to
P Y T H E Æ M A S S I L I E N S I S
F R A G M E N T A , M A G .v a r i i s e x a u c t o r i b u s c o l l e c t a
e t c o m m e n t a r i i s i l l u s t r a t a .
V E N I A A M P LI S S . FACTJLT. PIIILOS. UPSAD. P. P.
A N D R E A S A R V . A R V E D S O N
AU B IB L IO T H E C A M ACAD. AMANUENSIS E ID EN .E T
G U S T A VUS FR ED ER IC U S IVERUS
Vestmanno-Dalecarl. Stip, Reg.
I N A U D I T . G US T. DI E III NOV. MDCCCXXJV. H. P. M. S,
P. IV.
Ü P S A L I Æ
I N S A C R A M R E G I A M M A J E S T AT E M S P E C T A T Æ F I D E I V I R O
mag. 3 0 SEPH0 OTTONI HOHER
i l T T . GR ÆC , P R O F E S S O R I R EG . E T O R D .
P a t r o n o O p t i m o
quia ampliorem fata forsan invidebunt oc
casionem ,,
de collatis in se beneficiist gratam , quam
usque habe
b i t , m entem , profitendi, lias pagellas co
nsecratas, ve
nerabundus
volui t, debuit
P R O S T E N OCH K Y R K O H E R D E N Ô F V E R I H R S T A F Ö R S A M L I N G h ö gÅrE V O R D I G E OCH H O G V Å L L Å R D E
herr
j o h
.
fm
.
m u n k t e i x
OCH D E S S M A K A H O G Â D L A p r o s t i n n a nfru
CHRIST. CH. MUNKTEIX
f ö d d N O H R B O R G 1
E j tiotal af år utplånat
Hvad tacksamt hvilat i min sjalr
F rå n tiden dä E r ömhet lånat
Sin omsorg åt min framtids vak
D å stunder utaf lugn försvunno^
I minnets verld och barndoms frid j
F ö r E r en känslas ofier b ru n n o ,
Som lefver från en flygtad tid j
T y lifvets morgon sorgfri flydde
D å Vishet än min SkyddsGud v ar
O ch G odhet unga hjertat lydde
lH ell derför D ig , D u Å dia P ar !
H u l d a s t e F ö r å l d r a r
A tt E der dem gälda igen
Yälgerningar kraftigt mig mana.
F ö rm åg an , som fattas mig än ,
A f Hoppet jag kallas att dana.
F ran fjerran dess vinkar jag s e r ,
Dock aningen säger: de villa;
Men skänkes b lo tt hugnad ät E r ,
Skall hjertat visst irringen gilla.
E d e r
lydige son
o p i n i o n e m nemi nem temere accedere, qui temporis Gades inter & p r o m o n t o r i u m Sa c ru m (cf. infra ad Fr ag m IX) consumti re c o r d e t u r , rriduique navigatione ne noflris quidem diebus tale Fer co nf ic i. M u k k a y , p. 77 — Kotî œv etc. Al ii: K a i œv Çp y v i vn a cov 7t ç oaoiÇ K T t Koc i c r r i . — K s Ä r a « i. e. G^llicaj
(Celtia e n i m Gallive q u a e d a m pars S t r a b o n i s aetate a dpr ime n o - i mi u a bat ur . Cf. sup. ad Fr. II.
F r a g m - IV,
0 c c v T c s 7r c c ç oc A. Cf. iufra ad Fr. VIII. — H i p p a r -
iCHus celeber Geographus ex Nicasa oriundus, anno circiter ante .Chr. centesimo quinquagesimo.
F r a g m . V.
I’y t h e a m auct or em secutus, H i p p a r c h u s hic a S t r a b o n r
i n d u c i t u r , de iis Celtis, qui a Massilia absunt sex millibus tre c e n i s s t a d i o r u m , c ommemorans. — ' O r\ Å t o s f x e r e cd ç 1£ s t o& 1
TZYiyjiis kj~ i. e Solis maxi ma altitudo sex cubitos elficir. —
‘S~2foov brjjuef/vwv etc. i. e. solstitii assavi tempore diem iongissi* , m a m esse h or arum novemdecijn.
