n " J3
1 O Y A A I O I
EEOPKIITAL
(Ador.
XIX.
L E V I T E R
A D
DISSERTATIONE PHILOLOGICA,
QUAM,N U T U AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.
IN R E G . A C A D . U PSA LEN SI,
PRÆSIDE
VIRO CELEBERRIMO,
D o m M a g
JOHANNE
J. AMNELL,
Gr. Li t.
PROFESSORE
Reg. e t Ord.IN A U D I T . C A R O L. M AJ. XXVIII APRIL. M D C C LVIII.
H. /). M. S.
PRO SUM M IS IN PHILOSOPHIA
H O N O R IB U S ,
E X A M IN I PUBLICO M ODESTE SUBJICIT
Al u m n u s G u t h e r m u t h i a n u s,
E R I C U S K L I N T ,
U P L A N D U S.
M axim e Reverendis A m p l ij
jîmis que,
V en. Confiftorii Ecclefiaft.
Stockholm enfö
ADSESSORIBÜS
Gravilumis,
Dom. D A A B R A H A M O
P E T T E R S S O N
.
Ecclefiæ Riddarholmenfis P
ASTORI
i • .
Laudatiflimo.
Dom. Doä. A N D R E Æ
M
U
R
R
A
1
J
,
Ecclefiæ Germanicæ Primar
io PASTORI
Meritifiîmo.
Dom. Mag. L A U R E N T I O
P O R T U AN,
Ecclefiæ S. Catharinæ PAS
TORI
Digniflimo.
P A T R O N IS
e tP R O M O T O R IB Ü S
j
nn anaan or o'taVn nmpV
rhv
nam oniro www to 000
flOOn 'J3 Pa 'JTN3 D3’n W DOnV'OV Vl7
W 3 pr nxöni mn prVo v b t w mara
'3 N naV Danon an 'na:it '3 na Naip pa
t i n nrcwV o n b m t w d'Vhj d'drh
u t i
«a nrani joawa 'nio pma om
pan Va ainaV
'bv
Nian rons nni 'aapa
t*'?
a w n a r Di' pm 'aV niVa Da'Vioa
rjoVrra nNVoJi nVnjn oanaio ia
naiN
Vn n h v b Din 'roan p
:"n 'D' Vaa
n an a Vn N'anVi. o'aaiwn ma oa'n'a
:n» m n Vn naV» popi Vp pap oa'Vjas
: oaasP pw n min niN ioa rrtw p a t
rwm oaunp man Vn aa nitn pimo '3
rrvm s nnpV 'Junn VipV nwpm a m '3
VaV iann awo oaa aaaa mn w a s «
Vsa nonNi p m vins mira b v onpar
'in paN : nxpa n n ro ia rovin oa'uja
‘i d d V m a n y r r i w i t e t o a i t e a ^
on« ram :
rm
vbo
ntejnty Dinon a n
n n pa YnVia n t e Dnm o n ite w
nnyi w w iaia' m1? *wn ro w n pynan
F W i t e a i
:mpa
w aamV itenn nab
V«
teanai
im a \n iya >b doom u t Vk
i t o : n a a 1? oanyiiy ir a w m Vaa ■■"'
inana "pan d b w i mana
na"pn
o a w a « i t e t e n a m h t e n y o a w
n te n 1? vja1? prcte vr» dj : py na |W Na
f j i a i : n a a n y p a n w o a a m t e ■ o a 1? o w n n n i a a a w a jnnn
n a t y a: nyi ûte^ v?
M A X IM E
R E V E R E N D O R U M
RUM que
N O M I N U M
cultor humiRimus,
Er i c u s Kl i n 'T.CLARISSIM O
A Ü C T O R I ,
Pro L A U R E A
D ifputanti.
|£ A I N T I A A H 2 vv (pt'çœv riy.es yçcc/jiy.strt tcCAs Kocfakw uçerriS etzovcc \c y cc(plrtç.
Ou fxeXhi]fj.cc 7ltXet % u çih fçw clAo Secuan, O v r s (pueivcTêçcv vufxßeAcv hfxctblvi?, _ -V. • . . > 5 \ 5 » » n \
Jit à ioçooti yxÀrjv ccçstï] cc7rsdmev cifjtctßrjv,
E t (TûCpX Urjyxcl^ûov içîv cceSÅx acCpdls" Avrlv.oi n&j Kcpla-y èoc(pvrç ïç&qXioc (pv)h.cc 7
Ayhccù Maactoov ïïojçcl r OKv^zucöw,
CLARISSIM O
Domino CANDIDATO.
TT C tÇrjV U Ç f f j i o ) ' X i y v ^ v l X S À 7T eâ u 4 CCClofiV f
KA«« r e Mxaccwv ïfjieçôevTct keyetv"
S lç e iïioM tkcivvw e7teviv Ttocvu , cplkTccT EToiïçe 9 Teio r e Ttfv ccçrrnv r rjïïe ^cùyjfxoovvrjv,
Àftsù t I /Jioty O/Af , xçeàv TeoSev fue^y^ou occd♦ fe}T *.
Kocl yccç tjjV oïïvvjv Teio r /r ocyvoeet ;
<Ê«vr/ y ? II/Ff/dW 7îcfisùôv T e vu e^pyjov ep/uev r O /r « v a II«fvifo-S kfov T<r;v ogo?«
H a S e re êçceitoSev Treçy/.ocfori? <bc7/3cs A7rofo.<w9
AyAaov m iïoi(p\>v\s iv %eçi Scc/kcv e%W,
51* Ee èovra (plkov çe\p& ' nheos ottySrrov etrcc Tôt è'ooaei y /xeyockwv cc£tr oieShcc yrovo^ A Ï S ' c ÿ e k e ç KCCftuSCC ßl$V , fXCCKOCç Y\fXCùTCC rtofasi,
Kaî ^ccSétjç d ie t èvkoyivjç fJLSTe'Xftv-
A lS e ÇeÇos T èoSev Scc/kci kt7rocçus ixfxccçctVTcv, ÏLMçrvoïs Te Toyjfi ccvSeatv îV»; ec/r
Q , B.
V,
§.I-XORCISMOS , q u i , in Hebræa genfe ufirati olim , ab hiftoriæ ©eowvfu« N. F. rerumque Judaicarum fcriptoribus pas- (im memorantur , pro virili enarratu r is , e r e e r i t, in ipfo limine vim nati v a m vocabuli paucis adtingere. Vel me non monente, cui vis facile confiiterit etymon, Oçv.cs non modo jusjuran
d u m , ipfamve rem jurejur. promi/Jam aut confirmatam,
p r o f a n is fcriptoribus aeque ac faeris defignaf, fed poétis q u o q u e ipfum illum fignificat deum, qui præfes jurisjur. ac te ftis, nec non bnogucts juftiflimus vindex habebatur a).
V e r b u m , quod huic nomini originem debet, cçk%&v & of- kSv- , additaque præpofitione, è£oç%lgetv, (aliquando & in c o n c ilio ru m d ecretis, itemqueCYRILLO ap. J. FR. BUD D E U M b ), htoçkIÇ&v, ) eft jurejur. quem obflringere, five
a u f to rita te quadam fua , qualis magiftratui competit aut j u d j ç i , §{3 altero exigere jusjur , quo impellatur is ad ve r it a te m ingenue profitendam, vel ad iftud, quod
proml-A fit,
a ) Oçkcv dt a fir u m , E »uios fi h u m , memo* at HF.SIO-
D U S Eçy. ä, Hfj.. fioz% Qsoyov. 2y/, Jq. b) ïbeoh Dogm* pagm m. 107^.
