JOHAN nANOnAIAN

DISSERTATIO GR

ADUALIS,

S1STENS

nANOnAIAN

TOI! 0EOU

EPHES. VI. _13. &c.

EX

PROFANIS SCRIPTORIBUS

ILLUSTRATAM;

QUAM,

CUM CONSENS. AMPLISS. ORD. PHIL.

IN REGIA UPSALIENSI ACADEMIA,

SUB PRiESIDIO

MAG. JOHAN NIS

■FL ODERT»

Gp.jec. Litter. PROF. Reg. et Ord.

PVBLICMVENTILAT10NIMODESTESVBMITT1T

JOHANNES SVEDELIUS,

FESTMANNUS.

IN AUD. _CAROL.

MAJ. DIE XVII.

MAJ.

ANNI MDCCLXIV.

H.A. M. S.

ÜPSAL1£

In S:AM R:AM M:TEM

MAGN& FIDEI V1RQ,

DIOECES.EOS

AROSIENSIS

EPISCOPO,

VENERAND! CONSISTORII

PR/ESIDI,

KEGI! GYMNASi! SCHOLARUMque

EPHORO,

S. S, THEOLOGI7E DOCTORI

REVERENDISSIMO PATRI ac DOMINO,

DOM. LAUREN TIO BENZELSTIERNA,

SUO MrECENATI

SACRUM.

acrnm K. T. ftilum non rudem efle

vfilSp omnibusqne deftitutum Rhetoricis

ornamentis, fed iöis paflim ^{, non} quidem ad oftehtationem inanern

& pompam, fed ad decus & maje-

''T'"

ftatem, velutgemmulis, diftin&um,

fatebitur mecum _, quisquis Sacra

ha?cnon obiter guftavit. Ut vero

cetera nunc filentio prastefcvehar,

quas, exjRhetorum cellulis depromta, faeras tabulas ex- ornant, quoties, qnasfo ^, percellitur legentis

animus

ad confpedfcum imaginum rerum fub humanos

cadentium

(enfus, dum in iiiis abfh-ufas cernit veritates, facile fe noflras fubdu&uras intelligentias,

ni

externo

hoc veftitae

habitu noftras fuccurrerent inbeciilitati. Si conftans^no- bis commendandum eft pietatis

ftudium, fl adverfus

occurrentes

undique^

^jerumnas & calamitates engendus

A eft

niST tfca

•)

*

(

efl animus, & muniendus fpc reportandi demum in coe- ]o prxmii, deducimur in

paheflram,

illic oculis quall

ofFeruntur luRantes & currentes, pulveris & folis pati-

cntes, nec ulli _parcentes labori, ut coronam reportcnt cito marcefcentem: in hoc fimulacrodifcimus, quid no- bis in vita; hujus fladio decurrentibus fäciendum fit.

Nec abfimili modo, _{qvum non}

moile otium

agere no- bis in hac vita liceat, fcd contra hoftes acerrimos _quo-

tidie in arenam defcendere cogamur, circumfundamus

oportetnobis arma, quibus incurfantium in nos impetus excipiamus & frangamus; atque ifta hoftium debellan-

dorum inftrümenta ékgantiflime revocat ApoflolusPau¬

lus Eph, VI. ad imaginem 7rccvo7iklocs

miiitaris.

Qua; ve-

ro iilic ^numerantur arma, totidem repra;fentantia (pi-

ritualiadona, ea praeeipaam conftituerunt Veterum ^ar-

maturam: dum enim HOMERUS Aiexandrum ^armat ad fjicvofjLc(,%lccv, non alia ferme ipfi dat arma, nid qux heic Paulus commendat Chrifliano miljti; ita ^vero ilie:

II. _{7. 330.} leq.

Kr/]fJiloocs pb 7t(>ocTcc 77e^ 'wrjfMio-ived-qxé

Kxkcte, dqyvfloiai eTtivCpvflicis dqoc^viois' Aévreqov dv Sooqyixcc 7re^ sföeaatv

e&ive

Kfx(p)

fl

oiq oofjio&iv

ßdkero

Qtycs dqyvgcyjkov,

Xdky.eov dvrdtf e7ieiroc adyos /xéyu re sißccqov re

Kqccri

fl

erd l(pSt/j.oo xvveyv svrvxrcv e&tixe.

Et, fi cingulum demferis, quod etiam in Alexandritt«- v07ikloc delideramus, alias paffim ab

HOMER

O nomina-

tum, iisdem prorfus armis inftruit Vulcanus Virgilia-

num Asneam L. VIII. 619. feq.

Mivaturque, interque manus-

brach

i^{a ver}fat

Ternblem crißis galeam, flammasque vomentem,

Fatiferumque enjem, lovteam ex cere rigentem;

Tum leveis _ocreas, eleStro auroque recocto,

Haßamque of clypei ^non

enarrabile

textum.

E*

O

)

3

( «

Et qvum

figura ifta

Paulina ex Veterum

formata

videa¬

tur armatura, hinc etiam ipfi uberior lux concilietur o-

portet. Atque

huc fpeTant meditationes noftra?,

quas qvum nec multa

dies

nec

multa litura

coércuerit, be¬

nigniori Legentium

cenfuraj commendamus.

* ^.11.

Zryirs 8v

7ts^ootTccfjisvot

rtjv oa(pZv v,ubbv ev txÅySelcc.