F r a g m . VI.
T e v T f À e u T c t î c v y e a y ç . i. e. qui G eo g r a p h o r u m
a n t e S t r a b o n e m ultimus fuit. T i b e r i o i mp e ra nt e , conscripsit
S t r a b o Ge ogr aphi cum suum opus. E r a t o s t h e n e s , mu l to su- pira hujus astatem, annis ante Chr. 2 7 2 — 192, vixit. M u lt i q u i d e m inter astatem E r a t o s t h e n i s et S t r a b o n i s in Geogra- plhicis fuerunt occupati scriptores , nullus vero qui totius terras c o g n i t i o n e m complexus efl. — ’E/w/3 « t o v i7 rsh $ e 7 v . Ita
S b e b e n x e e s . Vul go : $ i n e e
7
v. Alii: e u x è 7 T e e7
v. DT y r w h i t t . conj. o er o v e p iß o c T o v rj * 7î e X S . — I7 f ç l/jt s r ço v 7TÅ e io v œ v tj t e T T c é ç w v p v ç i ci v. In plerisque Ms s r} tleesr. — M a n k e r t TIi. I. p. 7 4 ai t, circuitum Britanniae hic a P y t h e a definitum ab illo discrepare, q u e m supra (Fragili. II) posuit. Obser vandum vero est, illic Btitannias longi t udi nem ( to
paytes), hic vero circuitum (TreçtpieTçov) P y t h e a m exhibuisse.
Apud P e i n . ( v. infra Fr. X X I }, s ec un d u m P y t h e a m ad 3 , 8 2 5 , 0 0 0 passuum vel 3 0 6 0 0 st adi or um circuitus Britanniae flatuitur. — r i A f u jj.ov i S' c c X c c t t
1
00 t o r t o ç . Variae variorum exstant sen tentia: de e o , quod P y t h e a s hic innuerit. Mul t i ipsa P y t h e æ , uti v i d e t u r , prementes ver ba, ad genus q u o d da m Mo l l u s c o r u m spectarunt (sive M edusam capillatam L i n n sive Holothuries spe ciem), quod Germani ce M eer- L u n g e appellant. Cf. B o u g a i n v i l - i ï , M a n n e r t . Alii, ut G a s s e n d i , Z e u n e cet. sive H e c U m , I s l andi x montem» usque ardent em et f umant em, five densas n e b u l a s , q u x insulam perpetim fere obt e g u n t , sive glaciei fluitantem c o l l u viem , P y t h e a m hic i n d i c a n t e m, aut umarunt . M a l t e B r u n syrtes ( ü iin e r ) 1 juxta Jutias oras por r ect as, ex ventorum t u r b i n i bus identidem agitatas, ho c loco a P y t h e a insignitas fui sse, existimavit. — Obs er vandum q uoque e f l , ma re Glaciale a N o r r - vegis jecureum ( Leber Z e e ) r pp» liai i. P o n t a n . , D erer. D a ni ce p. 7 4 7 ; O. R u d u e c k , T . I. p. 5 0 9 . — Jo h a n n e s T z e tz e s, qui saeculo duodeci mo v i xi t , m i r a m liane T h u l e s desriptionem, Py t h e a m i rridens, J amhi co quoque versu exhibuit:Olocv Ç)éçsi 7TCV v.x) H r ç c é lr e v H vfytuv, OzvÀtjv iïiccygxtpcvToe , tjjV 1 r.ercv A ty s iv,
r î j i ’ , etéçoe Bccåcctctccv cv 7rs(pux.é\xi. EciyJvoet åe vrAev/xsvi SccÅousalv.
