• No results found

Dissertationis philosophicæ, de vitiis quibusdam poëtantium, quæ, hoc ævo, pædantismi et charlataneriæ nomine venire solent, partem priorem, cum consensu ampliss. facult. philosoph. in reg. academ. Upsalensi, præside ... Magno Beronio ... publico bonorum

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertationis philosophicæ, de vitiis quibusdam poëtantium, quæ, hoc ævo, pædantismi et charlataneriæ nomine venire solent, partem priorem, cum consensu ampliss. facult. philosoph. in reg. academ. Upsalensi, præside ... Magno Beronio ... publico bonorum"

Copied!
42
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

B.

C

D. DISSERTATIONIS

PHILOSOPHIGE,

De

vitiis

Quibusdam

POÉTANTIUM,

qile, HOC MVOy

PÜDANT

i

SMI

CHARLATANERBE

'

NOMINE VENIRE SOLENT,

PARTEM

PRIOREM,

Cum

Qonfenfa AmpltJJ. Facult.

Pbilofopb*in

Reg.

. «. cAcadem. Upfalenß,

PRiESIDE, ,

VIRO ADMODUM REVERENDO & CLAR1SS1M0,

mag.

magno

beronio,

Poe£ PROFESS*

Reg. &

Ordin*

Pubiico bonorum examini modeftefubjicit

Olavus

O.

Celsius,

UPLANDUS.

In

Audit. Guftav.

Majori

ad

d,

26

Februarii»

anno mdccxxxvii.

Horis ante rneridiem folitis.

(2)

X 3

* * * #

* * * *

Irtus efl Vitium

fugere,

&

ia-pientia

prima,

Stultitia

caruiile.

V ^ é #

Horatius.

J

Ongum

iter

efl:

per

prascepta,

breve

&

eflicax

per

exempla.

Seneca.

t

V.o. £Jl ' r f - , - • ■ -x. i ; o /:. - i —: ... »

(3)

v

***

V

***

***

Et

gläder

mig,

,

at

J

. nu

läten

trycka

Ert

war

k;

det

andra

likt

Er

början

blifwa

lar;

Och

fom Tlika

Namn

med Eder Herr

-T 7

tar

bar,

önjkas lika

och

afwen lika

fragd,

lycka.

A. M. E,

(4)

i®-Eruditisßmo

politisßmoque

Dn.

auctori,

Amico

&

Confanguineo

fuo

integerrimp,

V; -T

* * *

DOdi

Flos

doda

Juvenum.

Patris

foboles,

Gentis

fpes

fuavifiime

peramanda

cels1.

Tuse.

Die mihi, cur nsevos

potius

delidaque

vatum>

• "* , y v

Wb*

Quam Tua

virtutes

pagina culta

refert

?

Laudo Tuos aufus:

hoc

eft

mage

quisque Poeta,

Cui pura a

vitiis

vena

nitensque

fluet.

Ergo

viam

monftrent

alii:

Tu

devia fignas.

Et fedanda alii: Tu

fugienda

doces.

Virtutesque

alii

memorent :

Tu

crimina

feribisj

Nec minus hoc

Ulis

utilitatis

habes.

fincero

affettu

gratulatur

(5)

Dile&isfim®

FRATRI

fuoj

Upfaliae propcdiem difputaturo,

^^Armina

dum cupiam

tibi

mitter

e, Fräter amande,

Non ruenit ad numerosJjllabajußaßuss

i Sed me deßituitpcßentem t

nrba rebellis,

Daåjlus, & longo <voxJatis af ta pedit

Cafurafugtun1, & quicquidjure 'venire

t » • * r

^

Aßolet trt 'verfu maxima bella parau

Nec mtrum, Träter, qued /it mihi mußt novercopt,

Et mea de tenut c arni tn a fontefiuant,

Orha etemm tantis, qha nunc te

neTIare faßunt,

Nominibus , languens noßra Tbalta ftupet»

Tam cito deßuxam nur rens Permeßdos undam,

Torpet & t ndecilem damnat tibtqttc chetyn# Aß Tu qui Vatris felix moderamine 'viuis,

Vtrtutis "vrvas amttlus usaueßt*t

«!.I« Dcc, 1736. traasmifit

(6)

Synopfis

Thefium.

§♦

I. Poeta

a

'vevfificatore

dijfert»

Eorum

in-ane

efi

fiudium

,

gW

Miner-<va ad

'verfus

fangendos

je

eompo-nunt.

§.

II.

An

indoBm

quisquis

vel femieruditm

posßt effe bonm

Poeta?

§♦

III*

Stultm labor

efi

in

carmine

obfcurita-tem

feftaru

CauJJa bujm

vitii

v

aria.

§.

IUI

h

Acuminum

&

elegantiarum

dele-&u

judicio

opm

efi.

Anagrammata

in

*uer

fm

cogi

non

debent.

§é

V.

Obfccenitas

in

Poeft

ruitanda.

§4

VI.

Plagium

etiam inter

Poetas locum

(7)

/. N.

J.

§. t.

Unt qui ,

poftpofito

reliquo

ar-tis apparatu, in folo metro ac nu-merofa di&ione omnem poetandi

induftriam ponunt 5 ex>ftimantes

fe , cum Hefiodo vel Ennio , in

Parnaflo obdormiviffe , ac dere-pente fadlos e(fe poetas,

quampri-mum orationem utcunquepedibus

conftringeredidicerint. Mulros, inquit Eumolpus apud"

PETRONIllM j), Carmen decepit : nam ut quisque"

verfum pedibus inftruxit, fenfumque

teneriorem

ver-"

borum ambitu intexuit,putavit fe continuo inHelico-"

nem venifle. Sic forenfibus minifteriis exercitati, fre-"

quenter ad carminis

tranquillitatem,

tamquam ad por-"

tum faciliorem refugerunt, credentes facilius poéma"

exftrui pofle,quam controverfiam fententiolis vibran-" tibus pi&am, At vero ad poefin nativam & germanam

majus utique &

auguftius

aliquod requiritur, quam

me-A trum5

(8)

trumj vis nempe qusedam, nervusque & fpiritus,

cum in rebus, tum in ipfa di&ione. FLACCO enim judice

Non [atis eft puris verfum confcribcre verbis b).

Effugiendum eft, ut idem Eumolpus apud

PETRO-,,NIUM c) fubjicit , ab omni verborum vilitate; &

„fumendae voces a plebe fummotae, ut fiat

Odiprofanum vulgtis & arceo &c.

Qua gloria inferiores, qui numerofe tantum

meditan-tur fimplices narrationes, non poétse , fed verlificato-res dici folent, inquit SCALIGER d). Quo fenfu

FA-BIL1S CORNELIUM SEVERUM meiiorem ait

verfifica-torem, quam poetam e)t Talis fuit Etrufcus ille

CAS-SIUS» apud HORATIUM/), qui hoc contentus,quod fenis pedibus fententias claudere noviftet, ducentos

an-te meridiemverfus , totidemque poft meridiem fcribe-re confveverat. De CdESARE MICHAELE

PARAPI-NACEex Glyca annotat GERHARDUS VOSSILIS g)y

tantae eum vecordias fuifTe, ut, cum Poéticen vix

pri-moribus labris deguftaifet, limul ac accepiftet

conficien-di metri rationem, confideret fe jambos compoliturum

aeternum duraturos. Atque in eo quidem a PSELLO,

magiftro fuo , nihilo do&iore, deceptum fuifle, idem

narrat 5 prout cadentibus, tum temporis, literis in O

riente , Graja? Camenae priitini fermonis gratiam

vene-resque ita penitus amiferunt, ut, quod ait LEO

ALLA-TIUS , fonum potius ferarum, quam hominum

refer-re viderentur b). Sedexempla quid opus ex annalibus

repetere , cum hodie fe ubique offerant5

faneadfafti-dium artis per fe nobiliflimae , &naufeam eorum, qui,

quid diftent aera lupinis , non ignorant. Quid enim

magis

b) HORAT. Sat. 111],Lib,U 1. g. d~) Poet,Lib, 1,c, z. e) Inft.

