Dissertatio gradualis, de onomathesia animalium Adamica, quam, cum consens. ampliss. fac. philos. in reg. acad. Upsal. præside ... Andrea Boberg ... publico bonorum examini submittit Olaus L. Wenerberg, Wermelandus. In audit. Gustav. maj. ad d. 4 Junii an

ί. DISSERTATIO _GRADUAÜS, De

ΟΝΟΜΑΘΕΣΙΆ

tANlMALlUM

ADA

_MICA,

_■ QUAM,

Gw»

_confenf.

_Ampliff,

_FaC.

_Philo/,

in _{Reg. Acad.}

_Uf/al.

PR£S1DE,

PIRO CBLEΒ

ERRtMO,

Dn.

_ANDREA

BOBERG,

1. L. O. O, PROFESS. _{Reg. & Ord.}

Publica bonorumcxAmini

OLAUS

IPERMELANÖUS.

le Audit. Gtiftav. Maj, d. 4.. _Tqflü

ANNr Μ DCC XL

Ii_{»rit, pöß merlähm}

f folititc

S:£

R:£

M:tis

summ£

fidei

viro,

Regis Regnique

Suecix

senatori,

lüußrkfimo

otque

Excellaitiißmo,

Dn.

CAROLO

-

ERENPREUS,

*

M^CENATI SUMMO.

- /7

prepiori accejju adcelfa limina Ex-cellentia Veftrac facile merito4s

me ar c eret _{hujtts munufeuli, quod}

Miner-va tenuu fubmiffe jam offert_{r levit/ts pre"}

iiumqure exiguum , nifi juxta adigeret me

animumque adderet Summa & pietas t£

venenatio Illuftriifimi Nominis Veftri.

Trafertim pofiquam mihi, non minutquam

aliisΛ id du dum innotuit, inter affduum

in munere _{gravifjimo laborem ,} continuas^

profatria(alute curat%nibilominusjßquid

fuper-fMperfit temporis, Veftram

Excellentiam

non modo literärum ßüdiis tribuere; Sed

etiam _{fumma facilitate Cf benignitatead»}

niffos compleBi ros, qui artibus hifce

IV-beralibus _{operam dant. Proinde baud}

dif-ficilern ad fublimiora

Excellentiae VeftrcC

Vtmina äditumβbißondent etiamba

ebartu-U^ututjufto ordatu deßitutaac

levioresrfe-lices_{quidem-tßfa b hocvelat i Numinefuotu°} telari _{, tranquillior in poßerum fortuna}

me a _patrocinium pr&fidiumqs, quod

bu-miÜime expeto, fibi conciliaverit exoptn»

iiffimum. Ego vero cum omnibta, qui

a-liquo Patria fladio aßciuntur, bac Vota

nunquam non ingemihabo: Vivas Regi , vivas _{Patriae, vivas Illuftriilimae}

Fimi-lise TUXj vivas denique tot clientibus3

in multam etatem _fofßes incolumis!

ExcellentilEmi

Nominis

τυι

«attor(S cltent _tSevoiißmm

jidmedum Referenda

VIRO ac _DOMINO,

Mag.

_GUSTAVO

Å

Η Μ

Α

_Ν,

FacultätisTheologicac llpfalieniis AD*

JUNCTO dexterrimo, & PASTO¬ RI in Börje

_longe

meri-tiifimo>

PATRONO OPTIMO.

£ ^Umaiailla beneficia, qoibus nie per quatuof propc annos aßecifti, Summum ilium

FaVo-» _{rem, quo mc es ampiexus, Summam}

όεηίφ *

bencVolentiam> _{qua me} dignatüs _es> Γι _pu¬

blice hon dedararcm » jmpictatis _{notam efFugeie}

neutiquam poiTero, Equidet» Clientum requirit

pietas, nt Patromstρ ro mcritis teftari animum

de-beant _{quam matxime gratum, Quid igttur} conve«

nietitius^ _{Quid srquius? Quid dcniquc jilftiusjqUatfl}

Ut Ttbt, Patrone _{Optttoe, immortalcs agarn habe*}

amque gratiast Quas cum referrenulla ratione

va-ieam, ex intimo cordis affeåu Teoro _r&goque,Vit*

Iisiercna &_{beuighaexciperc fronte, quod Ttbt of.}

fero munufculum* nullo nijore fuo» fed fo)a

offe-tentis _{pietate ieftimandlim» Quodfupereft, aiiiduis}

Summum Numen _{compellabo preeibus & iufpirii^}

'

velit Te, Patrone _{O^time, in longam anuorum fe*}

riem, ioipitem acincolumem pra:itaré. Scrus ille

adfit _{dies, quo Te deiiderent res literaria, Eccleiia}

Dei 8c omnes_{denique Tut ciientes. Hoc prolixio«}

jri mentisaffe£tu, _{quam verborum äpparatu optat}

PATRONI Sui _{Optimij Favefttiflimi}

4

Cutter_{obftri&iffhnitt bbßyvdnttfjtmut}

mm ow3

S* i»

^

pminem, cuf

ve!