Ht, follicife ac diligenter præftandum. Quorfum referemi- da nobis vitietur adjuratio A brahami, Elieferi fa&a, Gern. XXIV. $ : \p N n vi^sn c r o w n 'n b x mr r a l y w a
km os Kvçiov rov ©eoi- k. r. A. quam quidem o b te fla tlo -
nem.religiofam fubfequitur famuli illius jusjur. comm. <g. Sed &■ alio h ti o r e fenfu minusque proprio to èÇoçzlfat e/'f, invocati Summi Numinis au&oritate interpofita, alterurm obligare ad id faciendum vel o m itte nd u m , quod nofhra aut illius interfit; feu adfeveratione graviflima & manrba- to maxime ferio quid cui injungere r). Quce quidem v o cis acceptio in ufu eft non modo ecclefiafticis fcriptoribus,
( v . c- ubi cerimonias infer haptifmales loquuntur e x o r - iijm i formulam , &c.) d) fed & amanuenfibus facris. V ix
enim aliud fibi vult cçuepos apoftolicus I ThefT. V. 2 7 . Et .Judæis haut dubie receptior fuit id genus obteftatio religiofa. Huc fefe refert quodammodo locus ille M a re . V. 7 .ubi malus g en iu s, a propinquante Jefu fibi m e tu en s, petit ab e o , addita per nomen Div. obfecratione, n e , ex Gadareno , quem oblidebar, homine ejeftus, in d o micilia inferna detruderetur : cçk!& o s, inquit, tcv GWv,
/uri fjLs ßxoccvions. Id vero proterve faciebat 0 doa/xovt^c-fjievcs,
r) Confr E D V . L E IG H itiC r it. S. item que B U -
D Æ U M S S I E P H A N U M Pf c. lexicographes, qui di H am Htramqiie ft^nificati one m G r. au Lf orum exemplis /la b i Hunt. Neque aliter Hebr. notat & facere ur quis juret, & f a f f a per Deum adjuratione alterum compellere ad rem a-
Hquam. Gen. X X I V . E x . X I I I . iß. d) R e fe r huc oçm- oyov, quem libris fu is adtexere foliti Junt veteres, n e , qui exjerib eren t, murarent quidpiam aut perverteren t, a t que u t exferipta ad exemplar diligenter conferrent. Stc JRE- N Æ U S , oçkIÇm o s , i n q u i t , r e v ixsruyçxypô/jsvov t o ß
i-ßhiCV T&TOy yjOCTOC T8 KVfltS Y, fJLOOV b]0S XfrÇÿ K. T. A, COUfr. oper. O R IG E N . 1 . 1. pag. 46. Edit. P aris.
fjii&vcç, ad morem Judæ orum , adjurantium eos, qui vers
tautem rogati reticuerant , quosve ad obfequium adigendi juis ipfis er3t ; qua quidem audita nbfecratione haut (ecus æ:((\i naretur alter, ac fi jusjur. ipre cor cepiffet e). Cu- juiîs confVetudinis memor exiftimatur nonnullis f. ponti- fe:;x, ubi Servatorem adjurat, ad Llfas Judaeorum crlmi- naitiones nihil refpondentem; fic adduCturus eum, ut pa l a m fateretur , ipfe ne effet o Xçtçcs , o viqs tS M .atth. XXVI. 6 3. ubi fimul ex auctoritate muneris fui jus relligiofe jubendi adrogaffe fibi hic fynedrii coryphaeus vi d e r i poflit. Pofferior hic fignificatus rë cfyçxlÇetY pro p i u s accedit ad rem præfentem, de qua nos verba faCturi fumus* Alias vocabuli acceptiones , ab inffituto noftro a l ie n io re s , non m oram ur; verbo monuiffe contenti,va riais fubeunte vices in veteri ecclefia ordine rœv E£cçki-
, quibus temporis progreffu nova injunCfa fuere mu ni a , usque adeo a fignificatu originario recefllfle ro è£oç-
xJ&etv, ut ililo ecclefiaftico idem aliquando fit, ac ro k«t- viX*** V KXTrixl&v, quod eft viva voce, per quaeftiones
& refponfa, Chriflianse religionis elementis imbuere ru d i o r e s , qui ad ecclefiam modo accefferant; haut dubie q u o d , ceffante miraculofa dote adjuratos ejiciendi dae m o n a s , quæ primitus exorcifhrum fuerat, hi in ecclefia o rientis Kotrnxvrocl effe ccepiffent /).
§ } l
Eïoçyjzcù, koct' è£ox>iv fle diClf, nobis heic funt, qui
peculiari r it u , inprimis adhibita Divini nominis
invoca-A 2 t i o n e ,
e) Confer II. GRO 7 II Comment, ad M attb. X X V I . 6j.
f ) De ordtne Exorciftarum in ecclefia veteri, horup.que circa catechumenos, neophytos & baptizandos officio, ton- f e r Celeberr. D:ni P R Æ S ID IS D ifjert.de Exorcifmo l’a- ptifin. Cap. /. if. 9. & Cap.IL / / . i t n .
tio n e , malis fpiritibus praecipiebant , u t ab hominibus „ quorum oblidebant corpora , recederent» De antiquiffii-
mis coetus Chriftiani Exorciftis, q u o ru m , dum miraculo»- fa adhuc durabant parce, circa obfefTos itidem libe:— ra n d o s verfatam fuiflfe o p e ra m , e patrum (criptis prifeis.- que annalibus nos edocent pafiim hiftoriæ ecclef. condii- tores , dicere jam non vacat nobis, qui Judaeorum mo*- r e m , no n omnino ablimilem, paucis adtingere con/tituïï— mus. Id vero exorcifmo huic Judaico antiquitatem d e r o gare v id e tu r, quod aliquod ejus veftigium in Hebr. codii- ce vix deprehendatur, nec v e r o , quod s^oçk^Sc>v adpella - tioni plane refpondeat, illic reperiatur vocabulum. V e lit fortafife q u is , cum A N T . v. D A A L E a j , c o m p re
hendere eosdem nomine O ' n s n , quorum in flitu tu m , in ter alia magica & fuperftitiofa , Deut. XVlIf. 11, f e v e re prohibetur. Sed vero proprie propiusque huc non facit iftud a verbo 1 3P! participium , quemcunque in g e n e re notans incantatorem , qui, certa vocum & m a gicorum carminum m uflitatione, admiranda quævis prællare fe polle venditabat b ) î quam in rem metaphraftæ huj. I. ta ntum non omnes confentiunt. Ceieroqni C H R I S T . S C H O E T T G F .N I O c) placuit, idque, u tn c b i s videtur, non im m erito , rès è^oçKi^cèç compledli nom ine roov
t r v - ' b y i . Q uarum vocum prior a rad. G U S S E -
T 1O d ) in te rp re te , dominum n o ta t, vel in genere eu m * qui quocunque modo rem aliquam penes !e ac in promru h a b et, ut eam in u/um attunlem educat t adftjpulantibus
S T O C K ÎÛ , C L O D I O , R E C H E N B E R GL R O , ceteris.
Pofle-a ) Di(J’rt> de divinPofle-at. idoloL quPofle-am rec en fit Pofle-am vide in
Biblioth. Selefta, Tom. X U l p. zzo je q . b) Vtd. C L O D II
L e x Selett. & J. G. C a R P Z O V II Adpnr. H t ft C ri t. p 7 4 4 .
r ) Hor. Talmud, ad Acf% X I X . p. 474. d ) lu Comment*
E X O R C ïS T Æ . *
f - — — l~l---—---- “--- i --- ---- --- ■ ilPolterior autem ( O W )u ti I.c .m o n e tS C H O E T T G E N iU S ,
v.w.ecr ïfcoxw nom en rsTçccyçoiyyccrcv, quod eloqui n on
aauli funt .Judæi j cujusque nominis Sacrofanéti abufus ffiuperftitioiis adjuratoribus Judæis receptifïimus perhibe- ttcur* Neque ramen dubitamus , latius & iftam adpellatio- im em pertinere ad alios itidem , qui peculiare cum D e # (co m m ercium fibi adrogabant.