Or. L.X,c.I, f) Sat,X. Lib. I, g) De Nat. 5cConft. PoefjC.ji4 2, h) LEO ALL AT»indiatr,de Georg«eoiumqueicdptis»p.m, 372.

(9)

•*©* ) O ( 24i*

magis obvium, quam videre

rhythmodaedalos

(rimeurs

Galli vocantj verfibus febriculofis Chartas inficere» &>

Ut ille ait,

Strtdenti miferum ftipula difterdere carmen i).

Velit aliquis calamum arripere , ut primitiasingenii fui erudito orbi propinet, tum illudnon aliter quam

liga-te credunt fieri pofie. Nam, ut profe fiat, hoc nimis

habetur tenue , nec fatis validum ad oftendendas inge¬

nii vires & elegantiam. Verfus igitur fcribendus

eft,

repugnante licet Minerva , & , quod pejus, ipfo licet

audore artis fuaeprima elementa ignorantej etiamfi

in verfu faciendo

Stepe cdput fcaberet ; vivos roderet ungves k).

Viderit alium fcribentem, mox & ipfe fci ibet; ficut fit,

cum ofcitante uno ofcitat & alter. Qua in re multi

etiam eo progrediuntur, ut ad carmina texenda fe

com-ponant, antequam in fermone foluto, congrue & fine

vitiis Grammatieis, feribendo , manum ferulae

fubdu-xerint.

- tenet

ambitioji

Confvetudo mali , tenet infanabile cunffos Scribendi cacoethes.

Lepida eft hiftoria, quam de Thraciae urbis Abderae in«

colis refert facetiarum arbiterLUCIANUS /> Ait,

Ly-fimacho regnante , rem oppido ridiculam & joeofam

accidifie. Quippe cum Archelaus Tragcedus, media

ae-flate, flagrantifiimo

fole,

Euripidis Andiomedam de-cantaffet, Abderitas omnes, qui tum fpedabant, fubita

fuifle febri correptos,

& hoc morbo laborantes

e

thea-tro difcefiifte : qui

poft feptimum

diem abierit in deli¬

rium. Adeo ut urbs plena efiet macilentorum Sc

palli-A i dorum,

i) VIRG,Eccl.lH.v.27. Ö HOR AT.Serm.Lib.I.fat.X.vcrfc«. /)Inlibr«

(10)

4 ^ )o( ^

dorum > qui verfus ex eo dramate recitarent, quibusve

numcri in ore quidam Tragici & modulati foni

inerra-rent. Duraffe vero hane peftem, donec, ingruente hier

me, frigus nugas illas & vertiginem diffiparet. Et mi¬

hi videntur faepe contingere haud diftimilia. Cui , vel minima occafione fefe ofterente, non licet verfus

hu-jusmodi obtrudere, is eruditionem fuam in ordinem co

gi exiftimat. Jam verlificator quid aliud eft quam

Pae-danta ? Nam ut in paedantifmo eft ignorantia & faftus, ita verfificator , ex infcitia , artem in eo unice collo-cat., quod eam in fe non perficit , led artificem potius

rifui exponit5 &interim in hifceingenii gloriam

vena-ri, vana eft ambitio. Ceterum, centra hane Peedantifmi

luem nullum praefentius. remedium effe arbitror,quam

Utconfiderent primum verlificatores, HORATH, tanti

vatis,modeftiam,qui in confcriptione fatyrarum fibi ipfe

Poetae nomen denegat, propterea quod accederent ea

carmina ad fermonis foluti tenorem.

Primum^inquit, me illorum, dederim qttibus ejfe JPoetas,

Excerpam numero': neque enim concludere verfum, Dixeris ejfe fatis : neque, fi quis fcribat uti nos,

Sermoni propiora , putes hunc e[fe Poetam m).

Ubi fimul Ennii exemplo eleganter docet , poeticam

di-(ftionemita effedeberecomparatam,ut,fimetrumTolvas, Invenias etiam disjetti membra poeta,

deinde ut difcant, quid verfificatorem & poétam

inter-lit 5 quam rara avis fit bonus Poeta »jj quam auguftum

hoc fit nomen, quantaeque dotes requirantur ineo,

qui illud digne tueatur. Quod verfus ne tum quidem

lufterri poflint, quando funt mediocresj nec inveniant le&ores , quando non funt admirabiles. Plura, quac in

hane rem, fummo cum judicio, monet ingeniofiflimus

RAPINUS *), numquamadmiraridefino. $.11.

m) HÖR.Satyr-1111- Lib.I,v,39. 6c 6z, »)Couf, Chiiiad,Erafm» Re¬

(11)

4^2 ) o C 9

§. II.

Ea olim, quis crederet? tenuit quorundam mentes

opinio, ceterarum quidem artium dodores & myftas

cura & inftitutione informari in rerum cognitione,

poetas vero folo numinis inftindu fapere, ac

proinde

nihil eos ignorare, utpote a quibus omnes omnia

difce-re debeant. O ! facilem viam ad fapientiae arcemj per quam ignariflimi quique , etiam a furno

redeuntes

la-cuque, iilotis, ut ajunt, manibus pedibusque

in

divae

poefeos facraria irrumpere poflint. O

f

fortunatum

Parrraflurrr, in quo quis porredis pedibus, ftratus

& in

utramvis aurem dormiens,Iaboris utpote&curarum

va-cuus, folique ignaviae fuae relidus , repente Poéta

eva-det. Qui quidem minime eft frudus commenti iftius>

quo in Parnaflo fomniantes, poetas fieri dicebant

vete-res. Hoc enim nihil aliud ddignare voluerunt > quam carmina feceflfum & otiaquaerere, ut in illis elaborandis

tanto majori ftudio defungamur. Cum vero

conftet,

poetas etiam ea, quaefcriptis fuis prodiderunt,

perinde

ac reliquos mortales,

a Magiftris , vel ab afiidua

ledi-one, vel denique ab experientia & ufu , didiciflej

mul-ta quoque eos ignorafte$ in multis erraffe

*), quod non

fieret , (i a Deo infpirarentur : haud

operae pretium

ducimus, in hac fententia refutanda occupari, quae tam eft abfurda, ut, in ea proponenda, ferione, an per jocum potius egerint ejusaudores, merito

dubita-ri poffit. Magis mirari convenit, cum poélis dicendi materiam res nabeat divinas

pariter ac humanas,neque

in complexu fcientiarum quidquam fit, quod ad iplius

jurisdidionem non pertineatj inveniri tarnen, quivel

femidodi, vel illiterati penitus, facra haecce tradare

A 3

(12)

6 )o'r m*•

fuftineant. Quafi vera poéfis confiftat in apparatu

verborum, non etiam rerum} atque, ut poétam agas,

fufficiat, utverbis diffluas, nullo rerum pondere

fubni-xis. Talis habitus fuit FAUST US ANDRELINUS, qui

rerum, de quibus diceret in carmine fuo, nulla habita

ratione,omhem fcribendi curam defixit in anxio verbo-„rumac phrafium deleclu, quafi res fintpropter verba,

,,non verba rerum cauifa, dicente VOSSIO o). Ut de

ipfius verfu non immerito dici pofiit, quod, referente

STOByFO, de Anaximene verba faduro dixiffe ferunt

THEOCRIT11M CHIUM :•

ei^erotf

hejreav

ph

jtotä^CV»

pS Je raXotypcg, h. incipitverborum cpuidemflumen7fed

mentis gutta. Hujus poémata ridet etiam ERASMUS,

dicendo : Unicam in illis defiderari fyllabam , nempe

vxp pj. Nec videtur ulli occafioni peperciflfe Defiderius,

quin in ipfius poémata fatyrice inveheretur ^). CLE¬

MENS MAROTUS , at quantus Poéta !