‘0 7t c7c6 dWjuç? r é v v c A œ v \> 7W (> ypièvo: ,
Mj J t’ evv 7TCÇfVTûO , ft^TS 7TKcüTCO TiJV ÇC&tV*
Foc-öF i o u Grseci appel l abant Gades, Hispaniae ur be m celebratissi
m a m , quae hodi e C adix audit. T anais apud veteres vulgo di cebatur l l u m e n , q uod in ma r e Maroticum profluit, quodque n o stro icvo D o n a p p e l l a n t , unde etiam m u l t i , T a n a is n o m i n e ,
P y t h e a m hoc flumen indicasse, exiflimarunt. Sic inter recen-
tissimos scriptores B r e h m e k (a: t er Abtli. p. 38 0 » ,n c0 tall' en ab aliis di s cr ep a ns , q uo d P y t h e a m ex ostiis Vistulae ad Tanai fontes <3t inde ad mar e usque Maeoticum, partim pedibus p a r titu naviculis pr o f e c t u m, perhibuit. — M a n n k r t (I. p. 7 5 ) i n crepavit P y t h e a m , quod P o n t u m E u xi n u m c u m septentrionali oce- an o per T a n a i m conjuniflum ceusuit. N ul l o tamen jure. E an d em e ni m sententiam probatissimi etiam Geogr aphi antiquitus tenuere. O mn i a sub septentrione ab oris Ge nn ani æ Oc ea num ambire et ad illum C-spii mar i s sive Hyr ca n i oflium d u c e r e , putabant; ex hoc vero ipso m a r i , iluvii Araxis i nt ercursu, in T a n a i m perveniri posse. Vo s s r uS ad M e i . a u Lib. 3. c. 5. Cf. S c h ö - KixG p. i 6 r , 1 84. ' H u e t u s , H ist, des Commerces et navigations des A n cien s p. 1 0 2 , 2 4 7 , 3 5 2 ; Z e u n e p. 4 0 . Habita, ut vi d e t u r , ratione ad hoc, V i s t u l a m , quam pr o T a n a i h ab ue ri t , P y t h e a m fuisse advectum C i - u v e r . (III« 1 2 $ ) et B o u g a i n v i l - i . e (p. i 54) opinati sunt. Z e u n j o aiiisque Diina magis placuit. M a n n e r t vero (I. p. 7 5 ) , U x e r t (I. 1 . p. 3 0 7 ) aiiique A l - bim llumen finem navigationis P y t h e æ st at uerunt , cujus ost i um vi de ns , ad T a n a i m usque p er ventum crediderit.
F r a g m . VII.
'O ctvTcs — • — v.vv.Xoç, D e ho c l oco M u r r a y (p* 8 3 ) : C irculus arefietis apud veteres non fix u s et d efin itu s, p ro more recent io r u m , f u i t , sed va riu s p r o loci cujus que s itu . I n o m ni bus ig itu r m eridiani g ra d ib u s illum A rcticu m appellavere. T ales p roinde in spherra redi a nulla p o ssunt esse, omnibus coeli p a rtib u s
■È
iß is terris e r it, quœ sub latitudine sexa g in ta sex g ra d u u m et dim idii ja c e n t, et quœ etiam A r ï l i c o , nostro sensu accepto, su b s u n t; q u a les, inter E u r o p œ a s , F innm archiœ p a r s , m axim e L a p •
pouum atque R ussiœ littu s B oreale. — Si c i r c ul um Ar c t ic um
apud veteres fixum et dtfi ni rum fingere fas esset, alia hujus l o ci fcxplicatio fortassis admi t te r et ur , P y t h e a m scilicet T h u l e s s i t um civibus suis, Massi l i ensi bus, q u o d a m m o d o indicare vol en t e m , dixisse: ibi c i r cul um Arct i cum eu n d e m supra Hor iz o n t e n ! habere s i t u m, ac ci rcul um T r o p i c u m Massiliensibus.
F r a g m . VIII.
Q u o recte intelligatur hoc f r a g m . , n o t a nd um e f i , q uo d apud veteres modus qui dam innotuerit t empot i s definiendi per G n o m o n e m , sive S t y l u m , observando scii, u m b r æ l o n g i t u d i n e m in sole projecftam. — P y t h e a m Byzantii fuisse ab nul l o t r adi t um invenimus. Si redle etiam suam ipse observationem Massi lia: fecerit, c omp r ob a n t e G a s s e n d i ( T . 4. p 5 2 7 ; , credibile efi, Byzantii non adeo exacte fuisse o b s e r v a t u m ; s i q u i d e t p tan tum a best , ut Massilia et Byz a n t i u m sub eodem paralello sitae si n t , ut potius duobus fere gradibus utriusque latir. inter se differat. Cf. M o n t u c l . y , H ist, des M a th . Par. an VII. I. p. 191, 7 1 9 ; L rv La n d e, A s tr o n . Par. 1792. T . I. p. 26.