$. III.
Semet in S. Cod. G r. N. F, legitur E^OPKIETOPÎ imomen A&* XIX. 13. Enarrans hoc capite L U C A S g e - (fla Pauli Ephefina, pofteaquam & diutius in fcholis ejus (civitatis inftitutos ab Apoftolo Judæos atque Hellenas ^Afiaticos, (V.8, feq q .)& patrata ab eo illullria miracula, (('%«^Fcr/«v puta , extraordinariorum Spiritus S. charifma* it u m conciliatricem, v. G. miraculofam itern fanationem im o r b o r u m , malorumque fpirituum ejectionem , v, i t . 12.) ccommemorafier , lubnedlit hiftoriam rwv Iaftccl&v !%oçKr~
e.9uv, v. 13, fq. q u i, in liberandis hominibus obfefiis, Pau
llu m æmulaturi, proterviæ fuæ ac y.cc'm^v,kIocs dederunt pce« mas. Licet autem antegreffa ppauli miracula fimiis iftis (dederint anfam & præfentis conatus f u i, & novae in no- m iine C hrilti malos genios adjurandi forma; : O^yl^oysv,, iï n q u i u n t , vyas rov bjaSv (per J e ju m , in Græca jurandi Iforma fubaudiendo ante ndcuj. h s , quod expreffum vide iMatth, V. 35.) ov 0 IIocvÀos xYjçv<T(7ei' illinc tamen non tu t o quis collegerit, Chrifti & Apo/tolorum, divina virtu te ohfeGis fuccurrentium» imitationem male fanam male* que ledutam Judaicis exorcifmis illis primam dedifle o- riginem. Imrno contrarium ex I. c. erui facile poterit. Siduntur heic nobis pauci è£oçKt?cc) de multis : n v h (
g-7 ITCC , C l t S t 0 'TOLVTES', V« I 4 . ) U g-7I 0 TûOV lOùV t ^ O Ç Y J Ç b V t
quidem roy Treçie^oytvccv, feu qui obambulare regio nem & h u c iliuc vagari fveverant. Loqui nobis videtur L U
-L U C A S de genere hominum , iis temporibus locisques n o to fatis ac frequenti. N im iru m , pro facie deformi e c — clefiæ Judaicæ , jam diu ante hæc fuperffitionis erro ru m — que multiplicium nævis fœdatæ, ætate Apoftolorum n o va res non e r a t , circumforaneos impoffores & agyrraîss ejusmodi regccrtigyiocv p ro fite ri. & vel maxi i e artem fu gandi dæmonas. Id genus hominibus vix aptius eiïe th e a trum potuit, quam Ephefi, ubi adfuifTe Judæos e x o r c i« ftas 1. c. tradit hiltoria Apoftolica. Fuit hæc minoris Afias: metropolis olim vanitatis ac fuperflitionis præcipua ferles- N ota funt ex HESYCH IO E(ptaioc y^tx/jifxocTx, hteræ
pbefie a ) y de variis magicarum artium nofulis : c u j u s «
modi erant vrnjrvigM , (pvKocKTygicc non unius generis, & c.. incantationum inltrumenta* q u æ , cum nullis in n ite re n tu r cauflis naturalibus, dementiæ pariter atque impietatis« extrem æ damnarunt in fcrlptis fuis pafïim antiqui eecle— fiæ Chriftianaer patres. H is, quæ de Ephefioruin cWJcw—
fjiovlot dixim us, fidem faciunt memorati mox a L U C A v.
19. et toc 7reçleçya. Ttçct^ctvTeç , qui curio/a trabia rant y
h. e. magica. Q uo fenfu 7reçlegyoy fAotyyuveluv, item que
TreçieçycTèçocv nvcc ovvupay^ adhibet G R EG O R . NYSSE-
N U S b ) , ubi de incantatione Bileami verba facit. A c c e d i t , quam fignificat Lucas, id genus hominum in ea u rb e frequentia, & copia magicorum librorum , (t m
ßißhsov, ) quorum computatum pretium confecifie dicitur dçyvgîu fj.vçidbcts 7ièvre' quæ quidem fcripta, tamquam
priftinæ luperftitionis fuæ rnonimenta , conveéta in u-n u m ,
a ) Ephefia Grammata illa , quæ fe rm e in proverbium a b iere, etiam SAL. D E Y L lN G IO interprete, Obferv. Sacr* I \ III. p. 317. nihil Junt aliud, quam magic æ voces fubobfcu rse, quibus Juperftitiofi homines utebantur ad Dæmonas pro fligandos , ad pellenda fa jcin a , curandos m orbos, Cfc. b)
i m u m , publice combufierunt Ephefii cives, prævalente jjiam evangelii veritate , quam inculcaverat, opportune drfllverfatus ibi , Paulus. Denique quam tenax idoloma- rmiæ fuæ fuerit Ephebum vulgus, præfertim in vindican- cirtk) cultu Dianæ , (rfc peyccÅris Seocs Açré/xiiïos 9 v. 27. fOeq.y cujus Ephefi delubrum erat toto oriente celebra- tuifiimum , ad calcem cap. cit. nos edocet Lucas; lia fa mnen , ut motus a Demetrio , argentario fabro, eeterisque aairtificibus, (tv%v/tcmc, èçycxTcus,) tumultus non obfcure f p r o d a t , hoc hom innm genus religionem fuam menfum tt'fTc ex fuopte emolumento & quæftu. Nimirum , quia cc:um ipforum èçyù<rlu ^ èvncçlcc non fatis bene convene- ira t concio P A U L I , 7\éyovrcs , c n hr) Sec) ci iïtcc %«-
giœv yivcfjtevoi, v. 26. hoc majori cum vociferatione ceJe-
ibrabant in præfens rtjv ^eyccKeicrviru Dianæ Ephefiæ, ceu irationi flatus fui oeconomici adprime confentaneam. Ne- cqjue immerito fufpicari licebit, artem fibi fatisquæftuo- (famy religionis prætextu , tra&afie etiam modo didos 7rûv veçieçyuv prseftigiarumque magicarum cultores. C on fier item exemplum fervæ PythonifTæ Philippenfis , rirrr « çyualccv ncAr/v 7ïctçëiyj? rois kvçÎcis o tvrrjs
,
fuxvrevcfuevri,
*A d. XVI* 16. ip , feq. : ubi videre eft , ceflantem illius ll ucri fpem inprimis fuifle in caufia, cur domini Pytho- mifiæ coram magiftratu detulerint Paulum, & tum quoque !t urbam adverfus eum concitarint.
§. IV .
