POÉSEOS PROVINCIALIS,

•

-

;

HISTORIOLA

POÉSEOS PROVINCIALIS,

cujus ρ a r t ε μ priorem,

CONS. AMPL. ORD. PHILOS. UPSAL.

publico examini subjiciunt

Mag CHRISTOPHORUS DAHL,

reg, coh. dimach. tavast. et nyland.

a sacr. e. o.

ET

JOHANNES FERNELL,

alumn. ahllof. vestmannus.

In Audit. Gust, Maj. d. xxviii Apr. mdcclxxxiv.

upsaliae) typis direct. joh. edman.

,;

S:^E R:M M.TIS

REGNIQUE SVIO-GOTHICI

SUMMiE FIDEI VIRO ET SENATORI,

REGIiE C AN CELLARIAS PRiESIDI,

REGOE ACADEMI/E UPSALIENSIS CANCELLARIO ^,

regiorum ordinumEQUITI etCOMMENDATORI,

ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE

C O Μ I T I AC DOMINO,

dom. GUSTAVO PHIL.

EUTZ,

MAECENATI SUMMO.

✓

!

Ut ^{matutina Nafcentem flos} _exfpeflat Solis ^cernuus _fpeque umbra _{metuque diem:}

Atque, vel ad nitidum fublimis vertitur Allrum,

Vel frigens, vultum Sole tegente, cadic:>

M^cenas, (ic Mufa, Tuo illuftrata favore,

Laetatur fatis laxuriatque fuis;

Sic fe Mufa, Tu#: non lucis honore beatam

Vivere poife negat, vivere velie negat.

4,

christophorus dahl.

Η I S T ORIOLÄ

POESEOS PROVINCIALIS.

Avia Pieridum peragro loca — — lu c r.

§. I.

Litterariam ^{ait rium Livius plerisque,} haut ^{, primae} minus, ^{non origines dubito} ac cereras ^{, proximaque quin,} Hiftorias ^{ut in originibus Romana} legen-

minus praebitura voluptatis fint; feftinantibus ad haec no-

va, quibus jampridem praevalentes vires fe ipiae confici-

unt a). Hinc exigua adrriodum repetituro, ^per Europam,

florentiilimae jam Litteraturae initia, deque iis praecipue

Poétis , quos rude fuaque barbarie infame sevum tulit,

inftituenti mihi difputare, vereri merito fubir, ne tenui»

tatem argumenti objecerit astas delicarioris faftidii. Ete-

nim Provincialium Poétarum , florentium in Meridionali

Gallia, fdeculis xn & xin, jam vero exeunte χιν, non nifi iuis in fcriptis fuperftitum, famam vetuftas obfcura·

vit: acceiiit Nostradami £), ^non luculentiflimi certe Scri- ptoris, infelix opera, & fa£tum eft, ^{ut, quas} uterque of-

fuderat, difcutiendis renebris, nemo neque vires, neque

patientiam artulerit, donec, noiira tandem setate, fagaciifi-

mo veterum Equeftrium rerum Interpreti, Sainte Palaie,

A par

a) Parum abeft, quin eam nos jam videre credamur aetatem

Reip. Litterarise , quam Romanas vidit Livius: &, qua perituram

ille Romarn vaticinabatur, funt, qui verentur, ne luxuria atque libi-

do, per fuos jam numeros in Rem Litterariam immigratae, idem au- gurii, eventus idem ^, fecum aliquando ferant.

å) Joh. Nostradamus de Pitis Poetarum Provincialium Γ. Gal¬

lia Nar bönen fis, Lugd. 1575.

ψ ) 2 ( ψ*

par illud opus videretur fuae diligenricc atque in huma-

niores litreras amori. ille igitur e Bibliothecis, prtefer-

tim ltalis, non fine magno labore fumtuque conquifi-

tis omnibus, _quae memoriae horum Poetarum confultura

quodammodo inveniri potuerant, fcriptisque eorum feli-

ciori, quam quidem antea υ ii Redi St Crescimbeni fue-

ranr, explicandi ratione converiis, viam Milloto ape-

ruit fuam contexendi Hifloire des Troubadours r); hiftori-

am vero morum aevi illius, quam Poefeos, diligentiorem.