Fr a g m.
IX.
T et ÇTVjtr <t I See. In tabulis d ’Anvillianis i nsul a, quae a m b o interjacet ostia iluminis Paei s, hodie G uadalquivir ( i . e. G u a di - al-Kcbir, m a g n u m flumen) appellati, T a rtessu s nomi nat ur. I p s u m vero H u m e n , T artessum a Phoenicibus fuisse vocatum , verisimile e s t , unde etiam Hispania: p a r s, huic v i c i n a , T a rte ssi n o mi ne insignita fueri-,. D ’A n v i l i . e , Erdbeschr. Niitnb. 1800. T . I p. 7 5 . — ’E ç v S s i c c dicebatur insula, quæ a Gaditana urbe a n g u stissimo freto fuerit diremra. S t r a b o n i s testimonio ( Lib. 3 .
p. a 57)» Pherecydes ipsis Gadibus hoc nomen tribuit. Cf. C a s a u b . ad S t r . p . 2 3 i . — A r t e m i d o r u s annis ante C hr . circiter centenis vixit, — T o i e ç o v o o k ç û û t i Î ç i o v , H o c n o m i ne P y t h e a s sine dubio indicavit p romontorium , quod hodie audit Cap. St. V incent. Cf. M a n n e h t I. p . 7 3 , M u r r a y p . 74 cet. — Koti t o T e c s oc, fX
7
c care te etc. U tC a s . v u s . , M u r r a y aliique observarunt, E r a t o s t h e n e s
h o c loco spe ctavit ad æstus majores et impetuosiores qui inter Sacrum pro m o n t o r i u m et Ma ur it aniam excitantur. C u m his enim c o m p a r at i , nulli mediterranei maris aestus sunt habendi. Cf. F o r s t e r p. 3 0. — E V 7 I e o ç o ï ï o û T e ç ce. Ita legimus cum
S i e b e n k e e s . C a s a u b o n o aliisque magis placuit suTrxçctiïojroTeçce, quae vox, ut X y l a n d e r n o t a vi t , sine dubio mendosa est. Substituta quoque voce e v 7106ç o i ï x r e ç ct, nihilo secius hic locus obscurus evadit. Si vero K e A t / k rj non referatur ad Galliam, sed ad quan- d s m Lusitaniae pa rt em, juxta T a g u m flumen sitam > quam po p u l u s , Celticorum n o men ger ens, inhabitaverit ( d ’ A n v i l e e 1. p. 70), sensus fiat : ad Hispaniam septenrrionalem navigaturo faciliorem patere v i a m , si Lusitania; partis, quam Celticam ap p el l ant, legeret or as, quam si mox per Oceanum , ubi procellat vehementes in scopulos impellerent navem, ipsam peterer.
Fr a g m. X.
’OTisfxio)'. Alii: — Osismii, Venet orum accolae, habita
r unt Gallia; Lugdunensis p a r te m , quæ ad promontorium Go. baeum pertinet,, i. e. extrema ejus regionis, quam hodie Finis
T e rre appellant. ’E%ov deest in duob. cod. C a s a u b ; conj.
Fr a g m. XI.