Exorciftæ, qui, fine fperato fuccefiu, magnoque cum irralo fu o , improbum genium expellere nitebantur, tefle -LUCA v. 14, tjcctv tivfs vio) ZKETA I s s e tis c c ^ ie q to x *1rrcc. Pro rives BED A , codicis cujusdam varietate in- d u d u s , legendum maluit r m s , ut ordo fit & fenfus : ^7rrofc viol rivos ZxevSt, Nobis vero ceterorum codicum in vulgata ledione confenfus hoc pluris faciendus cenfetur ,
quod & aliis paflim locis frequentetur illud, ubi p e tr- fonarum fit m e n tio , quarum numerus q u id e m , at n o n propria nomina exprim untur. C onfer A Ö . XXllI, 2$. ufod
2vs Tivh TCCV MOCTOVTOCrÇXWV 1 & Luc. VII. Ip. ubi Jvo T4V&* rav fxcc^YirZv IÛ006W8 occurrunt. Quibus locis indéfinitu v n ?is Ii mi liter homines arguit, quorum v el non faris not;a,
vel faltim non addita funt nomina. (Si cui autem t)s no>n om nino neceffarium heic videbitur, q u in , integ ro m a - nente fenfu, abeffe poffet ; referri facile poterit hæc f o r ma inter frequentes pleonafmos pronom, illius indefinit», lingvæ genio ufuique profanorum confonos.J Pater ip f o - Tum dicitur 'L-mvoLs , Judaei hominis nom en <, illi p o p u lo fuperiori ætate non infvetum , uti videre eft I Chron. VL. 13. II Sam XX. i. Neque eft, quod a conftantiorl fcrfl- ptione illa recedamus, H IER O N YM UM fequuti & M f c r . quaedam exem plaria, quæ 'Zv.evoi habent ; quod & notav it ad h. 1. NIC. ZF.GERUS. Nominis aurem Hebræi Græcai- nicam non effe originem evni th creuccgeiv, me n o n m o - n e n te , quivis intelligir. C onvenienter feriptioni rS 11. c c . , erit JLveevois , folita literarum enallage Græcaque terminatione admiffa, a rad. vel J73WJ ju r a v it ; quo d & egregie confirmat Syriaca mefaphrafis, quæ m u ltu m fidei m eretur & auctoritatis, Act. I. c. per itjDtP Grae cum illud efferens. Itaque hos non m o ram u r, quibus vel, con tra Hebræi nominis feripturam , ZnevcZv arceffere pla cuit a y w vociferari y v e l , réclamante infuper ipfa feri- ptione G ræ ca, a fljy prœcepit. Zten/Sv hunc I&J0ucy ciç- y/eçèct ( Judaeum f. Judaicum Pontificem , quom odo pas-
fim effertur adjettive Is&xia yvvij , &c.) facit Lucas 5 quum aliunde vix c o n fle t, Scevam aliquem fummo Sacer dotio functum fuiffe. A t vero facrum hocce munus ec- clefiæjudaicæ honorificentlflimum, quod, ex Divina infti- tutione,per totam vitam ab uno adminiftrari debebat,perver- fafequioris ævi ambitione pluribus extra ordinem obtigiffe,
Haitis aperire videtur tum profana, tum facra N.F. luftoria* C o n f e r Matth. II. 4. ubi, Chrifto nuperrime nato, Hero- dies dicitur Tuvctyccyäv 7tocvtccç rès Aç%ifç&ç Kj y^otpy.cc-
tiH ç. k. r. A. Ex quo videl. respubl. Judaica, Romanorum
fuubjeéta imperio , fui efle juris debit, Procuratores con- cefTam a Cæfare poteftatem fummos conffituendi Pontifi c e s , & in eo rum , qui deceflerant, locum novos ex ar- b iitrio fufficiendi, ita in abufum vertere coeperunt, ut, quui muneribus ampliflimis & largitionibus benevolentiam ipiforum & favorem aucupati erant, ad pontificale fafli- giium eveherentur; qui dein ab officio, quamcunque le- v iiorem ob cauflam, rem oti, (fortafle, quia grandius de- tuilerat pretium futurus ante diem fucceffior, )
v e n era b ile nomen jure quodam fuo refervare fibi potue- rujnt. Quorfum accedit, (i SELDENO quMem, in hifce v e rfatiflim o , fides habenda , quod dçyjeçêis didi etiam fuierint, quibus, ob majorern dignitatem & propinquam c o g n atio nem , fpes erat in pontificatum ex recepto jure futccedendi, etfi nondum illud munus geffere ; uno ver b o : 0701 y\7uv Ik ywxs riçxieçccmKts , ut cum LU CA lo q u a m u r , exA & .IV . 6 . Id equidem certius exiftimaverim c u m G R O T I O a) & H AM M ONDO b ), O 'jnijn few capita ephemeriarum XXIV, (II Paralip.XXXVl. 14.)
rous 0 , açxcvTccs tZv leçéûov , & JOSEPHO, quod pene
i d e m e f t, dçxteçluç adpellari; ex quorum numero forte t u n c temporis fuit Scevas.
§. V.
U t regrediamur ad Excrciftas, fiftuntur nobis I. c, J u d æ i illi, circumjacentem Afiam ftrenue percurrentes, iptamque petentes Ephefum ; ubi domum quamdam in- grefTi , offendunt hominem oMefTum* Haut dubie toti
B m
a) In Comment* ad M at i t . IL 4. b) Comment, ad
in eo fuerant hi homines , ut malis artibus prseftigiisque c irc u m v en tam & in admirationem converfam rudem cre- riulamque plebem , quae nulla re efficacius , quam fuper- fti tio n e , d u c i tu r , in fuas pertraherent partes , &, quo fi- bi cunque volupe f o r e t, impellerent. Perfentiffe v ero jam videntur , nihil amplius valere fuas incantationes & portentofas offucias, ex quo Paulus ibidem , indultu & au&oritate Dei O . M, , vera ediderat miracula, de qui bus fupra di&um. Q uem quia inter haec in v o c a n te m , dubio procul , audierant efficaciffimum J E S U nomen , ad quod illico trem ere malos quoslibet genios > non line livore, viderant ; hi ad eos abigendos fimiliter adgrediun-t u r CVCfJlCi^eadgrediun-tV TO CVOfJLCC T8 Kvçliadgrediun-t Iyj(T8 , five TCC
TTVPU-fj.ccToc ree 7ïcv/]çcc cçxlfav rev IrçaSv* quem tamen haut
fatis n o rant , faltim non agnorant vera fide. Qui vero temerarium aufum fequebatur, infelix e v e n tu s , fic juben- te provida fapientiff. Numinis cura, eo maxime tendebat, u t Ephefii ceterique, qui prius agyrtarum artibus haut leve pretium ftatu eran t, vel ex hoc dilcerent exem plo, nihili prorfus effe faciundos præffigiarum ejusmodi archi- teélos , etiam quando ore impuro circumferunt fanftiff. Meffiæ n o m e n ; cujus quidem abufus fuperftitioforum cul pam tantum abeft ut im m inuat, ut adgravet potius. N egotii exitum a L U C A graphice depiftum vide v. 15, feqq. : ubi v id e m u s, a n alo fpiritu, miferum hominem obfidente, qui vel invitus divinam ®eav$çcc7r8 virtutem fidumque Pauli minifterium agnovit , fusque deque habe ri iftos Pauli fimios ; & ab obfeffo homine oppreffos, ad- fe<ffos vulneribus,peffimeque habitos, edo m o illa aufuge
r e : qua re (ibi cognita , a d to n iti, qui habitabant Ephe- f u m , l&ÏÏcuil Ts Xj in u n iv e rfu m , laudibus, uti par e r a t , nomen Chriffi amplificabant.
f. VI.