Primum omnium exigit Apoftolus ab Ulis omnibus, qui

Chriftianam tolerabunt militiam, ut ftent Tregi&o-dpevoi

rrjv cir(pvv ev dXySeloL, lumbis circumcinckis veritate ^, ut BEZA exponit. Receptus olim mos fuit

£009^;

ut HO-

MERUS ait a)^{^} aweé^yeiv yjrnvccs: qvum enim laxiöra

& fluentia fueriut antiquiorum veftimenta ^{, opus} fuit cingulis, queis conftringerent ea, &

caftigarent

lacinia-

rum luxuriem, quo expeditiores eflent ad negotia qute- vis obeunda iterque conficiendurm Atque ideo tum

praxipue

fefe prsecingebant, quando feftinatione

rei peragendx urgebantur : quo

fenlu alte

cinSli atrienjes

nominantur a PH7EDRO b) & Eumseus cv^obrys

apud

HOMERUM c):

Zcostffli crvveéqye yirbövct.

id

quod

in

illo,

ut EUSTATHIUS exponit, ^erat crna*

ctys åyÅooTizcv. Atque hinc fadtum, ut, quod idem ob-

fervat EUSTATHIUSd),bi

0'fj.y^ov o^lrvjv

^vocave-

rint sv^ocvov, i. e. evso&Årj, bene paratum ^, expeditum:

ncque alio fpeTat,

quod

Ifräelittc jubeatur Pafcha ^e-

dere in dEgypto 7re^ie^^evot robs btrfpvocs e), nifi ut fi-

gnificetur, feftinanter id

eos

facere debuilfe

^,

& quafi

illico iter ingrefluri elTent. Alio vero fenfu pallim ab

HOMERO vocantur mulieres ev&voi, valet enim, dum de feminis ufurpatur,interprete EUSTATHIO/),idem

A 2 quod

a) Od.£♦72. b) L. II. fab. f, r) Od. £ 72. d)

Ob. Il, a, 42j/. e) Exod,XII.11. f) 0b[. ad 11. a: 42ß.

©

)

4

( #

quod

evyjcryvjrcv, duo

ylggo rtvcs T8 yvvcctvJm kct/xb rr\$

£oovyic ÄriÅctin.

Fuifle enim cingula, multo nonnunquam

auro gemmisque

diflincta,

^inter

muliebria

ornamenta,

res, ut opinor,

notiffima eft.

Sic in cultu illo, quem

Jovi, dum venufta & placens videri voluit Juno, fibi circumfiidit, fuit etiam

Zoovi] skcctov Svaoivois ccpotgv7co g)

& Circe vefiibus induta

7rs(>) £mvyjv ßdXsT }'£yt

KoiÅtjv x^vo-efav - • b)

Ubi £oovqv uegißdAXew lj*vt iderofefl, quod a facris fre-

quentata gwk, ueet&vaoboic r$v cV(p5v, flint enim 7^Sc

ca(pvs vocabula ferme uoc%dKKv\7\oc. Ceterum, quod huc prjecipue fpeciat, neque reticendum, in militari fcilicet

armatura minime pra^tereundum locum habuifle &>\ots

vel Sic, ubi Nefloris ^armatum defcribit HO- MERUS ö, non nominat tantum daußoc

Jogv

^ygjf

rguCpdhetotv, féd etiam uavoclcXov

o) c ys^onos

Ioovvv& or Is" uoXsuov (pBioyjvo^cc Scc(>f,<raciTo.

Quod veroNefioris uocvoclokos- _vocatur, inde con-

cludcndi locus datur v militaria baltea, faltim _ea, qui- bus le Duces praecingebartt, non rudia fuilfe, aut ex vi- li corio confeffa, fea yarie exculta, Sc quidem purpura nonnunquam fplendentia, qualis fuit ille (poivke (pennas, quem Heclori dat Aiax, pofl fingulare hos in¬

terheroas confertum certamen£): quin etiam argenteis laminis munitafuifleconflat, ut non decori magis quam tutamini eflent adverfus incidentiatela; id quöd indicat

HOMERUS ^non uno in loco: Sic Iphidamia? haffa pe- netrare non potuifledicitur cingulum Agamemnonis,fed

g) Il 182. b) Od. k 544. i) IL K. 7<f. (eq, k)

IL H. 30J. C9fjf. IL Z. 22q.

s

^

) s(

Agyvgco

dvTousvt] /uoXiß^os ds

st^ccvtst ai%^.

I)

Videlicet balteum cingebat &

conftringebat thoracem

&

mitram, quam corpori propiorem

laterum cavitatem

muniiffeindicat SCHOLIASTES HOMERI m), ut tri- plici munimento

tutlores eflent: id

certe

colligerc

^pos-

fumus ^ex eo, quod halta, <qux leviter

pejrftrinxit Mene-

laum,

penetrade

dicitur primum

ti» gca^os, iude

per- tranfiifle Sd§yKx

7rch)tdit»Xov

^, &

tandem perforavifle

jAlrgctVy

riv sCpo^si egvfxcc %(?oos sqy.os

duovroov.

ii)

Qvum vero adeo folemnisfuerit roov £covuv ufus, utnon ferme unquam pugnam inirent,

nifi trefte&o-photy factum

puto , ut & ioovr, &

^avwi&cit ngraificatum iiium indue-

rint generalem, quo armaturam quamcunque

illis defi-

gnari conftat, non ex his tantum

PAUS A NIT verbis

0)% TO ås svåvvoif TOC 071K» SKC6Å8V Cl 7tocåocio)

£cixroc<8c&i,

xec-

, verum, etiam ex frequentato a

Gracis^ fcri-

ptoribus ,'uui. Quod enim Agamemnon

fimilis dicitur

Marti rrjv goovrjv p), id exponit EUSTATHIUS per ro Tti? 7iotvTswyjocs yjcfjucv. Etdum

idem

illc Graccus Heros jubet alios q) Grarcos

£oovvy3cci}

non

de cingulo

tantum loquitur

militariTed

de armis etiam

ceteris, ocreis,

thorace , gaiea ^, fcuto &c. quac in

fequentibus verfibus

partite enurnerantur« Pari ratione

quod

Achilles, Patro-

cli funus celebraturus, jubet milites fuos %«AxoV gwvw&oei

v), id explicari debere per

nx&oTrlJfie&xi

conftat ex ieq.

verfii _131, ubi railites fui jufla Ducis exlecuturi sv rsv-

%stiv tvmi dicuntur. Quo eodem etiam fenfu THEO-

CRITUS canit

'Ev t" dvrois 'isgoov 7t^orkqois

"hos

ygooetrtri

i A 3 h Zoov-

l) Il A, 238. m sidII, t. 337. ri) IL

t,

237.Jeq.