tre#

tdiocris

de&is Sacris

rerum

in

tradita*

pan-U

rum

eftcognitio,

fu*

Μ _gere

_crediderim,

do-w* tes _{illas? quibus}

_beni¬

gn flimus & furnmusrerum _opifex

pri-mos _{parentes noftros Qrnatos voluit®}

tam

_amplas

_atque

_excelleptes

_fuifle»

ut a nopis mortalibus nullo modo di«

gne _pracdicari queant. Ciim

enimNu-men illud _{fupremum, in exordiotem«}

Poris, coelum & terram cumomnibus®

quse in illis _funt, ex nihilo concinné

formafTet, hominem tandem _p/VS

iniDlD t in imaginem fibi fimiljimatn

crcavit. Gen. I, v. *<5.χ?, felicem

o-mninp, modo in hac concreata

per-feäione manfiiTec. Sitam fuiiTe han«

2

^ ·

imagitiem

Dei

in

perfecta fapientiä

, juftitia ac

fanåitate

ex

facris

literis

di-fcimus; adeo utProtoplafti bis

inftru-$i donis, eiTéntiac fuac Concfeatis ,

Deum non tantum rite cognofcere ,

verum etiam naturam ac

conftitutio-nem & fuam, & omnium _{rerum, a}

Deo creatarum, fibi perfpedlam habe*

re poiTent. _{Pro modo}

itaque

capäci-tatis fuae, & finis divinitus eénftituti, SmaginemCreatoris

egregie

repracfen-tabant. Hacc_{poftquamMofes}

memora-Vit, Deum ad Adamum adduxiffe di-cit omnia animalia _{agri & coeli}j utvi«*

deret , quilus nominibus ed vocaref.

"Mihi, cum dubius hacrerem , quam

firas

_igerem,

ceteris

_{placuit in}

difputationis riiateriarn

hac

fe

potiffimum

e-ingenii vires

experiri,

atque pauca

in

iuedium _{pröferre de iis, quae, proUt}

diiTertationis titulus habet, ad 'ΜμΑ·

&s<riav Adamicam _{fpe&int : de qua} plures & variac exftant

Philologofum

fententisej adeo ut, qöibus acceden· dum_{fit, vel minus, optio forte}

vide-atur dubia. Quantum iri _me,

dabo

o-peram, ut paucis rite

declaratis,

mä-&if fiat

_{fimplcji vcritas, Dom}

_Verb

ii?s _{oecupati fomus, profpere}

fucces-furum nöbis augurarriur negotium , β

tuiS) &enevoic Le&or, _{harc inquifitio»}

votis arriferit.4 unde & _officjofe ,n>ga-irus, digneris ea, qua (vevifti, huma-hitat-c _{lucubratiunculam} häßc

quälem-cudqce in acquiorem

ibtérpretari

par?

jtcin, & magis _{propofitiim voluntatis,} quam

facultatem

virium hoftrarüoi refpicere*

§. it

Etymologiam atque expofitiöiierri vocum, _{quibus irifcribitur}

_ipiumfron«

tifpiciiim

hujus diifertationis > fciens

practcreq, utpote per fe

cjaram

atqué

evidentem _{? adeoque verba facri} tex-tus, in _{pracfenti argumento eriucleaqv} da» mihiftatim confideranda

exiftima-verim: qu«e hujusmödi funt: Π1Ψ "iy*| *Ηκι rron rm-b ποίκη—ό

rtew οηΗπ—'HPP own _qijrbi

αηκπh «ηρ* ups* bpi

n5

"w mm Dpiin _«Ppi : Hin

frrjt

snn$n rm pnbi _{dwH s#?i nonpn} <%vua* formäffet Jpfjova beut é terra άτ

tnnem _{beffiam dgri, dmnem avewi tβ*}

ity & Addkxlffet ad honiiåein, adviden*

ßuniy quotnofo vocaretfiriguld, ut sntne

qu* veearet fingula hotno9 animam(fc%L

quamque)viventern^ idnomen ejus(eßer)i vocavijfietque home nomineomnibus befiiit & avibus ccelt λ c omnibus feris agri _J

Gen. II . verf 19. 10. Uc omnis

veri-tas unam fere _eandemque experitur

fortunam,adeo ut _quantumvis

p'crfpl·

°cua, multis nihilominus involucrisob*

tendatur , ab iis faepe, quibus prouc

dici _{fvevit, ex meiiori luto}

finxitprac-cordiaTitan; ita etiamveritati horum

verborum _{quamvis falfam expofitio*}

ncm _{adfingunt, & adfinxere}

audacio-risingenii horrines; quosquidem hcip

Crröris fui convincere _eonabimur,

o-ftenfuri Pr'tmo , _quanam animAlia Deus

ad Adamum adduxerit. Secundo_{f in quem}

fiuem bac animaliumprovocatiefatta fit.

§. III.

Ad _{primum momentum quod aC*}

net, nullum eft dubium, quin Deus,

Dominus coeli & terrar, animantia,

quorum creator fuit, ad Adamum ad*

duxerit; com illam rem _{perfpicue fatis}

comprobetfacertextus,ΓΠΝΓΓ^Κ ΝίΐΊ

&adduxit _{(Deus) adhominem ΓΓΓΓ"4??}

DWn bD ΠΚΙΓΠ^Π _{t>mnen$befiiam}

éÅKh & ömne volatile t aIi, Qua:

tentia licet a mukis retro _{feculis, ma¬}

gno interprétum confenfu proveraac-cepta fuerit, & plane impium fit ejus veritatem in dubium vocare _{? tum}

propter omnipotentiam divinam, quae

alias nimis ar&is circumicriberetur li-mitibus; tum integritatem fcripturac

& hifloriae facrae, _{quam Deus fartam}

teftamque femper confervavit5 fequi* oribus tamen _{temporibus eam}

impu-gnareadlaborarurir quidam

Philologo-rum, _{tanqüam impofibilem. In}

quo-rum rationes _{inquirere jam lubet, ut} eo _{magis elucefcat divina illa veritas.}

§· VI.

