more Ro¬

mano liberrjme adminiftrari permifit,

data etjam cuique venia , ea fequendn

AtOviedus, his ndn _{contentus, vehe¬}

menter urget, ut tandem Papar Rom.

fe fubjiceret. Rex adTentiri nolens, tur¬

bas & ieéitiones, inde orituras» cauiia-

ι tur. Negotium tarnen iftud cum ami-

cis & dö&oribus fuis communicatu- rum fe promittic. Sed mors om η is impatiens Epifcopus, epiffola fcripta_,»

Regi in memoriam revocatj patrerru

Davidem, Pontif. Romanum _pro vi-

cario Chrifti agnoviiTe ^, virosque do-

&os ab eo petiifie ; ipfum etjam Clau' dium, Johanni Luiitanis Regi idem per Jiteras indicaife _; cognatorum & ami-

corum, in re tanti momenti, ftudia_, minime adtendendaj res dubias&con-

troverfas ventilationi fubjiciendas. An,

L & quid Rex refponderit, non traditur.

Nc

>

Ne vero do&rinse fuorum diffidere vi- deretur, crebra permifit colloquiaj in quibus, cum doétores Habefiinorum,

rudes,& do&rina: fyllogifticar ignari fuccumberent, Rex ipfe in arenam de·

fcendens, non parum negotii Epifco-

po faceilebat. Habeifmis ^vero, femper

licet vidhs,fe viciife glpriantibus, coh-

fultius videbatur fcriptis agere, quibus aliaoppofuit Rex, dodrinam fuam per-

tinaciter defendens. Cum igitur, ηtj fic quidem, quod voluit» obtineret O-

viedus, afperiora remedia adhibendju

cenfait, aula indignabundus exceflfir,

edidtum promulgavit, in quo Habeiii·

nos, ceu hacreticos traduxit, omnem·

que cum illis converfationem fuis Lu-

fitanis diilvaiit. Hane Epifcopi audaci·

am, hane in fuos injuriam, ^{non mir} um,

difphcuiile Regi; qui, poft duos ^men·

fes, adverfus Nurum Adeleniiam ducem

fortiter pugnans occiditur. Succés·

Ht Menas, a modeftia fratris alieniiTi-

mus. In Patres enim Soc. Lufitanos, eo- rumque religioni adhaerentes, faevi-

tiarn exercuit fummam. Defperatis ita-

que rebus, Fremonam abiit Oviedus, ibique, reliquum vitae tempus, Luiitanis

Juis inferviendo, confumiir. Necidpro·

biiit Sertza-Dengelus, patre multomi-

tior. Patriarcha ^autem mortuo, exilin-

öis quoque Patrum reliquifj facra Lati-

na periclirari cosperunt; folus quippe fupererat Francifcus Lupius, qui & ipfef,

Α. ι jp<5, menf. Majo exfpiravir. Nove-

rant quidem P.P. Goani adfliihim fa-

crorum in Habeiiin, ftatum, & jam de

Lufiranis fuis tantum folliciti, hbenter

miiiffent facrorum antiilitesj fedcu-

ram eorum omnem, adicus Habefiin»

aTurcis claufus, elufit. Vix tarnen an-

nus ab obitu Lupii exa&us erat, quati.

do Melchior Sylvanus Indus, colore

ac lingua occiiltatus,yEthiopiam ingres»

fus eft. Hic, facris Luhtanorum tamdiu praefuit, donec fufcepto, poii prirnum

infehx iter, fecundo, feliciter illuc per- vaderet Petrus Päys.

r ) Vid. Epift. Emanuel. Peru ar, dt zti

<do. l ^6l. ad Jacob. Lainem /"cripta, apud

Gofdigu. lib. c. y. p. 361.

§. v.