U t cetera toôv åxipovt&hTav e x em p la, qu o ru m ,
era hiftorla te fte, feracior fuit ætas apoftolica , ita præ- fens hiftorioli rë ccv$çoc7ïü , iv oo yjv to 7Tvsvfjoi to 7tov.y\- çcv , V. 16. ( tö 7rvevfj.ee 7T0V- tXOVTCS, V. I $ ) plurîbuS
momentis ac circumflandis fuis arguit non exhitenfiam m odo malorum fpirituum , fed & aétu exercitam in cor pus hominis 3gendi potentiam ; quidquid demum ogge- rant audaculi quidam & in Hdetn hiftoriæ evangelicæ la tis injuriofi feriptores, qui vel maxime objeßionts corpo
ra/is veritatem vocantes in dubium, luculentioribus e-
jusce rei exemplis ac teftimoniis eludendis omne im pen dunt ingenium a ). Sic vero novum detexifie fibi vifi lu a r errorem 7Tocvhpcv in confueta acceptione rôov too
TiyevfjtccTcc 7.rovr^cc £%cvtûûv , qui quidem, hyperbolico JuJæo-
rum loquendi g en ere , re vera non fuerint alii, quam in. fani quilibet aefu riofi, mente capti, epilepfia denique aut melancholia laborantes, aliove quocunque graviori m o rb o , {^oufjiovofxocviocv v o cant,) cum furore mentis & mi r a contortione corporis juncto b ). Enimvero fie potuit B i _______________ morbus,
a ) In his fu n t BECKERUS , V a N IN U S , uterque
BASNA GIU S, G O E L IK E N IO S , van D A L E , cet. b)
H aut equidem negaverim, præeunte L IG H T F O O T O Oper. 'I01n . I L p . j4 0. , Judæos aliquando vehementes infolitosque morbos malis fptrittbus a d tn b w ß e, ipfosque fo r (an obfeßos, oh quamdam /ymptomatum fim ilitudinem , ab epilepticis aut furiofis v ix la tis ubique dignofeere potuiße. Nec tamen adfentiri lubet SAM. B A S N A G IO , in E x ere. Hifi. C rit. Z f , qui ejus prem it ve fligi a , recentiori cuidam Jcnptori fwn incelebri , G. D . K Y P K E , Obf. Sacr. lom . I. pag. qui malum fp iritnm Sauli in ter morbos itidem referre non dubitarunt• Q u i vero eo progrediuntur te m erita tis, u t , argumento vel ab impoßibili Jpirituum in corpora opera tione , vel a deficientibus hodie Pcuftcvfå/xlwv exemplis , pe tito , fidem biftoriß evang. de obfeßis, quibus opem tulere S erva
-J U D Æ I
i..—-in.. ■ i. >■
morbus , t i t , manens in prsefenti exemplo , cum laud.
D E Y L IN G IO loquar, exorciftarum adlocutionem a ud ivis-
je , & intellexifje ; potuit refpondere, ratiocinari : C bri- ft urn a t que Paulum aq novi t ; utrum que la u d a v it, Z ?, cal culo diligenter fubduclo, ab impofloribus adcurate d iflin xit. (Tcv P/jc-Sv, in q u it, ytvacrkea, ii rcv llauAcv f7sl^ocfxca' v/ueis iè rives èçéj v. i f . ) Q ui s præterea c re d a t, in q u it, homi nem unum , aegrotum, feptem v i r i s , qui alios prælentes plurimos procul dubio habuerunt, naturaliter prcevaluis- je C) ? (x.oirocxvçievGccvTcc hyyccu kut ccvtcov, v» IÔ.)
§. VII.
N e exfpeélaveris heic a no b is, B. L . , plenam exa- élamque Exorcifmi Judaici hiftoriam a primo inde tem po r e , quo inter reliqua gentis inftituta receptus fit hic ritu s , quem Apoftolica adhuc aetate fervabat p o fle rita s , anti quae traditionis m o ru m q u e ,a majoribus acceptorum , te* naciflfima. Et fane temerarii fufeiperemus id , q u o d , de ficientibus hujus antiquitatis m o n im e n tis , nefeio» u tru m ab alio, nobis i n f t r u â io r e , prceltari queat; fi certiorem adjurationum illarum originem invelligare niterem ur. Id unum equidem confidentius adfirm o, quum S. hilloriaV . F. , quæ de Judaeorum moribus & inllitutis a g it, m entio nem exorcifmi nusquam faciat, inter reliquas gentis ce rimonias , Divina inllitutas a u élo rita te, locum ei te m e re n o n effe tribuendum ; n e c v e r o , admifia ejusdem hum a na origine & inftitutione ,hanc a monarchiae Judaicae pri mordiis fatis tuto derivari. Praedicat quidem ISIDORUS, fed n o n p ro b a t, in primo ordine & m inifterio eccleßue eße
E x o r -Servator & difcip u li, jollic ite n t, ca veant, n e , in regulas jnftiZ interpretationis infeliciter im pingentes, violentas D i. vinis oraculis in fe ra n t manus. c) (jb/erv. Sacr. P . / / . p* 3$o c f j 8 $ .
E xurcijlas fecw dum officia, qu<e in templo Salomonis erant äifpofita, qudc pcflerius ab Ej dr a funt difpertita ; &c. a).
FL. JO SEPH U S b) illi forfan rei iecifle videbitur fidem , de Salomone hunc in modum Ioquutus : 17« ^ *
di ccvrcp , in q u it, o Qecs rv\v xocroc tmv Hcufucvw
t Py v‘/jv , i i s c J (£ t'A « « v IL $epcc7teicAV rois ccvS partas. T p *
->y / ? » V ' ÿ / c
Tins fÇcçv.ûoaeciX' VMreAetrtev , ois evag/jievoc roc ocu/xovioc , ops fjoixir f V a v f A S « v , iy^iûûxaai c). Sed vero haut aeque fi dus ubivis eft hic hiftoriæ Judaicae c o n d ito r, multos paf- fim errores rtccrçcrtctçocSöm s, ex more fuæ gentis, cupi de amplexus. E rat namque communis Judaeorum, per fallacem traditionem haufta, opinio, Salomonem, cujus ingentem fapientiam Divinæ propemodum æquiparant, n o n folum in animantes &c. res creatas, fed, ne quid defit, in malos etiam fpiritus, fingulari prorfus ac mira inftru&um a Deo fuifie vi atque potentia, eosdemque adeo pro lubitu abigendi artem probe callulfie d ). Et quamvis ipfe O RIGENES e ) y nimium praeceps aliquando incerti rum oris fe&ator, fcriptos a Salomone Exorcifmo-
rum libellos J ) ad fua usque tempora confervatos per
h ib e at;
a ) Vid. S. B A S N A G .E x erc. H ifl.C rit. p a q .fy i.u b i
Ifidori errorem brevi , fed / olida > crifi perflrinqit. b)
A n tiq v . Jud. L ibr V I I f cap. I I paq. m. 257. c) Nec diff en- t i m t BED A. A L C U I N U S , AMALARIUS, D el R IO ,
CORN, a L A P I D E , cet. Confr A. RECHENBERG. Hie»
rolex. re a l p. 161. CALOV. B ib l.N . T iü u fir . p 289* d) Vid. EISENMENG. Entdecktes Judenthum , ubi plurima de Salomone commenta Rabbinorum, multo fiudio colle fta^ videre eflpag 440, fcq. confr t f JOSEPH./, r. e) T raft. X X X V. ad M atth. X X V I . 63. f ) Hujus libri mentio fit etiam in JOSEPH! Hypomneflico ; unde nec pauci veterum ecclefue patrum , cum O R IG E N E , Salomonem fecerunt ExorciImi Judaici au f t orem, cujus quemdam de exorcifmo- rum form ulis librum a pofleris Ju d fiis fervatum > magne*
J U D Æ r
hibeat; hæcce tarnen inter fabulas & deliramenta Judæ o- fum , temere olim crédita > fine hæfitatlone referimus. H. G R O T1US g) jufto licet liberalior, follemnes adjura tionum form ulas, in nomine fekovce, &c. quibus u teban tu r Judæi. a Salomone manajje, largiatur 5 fie tamen, cu m
J U S T I N O , fVattiit, efie fuperftitiofas illas impiasque con
jurationum a r te s , Gf exorcifmos adverfus dtemonas om nis- que generis morbos, i nß i tu t um a gentibus deductum, non origine Judaicum , nedum Salomonæum. E t id quidem
ex P L U T A R C H I , PORPHYRiI b ) aliorumque tefti- moniis l i q u e t , fuifle in paganis gentibus baut exilem Jom-
/.icvtÇofJùvGov num erum j atque in fanandis iis, poftquam ,
adbibitis naturalibus remediis, nihil profeciflent incanta t o r e s , poltremo implorafTe auctoritatem opemque princi pis illius (jcufji&vcç, qui reliquis inferioribus praelidere v u l go putabatur i ). Quia v ero de prima exorcifrni huju s apud Hebræos a1 ta te certi nihil fuppetit ; atque id faltim
ex
que cum fr u ttu aliquando u/urpatum , im m erito credide runt. D iu vero etiam poft hæc a g y rta s, m agicarum a r tium alum nos, Salomonis auttoritdtem n e fa riis fu is nugis prœtexere non verecumlatosy prodit E Y M E R E R IU S in d i rect. inquis. , ubi, tempore Innocent'i V I P apæ , publice da m natum r e fe r t combußumque quendam magnum & gros*
fum librum Daemonum incantationum , in VII partes dis tributum , cui fit. Liber Salomonis j in quo erant feripta nefaria quam plurima, fieri daemonibus folita. &c. confr.