Qui hane animalium ad Adamum

Vocationem univerfalem _{fuiiTenegant,}

omnium _{primo monent, quod} nun-quam fit credibile, omnes feras

ter-reftres, quae inquavis terrae parte

con-fpiciuntur, in unum locum ad Ada¬

mum fuiflfe _{colledasj fed}

frequenti-ora _{tantummodo ejus regionis, ubi}

tum _{habitabat Adam} , animalia, _eaqj

mitiora & _{prarftantiora. Quis,}

inqui-tint, vellet fibi _{perfvadere , quod o·}

mnes

_{fpecies animalium}

_terrae

, &

vo-latilium _{coeli, praefto}

_fuilient

_coram

Ada-$ j Ädamo * reli&is rétnotiflimis

^

cuivis deftinatis locis , altiiliniis

rnontium cacuminifeus, &

profun-diffimiS terrae latibulis > ubi

ipfa-rurrlftieredomicilia? Ad _quorum

opi-nionem acceilit _{qüoque Mr.}

_Bernard^

cujus jüdiciurh heic adFerre plac t. il

paroit , inquit, que t)ieu vouloit mar*

querpurla, loquitur deonomathtHa A- j damica , Ρ autorité qiiil aonnoit λ Ρ

hornme _{fur toütes} les _creatures itrrefireS

Pour tet effet il _η étoit _{pas fter}eßaire_$

qu adam impofat le nom 4 ioutes ilfuf·

jpfoie qdiltoommat ceUes, qui paroifjoienif

les _{plits txceücnies, β" les plus aprocban*} I

tes de I4 naiure de thomme , telles que

font les betes det chatnps & les oifeauxi

il étoit _{facile de tiret de lk la confe*} quence ά tosttes les dutres creatures ter*

'ftfires moins excellentesque etiles la. Je

pe _{fat pas} fr.éfne del _etpitnécefjaire_pouf

Xela , _que toutes les efpéces danimauk terrefives & t tus les oifeaüx·parußent de»

vant Adam _il ne fdgit, _peut-étre, let

gut dune univerfalité fnoräle» £h,and uis

jouveraito entreen pöjjejjion dun Etat,

ti

fe tontente defairecompfiroitre dtvantiui

■7

érdref) tt de les ohliger λ le veconnoi*

tre _{pour leur fourerain- a)} Ad horum

autem _argumenta quod attinet,

ea-dem faciliimo _{negotio dilui pofle exi*}

ftimaverim. Contraria enim Tunt

e-videntj Moiis narrationi, qua

con-ftat, peum adduxiife ad hominem rmn ιτη Sd omnem beftiAm Agri, ö"

P^Q^n CYiy omne voUtile coeli.

Quis

itaque rion videt, hane animalium

convocationem adeo fuiflfc folemnem,

Ht omnia animantia terrae Sc

volati-lia coeli _{comprehenderit ? five jam}

cum viris celeberrimi nominis,

Cle-rico & _{LiljenthaJ, b) ut alios pra>}

teream _{j ftatuamus, terram ftatim,}

ab _{ipfo creationis momento, ubique,}

& in Aiia, & Africa, in Europa &

America_produxifie

_{animaliä, cuilibet}

jfti _{parti convenientia; iive9 fentcn*}

tiam B. _p. Fechtii f) fecuti, omnia animantia in horto Eden producta

fuiffe _{dieamus, & inde poftmodum} in diverfas mundi _{regiones difperfa}

nihil officit univerfalitatihujus colle*

fåioms. Profeélo omnipotenti Deo

non fuit effedtu ckfficile» multo mi*

impgflibile

,

vejfolp

nutu,

id

ägefe, tit otnftia

animanth In

certerm

convenircnt locum, ( _{quemadmodurrt}

ctjam poftea coniluxerunt ad arcam Noachi) & fe fe Adamo fifterent;

im-ino fi vel in remotifiimis

orbibusial-iifiimis montibus> & _{profundiilimis}

terrae latibulis jam _{fuas ftationes ha*}

buiiTent, _{Equidem plaufibiiis videtur} fententia D. Bernardi> qua ftatüit,

animantia homini _praefentata

_fuiÜe

_>

Ut _{tanquam domino} fuo

obiequium

fponderent>

adeoque

in

fignum

fcr-Vitutisnominaab_{illoaccepiflfe. Quem¬}

admodum _{itaqüe in folemni Regis}

inauguratione

reéte

dicitur , omnes

fubditos fidem & _obfequium

Princi-pi

promififfe

>

durrmodo

principales

Ordings & ftåtus illum _{pro iup riore}

agnoverintj & homagio fefe

obftrin-xerint ; ita & heic minus

heceffari-tim fuiflfe _videretut* omnia animan¬

tia in folemneconcilium

cogere:iuf-feciiTet, ii praecipua

comp?ruiflent

, a

quibti ad minus excellentii faciiis ef-ftt colleftio. Utufc

_{plaüfibilis,}

_i^quäm,

Videtur bäec fententia5 ei tarnen mi*

nime _{fubfcribere licebitj ütpote}

ia-cro textui vina infereoti«, Etenimi*

fei habetur _{partietila qu»}

communi interpretum cordatioriwn

confenfu innuit boc loco dgfi mora*

lemy ut

apellat

Bernard,

fed

ejusmc*

di urtiverfalitatem, quap fefeadomnet

fbeciesanimaliumcceli &terae

extendit.