Vidimus Romanos, fpe fua,de redu-

cenda ^Ethiopia, huc usque fruftratos;

jam aliquantifper fuccelTus ^, & fpei &

votis refpondentes ^, contemplari lice-

.v- bit.A.itfoj, Rex falutaCurZadengelus:

paullo ante Habeiliniam intraverat, de

quo

56

quo diximus, Pec. Pays, & F.remonae»

informandisLufitanorum _{pueris fedu-}

lam navans operans, cantum brevipro»

fecerat, ut ad qusftionesj haud leves,

exafte rcfpondere potucrinr. Fama_,

igitur tarn ingeniofi viri, ad au res no#

vi Regis perlara, magiflrum hunc,cum duobus difcipulis, in aulam voeari ju- bet. _Menf. April. A. 1604, adfuit Petrus,

variisque, de rebus facris ac profanis, fermonibus, Regem haud difficuker (I- bi devinxit. Miila _{vero, rnore} Romano

celebrata, auditaque concione facra,

adeo illum commovit, ut clam primo,

mox palam religionem Romanam am«

plederetur, idque Pontiiici Clement!

VIII. & Regi Hifpaniae ac Lufitani# Phi-

lippo III per iiteras indjcafet /), Favor

autem ifte erga exteros, St facra _pere- grina, odium primo, demde exitium-,

ipii adtulit. Nam religionem Rom. in-

vitis obtrudere conatus,de ritibus Ale- xandrinis abrogandis, _{gravia propo-}

fuit editka, idque tanto impetutanta-

que feftinatione, ut eum retinere co>

geretur Petrus, Hinc/acka confpiratio-

ne, a fuis defertus interficitur d«iy.

Oftob. ι(5ο4·

j) _1604· d Junii fcriptas, vid.Comruent.

in H, j£th, 4$$, feqq* §. VL

$' VI.

Intér Jacobum & Susneums utroquc fibi regnum vindicance, ortum civilcj bellum, ftudium religionis impedivit;

donec occifo, Ao. \6oy, d. 10. Mart.

Jacobo, rerum potiretur Sufneus. Cu¬

jus _erga Patres & facra Rom.adfedum

ac propenfionem, non opus mukis referrej quum per totum fere impe-

rii tempusj id egerit, ut, veteri Alexan¬

drina rejeda ^, religio introduceretur Romana. Hic enim, literis ad Pontif.

Rom. & Regem Hifpanise, datis, amici-

tiam utriusque, & auxiüa Lufitanorum flagitavit t) 3 Hic obedientiam, Paulo V.

tanquam capiti & Paftori Eccleiiac uni-

verfalis pollicitus, Patriarcham petiic Romanum u); Hic denique, d.xi.Febr.

s(52<5. religionem Alexandrinam abju- ravit, &, _prareunte Patriarcha , lllue miiio, Alfonfo Mendezio, facramen-

tum obedientiae Urbano VIII. publice

dixit χ: utque idem facerent, Bafilides filius, _fratres, Proreges atque proce-

res, nec non Clerici ^ac Monachi _prae-

fentes, audoritatc regia confecutus

cft. Solennem hunc adum fequcban-

tur edida _{5 ne} quis in -pofterum rtiis-

fom diceret, aut ullo officio Eccleiiafti-

c©

58

co fungeretur, fine licentia Patriarch«.

Cultus lgitur Latinus acerrimo ftudio

cxerceri coepit; fcrvebant, per diverfa

regna, Templorum Coilegiorumque

jedificationes, converforum bapttfmi»

Ordinationes Clericorum, jamque poft

Patriarcham, ^unus & vigtnti fodales ^,

per XIII. doraicilia diftributii numera- bantur,adeo ut majora religionisjRo-

man« incrementa rerumque fucceflus,

ne cogitare quidem* nedum votis ex- petere potuerint Patres.

