JÜRE CON

DISSERTATIONIS

De

JÜRE

CON NUBIORUM

A Pud HEBK.EOS,

TARTEM PRJOREM,

Confenß Amphff Ord. Piniol]

Sub PBjESIDIQ

Max. Rever. & VIRI,

Dn. OLAVI

S S. Theol. Do£. «Sc L.L. Orienr, ProfefT. Ordin.

Public ^o bonorum ex amini, Qua decet modfcßia, fubmittiC

Senedictus Leetström,

Wermelandus.

In Äudit. Guft. Maj. d. xxii. Marc*

Anni MDCCXXVIL Horis ante meridiem folitis.

UPS dl\l& _j Liieris WsRKKBJ-awi«*

Reverenchffimo

PATRI ac DOMINO,

Dn. ioanni

STKUCHIO,

S. S.Theol, Doctori Ceieberrimo,

incl. DiceceC Vermelando- Dalica?

Super-Intendenti, Ven. Confift, Carolftadienfis Pr^sidi

Gymna-

fii Ephoro Graviffimo.

MJECENAll SUMMO.

PAtiamini.M^iCENATES.MAGNi. Nominibus. Tenue. Hoc. Opu- ( ]

Neque. Succenfeatis. Clienti. Vel. <

STRiE. Benevolentia?. Cum. In. Se. r memoranda?. Cum. Depraedicari. <

Quo. Soletis. Hoc. Eft. Placido. Vul- t

Humillima^cg. Mentis. Qua?, Quod- 5

STRORUMque. Incolumitate. Pias, j

re. Preces, Nunquam. Intermit- t

ReverendiJ], ac AmpliJ)\ J

Cultor d

Benedictus ]

VIRO Ampliß. ^{ac Juris} Coufultijjimo

DOMINO,

I Dn. JOHAN NI

BOSTRÖM,

g Urbis Stockholmenfis Consuli

\ Graviflimo,

MA-CENATl MAXIMO.

Fulgentiflimis. Vestris. Exornari.

i- feulum. Et. In, Umbra. Natum.

I _Sic. Occafionem. Quaerenti. Ve-

Tum. In. Paternam. Dornum Com- i» Satis. Nunquam. Poflit. Accipite.

I- _tu. Hane. TefTeram. Venerabunda?.

i- Solum. Poteft, Pro. Vestra. Ve-

s. Ad. Supremum. Numen. Funde-

t-

7. NOMINUM FESTRORUM

>r devotiflimus

is Leetström.

ZAmplißimo atque Confultiflim»

DOMINO,

Dn. o l.1vo LUNDSTET,

Judici Territoriali apud WermelandoS aequiffimo, Fautori omni honoris

fignificatione devenerando».

SPECT4F1SS. _INTEGRITÄT IS AC

Dn. P E T R O

ROß SA HM,

Officinarum Ferrearum ad 55idrcf6öm

& ^ooforg Patrono & Cultori Soler- tiflimo

Benefaclori & Arnico omni

honore Profequendo.

Dn. GERHARDO

USING,

Orficinarum Ferrearum ad Töaf)fafett

Patrono & Poileflori Dexterrimo, Fau- tori & Amico reveren.ter Su-

fpfciendü,

teve hocce epufculum Vobis» Fauto*

&miciti£ pgnus ^y pro Vefiro in fe Tavo-

Amplilfi atque SpeäatiC

Culto;

benhd,

Spefiatifftm#, Fiäei ac Dignatwnk

VI RO,

Da .10 H /1 N N I a 9® a®/

Provincia; WFeftmannicae Cammerario vigilantiffimo, Fautori quavis ve->

neratione Colendo,

«PRUDENTim VI RIS & DO MINIS,

Da ABRAHAMO ROBSAHM,

Officinarum Ferrariarum ad SSidrcf&srn

& SJooforfj Patrono & Pofleflfori Adcu*

ratifiimo, Promotori quovis obfer-

vantiae culru Vcnerando,

Dn. CHRiSTIERNO ROBSAHM,

Officinarurn _{Fcrrearum ad} Q3 dnföo.rti

& 25ooforfj Patrono & Cultori Lauda^

tiffimo _rimum

EvergetcC & Amico plu- Honorando.