Nos _{autern, ex} iis ^, quas adeo de hifce Poétis fumus

edo&i, multa haut peti poife non diffiremur, quibus ho-

diernae Philofophite ac Poefeos faftigia au£bum quodam¬

modo aut ornatum ire pofiimus; juvabit ^tamen, ludbanti-

bus illis ingeniis quaii coram adeife ^, et praecipue, cum

dominanti ignorantite atque fuperltirioni ufquequaque

fervitum eld, quo eniti potuerint, contemplari. Et cer- te, fl tales aliquando fuis in fcriptis eminent, quales fse-

pe videri neque hodie pcenitet Oratorum Poetarum que plerosque, nefcio, ^an haec eorum mediocritas juftius

mereatur legentium admirationem, quam noidra veniam.

Ceterum _, ut hi fere funt, quorum linguce non minimum

fui nitoris ac copiae acceptum referunt cultiores Europaeae;

St quorum adjutos excitatofque exemplis primos quaeque fuos na£ta Poetas eft; nonne noftrse in primis aetati, cu-

jus a veteribus Grascise Latiique Scriproribus averfior jam mens, ali in dies et deleflari Gallicis ^, ltalis, An- glicis ipiisque Germanorum poemaris malit, eorum fe

memoria commendet, qui Petrarcham et in his fenfim

Gentibus ceteros loqui nobis St optime tandem loqui pri-

mi docuerint? Nobis etiam, quorum poefis molltor quodammodo St quaii ad Muficam propior videri cce-

pit, nec eo denique nomine reticendi Provinciales funt, quod

c) Hifioire Litteraire des Troubndours, Paris 1774·

4 ) ³ ( 4

quod Rhythmicam canendi rationem didiciffe primi fe-

runrur d). Haec enim ομοιοτελευτοι, quae vetuilatis paullo

ferociora ingenia nativique decoris ftudiofa unice, initar

Narciifi, Echo fugientis apud Ovidium, detre&arunt ;

nobis eximie adeo jam placent , ut neque Poeticae ar ti ^,

neque artificum memorice leve incrementum adferre vi-

deantur. Quod fi, pervagatiffimce jam Litreraturae, non

immerito cenfeantur Provinciales ^, qui prima fere iigna

tulerint, inque bodierna noftra poeii adhuc fpirare quo-

dammodo & fua, quafi in prolem transmiifa, lineamenta

quadam tenus tueri videantur $ horunce Poetarum memo-

riam, baut alienum duximus, noftrs etiam aetati excipien-

dam tradere: pnefenti vero opella traditam, non indigne

laturos fperamus, qui materiei, förlitan non perfpe£tis-

.

fimaa, tenebris fuis ereptas has cupiunt nobiscum delici-

olas: ur infuper habent ceteri, ita certe illi patiantur,o-

portet, quörum vel defidiae ^, vel, quod faepius fit, dili-

gentiae, nihil aliquid memoria dignius debetur.

§. II.

Meridionalis Gallia ^, quae plures & diverfis hodie

fuis nominibus cognitas regiones comprehendit, ^uno olim

et generali, Provincia appellabatur. Hac fere patria ac,

ut infra paiiim fuiius demonftrabitur, Poetici fpiritus non

inficianda nurrice , oriundi Poetce, Troubadours, vocabu-

lo _, cui cognatum refpondet Gallorum Trouveuvs, infignie-

bantur. Qiio primum tempore nomen illud &, ^{qua com-}

parabatur, ars, coli ccepta, non fatis conftat; utrumque

in fummo honore fuiife, compertum. Neque vero ipil

Reges, Principes et quidquid tum nobilitatis erat, fuis

titulis inconveniens putarunt horutn profiteri artem or-

A 2 dini-

d~) Arabas, Rhythmorum ufum fecum in Italiam, Galliam, Hi-

fpaniam, tuliffe primos , non improbabilis multorum eft fententia.

Cfr. Huetius de Origine Fahuiaruin Romanetifiumt Hagse 1633. p. 73·

Ψ ) 4 ( 4*

dinibusque adfcribi. Sciiicet inter ^clxii, quorum vitas

enarravit Millotus, Richakdium Angliae, Alphqnsum Ärra- gonide, Friedericum Sicilise, Reges &c. non dedecuitTroii-

badourum nomen: primusque, quos novimus, omnium

Provincialium Poetarum Guilielmus ix, Dux fuit Aqui-

tanicE et Comes Pi£tavieniis, ut alios Principes perfonas

praereream. Satis iibi propere perfvadere Crescimbgni

videtur, ante Guilielmi hujus atatem, cultam non fuifle

Provincialibus poefin: fiquidem ea fcripta ^{, a} quibus ^no-

fira Troubadourum notiria incipit, artem teftantur fafli- gio fuo, ^quam origini propiorem, fplendidius habitam,

ipfisque jam aulis initiatam, queefitamque frequentius, quam

nafcentes Mufae _usquam folent. Manente adhuc artis &

morum qualicumque difciplina, molles ubique aditus ex- perti, aulas Regum ac Principum frequentarunt Poetoe é)