F A B R IC , ad Cod. Pfeudepigr. V. T Vol. I. pag. 176. Vol. IB pag. t o j Sy fe q. g ) Comment, ad Mattb. X I I . 27. b ) Vid.
G R O T , ad M a ttb . X I I . 24. i ) Communem gentibus banc epinionem exßitiffe cum fu d æ is , ip f i produnt P bar i f te i, dum M atth. X I I . 24. impie cri m irantur, Cbrifium 8k «e-
ß c c f a e t v r o c ê .a * j x o v i t * -f i t p t r j i v r f > , cc^ o v t i t w v
ex traditione Ju d aica, quam luam fecit JO SEPH U S, lo co fupra a d la to , colligere nobis licebit, non recens ad opta tu m ab ea gente fuifle hunc m o rem , q u in, Jofephi jam ætate , inveteratum omnino fuifle : fua fponte con- fequitur* fi a profanis & paganis gentibus ritum haufere J u d æ i, m erito referendam efle contagionem illam ad tem pora paullo remotiora. Sin autem ex adverfo quis con jectaverit , cum reliqua adjurandi confvetudine Hebraeis ufitata (§. 1.) , exorcifmum item circa obfeftos, in ipfa quondam Judaeorum ecclelia » citra xccko&xIuv, cœpifle, piumque adeo fuifle primitus atque innocentem, donec tem porum progrefTu, communia cum aliis pluribus popu li hujus inftitutis fata expertus, tetræ fuperfiitionis erro- rum que naevos contraheret $ nos haut multum repugna bim us, etiamfi, tacente hiftoria f3iblica, nihil deprehen dimus firmioris argumenti, quod pronum plenumque no bis adfenfum extorqueat. A t fi quis, eadem opera, per-r fvadere nobis v e lit, ab ipfis demum Judaeis, Palæflinæ habitatoribus , ad paganas gentes quaslibet , enixiori aemulatione quadam , transiifle exorcifmos ; vereor, ne null3 ferme præfto futura fint rationum pondera, præter narrationem ORIGENIS , qui audior eft, tantum non ubique in paganorum fjayiKoiç anyyt-K/Jtfxccoiv^ & vel maxi me ev too v.ccTST.cx2 eiv iïccif/cvccç , ufitaram fuifle i7ily.Xv\<w T# ©fS A@Ç0&0C/U , ÎC) Ter ©f£ IO-OiXX , Xj TÜ ©fg IcCKüoß. K.
r. A. A) quod quidem, fi ita omnino f u it, aliunde, quam
ab Hebræis, arceflendjm n em o duxerit. §. V I R
Varia ad arcendos malos genios adminicula, & prifea State , & fequiori , invenifle hbi vifa efl hominum late dominata fuperliitio a)* E x Judæis olim qui putabant,
natu
-k ) Contra Cel/um IrbrJV. pœq J27- tf) P L U T A R C H U S ,
naturas viribus & humana quapiam arte maturari poffe fu gam daemonum, juxta ceteros r i t u s , ejuscemodi remedia quaedam adjurationibus fufs addere I v e v e ru n t; quibus ob- edienter cedere fi quando vifus eft daemon , pro vetera torio aftu fuo nihil egit aliud , quam ut dementiæ cra/To- rumque errorum majora caperent increm enta proni ad fu- perftitlonem mortalium animi b). Cum multis e gente fua aliis communem FLAV. J O S E P H O credulitatem ar guit e x em p lu m , quod in A n tiqq. fuis iaudat, expulfi dae monis per r o v oocKTvhtov , e x o v r o c T *<Pçotyï<h $t£ccv ,
àv vjréoef^e ZoAc/xwv' k. t. A. c). Hanc plantae oujus- dam ra d ic e m , cui cedere daemon credebatur, plenius a- lias defcriptacn , com mendat idem a u d o r , fimul often- d e n s , quemadmodum fine vitae periculo, quod in terd u m confueuerit ingruere , colligi poflet d). Q u a m quidem hiftoriam vel ideo adduxifie J O S E P H U M , qui religione Judæus tantifper haberi v o le b at, no n im m erito fufpisatur
_____________________________ _______________ • a n t.
fi m i lis , qui profliget ro iïcufxovicv. Sic eumdetn in finem a lii
balnea, fuffumlgatlones, linimenta, aliam ve id gem it ad-
hibuere medicinam, Nec fa p im tiu s fuum illud A v e M aria,
fa n d o ru m reliquias aut imagines,agnos DEI,falem o!tum -
ve facrum , t f c . adverjiim daemonas exim ie v a litu r a , fuper-
/litioj'és plebeculae, commendant Papie ohe. vid. D el R IO ,
D i sqq. M ag. L i hr. VI. Cap. 11, qv. III. Seïï. I I I f I I I • b) A c cedere potuerunt e tia m , quod fufpicantur non pauci , m u lti• plices in hoc negotio impofturee I f fraudes exor ci f t arum , ad fim pliciores deludendos utentium opera I f a rte illorum , qui
furorem ray £cafxovtgcfj.èv(w p ra Je fe rr e callideque im ita ri didicerant• Sic autem ab ejusmodi malo liberatos JeJe , ex p a llo , m e n titi, fidem bijee pr&fhgiis ipfisque exorciflis au ctoritatem facile conciliarunt.c}r.]0 . L I G H T F O O T . Tom. II. pag. 324. c )L ib r . V III. cap% 11. d) D e Bello Ju d , Libr.
A N T . v. D A LE e) , ut fic miracula Chrifti elevaret, ta c ite innuendo , ipfum cum fuis difcipulis ad dæmonas eji ciendos fingulari quadam & prorfus Divina vi & auétori- ta te non opus habuifle ; praecipue cum confulto quafi addat , ifthoc , per radicem (ô o c m ç o c s, medelæ genus apud
fu o s tribules frequens admodum eßef). Præter herbas au
te m , in opem obfefibrum adhibuerunt quoque Judaei ex- orciftæ fu /fït u s ,item que ligaturas', quorum ethnicizantem ufum Ij'yphoni Judaeo exprobrat JUSTINUS in dial. J HÄ7 fjitv rct i in q u it, ot v/xav Irto^iStu rîj rt'XvtJ, w<r- 7reç X) roc è'Bvti, xçûo/jcsvci ë£cçxl£a<Ti , Xj Svpictpocai pcj kaé-
rocSser/xas xçôùvreu g). Hæc aliaque id genus delirantium
inflituta diu polt tempora Chrifti & Apoftolorum duraf fe , fcriptores Rabbini & obvia paflim in Talmude exem pla haut obfcure indicant h ), quam quidem , in daemo nibus excantandis arcendisque , ejus gentis vanitatem colligit H A M M O N D U S ex harum rerum fa<fta mentione in form ulis, quibus ollm , Chriftiana facra ampleélentes, Judaifmo renuntiabant » quaeque exftant in liturgiis eccle- fiæ G ræcæ: Teus yoyr&cus, rcîis h nuceus, ^ ro7s ir?-
Çiocfjifxccri, fcj ro7s Ç)vÀccx,rt}ç!ciS ccTrorccaao/jieu i). Inter hos
autem impuriflimos ritus, queis mira vis & efficacia in- efife vulgo credebatur , nec penitus obliti funt exorciftae vel nominum Divinorum k ) , vel ipfius nominis Jefu,
C quod
e) D iß. cit. de D ivin a t. Idololatr. f ) Anttq. Ltbr. VIIT. cap. II. g ) Pag. 57/. h) Cfr. JO. L IG H T F Ô O T /. e. & pag. 366. Locum fimilem «cTanchuma Bammidbar Rab-
ba ftfp e d ita t CHR. S C H O E T T G E N . in Hor. lalmud. p.