o) Boeot.f. Lt IX. p. 767. p) II. /3,479. q) ILA. ij. r}

IL T. 210. S^ f'E ytST —

m

)

.<5 $

Ztovvvrcti_{inftruit &}- - - - i. e. xoiSc7rÅ!£eTcci , ad _pugnam fefe

ornat. Quam generalem notionem quomi¬

nus Tibi vindicet to tre^i^oocciodoci, in Paulino diclo oc-

currensl, obflare mihi utique yidetur adje&a vocula cctyvsj ut quo?, verbo huic dum adjicitur, fignincatum

ejus ar£tius

adflringere

putetur, atque indicare, fiuo id complexu tantum coércere iilam cmciuram, _{qua pars} corporis oa(pvs dicla cingitur. Neque ideo tarnen cui-

quam in mentem veniat dicere, in fenfu proprio heic

ca(fvv accipiendam éfie: _qvum enim tota Paulina oratio fit allegorica, etiam hujus voculte fenfus tralatitius _qua:- rendus eftj quem quidem ^non aliunde veriorem elicu-

erimus, _quam ex Petri verbis Jf), ubi jubet nos dvoc(d-

cci-sjcii ras cacpvci? ty}s-^ioovclccs^, itidem metaphora petita

ex cinwtura militari. Quemadmodum enim. cin&us ifle militumveilimenta conflringebat, ne laxius fiuerent, fi- mulque lumbos & roborabat & muniebat, ita etiam n

uXföeicL, coeleflis veritas, fludluantem mentem lateque,

erroneisut plurimum cogitationibus, vagantem coerce'-,

nec quocujuslibet doclrince ventus impulerit, ^{eam ferne¬}

re_{tium telis}fiequi finit, communit iilam & roborat, utimpeten-

obfiflere queatfirma & inconcufla.

§. nr.

Kal

t\lvady.evci

^tcv _{SooqctKcc t'/fc} $ikoiiccv\y]s.

©<^a£,

in cujusimagine _inceptum argumentumulte- rius perfequitur Apoflolus, a prifcis rerum naturalium

fcriptoribus, obfervante STEPHANO t), dicla fuit to¬

ta illa corporis humani regio, qua: a collo ad ingvina

usquepertendit; ut adeo ad thoracem in hoc fignificatu pertineat etiamventer: verum, contradlis nonnihil a re-

céntiorum medicorum turba limitibus, ^{ea tantum} hoc nominfc notari ccepit corporis _{pars, qua:} collo fubjecla

utrin-

Jj) i. Ep% C /. ^{v. 13,} t)

Thefi

voce

6

)7( 9

utrinque

clauditur

coftis. Quod etiam vocabulum ad- commodari dein coepitnotandointegumento, quod ifti corporis parti ^aptatur, five veflimentum id fuerit, five

armatura: genus, prtefidium in bello futurum militibus.

Quipoftremo loco nominati thoraces _qvum foii ad ^no-

ftrum argumentum pertineant, nunc quales

fuerintpau-

cis explanabimus. Quales Iliacis tcmporibus heroés u-

furpaverint loricas, qvum exs Homericis fabulis colli- gendi

quidam

^, quamvis obfcurus, lopus datur, tum

apertior ex imagine, quam ex yifo quodam illarum ^ex- emplari effinxit PAUSANIAS«).- cvo, inquit,

rjy

%xXxx

7TciY!y.czTC6, to fxsv qs^voo w&j reis ciy.(pl rtjv ya^Éqx dgpcdov,

TO Je OOS VOOTÜ TK£7S7]V SiVOtl. FvX?X SY.xXüVTO, TO [A£V EfJL—

7rgc$ev, to

Je

ctfiSsv Trgovijycv. Ergo qvum djyo fuerint

harum loricarum membra, akero anticam, pofbeam

aitero ambiente corporis partem, fibulte _{utraque a} iate-

nbus connexuerint oportet: Hujusmodi thoracas voca- tos ait PAUSANIAS yvxXc&ooqxKUS, oc7io toov yvccAoov %

quo notabantur nomine ^tx y^xXxx kciyip&tx, qua: cum

feparata in fe ellent, conneftebantur tarnen inter fe,

dum corpori rouniendo adplicabantur: ^atque hinc efle putamus, quod proprio epitheto ab HOMERO vocan- tur xgccTcuyvocXoi v). Neque exrudi femper ^re confla-

tos tuille öpinamur, fed, fi fides habenda HOMERO, pretiofiori eukos metallo, 5c figurisdiftinftos x): unde

VOCantur TtxvxlcXoi y) x^s^chrss z)],,

^xdxÄeot

«)?, 7toixI-

aoi b). Dum ^vero FIOMF.RUSetiam hujusmodi Sdogx-

xx vocat Attaoov r), rationem forte habet geminorum ejus membrorum,qua: interfe fibuliscopulabantur, quo-

runa

«) Phocia feu L. p. m. 66o. v) IL t. 361. x) Conf. qua de Slgamemnonis thorace meminit HOMER, 11. a 2j. y) IL a. 313. z) IL ^it. _/55, a) IL 0, ij>j, bj IL

v. 133• Q Ä l *33>

6

)

8

( •

rum quod anticas corporis ^partes texit,

quamdam

^retu-

lifie videtur fimilitudmem- itldrum Sxgdmv, quos PO-

LYBIUS d) vocat

Y.a^io(pvAw/Ms & POLYN/ÉUS

Söogotfåu,

niii id dixeris ditcriminis interceffiße,

quod

yvuXov illud toov sod^ctymv

AttÅ^v.