Sc feminis praecipue, quibus maxime lkafum eft, adeo

fefe fuamque Poeiin probarunt, ut fuerint, quas artis,

dicam , an Magiftrorum iniigniori amore infpiratas, haut minus, ac Graecam Sappho , verfus fundere juvaret. Hu¬

jus fere ^notae efte videntur Azalais, la Comtesse de Die, Natibors aliteque Troubadourum Poetrite, in qui¬

bus infignis eft Donna Castellozza, ob nobiliiUmum eie- gidi-

e) Necefie erat, ut Provincije dumtaxat finibus non coerceren*

tur Troubadoures; quippe qui, ad externas poileffiones regnaque, Angliam, Siciliam, Arragoniam, Italiam faepe abeuntes fuos aut fecu-

ti Dominos, aut, commendantibus his, peregre ad affinium amico-

rumque aulas ire jufii, ut nullo non modo errare viderentur, mun- dum currebant, quod erat temporis prsecipua falus. Unde faftumetiam,

ut, quo venerint, florentiffimse arti novos femper amatores fuique

admiratores conciliarint: inque Italia maxime, non poenitendos ftatim

nafti Difcipulos fint, MalaspinAm ^, Giorgi , Cauvo, Doriam ,

Cigalam, Sordel , cet. qui refonantes late Florentinam, Vene-

tam, Mantuenfem, Genuenfem aulas fecerint, interque Troubadoures relati, Provinciales indigenas ^, ii fepius non fuperaviiie, sequiparaife

faltem cenfeantur.

%

4* ) 5 (

gidion ^{, quo} Armandi ^de Breon , Phaonis fui, perfidia

certe illi Lesbio non fecundi, amores popofcit. Ceterum,

ut in Septentrione Skaldorum, ita Troubadourum ^erat,

femper a fuorum Principum latere ^,

Res geftas Regumque ducumque et triftia bella

carminibus perfequi: unde etiam bi fuis aliquid deeiTe

titulis putabant, niii illorum opera domi forisque uteren-

tur. Nec mirum adeo, fumma in eos gratise ^ac favoris, qui ad inflammanda ingenia maxime efficax eft, pignora

frequentiilime collata fuifte; & Alphonsum ^, Caftilise Re-

gem , edi&o etiam fanciviife, ut Vatibus his fua confta-

re t, tamquam e plebe femota, dignitas: paretque ftabi-

litas fuifie tres claftes, in quas tum, ftrculo nempe xm, diftinguebantur. Prima illis deiignabatur, qui excellentioris

ingenii morumque elegantia clari, in inveniendi arte, nun-

cuparentur Doctores (Do&eurs en Vart de trouver): alteram

haberent fecundum hos optimi, Troubadouvs * tertiam de-

nique joculatores (Jonghurs), Troubadourum Difcipuli,

carminum prascones, Mufica etiam arte callentes j)\ quos

omnes ab illiberalioris fortis artisque hominibus fecerni

ita Rex voluit. Crefcente autem, ut fit, veriificantium

& multitudine & licenria, qua discuiTurn ^per aulas eft, plus quam Poetica, neque Regias, neque ullius erat opis

cavere, ne priftina intercideret nominis dignitas, & ^una propediem no£te involveretur. Evenifle etiam hoc, non

multis poft annis, credimus au&oritati Milloti, cui ad fi-

nem xin feculi reponitur Jean Estevf. de Beziers, Trou¬

badourum, _quos adfert, ultimus, nifi quis ex.eorum nume-

ro junior, quorum, fupra centum, nomina, tamquam

non fatis cognita, ad calcem Hiftorite rejecit.

A 3 §. III.

/) Initio & ante haec tempora ignotum illud Doftoris ^nomen fuifle

videtur, ibiosque extitiffe Troubadoures, qui carmina pangerent; Jo-

culatores vero, qui recitarent eadem, &, confcftis certis itipendiis,

hac via, ad honorem Troubadourum pervenire tandem poJTent.