JVJentem & verba Sam. Bocharti>

hac de re diiierentis» ut heic adpona* mus, opera: erit pretiurrr:

Bionoptiseft,

inquit> qu&rere,quomodo

animalium

tant

tnulta_{Jpecies in unum locum deduft*fint.}

An pentis _{impeÜentikus, ut in deferto} eoturnict<s. An _{per Angelos:} ut cum Ρhi*

Uppus Azotum > 0* Habacue

Baby

lonem transpeftus _{fuijfe legitUY? Aut arcano}

J)ei _{impulfuy ut in sEgyptum rana9}

(4

cynomyia» & urfiduo, gut ad ElifeiPer»

bunt e Sylva prodeuntes in Bethelitarum

pueros irruerunt\ (S Leones in

Satnari*

tenos Dei Hominis eontemtoresintmiß, (f animalia , _quabina ex omni tarnt

ad

No*

ém conveHerunt? Sußcit enim > Ut feta· mus, Deot quiabfotutum

habet

in creM'·

turas bOHt'niüm , Hon deeße rationeey

quibus eas pro arbitrio fuo itnpellatquo* tunqut decrevit, defttnarit,

illos

igituty qui moveni quaßiones tam

fuperßuasy

Ii-bens _{inttrrogavcrim, quo mpuljoreeito*}

iö

W£t & _grvit _ex Henall phga bf'ASgfm

ptum t & xEthiopiam certa anni tempeßa«

te volent, & poft _{aliquot menfes eo revo~}

lent, unde difcesferant. Item tur _haleces%

& thunni _{qvotannis ingenti turba fedes}

rnutent_{i & in aliud mare tranfeant: Si}

diean_t, baf migrationes illis effe

natura-ies\ _{rogabo rurfus, annoη idem Deus ,}

qui hane tis naturam indidit, reltquh

quoque animalibus poßit id tnfpirarei vt

tum res ita _{pofiulat, in certum locum}

tonguant , tanquamβ voce praconis

cita-ta _{effent , & convocata.}

a)NouveUes delaRepubl. des lettresc

A· 17oj p. 417feq. Tribuit quiaem Abart

haneli ex _{Comment, in Gen. II. ιρ, zo,}

fol. 2jt col 4. eandern kanc fententtarn

Mich. Liljenthalius; eamque Rabbinum ex

iibro _{antiquijfimo Ephod baufiffe refert:}

jtempe, Adamum non omnibus omnino a*

nimalibus nomina _indidijfei fed qui

bus-dam tantum _{generibus. Ceterum allam}

huic Rabbino _{fuijfe nientern9 ebfeure licet}

vem_{exponents, patebit tuivis ex verbis em}

jus a Buxtorfio addabiis, in aiffert. de fingva Hebr. orig. (g antiqu. §. 24. Am perte vero cum Remardo confentit Cleri·

■fv$ in Comment, ad Gen, U%_{p. 12, & mt} M"h

ΪΙ1 fdithi Liijetithdi. in ttfafcrfejeinitcfye ftOt>

flellung Der βδΓφιφίε unferet etilen 0tcm

jjm

flanDe Der unfd)u(D. pag. tp4* fq- b)

locis citatis. c) Inindice Scriptorum V4+

fenianovum, pramiffo dug. Vartnii

Com-tnent. in _{Efainni, num. /. animaiia, in«}

quit» nuUibipritnitus fuere, nißeo heο,

ubi & hontines fuerant, tüaque una cum

fpominefimul in Paradifum eße immiffa9

e/ique ocinßone cor am Adamo, easdem

omnes (Otißicere, fif nominA iisdem im*

ponerepojfet, fiftere fefe

debuijfe.

d) in

tiierozoic.part /. Ltb. IX.p·

$. V, , " "

Qui hane Onomathefiae

umverfa«

litatem ulterius _impugnare conantur, fcontendunt, unum älterutnve diem

ηορ

fufFecitfe,

fi omnes beßias terrae & volatilia coeli perluftrare, acnomi.