SAMMAR-THANI & aliorum judicio aeftimatur, principatum poe-feos Gallien, ipfi a nonnullis attributum, omni fuo me-rito tueri potuifie, fi lingvis eruditis tindus, in dödas Romanorum & Graecorum antiquitates penetrafiet : id

enim ad confummandam artem maximo ipfi futurum

e-molumento ajunt r). Non quidem defunt exempla eo*

rum, quiilliterati penitus ac idiotae carmina,etiam opti¬

ma notaj, compofuerint. Quäle eft illud hominis Itali,

ruftici & bubulci, JOH. DOMINICI PERI, didi, qui,

tefte J. N. ERYTHRiEO ^), anemine dodus,

nullis-que facultatis praeceptis imbutus, interaratra &

ligo-nes, vel inter ovium greges , incredibili quodam motu

celeritateque ingenii, ingentem optimorum verfuum

copiam partim dixit ex tempore,

partim

literis

confi-gnavit,

*) Inft.Eoct,L.i. c. i. § 3, p) yoss,1. c. q) Chil. Adag,Menfa

(13)

•IM )oC 7

ii !■■■!!——Ml——«l ■ mmmmmmarnm

mrnmm—I————■————-gnavit, pofteritatique

reliquit.

Quäle

etiam illud

JU-LII OES- CRUCII, Itali pariter; qui, cum faber

ferra-rius elTet, furore poetico correptus, ut verbis ejusdem NIC1I utamur , relida officina fuac caligine, a tene-" bris in liberam codi lucem expofitus, abluit primum "

corpus illuvie ac fordibus fquallidum3 tum fcorteam

caltulam pallio mutavit , ac pro marlleo calamum><£

pro chalybe chartam, pro aquaaheno

atramentariam<c

thecam accepitjac totum fe ad fcribendos verfus con-<£

tulic 3 quorum tarn magnurn numerum effudit, uta

tonforibuscirculatoribus y pedibus ac luminibus ca-"

ptis , affatim prabuerit, quod in tonftrinis> in

viis,<c

in plateis cantaretur. Nulla funt fereimpreflforum<c

prala , qua in ejus operibus impritnendis non exer-"

ceantur ; nulluni flabellum circumfertur, in quo ali-a

quod ejus Carmen non legatur3 nulla: fociorum taber-"

na: , nulla eorundem in foris menfa confpiciuntur,4C

ubi non plura ejus proftent opufcula$ nulla virgo,"

nulla paullo hilaris nupta, aliquo in gynacao conclu-"

ditur,qua in fuis ciftellis,non hujus aliquidhabeat /).u

Sed ex hifce aliisque extraordinariis exemplis nihil aliud

oftenditur , quam mirifica ac inufitata hos viros

ima-ginationis virtute fuifle praditos, cujus benelicio

fubi-to, & line ullo labore, verfus poffent deproperare. Sed

quales > elegantes inquis & dodos : fateor : fed

ele-gantiores procul dubio futuros, Ii, falvo hoc

furore}

ex ingenio literis exculto provenififent. Dodos vero cum ais, non dum percipio quam intelligas dodrinam,

eamne qua in fcientia artis verfatur,an vero quaextra

artem eft, inque

complexu fuo

omne illud tenet, quod

Poeta pro materia carminis infervire, hoc eft, omne

quod fciri & difci docerique poteft ? Quo fenfu rurfus

-r dico

(14)

II

4M ,J-or (

•dico: priori refpedu dodiores femper fore verfus, qui

Tecundum artis praecepta formantur : an vero ex

homi-ne indodo, & literis inculto, dodi qnidquam &

litera-ti proficifci queat, illud quam maxime addubito. Nifi

fortafiis fingere velis eodem miraculo inftillari rerum

fcientiam, quo furor & phantafi<e impetus in hifce

ho-•

minibus excitatur. Sed tarnen & hoc aevo, xque ac

HORATH,

Scribimus indoEii , dociique poemata pajjirn.

HI.

Utfermonisomnis fumma perfedio eftperfpicuitas,

ita obfcuritas fummus eft defedus. Et in Poefi quidem hoc Vitium officit quam maxime deledationi , quae

artis eft finis. Fatemur linguam Poeticam non mo¬

do a vulgari, fed etiam ab oratoria tantum abire,

quan-tum haec.ab illa difcedit: id quod fpeciem quandam obfcuritatis prae «fe ferre videtur. Quare Socrates

apud PLATONEM de Homero fic Joquens inducitur:

"Verborum involucris etiam hic tegit rei veritatem ,

"ac Poetae alii pröpe omnes. Univerfa veroPoeticaeft

"naturafuaamigmatis

involutajut

non

fit

vulgaris

homi-"nis,notitiam ejus habere u). Sed verohaecobfcuritas,fi

modo talis dicenda,totoccelodilfertabilla,quam heic

cul-pamus. Aliud enim eft fidionibus, allegoriis, fpiritu-que poético animare orationem: aliud per imperitiam,

vel KctKoZiihictv, futilem eam reddere & vix

comprehen-fibilem , atque ut ftilo HORATIANO dicam, monfir9

perßmilem. Illud in virtute, hoc invitio ponitur. Stuf¬

te igitur ex

priori

caufta

, quae

huc

non

fpedat,

ftilum

poeti-u) Tom.II.p.147,echt.Hcn,Steph. aivirliTOUKcti Xrog,KCli 01 a>"hKot

<v\ v 6' f V * ' \ « /

ds 5TOitjTeti , fytooVTi Tranes- TS Cpvaei 7roit]Ti)iij <rv[A7meu

dinypLUTclJqs

t Kcu X TX 7rgccrTv%cncs

ayjgcg

yvu£i<rai.

(15)

•m ) o c 9

poeticum obfcuritatis arguit de futilitate Poefeos futilis

feriptor, dodique parentis degener filius, TANAQ.

FABER *); Ceterutn variae obfcuritatis allegari poffunt

cauffe. Vel enim res ipfae, in quas animum

intendi-lnus, abftruboresfunt, quam ut eas verbis fatis aftequi

queamus. Ita videmus excufari inasqualitatem ftili ii\

AONIO PALEARIO, Poeta eximio , ex argumenti

fub-tilitate:fcripferat enim carmen de immortalitateanitn* y).

Vel, quod faepius evenit, mens perplexis diftrada ideis

tenebricofo carmine fuas ipfius prodit tenebras. Eft ubi

matcriae feveritasnitoremPoeticum non admittitj

atque

tum prudens fcriptor, HORATH z) monitum fecutus,

ca , quas

Dejperat trattatn nitefcere pojfe, relinejuit.

Non raro indocfti artis , fcientes quidem novitate qua«^

dam ligatam a foluta orafione fe

diftingvere, modum

vero ac rationem, in

qua ea confiftat, nefcientes,

mon-ftra carminum parturiunt, & , quod ait idem HORA-TIUS a)t

Delphinum apptngunt fylvts, & flutiibtis aprumf

Hos igitur videas,

magno molimine, magnas nugas

a-gere , quas ne ipfi quidem intelligunt , juxta illud:

Tanto melius : ipfe

non intcllexi. Placuit aliis

hor-rendis obfcurisque arnigmatum involucris abftrufam

reddere fapientiam fuam j ratis quippe

eo majori

fcri-pta fua fore admirationi , fi de iis ex PLAUTO dici

poflit : Nifi Sibylla legat , interpretari alium poffe ne¬ minem. Neque hodie, aut nudius tertius

, in almum

Poetarum Heliconem obfcuri ejusmodi graftatores ir-rumpere cceperunt. Quid LYCOPHRÖNE , Graeco

poeta, obfcurius ? Aut quae Sibylla tam horrendas

ca-B nit

*) Dc Futil, PoefCap,1111. p» 9. j) SCALIG, Hypercnr. S. Lib. vr,

Poet,conf, Jug,d.bav, de M.Baillct,T* IV* P,11J,P.