φ ) ^ ( "φ"

§. III.

Admirabilem eam vim et dulcedinem ^{, qua} majeftatem

& laetiffimas fuas _opes contemplantium fenfus afiicere

Natura fölet, nullius umquam sevi error aut morum bar-

baries cohibere potuit: quibus ex imaginibus quoniam

plurima Poefeos ornamenta depromuntur ; vis autem ac

fervor ex affectuum incitatione ^, femper iridem fibi con- ftante, proficifcitur ^, mirari non eft, apud omnes ferme

gentes, Philofophias tardiores, quam Poefeos fuifte pro- greifus: idemque jam Gallis, quod in Homeri ^, Ossiani

& Camouensis Patria, eveniire, ut in canendo maturius

multo feliciufque, quam in ratiocinando, verfatum iit.

Incolebant ^aucem Provinciales Poétae regiones, ubi per-

ennat fere temperaniiimi cceli ierenitas, pratorum gratia

et flos, fertilitas vinetorum , filvarumque inconcuifus ho¬

nos; ubi per amceniilimos hos campos, inter fontium

fluminumque illecebras, omni fru£tuum florumque gene-

re cumulatiifima Natura luxuriat quodammodo et quafi

lafcivit : adde delicatiiiimas avium modulationes et lene fpiranres zephyros, cetera, quibus non potuerint non

veluti extra fe ingenia rapi , et ad teneriores in primis

animi citharaeque motus mirum in modum allici. Hinc

crebrae illis Poetis gelidorum ^nemorum, gelidorum fon¬

tium, arbuftorum ^, florum commemorationes: confabula-

tiones ^cum avibus, Hirundine, Alauda et in primis Lu-

fcinia ipfis non minus, ac Arabibus, familiares: quibus

prae ceteris deleftari videntur Bernh. de Ventadour, Ru-

del, Perdigon, Pierre d'Auvergne, Pierre Vidal, Ar-

naud de Marveil , quos adeo in Amatorio er inolli ge-

nere principes dicere non veremur. Eft in hoc etiam

Philofophiae ac Poefeos diftimilis qusedam rario, quod

illa, longo rerum ufu aliarumque difciplinarurn diverfis

inftrumenris, paullatim & non nifi per partes, crefcar,

adeo ut, Rhodii inftar Coloili, plurium faeculorum opi-

ficum-

+> ) 7 (

ficumque mulriplex opus videatur ^: huic autem om nia fe-

re in promtu & fua quafi fponte enafcantur, modo lin·

guae adfit ubertas, vis, ^tenor, voluhiliras, qua, vel a

natura rerum depromtse, vel ad eamdem expreifae imagi-

nes apte effingi poilint; non ea quidem feftivitate, iisque

artificiis aur fententiarum luminibus diilinitae, limatse, compofitae , quales iine praevia Poetices ^, ceterarum fci-

entiarum ipforumque ^morum cultura nusquam exhiberi

queant. His, quas recenfui modo, virtutibus inftru&iili-

ma fuit, b qua umquam alia ^, Provincialis lingua, quip-

pe cui ciim ceteris id quidem erat commune, quod e

Latina enata fit, fed major aliqua dos inde putetur acces- fiife, quod in bona filiae ^, natu omnium maximse , pluri-

mum maternarum opum immigraverit & forfan affinis

etiam Grcecae, Marfdienfibus diu jam uiitatiiiimae, fvavi*

tatum non nihil ae decoris g); quo etiam fa&um eft, ut, quemadmodum hodie Gallicte, ita Provincialis tum, vifse

excellentioris, per aulas & ^ora nobiliorum frequentiffi-

mus ufus eifet. Ita exculta protinus ^et lautius habita,

miram Poetis fuis conciliavit facilitatem, qua adftrui ^non

tantum carmina, verum avide etiam exaudiri, ufquequa-

que intelligi &, quod non leves additurum ingenio fti-

mulos effet, cum nomine ipforum late poifent difFundi.

Ut vero Le£fori _pateat externa linguae facies ^, Provincia-

lem Textum retinui in dulciifimo incerti Aucloris Idyllio, quod hic fubjun£tum eo lubentius volui, quo vidi certius,,

illud omnino latuiife Millotum b).

Fer-

m»** 111 1

"" ' ' 11 1 ·ι« III 111 Bill ι arV

g) Mellot l. c. Difcours praliminnire. VII.