ha illis _impone^e

_voluiflet

_Adamus:

quod tarnen

Mofes

per

breve

tempo·» ris _fpatiüm

_fuifle

_factum,

_{videtur do«}

cere, linde & praeeipitanter conclu«

dunt? non omnes fpecies, fed prac*

ftantiores tantum illariem fuifle Ada*

mo praefentes _e). Quae adverfariorurn

argumentatio firma non nititur talo,

m ex_satitea dictis

faciliime

_quoque

12

eolligitur. Adamo enim non fuitdif-ficile, per exiguum tempus omnibus

beftiis ac omnibus avibus nomina im-ponere; nam,praeterquam

quodviima-ginis Divinac

éxcellenti

polleret rerum

naturalium _{cognitione, adeo ut}

eve-ßigio animalium naturam & indolem

perfpicere, fimulquenomen

illiscon-veniens formare _{potuerit; hoc etjam}

attendendum, _quod non _fingulis

in-dividuis i fed fpeciebus nomina

im-pertiverit. Sive quod haec

Onoma-theiia fa&a fuerit > non in _fingulis

generum, fed in _generibus

fingulo-rurn. Et _{profedo, fi Adarni & ani¬}

malium _{creatio, horum onomathefia,}

formatio _{Evae, introdudio in Para·}

difum£ praeceptum de non edendo ex

arbore fcientiae boni & _{malij tentatio}

fatanac fub larva _{ferpentis; lapfus} dé-fiique & expulfio e Paradifo; fi,

in-quam, haec omniauno,

videlicetfex-to, creationis die, uttextus &omnes

circUmftantiae indicare _{videntur, funt}

perada; f) non multum _{temporis tri·*}

buendum erit huic _{negotio. Sed fta*}

tim, _{inquit Lutherus, ut iaftexit Μ*}

äamut _{animal, fiatim ejus}

Vires habuit _{cognitas} imo lovge melius,}

quam nos} βvei totAm vitam Ad

inquifi-tionem eorum _{conferimus g), Fruftra}

vero nobis _{objicitur, pleraque}

ha-rum animalium fuiiTe _{viliora, quam}

ut ad hominem adduci, & ab illo

no-minari debuiflent. Deus enim _Hngula producere, & curam quorumlibet

a-gere nunquam dedignatus eil,

Quid-ni _digna

_fuifient

_{contemplatione ho¬} minis? cui vix minora confidcranda occurrunt in minimo _quoque ani-malculo, quam in ceto & elephante,

Multa _{utique dignum eil}

admiratio-ne, quod in tantillo corpore, tanta

fit omnium mcmbrorum _{proportio ap}

Jviechanifmi excellentia, quantam no¬

bis detexit hiftoria naturalis.

e) vid.Μ. Μ. Liljentbailoc, cit,pagm

Wj. &jeqq, confr. Cleriti Ctmment. m

Gen. _{pag. zz. item Dn. Ν. H. GundIiηg,}

in _{Hiß\ Philof.Moral,p, 61 6z% f) Confr*} Μ. M._{Ltljenthalt allgemeinecinfcitunp &cm}

pag. χ. & fqq. g') Comment, ejus inGena

fol, m. 27. Tom. IV, §, VI.

Sequitur jam nobis disquirendum

atquc dcclarandum, quem in finem

*4

hatc aftirnalmm ad Adamtjm cöl?e#i6

faéta fuerit ? illum _{quidem haüd am«}

biguis, fed apertiffimis verbis nobis

oflbndit facer textus. Coilefta enim

iiarratur coram _{Adarno, ut antea}

pro-bavimus* omnis beftia _agri, cum o*

mniVolatili cceli, V?

_iOpv

_{pö HttrV?}1

tid tiden_{dum, feU ut viderei > (Dens)}

quid, vel quomoäo Adamus vocaret eaf, five _{quodnam imponeret nomen cui*}

übet _{fpeciei horura animalium}

con-gregatorum» Hane divinam

volunta-tern, inftar _{mandati, ftatim effe&ui}

dediile_{Adarnum, hsec verba iridicant} 5

ΠΏΠ3Π tob nlD^ cn«n _*np1 's-rnwnnT» tobi dwh Et notnihawit Α·

damus nominibus_{peeudem qUamlibei, ö"} volucrem _{call, omncwque beftiam agrt*}

Edidit hoc _{ipfo Adamus}

lucülentiifi-in um _{fpeeimen concreatse & excellens}

tiiiimac füae _{fapientiae, & eognitioniS}

rerufn natüralium 5 quam hoc quafl

experimento , & ipfo efFe&u cögni« tam _{atque perfpeitam reddere voluic}

Deus _{Ter-optimu$ Maximus:} noft fibi

quidem foli, quippe qui fingulas ho«

ininis vires & faeuitates fibi _quam ma-*ime nota$ habuit, fed partim ipfi

A*

^arno,

_{partim ömnibus}

_{ejus pofteris,}

ut velinde _judicate poiFent, _quamex«

celleritibus donis & _{pracrogativis or¬}

matus fuerit _{primus hornöj atque iic}

Vel eo nomine creätori gratias

age-rent immortales. _{Qua de re adprime}

& re&illime B. Dannhaverus : _Quan*

ta, inquit, _dddmo fuePit fapientlaß id

toUigas ex ixamine, tum fciertti# natura*

Iis circå _befiias, tum prophetica ac

fuper-naturalis circa Eva _{otiginem. Utramcjue}

expedivit ovopect,Stria, , nonfolumgramtna«

lica_qüodadnomenclaturam_, fed vel md» xime _{hgiea1 quod adtfaißimam definitie*} nem. Viderunt non folum Hebrsei*

verum & _{gentiles PhiloTo-phi, hoc} in-iigne fuiffe argumentum

fummse in

primo homine fapientiaé.