res Optimi, in grät i animi indicium _£?

re

dat

dedicat, offert No min um: Vestrorum

obftrrvantfflimus

Lehtsx^om«'

Spsfiati(Jfm<e Erudition is Fidei ac Pru-

dentis DOMINO,

dn. ca ro lo DAHLSTRÖM,

Officinarurn Ferrearum ad £>f>I^bo &

^Oi tfott CM / Patrono & PoflTefifori ma- xime Induftrio, Fautori & Affini

Exoptatitfimo, falwtem &

Profperitatem I

INgratus ^ratiflitne eßem, Affinis, niß Tuum, in me amorem> Hono-

data bac occafione, prxdicarem. Cum

emm Jölus hoc tempore ex iftas aflimta-

te mihi junfius, effecißi tarnen b ene fl-

cia cumulando, ut habearis mihi inftar

multorum. Accipias igitur hunce far-

tum, dråi wW gratiflimi inter>

pr et em meque por ro am are per gas.

Deum vicißim rogabo, ^ut omnia,

un quam in bac vita optari po flint ^> Ti¬

bi H A, Tua?q; Hcmoratiffimae con- tingant Familie!

Affinis Pl. Honorandi

Cultör officioflflimus

B. Leetström.

I. N, f.

§. I.

Atrimonium

a Creatore O. M, inftitutum ac pro-

toplaßis com men¬

datum

deinde ad pofteros & omnium terrarum gen¬

tes, magna tarnen cum rituum ^ac ceremoniarum diverfitate, tranfi- vit. Quin &impia multa ac fuper-

fiiciofa circa illud exftiterunc, qua?

tarnen mala ac abufus e matrimo- nio non provenerunt, fed ex mor*

talium perverfitate, tanquam fön¬

te omnium malorum. Noftrum

quidem erit, conjugia Ebr<eorum,

A quan1-

1 H&3 ) O c W8-

quanturn vires patiantur, prüfend

opella adumbrare, nuptiarumque

ritus ita expottere, ut, qua? huc fpe&ant, prscipua breviter mon- flrentur. Igitur initio, quae ipfum conjugium refpiciunt, confide-

randa nobis erunt. Et obferva-

bimus quidem omnium primb

caufTas illas, _quse nuptias non admittebant.

$. II.

Primb confangvinitate ac affi*

hitate junftis matrimonium dene*

gatum fuit ob inceftum ^, uti legi-

mus, Levit. ^{g, 18.} & 20. & Deuter,

cap. 27» Vide Seldenum de Uxo-

re Hebraica, qui gradus prohibi-

tos tabula fcienter illuftravit a). Ad nuptias eorum, qui (ub rerum ini-

tiis vixerunt, quod attinet, foro-

res

a) Lib. x. c. t. pag. cap. 2. pag.y.

feqq. nec non Seid dej TStat. &Gent.

fecund, difcipl\ Heb♦ Lib. ^5. cap% 1.

& _{cap• 10.}

) °( 5 res tum a frarribus duci potuifle

evidens eft,

cum aliter genus hu¬

manuni propagari non potuiflet-j.

Unde Auguftinus: id faflum, quan~

to eft antiquius, compellente necejßta-

te, tant o poftea fafium eft damnabi- hus, religione prohibente. De fe- quentibus ad legem _{usque tempo-}

ribus non idem fentiendum. Sunt qui nuptias cum propinquis, eo-

rum temporum ^, ab inceftu abfol«

vi non pofle exiftimentj Alii mi- tius judicant. Quandoquidem igi-

•

tur alii heic negativam, alii affir- mativam _teneant fententiam, nolo illorum me immifcere liti, vel in

qua*ftione fatis intricata arbitrium mihi fumere. Idfaltem _certum, vitiofa exempla reéhe legum nor-

mse opponendanon efle, ntc fa&a patrum in omnibus defendenda.