^totam munierit anterio¬

rem corporis partem,

vMqbicQvÅuxes

^vero pe£tori tantum tutamini fuerint. Ceterum quales liiacis temporibus in ufu fuilfe loricas docuit PAUSANIAS, ex folido a?re

formatas, tales etiam primos ufurpaviße Pvomanos, in- de fibi videtur LIPSIUS e) colhgere pofle ^, quod in

cenfu Servii, prima? claßi impératae fint lorica? ^{ex a?re:}

nam poßerioribüs temporiblis ufurpatos fuiße <9■kqcckus

ccXvcråoorés auåor eß POLYBIUS

/),

h. e. loricas ha~

matas, contextas ex circulis vel annulis ferreis inter fe

nexis. Et fi verum eß, quod LIPSIUS opinatur, ha-

matarumufum loricarum ^a Gallis permanaße ad Roma-

nos, ad fui temporis mores relpexit VIRGILIUS g), dum Trojanis datin Italiam vela daturis:

Loricam confertam hamis ^aurocjue trilicem

Et cumhujus generis hamatis loricis nonnihil habere vi«

dentur cognationis, quos PLUTARCHUS b) vocat

Boogotxcce (poKiotorés &C

£)IO

CASSIUS

S-oogccxcts? Åe7rTi$oo-

<r»r, loricas fquameas, quas eo

modo

contextas fuiße opinatur LIPSIUS , ut

laminas

rereas

vel ferreas,

in fquamarum

fimiiitudinem politas,

catense

junxerint.

Cu- julmodi loricx aureas intexit fquamas VIRGILIUS i)

in Bitia armando:

Nec duphci fquavia lorica

fidelis

anro Suftinuit. ^-

Qua contextum ipfum

perfimiles fuere

ha? Iquamea? lo-

• rica:

d) Conj. LIPSIUM de militia L. III. c. 6. e) Ibid.

f) Ibid. g) Mn. L. III. ^7.

h)

In Lucullo. i) /En.

L, IX. 707.

)

9

C @

ricsc illis, queis Sarmatas ufos fuifle ^mcmorat PAUSAS KlAS k): _qvum cnim, dicit, barbara hare _gens ferri

careat metallo, numerofa vero nutriat equorum armen- ta, confvevit _equorum ungulas legere, easque perpur- gatas & difledas ad fimilitudinem fquamarum draconis expolire. Quas deinde fquamulas perfpränt, & equinis

Vel bubulis nervulis confuunt, & fic contexunt loricas, qua? nec elegantia ^nec firmitate cedant thoracibus Grar-

corum. Multo _autem, dicit _porro PAUSANIAS, prce- flantiores flint linteis illis loricis, quarum ufus eile for¬

te aliquis poffit in venatu , nullus vero , dum ^manus

cum hoflibuseft conferenrk, quod ferro vehementer e- millo pervise funt. Sed lic tarnen Boogotxccc AivSs Iliacis temporibus geftaviflc heroas, audor eil HOMERUS ,

ut qui & Aiaeem Oilei filium & Amphion vocet Atyo&a»

quvMs l). Confedi autem hi thoraces videntur e funi-

cuiis pluribus e filo contortis, ^a quorum filorum, ^an funiculorum, muititudine vocabantur hlices, trilices&c„

Sic PLUTARCRUS nominat Soog&y.M Aivuv cIWaSv, 5c Dio SooqotHcc A/väv TflfJUTov, Jam vero porro, quod ad

fenfum tSfeeae hujus attinet, _qua jubemur ivXaoc<Boct rov röiKoitoa-vvYis-, non diverfiis mihi efle videtur ab (illo, quem facris fcriptoribus alias celebrafa locutio fundit, quajubemur ivJvsSca ^rov xgt^cv m. Ubiabflru-

fam veritatem qvum in imagine indumenti proponere nobis vifum fit Spiritui Sandö, hand inepte fecille vi- debimur, fi involutam illam aperuerimus, ^ut quid in¬

tus abdatur myfterii patefcat. Amidum aliumdixeris artificialem, naturalem alium: prioris generis funt ve-

ftimenta, _quar in corpore humano noiy nafcuntur, ^fed

extrinfecus illi adplicantur, ipfladharrent, non inhaerent;

B ad

k) Attica fen L. /._{p. m. 37.} 1) IL /3. ^j2p. m) Gal•

III 27. Rom. XIII. 14.

ff

)

IO

&

(

ad pofterioremvero

claftem

retulero herbas'& fata tellu- ris, frondes tk flores arborum, fetas & lanuginem aoi-

malium &c. qua: intus primum quafi eontexuntur, inde

foras protrufa ^res yeftiünt & operiunt. Utriusque ami-

<ftus,ut nonineiegänterexponit GATAKFRUS n),quod-

dam inftar eft in Chrifto, ut qui, quod Theologi ajunt, induatur ab hominibus & ad julHheattonem & fanftifi- cationem: prins dum fit, amictus inftarartincialis habet.

Ejus enim jnftitia five meritumnöbis imputaüur & adpli-

catur ita, urpeccata noftra, quafi integumentum quod-

dam , operiat prorfius: ^at dum ad fianftificationem in- duitur Salvator, quamdam ilio cernere licet amiftus

naturalis foeciem; ubi enim primum in juftificatione ho-

mini quafi

adplicatus

eft, fiele deinde in cor ejus infinä-

at,ibique quafi viftute Spiritusconceptus, novam menti infundit indolem, _quaeexterna vitx pietafeftlemum pro- dit &exfierit fie> Hic fianftus morum habitus, Chrifti ex-

primens fim'ilitudinem vira?, eft illud amfftus inftar na¬

turalis , quo ethm refipexnfic putavero Paulum, dum jubetnos ivcfvroccBcct rov %|/?ov: neqiie alio valet illud A- poftoli monitum, quo fvadet nobis ivJura<Bxt ^rov S>oogt&>

jt01 TYjs frmccioovvYf?, vel, quod idem eft, ^t*jv åixooiorvvrjvy

quam ut admoneamur, oportere nos id _agere, utChri-

ftum quafi induamur, primo in juftificarione, qua jn¬

ftitia? ejus Imputationen!, & deinde in lan.ftificatione,

qua juftitix Chrifti imitationecn. Quam rem überins perfequerémur, ni periculum eftet, ne aliorum fiacra profanis temerafte manibus videremur. Itaque, quod

noftrum fuerit, in cortice hxreamas, Paulinam ex

profanorum pluteis ilkiftraturi. Chriftum ejusque jufti-

ticam induendi figurar geminx permultx occurt unt apud profianos, queis familiäre efte novimus& virtutes & vi¬

da,

n)Advcvf. Mifc. L. /.c, y,,

@ J

®

tia, _quorum

fe in

omni vita

oftentant

externa

indicia,in

imagine exprimere

hominem operientium veflimento- rum?