Hinc Aben

Efra in fuo cornmentar. ad h. 1. deA*

damo: JiTi 03Π ΠίίΊΪ »tagne etat

fdpientie vir. Et

Cicero:

dguis primuiy inquit, quodfummefapienti* Pythagoré

pifum efi, omnibus rebus impofuit nomi¬

nal' Lib. ι Tufeulamar. Quaéft, Sic &

Plato in Cratylo, cenfet hoc nego¬ tium PuiiTe _{nig φαύλων}

_ctvtyav,

_dii

_rcSp

IjητΟ^όήύΰΡ.

cit. ßoeharto Joe. cit- h).

kQuirationem

heie

qirarunt? cur

fpe*

Ciatim 'circa animalia fpecimen

fapien-,tiae fuae

_{pratberet Adamus,}

_cum

_longc

liobiliora habuerit objefta, utpote

divina & coelcftia, quibus dtgnius,

ut _{opinantur, eam}

teftari potuiflet

_$

illos _oportet

_vel

_{limites Deo}

_ponere., vel cum Mofe contentionem

inftitue-re, quam

ob

rem

hacc,

illa,

ifta

noji

hoc, illo> ifto rnodo _{expreiTent. Nam} propoiitum ejus non

fuiifej

facile

vi·

demusi longa rerum ab Adamo

&ce#

teris _{geftarum commentaria}

contexe-re$ fuffecit, brevi & concifa

primq-rum _temporum

hiftoria

_ea

quafi in

transcurfu _{attigiffe, quae fequentiuui}

rerum ordini maxime infervire

vid$-rentur·

b) in Hodtf, pbtnom. V. p.

§. VII.

Licetjam certum ac evidens mg#

neat, wpLaSwlcu hancce fuiflfe

prima-riam addudionis animalium ad

Ada-mum cauffamj quod& ipfa voluntatil

Divinae exfecutio , ab Adamo

fufce-pta ,

&

vers. iQ.

defcripta,

abunde

cqmprobat5 ubi Adamus ndpeüdfe

dici-rur pyov ngminibtu omne ad fe

coll?-ftum animal: Longe'

aliam

barnen>

&

SaCro textui > haue! a&que CöhVénien-tem, viri quidam eruditi _cum Rabbi¬

iiis _{exeogitarunt /'). Etenim tfaduntj} Adamum in loco Genefeos allato ad bruta animantia fuiile _ablegatum, uc

exploraret , num quod in illis inveni-retur > qüod in fui auxilium adfeifei

pofifet. Verfum itaq; ip:num in

hunc

modum transferre & _{pervertere ne*}

ceflum habent: Adduxit Deus adAda*

fnurnomnie_generU änimantia^_ut illef_nem*

pe Adawj adtente contemplaretur , num

quoΑ illorurnfibi in Auxilium vocaret , gut

fibi utfociamadfeifeeret, Heic refefUflt vocabulum Π1ΜΊ1? non ad Deurn» Ted

ad Adamum ; cum tarnen infinitivas

ille, _{gerundium Latinörum}

expri-mens* a verbo «3Ί regatur, adeoque

ad idem illud _{fubjedlum,quodeilDeus*}

referendum fit > de _quo dicituri fcOI

venire _{fecit? adduxit, ic*}

Deus » Ad αdamum. Praeterea fi de

A-damo hic _{pracdicaretur hoc}

_verbum,

fuffixum _{fine^ dubio additum}

_haberet,

ut eiTet ΙΠΝ^» ad videndum iüum, h> eil,ut ille videret} quod tarnen in hoc

loco,non apparet» Porro verbum &ηρ

Ig

uocdnåt _{fignificationem in adjutorium}

heic habere contendunt; cum turnen

in hac conftru&ione, nullam

ali-ärr * quam nominandi nuncupandique

notionem fubire fokat. _{Quod autem}

neceflario in hoc ioco illam fuftineat

fignificationem,

intellctTtu

facillimum

erit ex verfu _{proximefequente,} ubi

eadem _{phrafis de Adamo effertur cum}

hac _{appofitione , riosf ΝΊρΊ> vocavit}

tieminibui _{k), Quod} vero pronomen

ad Aaamum _{referant, & fibi>}

(reci-precum pro relativo) interpretentur, exigui eft momenti. Nam ut ex

an-tecedentibus conftat, _{pronomen hoc}

fingulare V?» mafculini generis, re*

fpondet heic antecedentibus diverfii

fubftantivis, _{adeoque diftributjve eft} reddendum, hac quidem ratione _{: ut}

wideret _{fc4DeuSj quodnam η omen impo*}

jiturus ejfet Adamus iffi, h. e. cuique &

beftiarum & avium _{$ utpote quae}

oh-jeftum nuneupationis illius erant, &

eapropter ad

Adamum

adduftae /),

Hinc _quivis , cui veritas curat

cordi-que fuerit , optime perfpicit, _quam

fifta & _{coafta fit hacc ipforum}

*9

pretätio , atque

contraria fimplicitaci

literae & phrafium fignificationi. Ut I r älia taceamus hujus fententiae

incom-moda, quEe &

fanåitati creatoris, &

éxcellenti_primi

_hominis

_fcientiae

_func

contraria.

i) Praeter alios Cet. Hermannut t)Ott Det _{J£)arbt/ Philologus Helmßadienfis, in}

opifiola quadam adPaulumMartinum Νol*

teni_um, Con-Rettorem Schwingt*.