Neque tarnen fic fequitur, filios ex

conjugio illegitimo natos, fpurios

& illegitimos fuiffe

quidquid e- nim iilegitimi coram Dei judicio,

A i in

4 4M ) o C §£*•

in eo fuit, id ex ignorantia & er-

rore communi peccantibus fide in

Mefiiam condonatum fuifTe, pie«»

creditur b), Rabbini dicunt, ex jure naturali, ante legem Mofai-

cam, conjun&ionem cum fex fuis-

fe interdiåam, nempe cum matre,

cum noverca, cum uxore aliena,

cum (orore uterina, cum mälculo,

cum beftia c),

§. III.

Deinde ad illos, qui vel nata-

lium defe&u, vel impotentia gene-

randi laborarent, conjugium haut pertmebat, ne illud ufu magis quam

utilitatis caufla inftitueretur, ejus-

que finis negligeretur, qui fecun-

dum inftitutionem primam pro

creatio erat fobolis, ex diélo Gen.

1:28. pan riN nö Con-

jugia quaedam facerdotibus regi-

busque vetita fuifle infra videbi-

mus

b) Gerhardus loc. de conjug. p.m*

cy Seid, de 7 Nat,& Gent. lib. ^{5. c, u}

•m) o (j

mus. Etiam connubia illis dene- gata fuere, qui uxores, juxta ^cer*

tum numerum lege definitum jam

duxiffent; ne plures ducendo ean- dem violarent. Hic numerus qua- ternarius erat, quem ex majorum

inftitutis apud Ebrasos obtinuifle,

Seldenus exiftimat, Verum quum hic numerus in lege Dei funda-

mentum non habeat, fed tantum in pra?ceptis majorum, qui de-»

multiplicando genere humano a -

deo fuere iolliciti, ut quem vis ma*

trimonii capacem, qui conjugio

renuntiaret, homicidas inftar judi*

caverint d). Igitur ex obligatione pr^cepti iftius Gen. i. & 9. ut tan-

to magis genus humanum ^augere-

tur, quaternarium conftituerunt

uxorum numerum, quem (i reges

excipias, excedere nefas habere-

tur. Alii tarnen aliter cenfent.

5unt quifupra binas duci non po-

A _% tuifle;

d) Seid. de jure Nat. & Gent,

cap. 5.

6 ) ^o (

tuifle; quidam ^tot, quot alere ho-

nefte quivis poffetj pars unicam

tantum ducendam, cenfent ej. Ve¬

rum tempore diluvii, oftendunt ^e-

ruditi binarium maxime numerum

obtinuifle/) Porrb foemina di-

vortio alienata vel repudiata ^, atq$

alteri nupta rurfus a priori mariro

duci ^non potuit; ratio erat, quia

ex Deut. _24: pollutam eam ha- berent, & tantaquidem pollutione*

ut nequidem ex ftupro poft divor-

tium commiffo ita haberetur pol-

luta. Hinc videmus cuivis repu- diatce iteratum connubium illici-

tum non fuifTe, fed ei folum, _quas reje&a alii nupfiftet. FceminatTLi

autem repudiatam, alteri non nu- ptam, ftupro licet pollutam, a ma¬

riro, fi vellef, refumi potuiffe fta-

tuunt g). Nuptas quin etiam di-

ver*

é) Seid, ^ux Heb lik 1. c. 9. Id. de J Nat & Gent. üb. 5.c. 6. Leid, de Republ. Heb lib. 6 c. 8. f) Seid, de %

Nat. <& Gent, lib. _{5. c.} 6. g) Seid.

Ux. Heb. _p. 78,

* 4M) ^o ( £$*- 7 verfarum tribuum de jure interdi-

öse videntur fuiffe, ne heredita¬

tes confunderentur; quia tribus in Dei populo debuerunt efle 6c ma-

nere diftin&se usque ad Meffias

tempora, nimirum, ut is, juxta_.

vaticinia ^ex tribu Juda natus co-

gnofceretur. Ab qua tarnen lege

facerdotes immunes fuiffe exifti- mant, ut de qualibet tribu uxores ducere pofTent; uti patet exemplo

Aaronis & Jojade pontificum, qui,

cum tribum Levitarum originalem agnofcerent, mulkres Tibi aflocia-

runt ex tribu Juda, ille Elifebam

filiam Amrainadab Exod. 6: _23.