/>) Kelogam traximus ex opere : Melmq.es tirés d'une grande Bi-

bliethecjue, Paris 1780. D. pag. 269. cujus Au&ori obvia fuit inter Poé-

mata Regis Sicilisé ^, Renati ^, & Poéiin ipfius amantiffimi & in Pro-

vincialem ufque adeo meriti ^, ut veterum Troubadourum carmina di-

ligenter collegiile ibidem tradatur. — Ceteros iniigniores, qui EcJogas fcripferunt, hujus loci erit indicare Gavaudan le vienx, Figuera,,

Cercamons , Riquier , Jean Esteve de Beziers &c.·

4 )

Ecloga Provincialis.

Lou heott Tircis fe proumenavo Soulet un jour :

Countan ^ez bouez ce quyettdouravo

Dou maou d'ctmour;

Et lié dijié: Belle Bergiére,

Yeou t* niime t ont!

Oue t'oi fa per eftre tant fiérc

Dispiei un an?

Moun chiti dr5 tneiz avets patisfoun

De tets rigours ,

Leis pecoiret defperisjoun

De jours en jours;

M.di per ce quyez dei maou dou Meflre

Creboun !ou couer;

Ez fidele f lott voaou ben eflre

Jusqu' a la maner.

Tu te faz uno fausfo glori

Dc me fugi,

Vos pas mettre din ta mémori

Ce que yeou tyai di:

Qjje le'i flous les ρ us efpandidos

Dou beou printén,

Quand din foun tén Joun pas culidos

Ldver put ven..

Rou/fgnou, que contez fén cejfe

Din mouu jardin,

Vai dire a la mieou Mejlrejfe

De bouen matin ^, Et digo lic" din tomt lengagi

Tant amouroux , ,

Que fieou lon Bergié dou vilagi

Lou mens buroux.

Mai hen _que ta voix Jié poulido

Et dotiz toun chan \ Si ma meftrejfo ez endormido,

Cante lie plan,

§ ζ

Yerfiouem fldam fubjecimus:

Solus ibat aliquando formoius Thyrfis, Canensque filvis, quas perferebat,

amoris mala, Dicebat: Phylli pulcerrima, amo

Te tantopere !

At quo Te duram adeo merui,

jam folldum per annum ?

Canis ovesque afficiuntur fsevi-

tia Tua, Mifellique in dies pereunt:

Scilicet Magiftri malis indole-

fcunt :

Ipfe autem fidelis fum &, ufque

dum moriar, ero.

Falfam utique quseris gloriolam

in me fugiendo, Neque ea, quce dixi Tibimet, tra-

dendo memorise:

Flores, nempe, fplendidilfimos

formofi veris ,

Niii lefti fuerint, adveniente hie-

me, perituros.

Lufcinia, quas, per hortum,

alfidue cantillas, Dic, age, Dominag meae, almo

fub diluculo ,

Et, qua places adeo, lingua, *dic

amabiliter :

Per rus omne, Paftorum efie me infeliciffimum.

t

Sed quamquam vox canora efi:

dulcifque cantus Tuus,

Si dormierit Domina, canas fub-

mifiius :

Et,

c

φ )

D'nn t ο un que tenärejfo confeille Stnfc eflre fbuer ,

Nouti _TOijuez qtfun paou foun aureitfe

Μαϊ prou foun cuer.

Toun teint ez plus uni qut glaee,

Plus beou qtfun liz:

Et ta bouco vermeillo esface

Tous läs rubis.

Giz di j ny i et tfez comparable

A teis beoux peoux:

läs _yeux que me fan miferable,

Soun dom fouleous,

Pajfet en beeuta tet co,mpagnos

De la facoun

Que let haous fapins det mountagnos

Fan ^ei bottiffons :

Μαϊ _per ce qu'ez de la rudejfo

Ν 'di re'n trouba

Que la grnndour de ma tenärejfo

Per l· egala.

Le Ciel ez témomn de mei petios Et de yter plours ,

La terre porte ma eadeno

Et maz doulours ; Tu fouktte n'en faz ^que rire

Et te trufa:

Μαϊ vetidra un ttms que moun martyre Sy finira.

Per bonheur la helle efcoutavo

Sei defpiezi,

Et comeijfén coumbén 1'amavo,

Datmoit au(f:

S'approché d'eou d'un air tettdrc

Lou regarde;

Faon ama coum ecu per comprendre

Ce que fenté.