u p Cf 24S' Sic fec.poß ». Chr. III. plurimos in Judæis fuifie
exorclftaSi sfjntvèm>Tcts,{exJufflantes,) excantantes dæmona,
perhibet FRID. S P A N H E M IU S, H iß. Ec c le f. p. 342. i) Vid. Comment, p. ?$. k ) ORIGEN, contra Celfum Libr. IV , p. /27.
i s i y D Æ i _______________________ quod non folis Scevæ filiis in o re fuifie, produnt incanta tionum quaedam exempla ex iis , quæ ex utroque T a l mu - de collegit laud. L I G H T F O O T U S /) ; q u i, pluribus id genus inftitutis in medium prolatis , de Judaea gente ita fatur t V ix erant in toto terra ru m orbe, quibus am uleta,
carm ina, infujurrationes, E X O R C IS M I, at que omnimoda incantationes in ulit magis ejjent & deliciis,
§. IX.
U trum remotiori aetate , dum floruit incorru p tio r Judaeorum ecclefia , locus fuerit datus pio atque inteme rato in daemonas oblidentes exorcifmo , non minus a ma gia & fuperftitione , quam ab omni fraude vacuo» quo SS. nom en triunius Jehovæ ad propulfandos fpiritus im puros efficaciter invocatum fit , ab eruditis in utramque difceptatur partem. SAM. B A S N A G IU S a ) , cum plu ribus ofjio^riCpois b ) t confidentius adfeverat, ante Cnrifium
neminem ejeci [Je diabolos. M iracula quidem p lu r im a , i n
quit , in V T . objiciuntur ante oculos. S ta n t aquarum a -
€ ervi y non Jecus ac montes (olidiffimi ; velabuntur flumina montibus arduis ; cocio r u it ig n is; m ortui rejurqunt ; cet. pulfum vero ullum dæmonem, non legimus. Q uo ingenti fane miraculo Chrißus ('Matth. XII. 28*) colligit, regnum V e i ad Sfudœos jam perveniffe. Sicut vero ex adlegatis
ChriRi verbis neutiquam faris firmiter concludit B A SNA G I U S ille una cum L1G H T F O O T O , Servatorem omni um primum daemonasexpulifle c): ita neque indubiam o -m niu-m
l ) L .c . confr. JU S T . Apolog p. 45. a } Exerfy IE ft,
Crit. p. f)2g, feq. b ) Quorfum pertinent JO . L I G H T F O O
T U S , oper. lo m . 11. p . j 2 q . é > A N I ’, van DALE de divi
nat idelolatr. c) Neque enim innuere id voluiße 1 c. Matth. videtur ipfe C H R I S T U S ; neque v e r o , f i quæ forent, ante C briflum , exempla eje florum d&monum, vel tantillum im
minue-m n i u minue-m confenfioneminue-m prominue-m eruere, qui cuminue-m J. C. W O L - F I O d ) ex proxime anteced. comm. 27. contrarium potius e lic e re non dubitarunt 3 olim u tp o t e , praeter deceptores Uros atque magos exorciftas, in Judaeis fuifie & alios, qui, n o n line S. Numinis impetrata o p e, revera daemonas eje c e r i n t. Quia v er0 inter percelebres viros intercedit de
f a f t o contro v erfia, deliderabis haut dubie, qua dirimatur
illa , idoneam ex hiftoriis audoritatem. Deficientibus for« f a n ex omni antiquitate probatis teftibus aliis > fu- p e rfu n t quorumdam eccleliæ Patrum teftlm onia, non o m n in o nihili facienda , quibus nitatur tantifper W o lfia n a fententia. A nte ceteros provocari m e r i t o poiTit J U S T IN U S Martyr , qui , contra Tryphonem d ifputans, ex ejeftione daemonum in nomine D E I , utq u æ Judaeo nota res fit & familiaris, colligit, eflie Chriftum v e r e Deum , liquidem in ipfius nomine eumdem C h ri- fiianl præftare potuerunt effedum : E/ inquit, è£cç-
yj£ot t)s v/uvv Kctrcc t ö ©fÿ A/3çccdfx, io ©fS laoaxK , ©fÖ Ic&xocß) )'(Iûû£ V7r0T0Cyri(7STCa (fc. TO iïcu/jtcviov.) &C. ej. Et ad liberatos quondam energum enos relpexifle videbi t u r I R E N Æ U S , ubi praedicat, AltiJJimi & Omnipotentis
invocatione, etiam ante adventum Domini noflri % Jnivatos homines a fp iritib u s ne qui[Jmiis & a daemoniis univerfis /).
A d haec antiquitatem pariter & illibatam etiamnum
reli-C 2 gionem
m inueretur vis ac robur prae[entis argum enti, quod e x ju is ejuscemodi miraculis deduxit ibi Servator optimus, ejje [e MeJ/iam ac D ei filium confirmaturus. Certe hujus rei veru ta tem arguebant & illa ipfa C hrißi m iracula, quorum f i - tnilia quaedam, fum m i Numinis au flo ritäte indultu, jam d im per Prophetas V . T . edit a fu erant. d )C ur.P bilol.& C r. ad A II. X I X . /y. e) Dialog, cum T ry p h o n e ffud. p j 7 / ,
/ ) Vid. C A LOVlI B ib i Illud rat. pag. 2%9. ubi plura in hanc
rem cumulantur patrum teflitnonia 5 quibus adde O RIGEN. Kontra C elfum , U h r. V, p. d/2,
g lonem fapere c e n f e tu r , quam profert O R iG E N E S , J u daeorum, ut in precibus ad DEum fundendis, fie & in ex orcizandis daemoniis, ufitata forma : O Oeos A ß g x x /x , ^
» Oeos I<txxk , ^ o ®sos \omw(3 g ). Cui aliam confim i-
lem mox addens , xftsœc y x ç ^ in q u it, o Qeos rS Io-^/jA,
tÿ o Osos tûov E@çcuûûv , o Qeos o kxtxtssvtûûTx s sv ty\
èçvÿ-çx S’tfAX7TYJ TûOV AiyV7TTlûOV ßxTlX lx >U T8S AiyV7tTi8S, 7toAocyjs ovo/ux^ereu 7rx^xAxfxßxvo/uevos hxtx $ou/jicvmv ti
Tivûov 7tovr\fiv iïwcc/jieœv h ). Nec tamen diffitendum, quin easdem hafee form ulas,quarum fie initio viguiffe puta tu r innoxius ufus, fecerint fuas improbi illi Judæi exorcifîa®, haut v e re c u n d a ti, in ter magicasexcanfationes fuas, San-
ftiflim i nominis abufum admittere profaniffimum. §. X.
laiïcücv Tivx §j£o§iuwv, fed melioris c o m m ato s, Inve
nire nobis videmur Marc. I X . } 8. Luc. IX. 4 9. ubi C h ri- ftum nomine roov fir adloquitur J O H A N N E S : E/•
iofxév riva h ( hri ) tou cvc/xxtI Ê& eyßxükovTX iïxi/xcvix , cs 8K «xcA&S« Yjfjuv' X» sKooÅvaxfjisv xvtcv, X. r. A. quod
in terd id u m v. fcq. improbat S ervator, inter alia fubji- ciens illud inftar xirtoAcylxs* Os 8x IV/ rx& tjjuxv, v?reg
r,jxZv fciv. Unde hunc hominem non do&rinæ evange- licæ adverfarium , quin potius a Chrifti Apoftolorumque partibus fta n te m , nobis fiftimusj quem vero prohibue ra n t ejicere dæmonia A poftoli, quod non effet ex ipfo-rum f) L. c. p. 527. Ceterum aUucinatur bate bonus il k Pa
te r , quod vim ejiciendi daemona pronuntiationi formulae exorcifttc£ , Hebraea lingva pera f f te , Juperßitio/e r e fe r t acceptam : ae praecipue quidem enuntiatis nominibus Za-
baoth Cf Adonai j quae vero a ffudaeis itidem incantatori
bus frequentata perhibent H . G R O T IU S ad M a tt b. X I I , a ii 1 que, b ) L. c.