Num. 1: 7. hic Jofabeam filiam-#

Jorami regis Juda 2 Paral. ^{22: ir.}

Rationem addunt viri do&i, quod

tribus Levitica

utpote ecclefiafti-

ca

ceteris tribubus non annume- raretur, nec poffeffionem habereß propriam, qua? per connubia ad

tribus alias diftrahi pofTet.

A4 IV.

8 •*§3 ) o ( IV.

Rurfus conjugia qua^dam im-

peraca cernimus. Nam mortuo fine prole marito, levir, prolis fu-

fcitandae caufia, fratriam ducere_»

debebat, Deut. 25. Abnuence au- tem leviro, formula renuntiatio-

nis coram fenioribus & binis tefti- bus e/Tet adhibenda« Quam for-

mulam in Ebrasorum fcriptis ita_»

conceptam reperimus: Die N. mem

(is N. anno N. a creatione mundi, juxta conjvetum nobis calculum, in lo*

co N. nos Judices ex hac parte ut cou'

fejjus triumviralis fieret pr<efe£li, in forma judicii confedimus. Venit co¬

ram nobis N.filia N< vidua N. ér co¬

ram nobis adduxit qiiendam virum di- élum, N. filium N. & adhunc modum

nobis effata est illa N. ille N. filiusN. fr a*

ter ger manus N. mariti mei> dum ego ejus uxor fut. Maritus autem meus

dormit, & vit am reliquit Rabbinis noflris & tot i Jfraeh At filium filiam-

ve

J o ( P

ve fibi h<eredem, aut qui nomen ejus

pr opagaret fufcitaretve in Jjrael,

reltquit. Ex lege ver o attinet ad N.

fratrem ejus jure leviratus me diteere

in uxorem, Dicant igitur ei Rabbini

noftri, fi ^me velit ducere, dr/r#* ; [in

ivro, ut dijcalceetur mihi ^pes ejus

dexter, folvam calceamentum ejus, ér exfpuam in conjpedu ejus ^> /£# verfus

faciem ejus. Ef mani fe flum fatis est N.

hunc fratrem ejje germanum N. qui

demortuus ed. Et diximus ei, fl

vis jure affinitatis ducere eam, ducas;

fin ^vero, difcalceet eapedem tuum de-

xtrum coram nobis, /o/i^ calceum

a pede tuo <£r in conjpedu tuo, /?#

ow//w faciem tuam, exjpuat. llle ve*

ro rejpondens dixit: ISolo ego jure le¬

viratus ^eam ducere. Et ftatim legit

nobis illa N. renuit le vir meus fujeita • tv fratri juo nomen in Ifrael, ^j/w

t/v /// levir habere. llle etiam nobis

legit, non placet mihi eam accipere.

Et dijcalceavit illa pedem ejus dextrum, foluto ejusdem calceo, exfpuit ver•

A 5

io -m) o (

fus fadern ejusJputum (quod a nobis cernebatur) ex orefuo in terram. Et

rur jus legebat nobis iüa N. fic fiet vi-

ro

qui non eediftcet domum fratris fui, vocabitur nomen ejus in Ifrae- le, domus dijcalceati. Et nos ßudices,

c et er i un iverfi, qui coram nobk jam condituti refponderunt pott eam %

exutus ett ^c ak _{ens, exutus} ett calceus,

exutus ett calceus; tribus jcilicet viri¬

bus. Atque hoc ad hunc modum per- att _Oy inte _gra ei äatur poteßas nuben-

di ubicunque voluerit, nec quisquam

ei vir interdittus ett, (hoc nomine)

ab hoc tempore in perpetuum. Rogavit

autem illa N. a nobis libellum hunc re-

nuntiationis feu calcei exuti, _quam fcri*

pßmus ^, obfignavimus eique dedimus,

ut eofruatur juxt ^a wftitutum Moßs

J/rael h\

N. filius N. Teftis.

N. filius N. Teftis.

Hoc

b) Maimonides inlibroJad.par. ^2.

in ritibus %Jibbum vachalizah cap. 4.

Seid. Ux. heb. hb. 1, cap. 14.* pag.98.