Sic in Agamemnonem

Homericum his probra

ja-

teneur verbis:

7XX _fAoi civ

etilenp

£7itsiy.eve - - o)

& rurfus p).*

'Aåv moci^ss'/iv sTfisifJLsvc?

libi KVU'JzlrjV £7JJSlfA£VCS, exponente

EUSTATHIO, idem

cft, quod 7T(>c(ppc>vyj eytuv ri]v uvcaåelctv yctrot rs

7rs^lßhy}jAocl quomodo

etiam

idem

fj.£rcccp^a^ns

aliam expianat confi«

milem HOMERI fmw, k^isiy-svos dhy.yjv ^q). Neque alio

fenfu mulieres a PLATONE r) decere dicitur d,u(piév-

vvScti rrv &u£ty\v dvr) ifx&rlm, pro quo dicere pocuerat,

non invito Icriptorum ufu ^,

dptptevw&ut

rev rfc

dqerris

yiTcova, itaenim de Dionyfio

Heracleota fcribit ATHE-

NdEUS s): dvrty^vs ^, inquit,

«VoLb

^rov ty\s dfsrrs,- %*-

roovx fjlsry]p(piciaaro. Qua loquendi forma nihil aptius

eongruit

ifli Paulina::

sr\re

hövcrd^svoi

^rov

Bdqctxct ^rSfc §i-

Y.0tlQ3VVV\£.

i IV.

KecrvTfo^rja-dfASVot rås ^Ttooots h srot/xctriot rå ivctyysXis

rtjs' _H^r,vris.

Verbum , quo heic Apoftolus utitur,

tmc^aoiSjoit

nativa

(ignificatione eft fubligare:

^quam etiam ob caus- fam illi adcommodari coepit pedes muniendi rationi, qua fic dite foteplantis pedum fupponebantur, loris

fupe-

riorempartem

decuflatim

revincientibusi

cujusmodi

pe¬

dum munimenta ideo proprie vocata puto

vrro^paroc:

atque olim ufurpata

domi

prtecipue:

qualibus etiam

in

Polonia 5c Hungaria pauperiores

ufös fuo fe

tempore vi-

B 2 difle,

o) IL ^ct. 149. p) IL 1. 312. q)

IL

H./04,

3»

262. r)

De Rep. L. V. s) Deipnof. L. FIL

@

) ii

c ®

difTe. ait FRASMUS SCHMIDIUS f).• quo refpicieng

HOMERUS dicit:

■j/To Ttoaatv io'/\<7ocro y.ezXcc 7iekka t).

An vero vrs&Ka _idem proprie notent, quod

v7rohy.oirct

& (oleae, ita vocata, ut SCHMIDIUS u) opinatur, ^Tiot-

$cc to ev

tjs&ep

IkeTv, quod in piano ^{terra? eant} feu ver-

fentur,id ex profefloficut folea?,^{nunc non}quod_agamus,in folo _{eant,apertius}nonexplanare.vacat, qvumDi-

cendum forte, qui demum _cunque fuerit ei proprius Sc primarius fignificatus, _{generatim tarnen} ufurpari de pe- dum munimento quocunque. Quemadmodum etiam

v7iohy.ee, iftam generalem admittere notionem novimus_>

iliis quoque tribui folitum, qui totum pedem his mu- niunt tegumentis. Qualia calceamenta neceflaria fuere viam ingrefluris: hi certe, ut inoffenfo pede fcrupofas

& afperas emetirentnrfemitas, diligentius pedes emunie-

runt; unde calceatum efle idem _nonnunquam valet, quod ad iter ingrediendum paratum ftare. Sicjubentur dilcipuli a Chrifto ablegandi efle vTichhyevot o-av^ctksot_v,)?

& Ifraélitas, primum in /Egypto celebraturi Pafcha, ha¬

bere, ex ciivino juflu, debuerunt ^roe

vTiohyeotru

ev rclz 7ic?)v x), ut parati eflent itineri. Quo adludens Ergafi-

lius PLAUTI y) dicit, flbi efle calccatos dentcs, h. c,

alperos Sc bane quafi munitos, ut, quamvis afperum Sc durum, cibum commolere poflent, metaphora duda ^a viatoribus, qui per faxa Sc f;rupos itnri bene le muni- unt, ne Isedantur. Atque hinc dicit HA MMON DUS.

pofle Paulinam diåionem petitam videri, eaqueflgnifi-

eari, _oportere Chriftianos_paratos efle ad viam ineun-

dam, quam in rem do&rina de pace Sc caritate inftru-

ctos

f. Obf. nä Matth. UI. ti. t) Od ct. $6. u) L. c.

v)5c.Marc.2. V. 84*_TI, V- x) Exod, XII u. yj Qaptiv. AU. Jx

@ )

i?

C is

öos eos efTe necefle fit. Ovum vero integra h&c ^PAU¬

LI oratio ex re militari fit defumta, ^non

dubitaveroeeti-

am htec verba eodem referre, _eumque dicere refpexide

ad bellantium morem calceamentis & ocreis pedes inte-

gendi.