H o c fragm. vulgo ad T h u le n relatum invenimus, unde et iam multos m o v i t , quod dixerit P y t h e a s ibi mei et f r um en tu m
p r o f e r r i , ideoque T h u l e s situm m u l to m a g i s v e r s u s m e r i d i e m posuerunt. A t , observandum est, h i c cie p l a g i s n i m i r u m s e p e e u . trionalibus a g i , u t r u m vero T h u l e n , an al i am terrae r e g i o n e m Pytheas i n a u e r i t , non expromsit. F or s a n B r i t a n n i a q u a n d a m septentrionalis par t em d e n o t a v i t , forsan q u o q u e , ut B r e h m e r . (l. p. 3 6 5 ) voluit, C i m b r i c a peni nsul a r egi onem, q u a s i n u i m a r i t i m o , hodi e L im fio rd a p pe ll a to , adjacet. — A i ycèç ci Ka>. Libri veteres cet y x ç mKmç. Alii cet yoeç ccKKm s. — ‘Ahoeç J. ci-
K u x Lat. area. H a c apud meridionales p o p u l os o l i m , ut h o d i e q uoque in Sicilia , Italia cet. in ipsis campis fuit e x h r u c t a , ubi sub dio f r u m e n t u m contunderent.
Fr a g m. XIV.
P l u t a r c h u m , qui h u n c l ocum a s s er v a v i t , veram e x p r e s sisse P y t h e æ s e n t e n t i am, p a r u m c r e d i b i l e eO. P y t h e a m scilicet, qui valde erat maris e x p e r t u s , q u i q u e , p r o m o r e sui t e mp o r is , t errarum oras l e g e b a t , vix f u g e i e p o t u i t , quod n o n ipsi x s t u s , sed maj or mi nor ve a s t u u m a l t i t u d o a luna p e n d e r e r .
Cf . F o r s t e r p. 3 1 ; B r e h m e r a . p. 3 4 S .
Fr a g m. XVI.
E 7t\ r o u 7TcKov . . . . Ant e P y t he a m vulgo c r e d e - b a t u r , Aellam Po l a r em , vel e a m , q u a in cauda ursi mi nori s ext r emum tenet l o c u m , p o l o m a xi me vicinam esse. Stellam P o larem in eodem fere puncflo c um poli ipsius signo h a ud qu a qu am c o n g r u e r e , o m n i u m pri mus P y t h e a s observavit. Cf. F o r s t e r p. 3 2 ; B r e h m e r 2. p. 3 4 6 .
Fr a g m.
XVII.
A t7 r c iç c c % et) Z r ç c y y v K y j * Sic ol i m dicebantur insulæ, quas, inter L'paricas sitas, hodi e L ip ar i & Strom boli appellant.
In his insulis Vu l c a n u m fe rru m fa b ric a ri, apud veteres fama
fu ir, quia montes ipsarum m agno cum strepitu ignes et cineres
ejiciebant. T cv ß o v h c /u te v c v ocçyov triêriçov — • — D e his U r f h m e r 2. p. 3 8 4 : N och j e tz t w ir ft der seit undenklichen
Z eiten geschäftige V u l kan a u f Strom boli spiegelnden E isenglanz
ans. D ieser stets erneuerte A u s w u r f des E isenglanzes, bildet
B l a t t e r , welche der P o litu r des fein sten Stahls an Schönheit
nicht rachstehen. Sie w erfen das L ic h t wie die reinsten Spiegel
zu rü c k . Die grossten halten m eh r, als vier F uss in der L a n g e, uncl viertehalb F uss in der B r e ite, viele kleinere n u r einen Z o ll
un d w eit darunter. W ahrscheinlich haben die Seefahrer den
1 ' v t h f a s noch mehr g e s a g t, als er niederschrieb, vielleicht f o l
gendes: W e n n man auch einen T a g nach dem ändern dahin
kommt , so fin d e t man daselbst die schönsten Stahlspiegel fe rtig .
P y t h e a s scheint die völlig wahre N achricht noch beschrankt
z u h a b en, indem er sta tt Spiegel n u r W tr k z e u g e im A llgem ei
nen n a n n te, und noch erst E isen hinlegen liesst welches g a n z
u n n o th ig war. Cf . S p a l l a n z a n i ’s R eisen T h . 2. p. 76,79« — T rjv & c c X u a c s u v êy .e t £ e
7
v. M a r e , q u o d alluit i ns u l am, V u l cano n o m i n a t a m , n o s t r o et iam asvo valde c a l i d u m , passim des u l p h u r e f u m a t , o m n e s q u e , qui pr opi us i n s ul am n a t a n t , pisces, c o n f e s t i m m o r i u n t u r . S p a l l a n z . 2 . p. 1 3 1 .