•m ) o (it Hoc autem dum peragunt, hi ob-

fervantur ritus. Cum advenerit dies, _quo levir & fratria fenatum

adituri funt, przefes aétus renun- tiationis, pridie poft pra^ces ve-

fpertinas, binosad minimum pres-

byteros accerfit, cum iilis de a&u

folenni deliberaturus. Quo fa&o,

preces no&urnas fufcipiunt. Må¬

ne, poft preces afTumtis binis ^te-

flibus i), frequenti ccetu comitan-

te, (edem defignatam occupant, ubi levir a viris, & fratria a mu-

lieribus, dedu&i fiftuntur. Rab- binus dein, habitis ad feparandos quibusdam quasftionibus, explo-

randi caufla, quo animo hoc fa-

ciant, fratriam fputum in ore col- ligere jubet. Nec quidquam illa

eo die comedet, ne venter nimium fputi producat. Levir interea«*

calceum omnium pedibus aptum_>, peculiarique pa&o ligulis confu*

tum nudo pedi imponit dextero.

Hoc

i) Seid. de Ux. Heb. lib. i. £.14»

It ) o c

Hoc fa&o, pedem pariere nixum

mulier adit, 6c praelegente Rab-

bino ciara ac (onora voce dicit:

Renuit levir meusJufcitare nomen fr ci¬

tri fuo in JJraele, non vult lev 'tri jure

me ducere. Levir rurfus Rabbini mandato confeftim dicir: nolo eam

ducere. Tum mulier, jutfu prx-

fidis, manu dextera mox viro cal-

ceamencum dexteri pedis folvens,

eum, finiftro pedi infiftentem, cal-

ceo exuit, fe elevat, calceum in_j folum projicit, falivam fimulin o- re retentam in terram ante eum, omnibus id videntibus, _emittens,

clara dicit _voce; fic fiet viroy qui

non vult tiedificare domum fratris Juiy

& vocabitur nomen ejus in Ifraele, do-

mus exuti calceo k). Tum om nes 6c finguli ter exclamant: ffrn

eduäus eft calceus 6cc. Hisfinitis, feparati funt. Tum levir 6c fra-

tria reliquique ad fua redeunt /).

Ve-

k) Deuter. 2 s. u. 9, i o. I) Tduxtorf.

Synag.c. ^4.1. Seid: Ux. Heb. hb. 1. c. 14.

9 4M > o ( Ml- u

i

^ Verum ante abitum calceum levi-

rodetraåum fibi daripraefes rogat,

quem utrum in fui commodum^

convertat, an ut monumentum-,,

& (eparationis fignum (enatus re-

ceflibus refervet, nobis haut con- ftat. Mulierem interdum dextra

carere contigit, quo cafu dentibus

calceamenta folveret; quam igno-

miniam fi forte levir fibi fieri re- cufaret, ingens fubinde pecunias

fumma, imprimis fi conftet fra-

,

triam feparationem cupere, ut id

permittat, leviro ab ipfa folvenda

eft. Pecuniam fi contemnat, quod

raro evenire fölet, alio modo, quo

optime fieri poflit, ut confenfum

praebeat, follicitandus erit, namL,

ante feparationem alii nubere viro

fratrias minime eft integrum m).

$. V.

Data vero libelli formula de cal-

ceo exuto, cuilibec nubere fratriae

fas

m) Tktxtorf. Synag, I c.

i4

fas erat. Si autem mortuo plures

fuerint fratres, renuente primo, lex ifta ad (ecundum percinebat,

& fic confequenter; renuntianti- bus _autem omtiibus, Iibera erat

ab hujus _legis obligatione. Hac

lege folvuntur eunuchi, impoten¬

tes, rationis ufudeftituti, andro- gyni, item fcemina? generationi ineptcB, minoris _uxor, virago fte- rilis, _{quae nec} repudiandae nec

ducendseerant; namfinis legis pro- creatio erat (obolis. _{Par ratio ea*}

rum, quarum matrimonia inceftu infamia forent, ubi paricer ^nec nuptiis, nec renuntiationi locus e- rat. Caftratis tamen ac fenibus

decrepitis fratria omnino erat re-

nuntianda, talibus enim liberos procreandi fpes abfuit //). Ete-

nim defun&us fi prolem ?x ancil- la velgentili haberer, fratria tamen ducenda _erat, quia pro ejus _prole

iftam non agnoverunt. Sic fratria

ti) Seid. Ux, Heb* lib.i. c. 12. ab-

•m > o c

abortum pafla ducebatur. Levir,

ut cognofccret, utrum gravida ef-

fet fratria

nec ne, 90 dies exfpe-

étaret, inträ quos fponfalia & de-

duÄio fieri nequibant, nam gra- vidam ducere, fub excidii poena, nefas fuit. Quod fi igitur fratri-

am du&am prägnantem efle co- gnofceret, nihil impediret, quo

minus ab ea legitimexfepararetur.