Nam quin,arma inter bellica, pedum & tibiarum

munimentaolim connumerata fuerint,dnbitare nosnon

finit HOMERUS, ut qui, fuos quoties heroas adpugnam conferendam armat, primum ipfis dat xvyptäcts 7refi xv»f-

juyjai a),

fuamque

in

fcenam protrahit Vulcanum

adfe-

rentem Achilli, ut cetera

belli

inftrumenta, ita ctiam

v»YifjL$cis io6v8 KuvaiT^oto a). Quod imitatus VIRGILIUS,

präster galeam ^, loricam & enfem ^, fn eadem _quoque

Vuicani officina excufäs, dat Heroi fuo leveis öcreas, ^e-

leSiro auroque vecoElo b). Ubi obfervandum, xvn/utäccg il- las, _quarum frequens occurrit apud Grascos fcriptores

mentio, non pedes tantum, fed, quodipfa vocis origi-

natio oftendit, tibias etiam texifie, & confeclas inter¬

diurn fuifie ex fimplici corio, a pauperibu.s in primis Sc

extra Martis aleam ufurpatas. HOMERUS utique, cluni

habitum circumfundere vuitLaérti, miferabilem animi- que adfeSti indicem^, dat ei §V7.rlcayroc xitqovu, rzsgt

xvyumt ßoelcos wiifißas ^qcltitus c). Alioquin vero vel

ex metallis conflatsevel illis faltim permunitae fuere, 5c

quidem utplurimum asre: Unde communi Epitheto ^vo-

cat EIOMERUS Grascos y^aKv.cKVYiplciots' quamquam nec

eo diffitemur totam -refpici eorum armaturam, percw-

eyjoxnv partis pro toto. Adde quod ALCSEUS Boeta, apud ATHENÄUM d), gioriatur, inter*cetera belli in¬

ftrumenta, kiifle in tedibus fuis %ocKke!ccs wmpßets Åa/u- tt^dcs eq'/uqs w%v^oße\h. F.x'orichalco vero fuifle Hercu-

lisocreas fingit HESIODUS e): K\%-

z) Csnf. II. A. 77. y. 330, a) II. Z. <ft2* b)JEn. Lik FUL 624. c) 01. a. 228. d) Deipn. L, XIF.j>. 627. e) Seat, Herc* v. /32.

r

@

)

»4

( @

- - Kvy cferjsccÅKcio (po&éivfs ch(fixiså kXvtcc isjoot, 7>efi xvy\fxv\üiv e&yjxe

Neque

illnd forte

of>hyjx,ÅKov

multiim

fuit diverfum ^ab

eleftro illo, unde Vulcanum fecifleccreas ^Enea: fupra

ex VIRGILIO vidimus. Atque hare ed illa v7i0$y](ti£

woh?fjuy,Yi, quaSTRABO dicit juvenes Cretenfes uti fo-

litos fuifle /)• Et qvum illte

mitju/JW

munimenta eftent

adverfus hoftium

te!a,

^{unde ab ALC/EO, ut ex ATHE*}

N/EO vidimus, vocantur upkos laxv^cßt-hh ^, atque ut firmiori & magis audaci greflu incedere poflent milites

inter fpinas 5c faxa, datum puto Apoftolo locum allego¬

ris hujus. Scilicet évayyéAiSv rrjs- Stfnwfr, quod non alio forte heic valet, ac alias ab Apoidolo nominatum tW</«

ysAiov rrj? crwryp/oti* g^, eft y.vrj/ulooov inftar: ^nam dum al-

tas in Chriftiani militis animo radices egit, firmat ejus,

in vita: hujus'ftadio decurrentis, greffus;

eft

bads

inftar,

cui, inter fparfas ubique fpinas& Tentes, inter hoftium

minas inniti queat, qvum fciat, adDeum fejamrecon-

ciliatum tendere. Nam nihil impedit, quominus verta-

mus hciy.ocalay ^per firmamentum &

ftpbilimentum:

^{13

enim Hebrxorum dgnificat& ^przeparare& ftabilire,cor.-

firmare, & redditur nonnunquam in pofteriori fenfu ^a

reis o per £TOifxcl&<&xi, unde dedudtum nj)50 bads, lo¬

cus cui quid innititur, itidem a rols o redditur per hot- fAccalocv. Neque tarnen multum adverfabimur, dcui vi- fum fuerit retinere propriam & frequentiorem fignifica-

tionem ac reddere iroi^ctclccv, per prsparationem & aia- critatem, _{qvum non} diverfus

itide

nafcatur fenfus: qui

enim Evangelio benepraeparatum

habent

peftus, illiseft

etiam illud tanquamfundamentum & bads^, cui tutoin-

fiftant. §♦ V.

E7il 7joiviv CCVCCXooßoVTSS rov Svgsov ^TVIS 7rlreoos.

Grx*

f) L. X. p. 331. g)

Éph,

I. 13.

@

')

¹⁵ (@

Grcecorum Sv^cis refponclere opinamur

Latinonim

fcuta: eft _emm, fi fignate & proprio icqui

veiimus, dis-

criminis nonnihil inter ciypeos & Icuta: qvum cnirn

Servius Romanum pOpukim in clalles conjiceret,

dicit

LIVIUS b) primae illum

Sz

principi

ciafli dedille ciype¬

os, at fecund# fcuta pro clypeo. De qua

eadem

re lo-

quens DIONYSIUS dicit, primae

cjaffi adcributas fudTe

ct<r?T$as dfyoXr/As, ut vel inde

cönftet, quod

armatur#

genus Latini vocant clypeum,

id

Graecos nomine ^no-

tafie cia7jiocs, atque Bv^sgv reipondiile Latinorum icu-

to, eo iaudatus Hidoricus confirmat, quod in eodem

occupatus argumento, queis LIVIUS

data dicit Icuta,

eisadtribuit Suress-,

trat

autem in eo

diffeéentia lita,

quod clypei rotundi fuerint & in

juffum relati orbem:

ob quam fibi propriam formam vocantur

ab

HOME-

RO CCffTTibsS ^{SUKV.ACl Z} , 7ZXV7CV SlVXi k⁾ Sz 71'XV TOT 8 IVIX i l)

h. e. ut vetus SCHOLIASTES exponit, 7rxvTx%c&ev7vcci,

■KvvÅcrepiiS, ⁸ KXTX T8S ysxypT^sv KVZÅ8 (DUVSVTCS

t* Unde patet, quo lenfu VIRGILIUS m) Cy- clopis ocuium comparet Argoiico clypeo & Pboebe#

iampadi ^, quod fcilicet ratione rotundicatis & magnitu-

'din is ptrumque rcculerit: condat etiam, quo valeat alias

ab eodem vate nominatus clypei orbis. ©t>^o) vero feu

fcuta in longum exibant: &

quid

^em,ut L1PSIUS aitn\

duplicis fuerunt generis: vel enim procju&i magis & pa¬

tentes fuere circa nmbilicnm, extremis aneu(Honbus, ut ovalem retuliOe flguram videantur, vei