291* zS) DeArte P, v»

*49» a) DeA.P, v. 30.

(16)

10 4M )ö(

nit ambages, tamque

perplexe

loquitur in oraculis, at-que iplius poéma , quod CASSANDRAM vocat ?

pror-fus ut, quae nonnullorum

eft

fententia , videatur hic

vätes ftudio di&ionem fuam obnubijafle , ad

exprimen-duirCchara&erem CASSANDRjE, qua: erat Sibylla.

Un-deSllID/E arxoTsivov n-cit^ict nuncupatur. Nec infcite jo-catur TANAQ^ FABER , ipfum opportune in Poéta-rum riejade haberi ultimum, cum feptima etiam Plejas,

fecundum antiquorum

calculum,nubilofior

(itceteris b). Nec multam hujus Poetae gratiam iniifle videntur, qui

in eo illuftrando defudarunt: liquidem jurejurando

pro-fcflumajunt, fe confeftim

fufpendio

fibi necem

illatu-rum, quamprimum

fore

aliquem audiret,

qui carmina

ejus interpretari

poflet

c).

Quod

ipfum

probe

intelle-xit JOSEPHL1S SCALIGER. Quare caliginofo fcripto quali lucem

aliquam

foeneraturus

,

Latin is quidem

jam-bis illud donavit, fed tanta rerum verborumque obfcu-ritate , ut non tam lucem Lycophroni afferre , quam

ftudio nocftem & umbras obducere voluifle videatur$ ad

oftendendum , quod nec Latium hac obfcurandi careat

induftria d). Quocirca non dolemus multum hujus

Poétae foetus perplurimos ,

licut tenebras

ama.bat, ita

aeternis dicatos efle tenebris, cum, lihocuno, qui ad

noftram pervenit memoriam ,

reliquos,

qui intercide-re, metiri fas (it, omnes Delio natatore indiguifle ju¬

re dixerimus. Aliorum Poeli praepöftera eruditionis

adfe&atio claritatem adimit. Talis eftPERSIllS, qui,

ob continuas Satyrarum nubes ,

Latinus

Lycophron BAELIO non immerito falutatur e). Neque mirem ur

multum,

b)Abbregé des vies des Poetes Grecsp,14^-ir»F*'38.YIC1.BATLL.Jug.

d.Scav. in Lycophr.p. m,136. confi BORRICH. dePoet. p, 32. c) VOSS, dePoet.Grxc. p,64. BORRICH. Dilp.de Poet.p.52. BAlLL.Jug.d, Say.

in Lycoph. p.m. 2)8. d) BORRICH, Difp,dePoet, Sc BAILL. 1, c. e)

(17)

) o C ii multum , fantftum AllGUSTINllM , cum Satyras

Per-(ii perlegeret, ira concitatum, librum ignibiu inteile bite¬

ris dedifte, cum his vcrbis : Quia non vis intelligi, ne*

que legi dcbes f). Eftque acerba fatis Magni

SCA-LIGERI in hunc fcriptorem cenfura g). Novimus

fuif-fe, qui cauftas hujus obfcuritatis adtribuere voluerunt

vel fatis fatyrarum , vel faevitiae Neronis b) j quippe

cujus gratia aenigmatice loqui

debuiffe

Poetam, ajunt.

Sed ad culpam eximendam hare non fufficiunt,

repeten-da verius multa ex ingenio fcriptoris, & quadam

bre-vioris ftili KaKotyXia.. CASAUBONUS in

prarfatione ad

Perfium, quatuor allegat cauflTas : Metum Neronis: Poétar pudicitiam : Ingenii in eo fublimitatem :

deni-que ftili brevioris ftudium. Eft enim ftili brevitas

pes-fimus fcripturientium fcopulus, fecundum

illud

HO¬

RATH :

- brevis ejje laboro,

Obfcunu fio.

Hoc itaque in GEORGIO

FABRICIO, Poéta

terfiffimo,

laude praecipue dignum judicat eruditorum

chorus,

quod carmine fimul brevis fit & facilisk).Aliidummiris

& fublimibus fe exprimere cupiunt, tam alte

cogitario-nes fuas efterri patiuntur,ut ad ultimum ne ipfi quidem

afpiciant,quidfibi velint. SicferuntHifpanum quendam

Poetam, alteri'de carmine ejus intelledlu difficili, i-pfum confulenti ,

refpondifle,

Poéma

iftud plures

an-teannos a fe efle compofitum , feque non amplius

re-cordari, quid in animo

habuerit,

cum

verfus iftos

fcribe-ret. Eft vero obfervatumi oratores ac Poetas hujus

B t gentis

/) STOLL. Hift. Lit.p,n>264. BAILL.Jug, d-Sav, T.1111.p.330.feqv.

Similc de alioquodam, quiPerfium legens fic erupifle fertur finon njis

intelltgt,neque ego'volote intetttgere\ reiert,Bj$L, Dift,T,Iii. p, m 639« i)

Poet,Lib.VI, C,VI. h) TARTERON,Epift, dedic.ad PerC conf. VOSS. Inft.

(18)

4S* ) o

(Hl-gentis amare ainpullas & fesquipedalia verba ,

perple-xamque fublimitatemadfe&are /). Fuit profe&o Grascae

& Romans antiquitatis pravaaemulatio

, propter quam

RONSARDUSj Poeta nuili fecundus

, effugere non

potuit, quin a- MENAGIO pariter ac DESPRAVIO

,

palam paedanta falutaretur m). Solebant etenim de

RONSARDO, adhuc fuperftite,carminumejus ledlores

conqueri, quod ignotas ex ultima antiquitate fabulas adhibendo, femper fe obfcurum redderet, &

non

fe-mel Grascam ac Latinam lingvam cum Gallicae

genio

commifcens, in vernacula videretur

tamquam

peregri-nus. Quod ipfum efFecit, ut

primum a MURETÖ ,

deinde vero REMIGIO BELLAQUEO

, NIC.

RICHE-LETO& CLAUD.GARNIERO,commentariis

illuftrare-tur n). Id quod in Satyra

, quae PARNASSUS REFOR¬

MATUS infcribitur, inter

cetera, multo cum fåle &

fcommate,objicit RONSARDO MALHERBUS o).

Igi-tur cum fe adfettata fua fapientia cavillis cenfurisque

o-mnium expofitum eflfe deprehenderet, in odis

fuper

MARI-/) Vid,BARCL, Icon Anim, GL'NDLlNGllotial'arr. i, c, i,p.50,

^7.conf.AND. WESTPHAL1I Comm. Hill* de ftat>R.Jit.piaslenti in

Europa, p.26.27. VOSS. Inft.Töet.L, III, c, 2o* $. 8. ni) Audiamus MENAGII

luperipfum,durum fätisjudicium ; Nousne devons employer

, inquit,"

quelesfablesqui fontconnues deroutle monde. Ronlärd, pourenavoii"

employe qui ne font connues quedes lavans, 6c quinefe trouvent que"

dans les fcholiaftes, comme eft cellequ'il a rapporteedans ces vers de T" ©dc 21« du livré 2» & qu'il a priicdu fcholiaftede Nicandrc,"

jVy lesfleurons que dtffama

Venu«} alors quefa matn blanche

^iu mtlteu du Lss renferma

T>"ungrand*Asne le rotde manche\

Au lieu d' acquerir la reputationde Dofte, aacquis cellede Pedant, yidj

"

MENAG, ObiJfur Malh.p.$31, 6c BOILEAUin Art*Poet.cant. I,

fa mufe3 en Francopsparlant Grec Latin,

Vit dansiage {utkantpar un retourgrotesque,

Tomber defes grandsmots le jafle Tedantesque,

n) Vid.EJEL.Dift.inTit. RONSARDUS,p,tu.2469. o) Ic PAR.