Quod fi vero ante (olennem con- tra&um idnD di&um, feu ccliocu- tionem, & datum numulum ^, fra-

trice cohabitaret, verberibus mul-

tatus illam dotare deberet. Si alius quis ante leviri renuntiationemL.,

fratriam duceret, uterque gravis«

fime puniebatur. Et hsec renun-

tiatio prius inftituta non fuit,

quam quo tempore fratria? rite ^nu-

bendum efiet o). Nec leviro fra*

triam ob elegantem formam, di.

vitias, aliaque fimilia ducere fas

erat,

0) Seid, Ux. Heb. Hb, ^1, c, 12« Buxt.

Syrng. cap. 41.

-m ) o c

erat, nam fi ejusmodi illecebris

captus ei conjungi qua^reret; per- indeerat, ac fi inceftum commit-

teret, & tum re&ius fieri exifti- mabant, fi le ab ea fepararet pen_>

Chalizah. Immö fi refpeßu pulchri-

tudinis & opum, non autem ut prascepto fatisfieret divino, illum

eam petere conftaret, etiamfi ^uter-

que confentirent, non efte admit-

tendum judicabant _p).

$. VI.

Lex deinde flupratori virginis, dote data, ^eam ducere injungit.

Exod. 22: 16, Nolente vero patre

virginis iftud matrimonium perfi-

ci, violacor pecunia eidem folven-

da efiet muitandus. Nec major ab

eo extorta fult poena, a quo filia •

regis violata, quia multam hance

nec ob dignitatem perfona? crefce-

re, nec ob tenuitatem minui lex admit-

p) Buxtorf. Sy nag. c.41. p. 651.

4$3 ) o ( 17 admittat ^r). Sed Magiftri, ne flo*

ri virginitatis fuum deeftet preti-

um, pro ratione dignitatis tam_*

violantis quam violata?, triplicem

fanciverunt pcenam» Nempe vir^

ginem ad ftuprum follicitanti du-a plicem ^, alteram in compenfatio-

nem ejus pudoris ac ignornmte,

alteram ob damnum corporis vi-

tiatx. Tertia eis conftituta, qui

violenter ftuprum intuliftent, Has

muitae patri, ante plertam puellae ^• pubertatem

debebantur; mortuo patre, ipfipuelicc, ftve plena? pu-

bertatis, ftve feeus, folverentur r).

Ha? autem virgines ftc obiter ^vi-

tiata? infami meretrieum nomine

non veniebant. Sic autem ex ap-

pellata? fuerunt, qua? fponte, mer- cede data* quceftum _corporis faci*

entes fe proftituerent, quée, fi de

B pec-

rf) Seid. Ux. Heb, hb. i. c> 16. LeidL de Repitbl. Heb. hb. 6. c. 8. f) Seid;

Ux. Heb\ lib; 1, 16, p. 124.

is -m) o c

peccato earum conftarer, verbe»

rum fupplicio aßiciebantur s).

f. VII.

Perfpedlis in genere vetitis E*

brseorum conjugiis,-prius ^quanu

rem ipfam proprius accedamus,

nuptias facerdotibus ^negatas bre-

viter attingamus. Sacerdotibuspe-

culiare circa conjugia pra^ceptum fuit, utconftaret,quanrafacrum hoc

munus dignitate caeteris pr^ftaret,

Sumo pontifici uxorem petere pro- fanam, repudiatam, vitiatam,mere- tricem, mamzeram, libertinam, vel viduam, non licuit, netali conju-

gio munus profanaretur /)• Nec lege de fratria fratri fine liberis de-

mortuo fuperftite ducenda teneba*

tur, quod tamen ca^teris Ifraelitis imperatum obfervavimus//). Quod

s) Seid, de J. Nat. & Gent, lib: 5.