öndique #quali

fuerunt latitudiile, fimiles januae, fed incurvi, ut fpe-

ciem expreiTerint imbricis. Atque bos proprie vocatos

puto Svgeås-} ^xTio Trjs Svr-ocs , cujus imaginem retulere.

Sed

b) L.l. c. 43. i) IL ?. 4j3. k) II. y. 347 3jj. 1)

IlI s. 300. vi. 230. m) /Esi. L. III. 637. n) De milit.

Rom, L, III. Dial. ^2.

m ) i«

c

»

Sed Vero recentioris apatis fcriptores & uaTttöcts promifcue ufurpaile deprehendo. Quo vero firmiores

eÜent Svqeo) ifti, certiusque corporum munimentum,

teka fuit externa fuperficies, ut POLYBIUS ak, fJ0G%e\a>

quo fpekat, quod HOMERUS vocat «WAW rocugelus om ßcslas o), quia, ut SCHOLIASTES _expo¬

nit, /3oticus ßv^Gdts teka: erant. Hcec coria vitulina &

bovina muitipiicaiTe & adauxiife novimus Pöetas, aliis

fuper alios indukis orbibus. Quin etiam, eodera auko-

re POLYBIO , habuerunt fcuta _Gidri(8v GidAoojj.cc ix abov

avooSev _x&j kutu&sv fjefåv. Qiiod GiczÅoofjct quale fuerit explanat SUIDAS: ctc&Aoofjci> inquit,

gÅj^cc,

7re^i(pé^siot r&

Qxjj.otwAs , & HESYCHiUS: Gidhoojjcc jjé^os r; rS

C7TÅ8 tS xocå8[j£v& Sv£?8. IkLid autein munimen ^{non ex} ferro tantum, fed ^xvo etiam ruiffe, ^ex his difco PLU- TARCHI verbis p): tqis QugSois ^xvxAu 7regi4(>/jcae AsTifioc

ubiobferyandum AenEct, ^ut exponit LiPSIUS

q), idemvalere, quod apud Polybiurn aidAoo/jx. Neque

ea contentos materia ditiores fcutorum ambitum ^ar- gento imuniifle, innuere videtur SIDONIUS r): CIy~

peorum, inquit ^, lux in »rbibus nivea , fuhrt in umboni*

bus. Ubi per lucem niveam in orbibus intelligit lucens argentum, orbes fctiti

circumcingens,

& per lucem ful-

§vam

in umbonibus aurum intelligit, umbonem veftiens.

Erat autem umbo, Grtecis _cjjCpochos dikus, editior& me¬

dia _pars fcuti, quam auro nonnunquam conveftierunt,

ut VIRGILIUS canit s):

Vaflos umbo vomit aureus ignes.

ut plurimum vero sere vel etiam ferro: fic enim in fcu¬

ti defcriptioqe dicit POLYBIUS aptariIpfi

gJyj^ccv

xby%ovy idque quo facilius fcutorum objeku advolantia tela, la- pides o) 11. ^v. 263. s. a53. p) Pro Catniüo♦ a) L. c. r) L. IVi Ep. 20. s) /En. L, X.

•

)

17

( 9.

pides Sc fariOas

averferent a

fe inter pugftandum. Nam

nuic ufui deflinata fuille fcuta _{, res} eft notiffima: Sc quisquis vel paulum veterum pervolutavit monirnenta,

is vidit omnino, in hoc munimentum & tela & haftas,

innoxio ictu, non raro incidille, propulfata ^a Martis a- lumnis , quam {ecum tulerant, morte. Atque hinc pe¬

tita allegpria jubet Paulus Chriiliänum militem fe^armare Svq-soy ^rr,s ttissccs , Ut poffit cßhcii 7Tecv?ct rcc ßeÄ'vj rS

Werlos rot ige#*^oofxkw. In quibus poftremis yerbis iti-

dera metaphora lätet a re petita militari, Inter alia enim

invicem perdendi inffrumenta, fuerunt tela,quaca Grse-

cis Scriptoribus paflim yocantur 7rvfåogoi Sfooi, ßsXy ^{7rv^}

(pc^oc Sc vrvgCpcfct TößcVjuaTcc. Cujusmodi tciis ufum ad-

verfus hydram fuille Hercuiem, ab APOLLODORO ff)

memoria; prodltum lego: ßaAoov, inquit, ßeAsvt 7re7rv- ßcofAtyci? yjvccyxcccrs rnv v^ccv Å quo forte diver- ium fuit _gcnus ßs.AM>- 7TVfoCßcfm, quo

Aquilknfes

in pu- gna contra Maximinum ufi dicuntur ab HERODIAN'Ü:

t) (ßloots ^, inquit ^, £7i'cßoiXXov Ttlaay ^KOit Srjrlvyj åe$£vyJvc&é"y

hvi TB rZ cIx^m ßeÄoov ccalüoiS 'cyßvcts' cct dvcc(p&e7q$&t (pe^o*

fisvau BjJL7toiy€iacii rccis fxrjv&f 7iQ0G7is(pvY.vloii) betalas

dvTas Kdts(pksyov. Quod teli genus idem eile videtur

cum illo, quod falaricam vocat LIVIUSzO, midlle di-

. cens ehe telum, quod ffuppa circumligatum oblitumque pice, qvum medium accenfum mitteretur, conceptum- que ipfo motu multo majorem ignem ferret, arma o- mitti cogebat, nudumque militem ad inlequentes iclus

pracbebat. Hujusmodi ßeÄeo-i vel

comparat Apoftolus diaboli machinationes & impetus.- Et quemadmodum ignifera.tela

dum

in clypeum

incidunt,

ferro munitum _, vim fuam amittere folent, ita ^, fi vera

fide exceperimus callidiffimi hoftis adfultus , nihil nobis

C noce-

ff) Bibl IL 4. t) L. FIIlc. 4. u) L, XXI. ?:

© ; is

c @

nocebunf. Åtque hoc fenfu dicuntur ejus jS/åjj

pGouevte üßhvvzdui.