(19)

^ ) o r 15 MARIAM& HELENx^M vitiumilludobfcuritatis, quod

ipli commune cum BARTASIO objicere folebant

criti-ci, admiranda fimplicitate emendavit p)j Ita quidem> ut, teftatus fuerit Card. PERRONIUS, aulam Caroli

IX. Lyrica hac ejus Mufa tantumnon effafcinatam

fuif-feq). Inter hujus farinae homines referas etiam eos,qui

ideo obfcura fabricant carmina,ut ipfis fibi

juftamocca-fionempraebeanteademnotis,fidis placet, &

commenta-riis illuftrandi. Sicut de hac labe fermonis,fuo pridem

svo,queriturQUINCTILIANUS rj. Pervafit,inquit,"

jam multos ifta perfvafio, utidjam demum eleganter<c

atque exquifite didum putent, quod interpretandum'5

fit. Sed

(Quid juvat obfcuris involvere fcripta latebrit ?

Ne pateant animi fenfa

, tacere pottes s). $.1111,

p~) GUILL,COLLETET Art.?oetique Traittc du Sonnet,n.7.P.34&C,

q) Conf,BAILLET Jug. d, lav. loc. cit, T.1111. P.111, p»39l, r) Infht. Orat,

Lib.II,c.3. *) SAMMARTHAN.inEpigr» Non potui me reprimere, quin»

proprer nirorem 6c elegantiam hsec FRANC1SC, MA1NARD1 adféram»

quibusetiam Sammarthanumexprimere videtur;

Ce que ta plume produtt

Eß couuert de trop de uoiles,

Ton difcours efl ttne nuit,

Vewve deLüne & d'efottest

Mon ami , chajfe bten low

Cettenoire Rbetcrique:

Tes oHurages ont befoin

T>'ttn dcv/n qttt les explique.

Siton ejptti 'veut caeher

Les heltes chofis qutl penfe3

t)imot , qutpettt t' empécher

Ve tefiru/r du ßlence,

itemj

Charles, nås plus rares eß>rits

Ue faurotent Itre tes ecrtts,

Sans cenjulter Aluret ou LtpfiA Ton Phebus s' expliqueßbten,

jgue tes 'Volumcs nefont nen>

(20)

4M T o C §&<

§. IIIL

Carmina, ut placeant, animari debent invcntionis

pariter ac didionis vivacitate quadam fingulari. Fieri

vero fölet, ut , qui artem non intelligunt, nec

accu-ratum ubique adhibent judicium,dum virtutes affedant,

incidant in vitia j & pro venufta, poefin fuam efficiant

invenuftam, & iaepenumero ridiculam. Ethic

confum-matiflima quandoque ingenia dormitare perfentifcimus. Maxima fars vatum, inquit FLACCUS^ decipimur Jfiecie

retti. Nec raro, ut idern ait,

In vitium ducit culpa fuga , ß caret arte.

Proinde videas effe, qui, fi calamiftris verborumque le-nociniis verfus fuos ornare pofFint, corollatn poeticam

pleno ftatim jure (ibi deberi exiftimant. Sane fuo jam

aevo dehoc oratorum poetarumque malo PETRONIUS

„ARBITER conquerebatur. Nuper, inquit, ventofa

„ifthaec & enormis loquacitas Athenas ex Alia

commi-,,gråvit , animosque juvenum ad magna furgentes ,

„veluti peftilenti quodam fidere adflavit, fimulque

cor-„rupta eloquentiae regula ftetit & obmutuit. Quis

„poftea ad fummam Thucydidis , quis Hyperidis ad

fa-„mam proceiTit\ Ac ne carmen quidem fani coloris eni*

,,tuit: fed omnia quafi eodem cibo pafta, non potue-„runtusque ad fenedutem

canefcere

t). Infinitum eft

omnes in hoc genere abufus perfequi: nonnullos ta¬

rnen , pro inftituti ratione ,

indicabimus-Iis , qui fine arte fublimia

affedant

, non raro

e-venit, ut dum tumöre flatulento ultra nubes fe evehi

patiuntur , rurfus e medio fubinde ccelo Icario lapfu

decidant. Quod PAPINIllM STATIUM fspe expertum

ajunt. Quare FAMIANUS STRADA non illepide fingit

hunc vatem in fummo vertice Parnaffi ita periculofe

(21)

) o ( £<§*. if

locatum , ut , lapfuro fimilis , unoquoque momento

prseceps agi videatur per abrupta montis u). Eft vero in grandiloquentia pellimus fcopulus, fi fermo redda¬

tur inflatus, turgidus, ventofus, juxta illud HORATH:

profejfus grandia turget.

Neque enim iis y qui faniori judicio pollent, & purga¬

tas habent aures, quidquam poteft elieinfuavius, immo

nihil intolerabilius, quam audire fesquipedalia illa

ver-ba, &, ut PERSIUS ait, bullatas nugas, quas

deblate-ranthomines ventoli ingenii. HORATillS in Crifpino

quodam , fui temporis verlificatore , hoc vitium

car-pens, dicebat eum imitari auras, quae follibus fabrorum

concluduntur, & rurfus exfpirantur x).

dt tu conclufas hircinis follibus auras,

llsque laborantes , dum ferrum molliat ignis, llt mavis y imitare\.

q™ tarnen jure hoc vitium tribuatur elegantiflimis

Poetis, CLAUDIANO, & qui preftb ipfum pede

fequi-tur, BARLiEO, quique totus propterea

CLAL1DIANE-US, & N. HE1NSIO, per jocum, Claudiani umbra,,

dicitur viderint quihxc dijudicare didicerunr. Huc

referas acuminum, praecipuecirca finemepigrammatum,

(■ Galli pointes vocant, ) argutiarum , faeetiarum, le-porum, ftili fententiofi , aliorumque id genus

ridicu-latii affeftationem ; quibus ut nihil venuftius, fi fponte

oblata modice adhibeäntur: ita Ii nimia, Ii male

capta-ta &coada trahantur in verfus,

illisnihileftinfeftivius,

nihil faftfdiofiüs. Lumina,inquit

Qtlr^TCTTLTÄNHS,'c

in claufulis pofita,

fententias

vocamusv Quae minus« u

crebra

«) Conf,EORRICH,Di^.de Boer, Lar, p.m.62. BAILL.Jug. d.Sav.

Z'oet.Lat, p.m. 414, x) Serm. Lib. 1. Sar. III],v. 19. y) De CLAUDIANO

conf. PHIL. BR1ETIUM de Boet.Lat.p.^.Diftpram.Dei.Epigr,BORRICH.

de />oet, Lat.p, 73. VAVASSOR de Epigr,c,XV. p, 170.feqc],MORH,

(22)