Fr a g m. XVIII.
D e p ra v atum h u n c P l i n i i locum M a r t i a n u s Lib. VI. p. 1 9 4 . hujusm odi transscripsit : H inc e s t, quod in M eroe longissi m us dies X I I . œquinoctiales horas et alterius bessern secat: A -
lexa n d riœ X I V ; in Ita lia X V , in B ritannia X V
11
. Solstitiali vero tem p o re, cum coeli verticem sol invectus subjectas lae vorsum terra s perpetui diei continuatione collustrat: item brumali descensu semianimam fa c it horrere noctem , quod in insula T h y
i. e. t ot um illud s p a t i u m , q u o d , u t ait ipse (L. IV. c. 2 7 ) , a b aequinoctio verno in autum num in terja cet, quum signa borealia so l p e r lu s tr a t, quum solstitium f i t y et dies amoeniores sunt. Q u e m - a d m o d u m e contrario solem ad b r u m a m r e m o t u m dicit , q u u m australia p e r c u r r it, quo tem pore brum a m axim e d o m in a tu r , et tr iftis hiems. — u
4
ngusto lucis am bitu i. e. Sole exiguo t a n t u m circulo describente. — Subjecta terree vocat P x i n . p l a g a m coe* i o solique in eo t er ra r um tractu subjectam.p R A G M . XIX.
O ctogenis cubitis «— — V i x , ut H a r d u i n o b s e r v a v i t ,
F y t h e æ hac in parte fides habenda. T a m e s i s m a r e vix r e c i pit ad cubitos XIV. Ititer N o r rv e gi a m et Da ni a m vix sentitur aestus. At in ora Galliæ S a n - Ma cl o u i a n a , q u a Anglicæ o p p o n i tur , usque ad LXX pedes srsrus attolluntur. I n mar i et i am Germani co , tempestatum v i , fluctus adeo a u g e r i , ut aggeres o p positos, triginta p e d i b u s ' a l t o s , aliquot cubitis supergressi s i n t , i nundationes diversis t emporibus enata:, et terris adjacentibus f u nestissima:, t estantur; ad quod genus illam referunt a q u a r um e- l uv i e m, qua ol im Ci mbr i patria pulsi alias versus m e r i d i e m se des quaesiverunt. — Q uo d ad P y t h e æ di ct um attinet, F o j i s t e r
syl l abam vi esse e l a ps a m, et p r o octogenis cubitis octo vicenis l e g e n d u m , opinatus est. Et eni m p r ope Bristol sestus , q u u m maxi mi f i unt , attolli ad XLII p e d es , qui X X V I I I circiter .cubi tos efficiunt. F o r s t e r p. 33. Cf. M u r r a y p. 8 3.
Fr aGm. X X .
L ito r e S v jth a ru m — — H j e r o c o t y tempor i bus regiones oris nigri maris adjacentes S c hy t hæ habitarunt. Dein vero magis magisque versus septentrionem tenderunt . P x i n 11 ætate S c y - t ha r um n o me n usque quo q u e transiit in Sar mat i am et Ger manos ü li n . IV. c. 1 2) . Litus S c y t h a r u m h. 1. sine dubio .denotat
c a s , quas ma re Balthicum alluit, Germani* oras. B a lti a 't
Basilici^ quam A balum alio loco (Fr. X X I I ) P y t h e a s n o
m i n a t , insula apud veteres scriptores dicitur. Q u a m vero t er r a m ho c nomine insignitam voluerint, inter recentioris aevi eru ditos p ar um convenit. Plerique ad Scandinaviam spectavere. Ita
C l t j v e r i u s ( G e r m . ant. I I I . p. i 6 o ) , D i o d o r i
Siculi (lib.V. 3 3 ) afferens t e st imonium: rifff E k v B I c c ç t o V7rsç rrjv T c c å c c t I c c v
KUTotvTiKÇv vriaoe icrri
7
TsKuylcc y.oiTcc rev ’Slxeotvov tj 7rçsaccyo-çevcfjtWY\ BctcriÂeioï e i c returr? 0 k â vS û o v iyßccAÄsi
J c c \ p / À e ç t o x o c -
hovfjiwov fjÀs k t ç o v . C e u v e r i o adsentiens, R t j d b e c k ,
B a îth ia m an t i qu um Sueoniæ nomen statuit ( A tî. T . I. p. 449). Sic etiam
V e r e e i u s (H e rv . Saga p. 17), B a r , V a l e r i u s
{D iss. de m ari B a ltico §. 4 ) , S c h e ö z e r (p. 1 1 4 J , G r u p e n
( O r ig . G erm . Obs. X I , p. 3 8 7 sq.) cet. Alii Samlandiam Baltiam fuisse appellatam