r u m dodecade ac comitatu. Hic enim videtur fenfus efle v e rb o ru m : 8* cinoAaSei f/fxïv quse ut reddamus h. 1, noti
fa c ta tu r doftnnam f. religionem no ßram , nuila gravior u r
g e t ratio. Efle vero facile potuit hic nofter unus
tm v vel Johannis Baptiftæ, (quorum paflim in hift. evang.
fit mentio, ) vel certe ipfius C h rifli, cui fu e re , præter X I I dijcipulosi koct efyxrjv i t a d if t o s , alii num ero longe m axim o ; id quod vel adpellatione fua prodit Luc. VI. 17.
c%Aos /jLct$r\TMv d v r# , quum delectorum e difcipulis tZv ôm- iïer.cc, ès Xj octtcsoAus œvofjiocae, præcedat ibid. catalogus. A d
d e fJixSvTocs dvrs Ikxvùs cap. Vil. i f. itemque ccjtuv to 7TÅrj-
tjosTMv fxx^Y]TMv C. XIX. $7. E quibus potuit efle quidam,
J o h a n n i ceterisque apoftolis nec nom ine tenus , nec for- fan fidei p ro feflio n e, fatis cognitus; quem v ero intim e n o r a t Servator. Neque tamen multi erimus in circumftan- tiis indagandis, quas 11. cc. uterque reticet evangelifta : id u n u m ex Chrifli apoftolorumque apud Judæos, (& tunc q u i d e m , M A R C O te fte , Capernaumi, ) commoratione conje<flare aufl » exftitifle hominem hunc Judaeum : ex qua g e n te fuerunt, qui & audiere M efliam , & primi agnove r u n t ; v id e ra n tq u e,in te r haec, divlniflima edentem m ira cula, & præfertim daemoniacis toties fuccurrentem. C e t e r u m , præter apologiam ipfius Chrifli, quae hominem hu n c ap e rit temere delatum ah Apoflolis, invidis haut dubie & am bitiofis, (cfr A larci & Lucae, quae l.c. praxim e antece d u n t , commata, ) qui folis flbi dotem iftius miraculi rc- fervatam voluerint 5 melioris notae fuifle eumdem prodi d i t fufcepti operis fucceflus , f. vera daemonum in nomine
3 eju ejettio, quam xvrtTtTcu loquuntur Apoftoli* Si per
contaris, utrum ex peculiari juflu Chrifli hoc opus ille ad- greflus fuerit ; nefcimus iftud, & , filentio hifloriæ facrae p ariter & ignorantia apoftolorum indudfi, ea de re dubi tam us: certiores in te rim , indultu pariter & Divina virtu- | e manifeflati agnitique veri Mefliæ rem efle geflam : quæ
fuit & indoles exorclfmi in nomine Jefii Cbrifti a ) , proxi me poft ætatem apoftolicam , ab eccleiia verere Chriftia- n o ru m , miraculis adhuc firmanda, circa energumenos ad hibiti ; cujus injiciunt mentionem fcripta Patrum & eccle- fiae annales. Itaque,licet follicite d ifq u ire n sL IG H T F O O - T U S b ), qui fieri p o tu e rit, u t, non fequens Chrtflum, eji
ceret daemonici, V f , ejiciens daemonia, non Jequeretur Cbri- fl um t nobis non a d v erfetu r, conje&ans , fuiffe unum ex difcipulis Johannis, qui baptifmum receperant in nomine M ß ia e , illico venturi $ mox tamen fecedens in devia, mi
nime nos habebit fequaces, ubi lie in eodem Mejjiae n o mine hunc dæmonas ejecifle a u tu m a t, ut fa&um id neget in noinine j e f u N a za re n i, quem & Johannes ip je aliquam d iu , & dijcipuli ejus , verum effe M e ft i am ignorarint c). C
onfti-a) Formam illam : Ev tm ovo/accti in daemoni bus ejiciendis ( coni. Aci. X V I . /£ .) non fecus, atque in aliis m ira cu lis, v. c. in fanat i one civics Aci. III. 6. Ja lut ar i cum effcttu frequentajfte Apoflolos, m ir urn non eft. A d quod induxit eos, in t er a h a , pr omi([um Servatoris M arc. X V I . i j , fe q. Itaque P E T R Uù Vf J O H A N N E S , magno j a [ci tante Sy ne dr io : N 7rolcc ovvolfuet rj iv 71 cluo cvc/Accn i7somaare v/jids T&Tc; ire arjfAÜcv rris idceoos, cujus illic antecedit men tio.) A ci I V .J . palam rejpondere non verebantur, fufçeptam r e m fu ifje Vf feliciter gejtam h t Z ovc/accti Ilia'S tu
Nct&çcdü. v. to. b) Oper. lorn. II. p. 4 4 7. c) H aut dubie Jo hannes de Me[Jia Oecc\&çci>7rœ, M a ria virginis ftlio , m ature
J a t is , Vf ab inewite quidem astate, certior erat fa ttu s vel
a
parentibus fuis ; in quibus Elifabeta jam tu m , quando Job annem çr eft abat in u te ro , fp ir i tu prophetico plena, ad ventantem M ariam alta voce falutabat /uyjT^oc tS Ku^la dvTvs. k. t. a. Luc. L 42, feq, Acceffit diuturnior in cedt- bus Sacbariæ diverJatio virginis , cui Gabriel ante hæc n u n tia v e ra t, cri re ysvvd/Aevcv diorrfs ccytcv xAfåfiGncaConftitueramus quidem , ex occafione loci notabi lis adrnodum & ardui Matth. XII. 27. Luc. XI. 19. difpicere * qui fint filii Judceorum , quos h.ßd?keiv rcc
$oa/xovicc , praedicat ipfe C H R ISTU S. ( ci vio) vfxZv y in
quit , adloquutus rivoos h r w c%Ao;v, Luc. cap. cit. v. i f feq. , atque inprimis rès Quçiccûts , Matth, cap. cit. v. 24, pariter & rès y ç 01 udaret s , Marc. III. 22 , feqO Verum prohibiti in præfens, quo minus ex voto harc perfequamur , perofficiofe T e rogamus, L. C . ,
v elis, quæ de copiofo ac difficili argumento deli bare nobis licitum fuit , æqui bo-
nique confulere.
vicY ©fg. v. 32.35. Johannem vero deinceps, ex fito pen
dentibus ore, dijcipults cognitam Jibi p r cefentis Mefjue per- Sonam occultaße , quis credat ? E t dudum, quos ille ad Chrißum ablegarat , difcipuli , falutaria hujus pruecepta Jlupendaque miracula certius edofiti , Meßtam per nove • ra n t. E t quis d u b ite t, 'Johannis di/apulos , pofl M agi- ß r i fu i necem , lubentes obviam ivijje C h n fto , , cum
numerojijjimo reliquorum difcentium choro, quantum li tu i t , ei adhceßße, etiam ßnon, quemadmodum ct SSSskcc ,
perpetui fuerunt atque indivulfi ipfius comites. Itaque perfuaderi nobis haut (mimus f ex ignorantia fa&um id
efie , quod Chriftum non fequerentur Johannis difcipuli;
tit L ç, laud. L IG H T F O O I US conjicit.