/) Vtd, Commcnt. H. .Elb, p, 4^7, fcq. u) llid,

p*g. 4g9, feqq. *.} Htfl> .Eth, üb,g, c, lh conf Com·

ment, tag. /22»

5. Vir.

Sed prspropera illa mutatio, rigor

Jefuitarum nimius ipfa etjam religio

Rom.non omnibus feie probarunt. Un-

de defeitiones & bellaciviha

quae Re

gern, ut edida mitigaret, poftmodum,

ut: de;reftituenda rehgione antiqua fe-

lio cogitareti impulerunt. Accedebant

iuafiones ac preces amicorum, Regina praecipue, cognatorumque Regis, me¬

tas denique amittendi regni. His mo>

eus Susneus, d. ^xxiv. Jun. itfjz.edido publicato, facultatem unicuique dedic

ad facra Alexandrina redeundi z). Lir

centiam hanc, diminutio audoritatis

pÄtri*

59 PatnVcbalis, & contemtus iri dies ma¬

jor, fubfequebatur, Odium vero,quo-

damodo preiTum, Susneo, d. xxvi. Sept.

16)i. terris erepto, in Patres, religio*

nisque Rom. patronos & fequaces o-

mncs _i effundi liberius coepit Et Patri-

bus quidem templa, domicilia ac prae.

dia fe ni im relinquenda fuere; mox , ablatis armis, iliiFremonam concede-

re jubentur. Sed neque hic diuturna

ipiis manfio, iteratis enim Regis man-

datis expelluntur. Poltea Turcis tra-

diti graviilimas vexationes perpeifi

funt. Tandem, folutis quatuor Pataca-

rum millibus, Patriarcha, cum fociis, dimiiTus, Dium primo, inde Goam fal-

vus pervenit, ubi ad An. 1656. vixit.

Miiit quidem P. Hieronymum Lupum

inEuropam, auxilium militäre, cujus

Ope rurfus in Habeffiniam introduce-

retur, petiturum j nihil tarnen obtinet.

Et, cum Romac varii animorum motus exiiterent, aliis, tam iubitam religio-

nis füae in HabeiTinia cladem dolen-

tibus ₅ quibusdam, culpae Patrum illam

tribuentibus: CongregatioPropagandae

Eide», (ex Capucinos, natione Gallos»

in HabeiTiniam ablegavit; quorum duo

in itinere ^a Cafris occifij duo, oui in

AathiQ«

6o

jEthiopiam penetraverant, lapidati;

reliqui, qui in Mazua (ubftiterant, in- fedtis rebus domum reverfi Tunt. Nec meliori fortuna _utebantur tres aliiCa-

pucini,idem negotium adgreili. Narri>

juifu Baiilidis Habeffin. Regis, ^a BaiTa Suaquena: A. id-8. obtruncantur : &

detradac cäpitum pelles, ftramine far-

tae, ad _regem mittun tur. Atque iic,

fruftra omnibus tentatis, fpei Roma·

neniium, de reducenda Aithiopia,

fuus adfuit FIN I S.

j) Ver μ di(fich t tEtbtopum cum Ρ, Ρ. Soc, ff ^kinc

exilif

caujjas·, e h t er 10 Ea/ilidisReg, ad slifonsi Menden,*

Utas, fißit Ludolph. Comment, pag, 536 xS) Vid,, Ηιίί, JEtb. hb. 3, c αρ. 12,

SOLI DEQ GLORIA.

Pofitmies MifceUane<e>

i.

ΝO11 _iénda utilis modo, fed _{eft Logica} artificialis. & neeeifaria merito cen-

II.

Pocfis eil Sc pars Sc inilrumentum Fhiloibphias,

Iii.

Ut pramiiorum in republ. neceffitas; ita _poena-

rum, rede defendi potell,

I V.

Stilus Ν. T. idiotifmis lingv® Hebraa: jueunde

tin&us deprehenditur j neque tarnen ideo iilius magnifieenti® quidquam decedit,

V.

Hinc lingva Hebrsa in N.T. ufum nou exiguurti

obtinet, «jg-g (o)