§. VI. ^

Kod tfegMstyocÄcctc&v TS co^r^h

^s^ccSs.

Inter arma quae corpori adverfus hoftilem inipetum

muniendo inferviere olinit, fuerunt illa capitis tegumen- taj qux, quod caputcircumcingebant, TrsgiKstpocKottu? vo-

carunt Gneci , xopvåae alioquin & tpb<$ctXoc,lcts ab HO-

MERO paffim ^vocata.

Xockxois

TtepweQuXcilocs in Ser-

viano cenfu adfignatas militibus fuiffe ^, audores funt

LIV1US & DIONYSIUS: neque inufitatas ^eas fuide I- l^acis temporibus, perfvaferit facile nobis HOMERUS, frequenti epitheto galeas vocatis %cc7\xei<xs: nifi forte di-

eere conveniat, non ex folido ^{eas tere} formatas fuide,

jed vel ex corio, vel alia materia, cui dein induåum

fit munimen ex xre. Et quidem tales fuide illis tem¬

poribus galeas, itidem frequentata ab HOMERO epi-

theta faciie ^nos induxerint , ut credamus: ^vocat enim Kcpvv

nvr'iMv\v,

xwh;v^, r«u^iV, cciyelrv, miifteUinam, cnni*

warn, tanrinam, caprillam, fine dubio ^a materia, unde formatac vel tedae fuerunt galea?. Hujusmodi Thraci- bus in ufu fuide docet XENOPHON _i>): in), dicit,

Tij

xe(ßs6Ä}j ^xpctvti mvtivu: & DIO CASSIUS dicit, Antoni-

um Caracallam legionem armavifle Macedonum, prifco-

que ritu

dedifle

ei

v.poivos ocfjtoßosiov.

Ha?c vero xgocvvi

wxTtvcc diverfa fuere ab iliis capitum tegumentis ^, quae

integre fubrqiniftrabant ferarum exuvia?. Videnturenim prifci fcriptofes

indicare, leonis aliusve feras

exuvias ita

fibi milites apta(Ie,ut caput capite velarent, reliqua pel-

lis parte humeros & dorfum, cauda

flagellante

pedes.

Hoc efFeratos habitu figniferos omnes in columna Tra- jani adparuilfe notat LIPSIUS x): quo etiam STA-

TIUS v) Hift. Gr. Z. F, x) De mil, Rom. Z. [IL DüiL ^/,

® )

19

c ®

TTUS y) refpiciens, dicit, quibusdam, qai in focieta-

tem venerant Thebani belli, fuille

Telä ruäes truncos, galeas ^{vacuct ora} komm.

Huc forte etiam retuleris ab HOMERO z) delcriptam Agamemnonis armaturam:

AsneiTct HocCpcivcv lolmrotTo Kecvres

Al&ooyos, /j.syocXcio, tzc^y\vsyÅs ^{- - -}

Sed ad galeas redeo, quarum hane fuifleformam tradit

IJPSIUS a): antrorfum erant aperta?, & ferrialiqua e- minentia, fed repandi: ad latus & malas utrasque buc- culac, fic dibdree³ quod buccas tegunt, 5c ab imis buccu-

lis lora, quibus ftringerentur, Graxi vocant oyjls. Su-

premumgaleee apicem vocant Latini conum, Graxi Qa«

Aov. Nam licet HESYCHIUS (potAov exponat per Ao(pcv rtjs Treg/xeipciÅctlccf, eile tarnen inter (pccAov & Aopov non- nihil difcriminis exiflirao: ^nam (pccAos, ut vetus SCHO- LIÄSTES ^HOMERI _exponit, eft Kv^ßccycs] h. ^{e. ra} ävclrctrcv f/fyos ryjs TZs^tKsCpxKoclacs, hs o KX&kvTo ^{c t} ÅoQct,

Sunt ergo Ac(pot ät ^{r^xccasis,} jubte ^aut criftee, qute fum-

mo inierebantur galeee apici. Namque & criftas, pu- nicei, nigri vel albi coloris, & jubas ^, ad decus conci- liandum militi ipfi hoftibusque pavorem incutiendum ^,

in vertice galearum pofitas fuide, ubiqne in vetuftatis

monimentis difcendi copia efb. Hinc ab HOMERO voca- tur KCgOS 't7Z7roKCfJ.CS b)^, tTTTFCOCCffSIOC c), i7Z7Ziz^ls d). Qvum-

<^ue ut.S-ogccZ pe<Rus;

Kunzes

pedes & crura, ita 7;^- us@c&Aoitx caput tegeret & muniret ^, datus eft Apo- fiolo locus commendandi Chriftianis omnibus _{rr,v 7ze-}

giKepotÅcctctv tS <TooTvi$t8 Quorum verborum optimum ^a-

gere interpretem videtur Apoftolus ipfe, alias e) vo-

cans lA7r/J», croorvi^lees TZs^iKspxXalxv illam ^, quer, thoracl

fidei junvta , omnes munire debet Chrifti milites^. Sei-

C 2 licet

y) Theb. L. VII, 2~>6. %) II. 23. a) L. c. Q II. v. 132, c) Il. ^v. 7/f. a) II. T. 382. e) 1. TbeJ. V\ 8,