Re-cenfuerunt hane ejus Epißolam Atta

Ert*-ditorumLipfienftum, anni _tpor,menfis

Ju-, v riiiy pug.i^p ÖTfeq» conf. Helmontii

ju-nioriscogitnta _juperIV priora capita Ge· htfeos ρ 77 Μ Jo.Chriftopk. Ortlob in

Scbediafmatebipart.Lipf.i?o$.edito Part.

11.de Caino nondefperänte§. j. p.qq. jo·.

Erid. Reimmannus ttt Dem Q3crfucf) ttnet

Einleitung in Die HißoriamLiterartam.an·

tediluvianamp./<?. iE fq.iE HenningBernh,

tVitter in comment._{fuper Gen.ρ toq. top,}

i k) Vid, Stockii Clav. LingvaSanttain

va-ce_{Nlp. /) Gl/tjjii Gramm. Satr,}lib._lllb

tratt, //. Can.XVII*f* iod.

20

s. vin.

Sine caufla tarnen faftum fuiiTe non credimus, _{quod hxc}

hiftoria,

de

appellatis ah Adamo

Animalibus,

ad-junda fit decreto divino de

comparan-da ei vitae _focia; ut facile cum Seb,

Schmidia ftatuamusj verbis, in vers.

ι_ρ &. _iQ. occurrenribus, _{a Mo}fe_occa«

fianem indieavi , qua Dem ad er eandum

mulierem fefe excitaverit 5 qua hac fit\

quad, poßquam Detu beßiarum aviuwque

natur am iß _{propagationem per mares iß}

femeUas infiituemt> iß hominis (uhjecerat

dominio., nihilampliusfuperfuerit, quam

ut hominum _{quoquepropagatia, adquam}

muüer deeratx inflitueretur »). Et CU.rn

?vlr. Bernard. II veut _{faire poir par lk%}

inquit , que comme tous les animaux

étoient m&les iß _femeües , ebaeun dans

leur _efp.ece, iß depoient travaiUcr a

produi-re leurs. _{femblables\ ce dontAdam, fans}

do.ute, s- aperput, Dieu apott _{auffi refelu.}

de donner une _{compagne k Adam n).} HaeC

enimy decretum puta de Soria Adamo

paranda , & impofitio nominum

ami-ce ad unurn _{fcopum confpirantj mo¬}

2JE

do vers. ig cum it uno orationis filo

tluere nobis concipiamus ;

interme-dios vero, 19 & 10, in

parenthefi

vel-Ut collocatos. Et hac ratione fcopus,

deauxilio Adamo quaerendoj

nihilo-minus falvus manebit, licet animalium

pariter ftatuatur

ab

Adamo

hic

faéla

appellatio 5

unius

enim

rei

plures

ef-fe_{pofifunt fines.}

_Hinc

nihil

impedit,

quominus

dici

queat,

Deum

hac

ani¬

malium ad Adamum adducfcione, prae¬

ter impoßtionem

nominum

_,

etjim

hoc _ipfum

_intendiiTe,

_ut

homo,

con-piciendo

quodlibet

par

in

uno

quoqj

ammaätium genere ,

ad fe

multipli-candum efle conditumi ipfeetiam

ali-fjuo fuze

folitudinis

lenfu

afficeretur:

ttque fic

exemplo

hoc

cxcitatus,

adju-torium fui _generis

deiideraret

:

quin

k Deum precibus

fatigaret,

_ut

ei

crearet feminam. Denique ut

majo¬

rem, cum vitae Sociam

accepiiTet,

no-minis Dei celebrandi materiam

ha-beret.

ni) Annot.in Gen.p.Jj.

n)

NouveU

i», λΓauvil ρ. _jfigvid. et)4ttt And. Riveti fxercit, XXII. in Gen. & _{Jo. LightfM*}

f» in eiorφnie. _{Tcwpor. V. Γ, Vol. U}

f*i< ..

§. IX.

Qut hanc

cvopaSmait

^ ab Ada*

trio _{fetftam, ultra vcl impugnant,}

_vej

folicitanti co minus illam necefiariam fuifle contendunt, _{quo certius con>}

ftat* _{quod Deus ipfe omnibus & anif}

mati$ & inanimatis nomina impoiue* ric in _{ipfa omnium rcrum}

creationej

Ut adeo nomina diftin&a _tepiliuw$

VQlatiliutn % beftiärum &c. _jam fuerin^

antequam _{colligerentur} animalia ad

Adamum, His autem _refpondemus,

quod

wpA&torfa

non fumatur a nobii

eo fenfu

, quafi anirnalibus ad fe _com

gregatis

_impofuerit

_Adam

_{nomen ge»} nericum » id enim antea illis fuiffi ^onftat 5 Sed nomina _{fpeciervtm; e.g}

iqui, bopit% dquiU, dnferüy leonis &Ct

Unde _{patet $ hanc illorum objeftio«}

nem noftrae Tententiac nihil officere»

quippc quae refpiciatnomencJationrtn inimalium

_genericam

_{2 de qua}

_no&*

in _{fjrcifica tantum}

oceupatis, no η

eft fermo.