) O (

>,crebra apud antiquos r noftris tenporibus modo ca

„rent2). Quis GONGORdi, Poets, quem ad fuper' ftitionem venerantur Hifpani, infipidas argutias ferre

ppflit, cum lufcinis duicem variumque cantum

defcri-pturus^ extra omnem orbitam rapitur » dicendo avem illam tam vario cantillare fono, ac fi mille alias

lufci-nias iu gutturefuo modulantes haberet. Vel cumidem

heliotropium herbam,eo quod reliquis perennior efiet,

fiorum Metbufalem, & Man<^anares rivulum Hifpaniat,flu'

viorum ducem & vice comitetn amniurn nuncupat a), AliuS

ejus gentis, non minor Poeta, LOPECIUS DE VEGA»

paftoris cujusdam in litore fientis lacrumas depidurus,

dicit fludus maris in arenam evagatos collegifte ipfius

lacrumas, colledas inclufiiTe conchis marinis, atque ita

inclufas convertifie in margaritas & uniones b). Sic

quidarn dixit Chrifti fanguinis guttulas in horto effufas

totidem ipli mundos

fuitie,

fub quorum onere divinus

Atlas gemuerit j quodque apes fint alatae Amazones,

buccinae volantes , viva fagittarum pharetra 5 quod

philomela Et organonfine tubis c). Quowodo etiam ex

veteribus GORG1AS notatur aLONGINO*), quod

Xerxem vocat folem Pcrfarum. Alius BRUTUM folem

Aft£ appelkvit. Idein GORGIAS vultures nominavit

fepulcra nnimatci ; cujus acuminis ludens audorem, HERMOGENES dixit fepulcris dignum efie, de quibus

loqui-" 1 1 j

t.) Lib,Vlll.Inft,Or.c.f,Adde*fi placet, egregie dehac materia diflerentem

BOTLEAViUMT artPoetique Cant, 11. VAVASS. de Epigr. MORHOF. dc Argutadiftione, & alios, a) BOUH, Pens, Ing,p»m.26. 8c 54* BOUH»

1, c, p. m,16, f) EMAN. THES.notatus a LUD. ANT, MURATORlO i«

Traft,dclla perfctta poefia Italiana, Tom,1,p.232,-conf,Aft, LipL SuppI,

(23)

•m ) o c i 7

loquitur CLITARCHO, narrat idem LONGINUS,

ninil fuifte turgidiusj ut qui meros fumos & putami¬

na venditaret; non diflimilis tibicini, ut eft apud

SO-PHOCLEM, qui immani hiatu ora diducebat,

magno-que nifu implebat buccas, ut inflaret fiftulam exilem.

Talia apud eundem Au<ftorem taxantur: Torrentesflam¬

mar um cont olutii Vomere ad coclum usque } Boream

tibici-nem fuum facere. Auri,

gemmarum, alabaftri ,

chry-ftalli, corallii, nonnulli tam prodigi funt, ut tota

con-clavia ex hifce conftruant, vel etiam Lesbias fuas a

ca-pite ad calcem iisdem exornent. Alii, dum contortos

lepores, &aculeata in carmine fe&antur acumina,mera

fophismata poetica committunt. Migrant quippe omne

verohmile, atque fic deferunt fontem ipfius pulcri, qui

eft veritas. Notatur hoc GROTII in Puellam Aurelia¬

nenfem:

Nec fas ett de morte queri, namque ignea tota

Aut nurtquam, aut folo debuit igne mori.

Quippe quod ita comparatum efte ait exquihti in hisce

rebus judicii criticus quidam, ut ejus, quod in eo

af-firmatur , contrarium , non minus plaufibiliter dici

poflit, hoc modo:

Si fas de morte queri: non ignibtu illa

Debuit, aß undis ignea tota mori e).

ARIOSTUS de quodam heroum fuorum dicit, tanto

eum ardore in acie

depugnafte,

ut, non

animadver-tens fe efte occifum, nihilominus, mortuus uti erat,

C

forti-«0 Vid.Boileauiiannotationes ad hunc locumLongini p.m.304.Nou

tamcn omittenda hicvideturoblcrvatio do&iflT. Bojl. ad h, 1, cependant"

jedoute qu' ei|c depluft aux Poetes de noftre fieclc

, & eileneteroit pa*'«

enefTet fi condamnablc dans les vers. Fuit vero Gorgias Rhetor, (vid.

Aristot, Rhetor. Lib,111. c.1.) cujus proinde exempla huc* minusquadrarc>

(24)

fortiter verberaret hoftem/). TASSUS etiam Heroa

fuum celebraturus, non contentus erat dicere, eum in agone conftitutum certas quasdam generoiioris

vindi-Irinasin ipfo vultu oftendiife , verum etiam

mori-bundum jam & exfpirantem non elarguiße, live

absque

langvore mortuum fuiffe, ajebat g). Cujus generis

ele-gantiae tanto minus ferendae, quanto magis

ipfius rei

naturamac effentiamdeftruuntjadeoquein merasabeunt

praeftigias, uti dixi, fophifticas. Unde MACROBIO

ca-vMationcs : SENECdB autem vafra & ludicra conclufiones, vocantur. Displicent nimis metaphorica &

hy-perbolica,

feu

in

una

aliquavoce,

feu inphrafi, feu

in integro contextu; quorum aliqua jam producta funt

exempla: fpe&at tarnen huc

KaKo^haci

HEINSII

inEpi-grammate illo, quo, continua quadam ferie.

compelia-tionum, folem appellat metatorcm <etbr<e, temperatorem horarum, avi miniftrum , circulatorem <eternum 7

luftrato-remorbis, dißipatorem umbrarum, currumperennem, igne*

quadriga frenatorem ingentem h). InEpitaphio Gallorum Regis, FRANCISCI I. quod formatum eft per modum dialogi, quaeritur, qui tantus princeps tam

exi-guo contineri potuerit fepulcro?

Refpondetur

:

quia

de eo nihil praeter cor reftäbat. Fit infhntia: ergo non

totus repofitus illic erat magnus ille vi&or ? Refpon¬

detur,totum illic efle: quia quantusquantus erat,nilnifi

cor erat i). Ofrivolas & pueriles argutias! quae fane,

quia plus faepe phantafiae habent,quam judicii, non pro*

■ 'J

pter

f) EOUH. de la manicrede bien penfer dans lesouvragesd'elprit, p,m. 13.

Ilpcvcr* httomo , che non/en era accorto

Anda'va combattendo ed era morto,

g) BOUH.l.c.Mtnacctattamorendo, e non langtna,

h) Conf. DEL» EPIGR, in Difi prxm. /)BOUH, Llb. cit,

(25)

4M ) 0(1» ,19

pter fe, fed propter

bonam au<ftoris

voluntatem ,

lau-dandae. Quomodo de LUDOVICO ARIOSTO ,

poe-matis, Orlando" luriofo dicfti , audtore> judicium ferre folebant fui aevi homines : nempe eum bene loquiy

male c-ogitare k).' Nec miramur Cardinalem

HIPPO-LITUM ESTENSEM, cui Rolandum fuum Arioftus confecraverat, ipfum hcc alloquio excepifte: Mi

aman-tijfime Ludovice, unde tibi fuppetiit tnntn rerum

fiolidißima-rumfarrago l). Triviale eftin arquivocis,

alliterationi-bus, allulionialliterationi-bus, verborum lufibus, paronomafiis, &

idgenus minutioribus argutiis, elegantias venarij

qui-busin muftaceis laureolas libi quaeruntvulgäria qucedam

ingenia$ eftque hic campus, in quo caballis fuis

laxa-re folent habenas poetaftri. Hujus commatis eft illud

in obitum Juvenis JOH. CALB:

O Deus omnipotent, vituli miferere Johannis,

G)uem mors proveniens non (mit ejfe bovetnl SANNAZAR1US in quodam Epigrammate fatis

frigide

ludit:

Jucundas geminos fecittibi, Sequana^ pontes,

Jure tuitm potes hunc dicere Hontificem.

Non pauca hujus farinae videas apud OWENUM.

4tSales ex Amphibologiapetere, inquitAudlor

Del.Epi-"grammatum , nunc

valde

contemtum eft5 adeo ut

ae-"quivoca non

modo

non captent

urbaniores,

fed

et-"iam vitent. Illa tarnen utcunque tolerabilia, vel

cer-"te minus vitiofa funt, quae fponte nafcuntur; at fi

"quis afferat

meditata,

aut

in iis fe fibi

placere

fignifi-"cet,

jureinfvetusexiftimatur. Inde eft

quod

epigram-"mata, quorum

elegantia

ex

jequivoco

petitur, nullo

C i "fere

k) STOLL.Hilt, Lu, p,m.232, /) BAILL,Jug.d,Sav.T, lV.p,JU,p. m.