( F o r s t e r p. 3 6 ; M u r r a y p. 9 4 ) , alii denique (v. e. U k e r t
I. 2. p. 307} peninsulam Cimbricam apud veteres sub hoc n o mi n e innotuisse, censuerunt.
Fr a g m.
XXI.
Gessoriaco M o rinorum gentis litore. U t Armorici ita et
M o r i n i a voce Celtica M o r , qu* mare significat, nomen habue re. Ma ri t ima Galli* habitavere, Scaldin inter et Samoram flu m i n a , in r e g io ne, qu * hodie Boulonais audit, haud multo % Fl amingia et Artois dissiti. — Gessoriacum fuit urbs Morinorum, d e i n , ut E u t r o p i u s a i t , Bononia a p pellata, quam nunc tempo ris B oulogne vocant. — Q uinquaginta M , sc. passuum.
Fr a g m.
XXII,
G uttonibus. T a c i t , de moribus Germ, in c. 43 de Gothi- nis l o q ui tu r , qui apud P t o e e m . 1. 3. c. 5 T vrooveç vocantur, ad Vistulam collocati sub Venedis. Recentiorum plerique, eos,
qui Scandinaviam te n u e r e , G o t h o s , G u tto n es a P l i n i o a p p e lla t o s , au tu m a ru n t. Sic R u d b e c e , d i c e n s , G uttones to s fu is s e ,, quibus nomen G io t u m et G u t u m legum n o stra ru m codices a n tiq u i indidere. T o ta m Svioniam G io t u n he i t u , f f o t u n h e i m vocatam fu is s e ab E r i c o O l a i et aliis constare. A fre to Balthico T a m a m usque excurrere m a ris B althici s in u m , quem litu s ab hac p a r te claudere, cujus an fra ctu s sin u o s i, j u x t a verba I ' y t h e æ 6000 s ta diorum su n t. A tU I. p. 4 5 3 . — V e r e l i u s 1. c . , L a g e r l o f (de g e n tis G oth. se d ib u s)y W i l d e ( Jn led n . t. P u ffe n d . hist. p. 28-) aliique hanc quoque sententiam f o v e ru n t. C l u y e r i u s (111. 1 2 8 ) vero arbitratus e s t , G uttones p o p u l u m fuisse qui Vistulae ostia circum h;, Ivi ravit. H u ic fere o p in io n i accessere F o r s t e r , p. 3 5 , et S g h l o z e r , p. 3 1 8 . P r æ t o r i l i s ait ( A c t, B o ru ss. 2. p. q o o ) ; N och z u r Z e it w ir d die je tz ig e N adravische u n d Schalavonische Sprache von den P r e u s s e n , die in Sudauen, G a lin den , N a ta n g e n , P o m esa n , w ohnen, z u m a l von dem gem einen
V o lk e , noch die G u d d i s c h e Sprache g e n a n n t ; wie dann noch die N a d r a u e r und Schalavouier von denen in N a ta n g e n , S am land u n d bey K önigsberg G u d d e n , dess gleichen auch die L itta u e r u n d R u ssen noch j e z o G u d d e n heissen, — Q u i C im b ric a m peninsu la m habitarunt (d ie f f u ten ) G u tto n u m no m in e n u n c u p a to s Au e-.