9 (

Et, quam fpirafc amor, modulatio-

nem mollem, Pectori, _quam auribus, iniinues

callidius, quaefo.

Laevior cutis Tua glacie & liliis

J

candidior eft, Prae rofeis labellis pallent co-

rallia:

Vincunt ebenum rrigri capiili,

Et ocelli, quibus perii, totidem

foles fulgent.

Tantum sequales forma fupere-

tnines, Quantum virgulta procera mon-

tium pinus.

Saevitiae autem Tuse quid inve-

niam par, Niil amoris intemperantiam mei?

Meorum teftis eft coelum labo-

rum lacrimarumque;

Nec terra nefcit onus, quod do-

iorum & catenarum traho:

Omnium Tu fola ridens deledta- ris illis:

Veniet autem tempus , cum tor-

menta finientur.

Peropportune Phyllis audiebat de- fperanter quernlum ^, Et, quanto deperibat amore, in¬

telligens, mutuo adamabat, ^·

Blande intuebatur, appropinqua.

bat :

Sed difturus, quid illi tum per-

fenferint, itidem amet.

§. i V.

ty ) 10 ( ψ

§. IV.

Sed videbantur haec forte quibuscirnqire aliis, ^quam

Bucolicis rebus aptiora tempora, nec illud omnino ^prs

fe ferre inregritatis ac pacis, quod quaerere manfvetio·

res Mufae folenr. Longe ab bis alienae jam adferends

rationes funt ^et fere adhibendas Poliricae·, qute ad plera-

que fua pangenda carmina ^, neque enim amatoria ipfa

exceperim ^, Troubadoures permovere. Quod ii indi·

gnatio ipfa verfum quandoque facere fciat, ad id ccrte

non idoneam hane minus, quam Juvenalis ^, statem di-

xerim. Non abefie potuit, quin Provinciales Poets,

illuftriifimis, & quae adeo pubiicis rebus erant implica-

tiiiimae j familiis, vel propinquce affinitaris, vei adoptio-

uis jure, conjunctiifimi partim fpe£farent, partim ipfi

experirentur innumeros motus feudalifque regiminis ca-

lamitates 9, quibus quaiTaram fub haec tempora patriam

eorum accepimus. Incenderet tum er fuus quemque do*

lor &, quce vehementius percellit animos, publica rerum indignitas; nec mirum, infurrexife etiam nonnullos, qui

laboranti Reipubiicee ^, fi non aequalem eloquii vim, ani-

mum certe Ciceronis aut Demosthenis impenderint. Sed ingrefb jam mihi ea tempora ^, quibus dominabarur in-

faniens quidam Equeftrium rerum amor ac pervagatiifi-

ma religio, uberrima furgit dicendi materies, qua non fuas tantum patriaeque , fed Europae, fed Aiite δί, quo

Chriftianum ufque Nomen pervenerit gentium ^, res a£tu-

ri fepe Troubadoures excitarenrur, Poefinque lietiflimum

in modum colerent ac circumferrent fecum. Qiiemad-

modum enim liberalioris fortunae et ingenii hominum cuique, Equeftrem dignitatem, tamquam humanarum prae- cipuam cceloque cognatiilimam ^, affectare fvadebat ratio temporis, ita, quidquid generoii fanguinis erat, et muhi

etiam Troubadourum, mature in aulis Equitum accepti

edu£lique a pueris5 certa oiheiorum itipendia facerent,

qui-.-

'«ψ- ) II ( φ

quibus hos demum honores difeerent mereri. Hujus no- biliratis inftituti, ut erat e veterum Germanorum mori·

bus hauftum , prima & initio praecipua virtus forritudo

erat: acceiilt deinceps altera Religio, & tertia demum

addita mollior quocdam rnorum elegantia, qualem fe£ta-

tos primum Mauros in Hifpania 8c ad muliebre inge-

nium compofuiife legimus. Hm, ^quas coli canique opor-

teret, artes erant: nec ad plura ideo , ii uniim alterum·

ve exceperis carmen?), quam tria potiiiimum genera, urpore qiue vel ab Amoribus, vel ^a Religione, vel a Bel-

licis rebus defumuntur, Troubadourum poefis redigi me·

retur. Poterit forte fuperaddi quartum, feu Morale:

praeter numeros autem, vix quidquarn Poetici habere hu- jusmodi folent carmina, torpentia plerumque, nullius fpiritus, 8c ipiis, apud Homerum, νιφαδεσσκ» χειμεξίνριν' fri·

gidiora. Neque enim, ut de aliis nil dicam, ipii Ar·

naud de Marveil _, poérae ceteroquin venuftiiiimo, ubi

rnorum praecepta traditurus eft, fuus conriat decor ac vis:

fed ut hax, exhauftis melioris aevi deliciis, feras fuiiTe

videmus fapieηtiae primitias, ita, quemadmodum in au- tumni floribus, omnem abeiTe gratiam ^atque colorem;

poetamque, quiSanitam, ut dicebant, Virginem jam fu- fpirat unice, non effe, qualis ^erat bonae fub regno Cy-

narse ; fed e ccEnobii fui cellulis ofcitantem , a mundo jam demum et a ParnaiTo in primis remotiifimum.

§. v.

Fieri non potuit, quin bellica virtus & quaevis pu-

gnandi inftrumenta in Troubadourum carminibus fopius

laudarentur. Jam enim primum omnium fatis conftat,

non pacatiiiima illos tempora , fed continuis faftionibus,

B 2 i ni -

i) e. g. Fabulam, eamque unicam, Pjetri Cardinalis, Poeina

Petri de Corbtan, infra nominandum , Satyram unam alteramve &

päuciffima ejusmodi, quse ad privata carmina-referri pofiunt. ·

4* ) 12 c Φ

inimicitiis Principum, Regum aut vincuks aut exiiliis vi-

difle turbulentiilima ; & ^, quum hae non nifi ferro enfis-

que arbitrio dirimi aut propulfari injuriae poiTent, quis

non viderit, unde fanguinolenta tot & Martem ipirantia

Troubadourum carmina provenerint, quibus non Patro·

norum modo caufas, Ted, quibus defendendte eflent,

arma etiam, fortitudinem, animum, vim commendatum

eunt Bertrand de Born k\ Guilielmus de Saint - Grego-

ri _y Durand, cet. Atque ut hae adeo artes infeftiilimi

faeculi praecipuae erant, ita proprium quoddam Equeftris

Ordinis et quafi eminens officium pofitum in earumdem

exercmis videbatur, fine quibus fcilicet, nec Deo reli-

gionem, nec elegantiam feminis iatis fuam probari poiTe,

arbirrati funr. Qiiod enim ad feminarum cultum attinet,

non harum fe&atoribus,

— —

roc rs L·^ Αφξο&Τίΐ?)

Hrs κόμη , το τε ει^οε ^, —- —

ut Homerico mitis Helena Amatori, profuerunt unice ;

fed ätrociffimis fiepius pugnis exire tecdos vuineribus,

derra£tis hoiii exuviis iniignes ^ac decoro pulvere fordi¬

dos , coram amicarum oculis, venire oportuit. Proinde

illis, ut antiquis Arabum poetis, mos erar, in medio

fsepe praeliorum difcrimine, amicarum recordari, resque

bellicas & amatorias uni ac eidem tubae mandare. Exem-

pla dant Bernhard Arnaud ^, de Montiuc , Vaqueiras ,

cet. Infuper muliebris ingenii feritatem, quaque con-

ftantia animi crudeliiiimis intereiTe rebus, ipfamque pro

amicis mortem oppetere veritse non fint, illuftri exemplo

teftatur Margaretha, Raimondi cujusdam ^uxor, quam Troubadourum unus, Guilielmus deCabestaing amaverar.

Ete-

k) Egregia & Homerica fere fimilitudine magnanimum ille

viftorem vinr i confert, quod exafluatis omnia fecutn trtbcre, fedatum mox

re/pnere quofi λ c lutort reddete fölet»