I53. conf, M0RERY Di&> Art, ARIOST. Do-ve d\ Mejjer Ludousco»

(26)

4M ) o (

*"fere in pretio funt. Nam cum verfus non nililabore

"&induftria componantur, rede pufilli & angufti

ani-"mi exiftimatur , in tam levi argutia verlibus iiligan-"da tempus confumere. Haec ille. Quac

omninotenen--da veniunt de ceteris ejus furfuris anxie

conquifi-tis ornamentis 5 qua de reMURATORIUM in

elegan-•tiftima fua Poetica confulas m). Döda , fuo more,

& acri cenfura perftringit hoc genus infcitice ARGUS

-nofter n).

Eft quaedam loquacitas & battologia carminis

, in

quod vitium plerumque incidere folent, vel

inexercita-ti, vel impériti prorfus artis, vel denique, qui ita

ari-dae funt venae, ut ad Thefauros, Flaviftas & agraria poe¬

tica, in verlibus confarcinandis , confugere neceftiim

habeant. Quo in genere non defunt, faporis tam

de-licatiingenia , quae ea carmina, ceu inconcinna &

jeju-na, plane rejiciant, in quibus finguli verfus non fuo

fülgent deaftro, ex mythologia velLatina, vel Eddica, depromto. Quae folip. Poetarum curricula funt, ubi

nihil dicere habent o). Nempe hoc hominum genus

de

■ » i.■ 1' 1 111

m) MURAT. Poet. p. m.477. n) ARGUS P. 11. n. ii. o) Vid,Dill.

praem,D£L EPIGRAM. In hos ludicELDHIUS notlras.Myrt och Cypr,p.£7,

Foerft jag min fpxcla band til rim och veifcr wazndc,fyntes Jupiter , Mars , Venus och Mcrcur ,

Med mynteteken fler och nxltan utan sende, Sig modigt traenga fram itr hixrnans fatebur:

Jag tyckte Phoebus sken i vers fom klara fölen, Diana paper , blank fom månen war, In fumma, alt ihop det fmaka utaf fcholen,

Och diekncn fatt hos mig fom middags folert, klar.

Men nxr jagfcdermer

, fik titta uti Edda &c.

Et^auckinteriefti.Sj

Men ncex jag aentlig kom til mera år och alfvrar..

Jag walde mig ivers ett annat asndamål;

Och wille skilja mig från andre lika kalfwar,

(27)

) o er«**'

de verbis prius, quam de

rebus

cogitat, ex qua praepo«

ftera meditandi ratione non poflunt non prodire

verfus inopes rerum, nugaque canora.

Porro quis ineptior SANNAZARIO , poeta meliori

quam Chriftiano p) , qui in poémate fuo de Partu

Vir-ginis y in quo componendo viginti annos confumferat,

nusquam Chrifti nomen ufurpaxe fuftinuit, ideo quod

ipli videretur non fatis Latinum q). AGATHONIS

de-mentiam in cura nimiaAntithetorum caftigavit

A5LIA-„NUS. Sxpe, inquit, multumque fuis Tragoediis an-" titheta inferebat Agathon. Ea quum quidam,velut e~"

mendaturus, ex dramate illius tollere vellet, tu ve-"

ro, inquit, vir magne, non animadvertis, fic delere"

te in Agathone Agathonem r)? Adeo his deledabatur

mifer, ut nili illis conftaret tota, Tragcediam nihil eile

putaret. In his neque modum tenuit MATTH. CASIM.

SARB1EVIUS, cujus Lyrica divina eflent, judice

MOR-HOEIO/j,niti ars nimia interdum adpareret affe&atione

.Antithetorum , quorum abufum ita exfibilat PERSIUSj

Pur es, ait Pedio, Pedius quid? carmina rafis

Librat in an titbetis } docias pofuijfie figuras

Laudatur ÖV.

Ceterum nefcio an recenferi merentur illi , qui a ve¬

terum poétarum fimplicitate longius recedentes, carmi¬

na fua exararunt figuris ararum, glohorum, ovorum,

cu-■borumypyramidumycruciunjycalicum^fuforum : quique

verli--busLeoninisyCancrinis^Rhopalicis,Macaronicisy Palindromisfeu

ReciprocisydcrofticbicisyLogogriphicis,Zxzog\tmÅlS OCCUpati

fueruntjquamvis&olim

DüSIADAS

RHODIUS aram ex

verlibu^

/0 Menck. Gel. Lex. p. m,i981» <f)Baili, Jug. d.Sav.T. 1111, p.111.p. m#

139. Erasm. Ciceron,p. m»398- &Janus deDocl, Umbr, p,111. r) Hift.

Var.L.XiV.c-i].p.m.734.agathonispaedanufmum circaAntithetarifit Piato

(28)

ti 4H ) ° C HUr

verfibus exftruxerit *) > & SIMMIAS item RHODIUS» PTOLEMiEI LAGI poeta,excluferit ovum

poéticum,im-mo ålas & fecttrim fabricaverit. Nec morabor illos,

qui in eo defudant, ut fingulas verfuum voces abeadem litera incipiant, ficut in epitaphio POSTELLI:

Poftelitu pofiquam peragravit plur ima pajftts, Pro pietate polos Parifiis petiit.

Fuére , quicentum, imrno tricentorum verfuum

poe-mata hujus generis compilaverint. Cujusmodi

nu-gas & ineptias rifit in Poetis fui temporis PINDARUS,

oda in eos confcripta, quam

dcriypLOTroiqQ-ilirctv

vocabatj

eaque re magnum in fe eorum concitabat odium , tefte

ATHENjEO & STRABONE t).

In Anagrammatum elaboratione nonnulli ut

fe-ciffe aliquid videantur,anxie contendunt.Invenitprimus

fere hane artem, fuperiori feeulo , JOH. DORATUS, vir magnat eruditionis, qui, ipfe quidem parce illis

u-fus, ad talia componenda ex diligenti Lycophronis

le-dione ducebatur. Erat vero valde fenex DORATUSf

cum puellam novendecim annorum uxorem duceret,

cauflatus licentiam efle poéticam «). Poft hujus

tem-pora imperiti omnes & indodi homines in literarum

hoc lufu y non quod pueri in faba fe inveniife rati >

nomina quaecunque obvia ita mifere Iacerare &

trans-fodere cceperunt, ut ne quidem ipfe Podahrius

fuffice-ret fanandis. Verum nec obtredatores minori

nume-ro,quam patronos,ftatim nadum

fuithocftudium.Novi-mus quantofervore& animorum motude hacnominum

carnificina interJOH.WEITZIUM & AND.WILKIUM,

ante centum,& quod excurrit,annos, difputatum ht, quorum

AcT,Upf.i6g7.p,J74./)cfr.BlondellicomparationemPindari &Horatii,

p.m.3 2, Hj STOi-L. Hift,Lit. p.317. Confer. Baill.Jug.d,Sav»Foet. Mod.

(29)

Vv»

-m ) o c

quorum ille anagrammata profligata volüit , hic vero

eorundem defenforem ftrenuum egit, cum Poéfi nata efle contendens x). Narrat MORKOFIUS, quendam

fuifle , qui ex fola literarum inverhone exfculpferit

il-lum, cujus nomen transponeretur,aliquando

homicidi-um perpetrafTe *). Fabulas! Summo tarnen jure nuga-menta haec & crepundia Poetica a JACOBO BALDEO

Mechanicu.m & circulatorium inventum dicunturj).