l u n g (G esch. d. D eutsch. S p r. u n d L i t t . ) censuit. — M cn to n o - mon P y t h e a m appellasse aestuarium i d , q u o d lacus h o d ie n o sc itu r, inter in s u la m , quae v ulgo ab in colis vocatur de N d r in g e 9 et o p p id u m K önigsberg, vulgari n o m iu e das F rische H a f f ,Cl u -
v e r . ,
1
. c. et F o r s t e r opinati sunt. R u d b e c k vero P y t h e æaestuarium la c u m M eleris habuit. { A t i , I. p. 4 5 4 ) . D e ipso n o m in e M entonom on ita disseruit: C erte non omnia a d ungvem cognita fu is s e P l i n i o a u t P y t h e æ , hic locus ostendit. N am que incertum e s t, u tru m eis aliquid inoleverit de to tiu s Sveonice no mine , in historiis veterum occur ente M a n t u n a , M a n h e i m : an vero indicare voluerint insulam huic cestuario objectam M e n - t u n a , M e n d S o n , quœ duabus saltem literis transpositis nomen.
suutn hoc ipso die servat N e m d S â n , ad lat. g r . pp et longif, g r . 41 ; an denique totum intellexerint mare B atthicuin, quod in d a r . Ve re i,, notis ad H istor H ervar. c. l . et in E d d a in Nomin..
M a ris. M e n , T u n u n , B e i t e , G a r d et plures nactum est
titu lo s , ex quibus hi duo M e n et T u n u m , facile P y t h e a m ad scribendum M e n t o n o m u m inducere potuerunt. C hLa g e r l ö f I. c . — Ad e l u n g maris anfractus per Cattegat sinusque, quos majo
rera et mi nor em Balt hodie appellant, aestuarium fuisse, a Py-
t h r a M entonomon d i c t u m , credidit. De h o c aestuario
Ba y e r
( D e num m is R om anis in agro P russ. repertis, Lips. 172 a p. 5J i nquit: D iei navigatio Laeu salubri sive Æ stio fie b a t, cum etiam
hodie tantilli tem poris cursus secundo vento est. A b ejus autem
occidentali r ip a , intra Germaniam omne littus Sttevici maris M e n . t o no m o n a Graecis nuncupatum fu it. Spatium aut em a Vistular o stiis, quce salutarem lacum in fluunt, usque ad fines Cimbricos
adm odum congruit cum Pi t h e æ rationibus. N a m stadia sexies
mille efficiunt ter m illies et sexcenties mille pedes Græcos. De his insuper cf. Gr u p k n 1. c. 12. —- P r o ligno ad ignem uti eo. N o n p r o ligno incolae succina usserunt, sed iis suffire soliti sunt. Cf. Fo r s t e r p. 3 6, D e succinis ulterius vid. Sc hÔn i n g, p l u ribus in locis, praesertim p. 3 4 , Br e h m e r, 2. p. 47, aliosque. — T eu to n es collocat Ad e l u n g in HoJsatia, Me chlenburgia et
P o m e r a n i a , alii vero, magis versus orientem, in quadam Borus sia: parte. — Insigne hoc P y t h e æ fragmentum. N a mq u e ve-_ tusfissima ibi exstant pop ulo ru m Germanicae stirpis monimenta ,
unde etiam quidam, praeconiis, uti videtur, justo majoribus Py t h e a m ce l e b r arunt, praecipue v e r o Br e h m e r
qui 1. c. p. 3 4 3 talia praedicavit: P y t h e a s * Nachrichten sind w ichtig, wegen ihres In h a lts u n d hohen A lte rs*. F ü r die V olker des Germanischen Stam m es haben sie einen unaussprechlichen IV e rth , denn in ihnen liegt die erste historische Nachricht von ihren V o rfa h re n , als sie schon die g ros sen L a n der bewohnten, welche noch das fe ste
B e s itz th u m ihrer zahllosen Nachkom m en sind. D ie f ü r G erm a-
nen m it keinem Golde z u bezahlenden B ru ch stü cke w urden nie
geh ö rig g esa m m elt, geordnet und in rechtes L ic h t g estellt, daher konnten sie nicht nach IV ü rd e n g es c h ä t z t , nicht nach G ebühr b e n u tzt werden«