τ,r

§. X

Scquicur

jam nobis perfpicien* dum, qualia fucrinthatc nomina _quae

'

A 'amus _{impofuitanimalibus adfe}

ad-du&is. Fuifle ea _{cujuslibetillorumna*} turae ac _{proprietatibus}

apta &

con-gruentia, egregio confenfu docent &

Hebrari, & Cbriftiani Doftores

pleri-quej utpote defignantia in animalibus

partim ea, quae in fenfus incurrunt, Μ ' vocem puta, _{colorem, pilos, ftaturam} Vel _{corporis externam formam; par¬} tim ea, _{qua; intus latent, & ope fo*}

lius anima; fe _intelligenda

_offeruntj

indolem nimjrum 8c _{proprietäres in¬}

ternas , diftin&am a ceteris naturam

conftituentes. _{Quae.omnia nequeufu}

aut _{experientiai nequealiorum inftii}

j tutione, cum primus fuerit _homo,

didicit, _{Adamus, fed fapientia}

qua^

dam concreata _{atque congenita}

ipfe-; met

pernovit.

Hac

de _{renullu* dabi*}

tur ei _locus

_{dubitaadi, qui}

_etymolo«

giam

4·.

24

giam nominum

Ebraicorum,

animan-tibus _impofitorum,

adtente

examinas-verit, ubi facile

deprehendet

in

plu-rimis.evidentem nominum cum

ipfa

animalium indole nexum: inveniet,

inquam, illorum

fignificatum

in

ipfa

animalium natura &

propriet-atibus

fundatum. Rationem hujusrei

itacom-paratam

efle,felici

progreßu

demon-ftrarunt Viri Celeberrimi,

imprimis

Bochartus in egregio fuo

de

animali-bus opere j ubi totus

in

eo

eft

occu-patus, ut

oftendat,

magna

exemplo¬

rum congerie _$

Hebra»a

animalium

tiomina _{pleraque certa}

_{niti ratione,}

ex natura rei petita.

Nobis

unico

tantumexemplo hane

fententiam

_pro»

baile fufficiat; quod utramque,

uti

dicitur, pagioam

hac in

re

faciet;

quum nomina tantum

Evae

impofita

contemplabimur.

Vocabatur

prima

mulier ab Adamo, e fomno jam

ex-citato, ΠΦΝ vtrago i

ratio etjam

addi-tur, _{ηΚΪΤϊΠρ1? Ό , ex}

ή¬

τα _(umtn eft ipfa, Gen. II. _2$.

Simili-ter vocavit Adam nomen uxoris fuae

ti-Sd d» qtiia IpfA fuit mäter omnts

vt-ventis.Gen.III. ΐο· Hinc fatis _iuperque

conftat, cognitionem prirni hominis valde excellentem fuifle; namque ut

mulier illa, non alia, omnium

forqj^

viventiummäter,exfolius creatoris

bitrio _{pendebat, quod tarnen Adamus,}

tanquam certo eventurum,

facile

in-tellexit. _{Egregia B. Dannhaveri verba} heic _{adfcripru funt digniiTima: Nomen%}

inquit,R^K, quoΛdamuχar emfuam

or-vav-ity quantam monfiratfapienti* extern-poranea abyjfum? o/lenditmäter tam e quA

ipfa prodierit, fexum afe diverfumtoråi~

nem inhac_{fexuum dberfitnte,legem inDet}

confilio haäenus abfcondiwm, quod ipfe fit

conjungendusEva,&quod vinculo Ar[iißtma

fint conßringendi cenjuges,· amorem futu·

rum multo ardentiorem , quam eftparen¬

tum & liberorum o)*

o) Hodojopb. ρhan. F. p.

§- XI.

Haec funt, B. L. _qua?,

praeeunti-bus viris cruditis _{magni nominis,}

me-as

_{q«alesc«nque}

_{vires experturus} ,

26

circamatériam, de

gm[*&&&&&

anima«

iium Adamica , fatis (uperque

vexa-tam* obfervanda efle duxi. Tlura qui*

dem, & his _{longe graviora, de} nac

üotabili _{primi hominis aftione} , di*

cenda effent; Sed _anguftia

&tempo-Hs & facultatum mearum _impeditus

filum heic _{abrumpere cogor. Cedar t}

interim hacc pauca & tenuia in

Di-vini nominis gioriam: cui fit la*

us & honor in fecula

nun-quam terrninanda.

Clarüfimo

Philoiophiae

CANDIDATO,

Domino

0

!

De

_{ΌνομαΒεσία}

_Adaruica

PRO LAUREA Publice _difputaturo.

Cheine dum

_Jcandis

_prtcelfa

_cacuml·

na Pmdi

Et

_jugajumma

_petis

_,

_Clarisfime,

_{c an·} dkius ecce,

Aomis _monftras te

_föntihm

_oralava*

tum,

Et kticis Clarii

_per'ufum

_peäora

_lym·

phis.

Nos tibi

_praclaros

_{merito gratamur}

honores,

Dignos

ingenio;

tum

projpera

cunäa

vwemtis.

Atque

, ut

flat

teneris^ quam

pofcunt,

gloria Mußt

Htc tibi veridico dicemus carmine

fata:

Ut

_{primum occiduk}

_{fol eß abfcondttus}

utidis,

Moxrediens

_{cinget viridi}

_{tua rempora}

lauro.

Hifce amicitiaw fuAtti

tefiari v olutt