Memini etiam me de magiftro quodam Pragenfi,

apud

LUDOV1CUM in Poefi ejus Germanica legifle, qüi ex

inciiis ligno literis anagrammata ccecus conftruxerit z),

Vigmt

& Lipfiae quondam M. FRENTZELIUS , quem

in eadem arte fummam gloriam quaehvifle refe-runt. Hic funeraclarorum hominum his quisquiliis

ple-rumque condecorare folebat, licet adeo refragante Mi¬

nerva , ut interdum humi fe ac in pulvere volutaret,

antequam abortus fuos in lucem producere

poiFet

a).

Hos Anagrammatiftarum cruciatus explodit,

BUCHE-RUS, quurn ait: 1 '

.

Infontcs mifere torquent anagrammatä, mufas,

Carnifices poffem dieer e, Pheebe, tuos.

Omnium vero lepidiflime MENAGIUS, dum

GARGI-LIUM anagrammatiftam lugillans, varias recenfet

pee-nas.> quibus ille apud

inferos

poft fata ple&eretur, tan¬

dem hane ultimam > tamquam omnium ätröciflimam,

ipii minatür:

6)uin ifiii poena non erunt fatis tu<e.

Aliam minatur Ab.a ctu fortem tibi.

Quändo

*)Act.Er,LipC1705,p,299« *)DePoe£ Germ.Part.il,c.16.y) Morh* Polyh.p.m. 1063. zi) Ludoy,Deutfch, Poel', p. 264. *) Mencken!Char«

lat.Erud.p.m,183,

ivjr < w.i'j iv u\ "xwO

(30)

14 -4^5 ) o 54»

ftguando fedebis cogitans anagrammata,

Non ulla juntta verba gignent litera b\

Neque tarnen omnem in his lufum rejicimus. PoP

funt quidem nonnumquam adhiberi , dum minus

coada funt , atque cum rebus conveniunt : verum in

verfus cogere, & eorum contorfione vim omnem

fpiri-tumque

poéticum elidere

ac enervare, poetamnon

de-cet ,

qui ad antiquorum

genium fcribere contendit.

Redeigitur Galliaemagnum decus VALESIUS c):

Citbarcediu efte qui nequit5 fit Aulcedus:

An dgrammatifid , qui Poeta non Jperat.

Ceterum,ut finem faciamus,de hifcevitiis,quaefupra jam

tetigimus, itemque aliis, quae in

KetKofytiqt,

elegantia-rum confiftunt, tenendum eft hoc MaRTIÄLIS:

Turpe eft difficiles habere nugot,

Et fiultus la bor eft ineptiarum.

Qua in re ut redo incedamus tramite, nofcendavia,

nofcendus genius antiquitatisj ab his enim qüanto ma¬

gis recédimus, tanto

noftra

placebunt minus : judicio

utendum accurato : germana ipfius pulcri & decori

in-tuenda facies: confulendi audores, qui didionis

acen-thymematum indolem ex

fontibus

natura & congrui

e-

ruerunt,examinarunt,qualesQUINTlLIANUS,HERMO-GENES, LONGINUS, VOSSIUS, BOUHOURSIUS,alii.

§. V.

•• 1 1 1 1

i . 1

Mena&>Poem, p.m, 9g, Unde Coixetetus egregic;

MenAge, Jans comparatfon,

Jatmerou mseux ttrer 2* Otfon,

Et méme ttrer a la rame,

Qtie cC aller chercher la Ratftt*

Vansles repltt dl nneAnagrame%

Cet exerctce Monaibal

Ne troHitepoint Jon 'vertical,

Que dans une tete bleße'e,

Et(nr Parnafc notte tcnens,

Quc tone ces renuerjettrs de Jgowts.

Ont la Ccruclle renrverjee%

(31)

4®* ) o (

Hl-§. V.

Fcedum obfcoenitatis vitium, nonnullis

vatum ita

adhaefit, utneque ipfi profiteri

erubuerint,

quodver-fus ipforum

tum dcnique h/ibent

falem , & lej;or em, Si fint molliculi

, par um /udici d).

Exiftimarunt videlicet inverecundi illi ncquitia: magi-ftri , nihil mundum

, nitidum nihil cenfendum e(Te

,

nili quod Iuto prius volutarint,

qua: porcorum funt

de-liciae. Atque ut Graxorum

poetarum integra Volumi¬

na,hane propter fpurcitiem,Ccefarum

Byzantinorum

jus-fu a Monachis combufta e) reticeam

, quis SAPPHO

Poetria carmine impudentior?

Quis heluationes &

amores melius ANACREONTE cecinit ? unde

ludens FONTENELLIUS» ANACREONTEM meliorem

morum

dolorem ARISTOTELE,dicere

folebat f). Sane eruditis-(ima DACERIA , dum ab hoc

Lyrico diffolutioris vitae

crimen amoliri (ludet, non

poteft tamen diffimulare

fe-minas & vinum ipfum amalTe. ARISTOPHANES

non rarojcaftis indignosauribus animisque

adhibet jocos^j

excufent quamvis ac defendant

ipfum , inprimis contra

PLUTARCHUM b), NICOD.

FRISCHLINUS i), GER¬ HARD- VOSSIUSk) &ipfa DACERIA,quze

hunc poétam

ita in deliciis habuit, ut ejus comcediam

Nubes didam

_ D duc

en-d) CATULL, Epigr. »4, e) Docet COLOMESIUSin Cimcl. Lit,

c. XV. conf. MORHOF. Polyh» Lit.T. I.Lib.VII.c.2.n.

11. p.01,1043. \f)

STOLL, Hift, Lit. p. 01,270. g)Vid.Traft. LUDOV.THOMASSINI Method, d'etudier6cd' enlcigncrlesPoet,chreüiennement,Lib,I.

G.l2,n. Il.féqq.RAI*.

Rcfl.fur la Poetique

p. m.198» bi)*nEpAom, Comparation,ARISTOPHAN,

cum MENANDRO

j ubi omni Audio conatur deprimere ARlSTOPHANIS dotcs , 6c infra MENANDRUM

eym mittere' t) Apud JOH. AND,

QUENST. Dial, de />atr. illuAr, vir, p, 424, OInft. Poet.Lib. II.c.XXVII. 0. 12. dicit viriiimmus

, Plutarchumnon tenuijjemodum

inpremendo

Art-ßophane : tdque amore SocratU

3 quem Anyti0 Melttt

gruttamaptid

fieberntraduxerat

References

Related documents

rationem hanc ftatim fubjicit, quod id tempus anni maxime naturalis foetura eft, Sic etiam Perottus q) : Verna , ait,.. de vere facro in feleft. etym.in vo-. ce ver. Quac hoc

dendam judicet. Sed &amp; Jpiritus ille mundi hujus ejfedor &amp; confervator, quem e&amp;aem vocant natur am natur an · tern· v^ua vero demurn au&amp;orita· te, quibus

maxima exauditionis fpes in hac prece, quia Pacrem in filii verbis compellamus. Jgua vera magis apud Pa~ trem precatio, inquit CYPRIAN US , quam qua a filio , qui efi veritas , de

que adeo &amp; oculis plerumque prius de rebus judicet, quam mentis acu^. mine in earum intima

ignis potentia a&amp;iva dici poteft, cum alium ( non dicam fpecie fed numc-. ro diverfum)

dum prxfigkur π (r), quod praeter Articulum (s) cor*, mode denotare poteft notam univerfalitatis (t), hoc feil fenfu JE HOP AH, DEus omnium Exercituum, qui. ecelimi &amp;

verbis: Π1ΓΡ Dominus regnavit, Pf. Π1ΓΓ Regnabit Dominut in fempiternum, Pf. Atque fic placuit haud dubie Divinas Bonität!, deferibere per tres temporis dif- jerentias fuam

gor &amp; poenaruni feveritas perditorum civium immi- net cervicibus, donec ad meliorem frugem atque fimul ad veram ac beatam innocentiae &amp; beneficen- tiae libertatem,