■Φ > * 3 (

Etenim maritus ubi furtivi tandem amoris gnarus incen-

fusque furiis Guilielmum interfeciifet & confe£tas ex cor-

de iilius dapes, infciae mulieri epulandas, appofuiilet, ad-

dita, An placerent? interrogatione; illa, cruentae jam cer-

ta fraudis, Optime adeo, inquir, ut nullis poftbac vefci

dulcemque /aporem illum exftinguere libeat; cujus neque fal fa

animi illico necem fibi confcivit /). Nos vero ad car-

mina redeamus. Dicere fupereft, fub cruciatarum expe-

ditionum tempora, in armis fere unice iitam omnem fa-

lutem fuifle, &, ut indivulf<£, contra Saracenos ac Val-

denfes , comites ibant Fortitudo atque Religio, ita in

poématis, qute res hafce geftas fpe&ant, raro fegregari,

nec hnceram aut inermem, in praeceptis fuis tradendis,

hane ufquam confpici. Ita fuperftitio Troubadourum mul-

tis, e. g. leChevalier du Temple, Tomier, Bertrand de

Born , Gavauoan le Vieux, Vaqpeiras cet. & gladium

porrexit Sc rubam ^, ex quibus audiendus nobis aliquis eft

Provincialium Tyrt^us aut Solon, qui claftico hoc, tam- quam altero: I ^c μεν ειε Σαλαμίνα, - -w), mares civium ani-

mos, ad repetundam a Turcis Palaeftinam, exacuere- ftudet;;) :

B 3 Quid

/) Atrox vifum plerisque, nec Raimondo condonatum facinus

eft: moti tum rei novse indignitate, tum orbitate paren tum interfe&i

Guilielmi ac Margarethae, Equites & Alphonsus in primis

Rex, everfaRAiMoxiDi arce, ipfum in vinculis tenuerunt: infuper uno tumulo compofitorum Manibus decreta anniverfaria iacra feruntur.

Tantnm amoribus etiam non legitimis setas dedit, cui follemne fuit,

ut in con cellis uxorum Hymenaeis confcii non tantum indulferint ma- riti; fed etiam ad alienos ignes conjuges fuas , deteftabili ac inaudi-

to fere Vice comitis de Poetgnac, Adelaidem fuam Troubadou¬

rum cuidam , Guilielmo de Saint Didxer, concedentis, exem-

plo ipii follicitarint.

νϊ) Solonis carmen apud Plutarch. & Diog. Lacrt.

m) Nemo mihi fuccenfeat, Provincialia verfa Poemata numeris

adftrixiiTe : obfeura quidem adeo, vereor, ne noilris certe temporibus

Φ ) 14 ( Jl·

Quid ceffas, mea gens ? Gens tot modo fveta triumphis f

Tuque Bonifacii o) nc men , Dux optime, numquam

Ha&enus ementite Tuum ? viden* ipfa rubere

Infolitum convexa poli: flentesque cruentis

Segnitiem lacrimis noftram, confurgere nubes ^,

Vociferari & atrox irata tonitrua bellum..

Inträt Turca Sacras, & vos non furgitis ! oras,

Inter & ipfa exlex errans veftigia Chris ti , Jam forfan calcat, pro nobis, de cruce, fufum - Sanguinem, & lieu ! Divas pede conterit ofta. Marije,.

Fruftra deliiti veniam hujus quaeritis auro:

Ferro nunc emiffe Deum juvat: his modo donis

Bethlehemam decet & noftros invifere Reges.

Quin legite augurium: fna ftc olim aftra fecuti,

Eoi venere Magi: non praeda, fed ipfe·

Materies beili De,us eft: o! dulce pe.riclum ^,,

Ne c mercede carens Ejus fore iigna fecutum.,

Ergo agite ! haud dubium pariet bona caufa triumphum r

Atque Saracena ii forte perire farifta,.

Et procul a patria contingat, credite cives,,

Eft aliquid terris cecidiffe his, Martyras inter,

Eftque migraturae. fallax non teflera- menti

Dicere pofle : Meam nec ego pro Te dare vitam,,

Christe, fui timidus,. mortemque rependere morte..

Tunc immortales, pro lauru, tempora pahnse

Cingent: gaudia mens & habebunt ofta quietem

Militis illa, Deo qui reddidit ipfe Sepulcbrum..

§. vi.

iit Latine canendi facultas, ut eamdem experiundo, aucupari gloriolam,

vanitatis fane non confultisfimas eftet: tentanti autem folutam redden-

di rationem multo difficilior vifa eft, utpote quam gravifftma etiam

poemata vix tolerant: nequaquam mediocria haec pati, fed elumbia

inde , &, nefcio quomodo, inania omni quoque Poematis habitu exui

protinus videntur.,

o) In expeditione, quam Intcocentius III. adverfus Turcas in-

dixit, Boivifacius, Marchio Montisferrati, fummns exercitui dux

elettus, a. 1204. Theftalonicse & Candiae regnum, capta Conftantino-

poli, obtinuit.