cap. 4. t) Le vit. ^21. Wagenf: Sota p*

5 5 5

Leid, de Repub. Heb. lib: 6. capX

u) Seid. Ux. Heb. lib: i, cap. 12,

4%S ) o ( 19

fi tarnen pofitifex, ^cum adhuc fa- cerdos eflet, viduam

feu vitia-

tam fibi defponfaflec, ^eam retine-

re debuit x) Casterum pontifici

ducenda erat virgo, qu^ nondum plenam pubertatem artigiUet. Pu- bertas autem annis XII & VI men-

fibus definiebatur» Quam ob rem

puella, annis XII completis, inträ

VI illos menfes, quas excurrunt»

pontifici erat ducenda. Quod cla-

re Gemara Babylonica his expri-

in i t v e r b i s: Ex affirmatione _pr^ce-

ptum eil pontifici maximo, ut juven- culam äucat in virginitate Jua. Qua

vero plenam attigerit pubertatem, ei

permijja non eil, quoniam dicitury):

& is fceminam accipiat in virginitate Jua. Scilicet ejusmodi ejfe debuit, qu<z

e minor ibus a täte egreßa, plenam non¬

dum attigerat pubertatem, _{qua fcilicet}

pivencula ^nominatur z). Nec tot

B 2 du»

x) Seid. _Ux.Heb. B: i. cap.7. y) Le»

vit. 21:15. z) Seid. Ux, Heb. Hb. 1.

cap: 7.

20 HKH! ) O (

ducere uxores, quor placeret, pon- tifici permifTum fuic; iromo ne_j

quidem duas; feduna debuit eile

contentus. Etenim lex a) multi- tudinem uxorum prohibet, cum dicit: inrginem accipiat; ^qua? verba

ei unam tantum effe ducendam,

innuere volunt Rabbini. Intern

conjugia pontificum, aliorumque

facerdotum, id interceflit difcrimi- nis, ut illis non iiceret alias, nifi virgines ducere ^, his vero & vir- gines & viduas, attamen non vi- tiatas, vel meretrices, vel _repu-

diatas b). Profanas item, liberti-

nas, profelytas, mamzeras ac Ne-

thinasas ducere nefas ipfis fuit c).

Sunt, qui omnino facerdotibus nu¬

ptias viduarum interdi&as fuiffe

velint, nitentes di&o Ezechielis cap, 44: 22. ubi propheta vidua¬

rum

d) Lev it.21:15. b) Levit, 21 Wagenf:

Sotapag. $60 & 562. c) Seid. Ux.

Heb: lik ^1. c. 7. Leul dt Repuk Utk

hk 6, cap,

•&§ ) © ( M

rum nuptias, exceptis facerdotum

viduis, ipfis illicitas efTe pronun- tiet. Videtur tarnen eorum potior

efle fententia, qui facerdotes, vi-»

duas etiam aliorum ducere potuis-

fe ftatuunt d). Nam ad di&um

Ezechielis locum quod attinet, eum noftras fententia? efTe contrarium haut putamus, modo obfervemus,

de quo propheta unice agat, Ad

hsec in facris literis ne apex qui-

dem de interdiåo facerdotum ^cum viduis conjugio exftat. Sacerdo-

tum fi quis quam affe&ui Iiberius

indulgeret, fmgulari quadam, ex Rabbinorum _{mente, immunitate} gaudebac. Nam (i quis, bello ^ex-,

orto

captiva? cujusdam virginis^

vel mulieris elegantis forma _captus,

cum ea cohabitaflet, dimittenda«*

eflet, etenim eam in matrimoni*

B _{3 um}

d) Waget; f: Sota _{pag. 555. Cu*}

ims de Repub» Heh Hb; 2. iap. 3.

ii ) o (

um ducere> ipfi, (ecus atqué ca>

teris Ifraelitis, nefas fuic e).

§. VIII.

His breviter expofitis, regum delineare nuptiase re noftra effe du-

cimus. Perquam autem eft diffi-

cile modum regalium nuptiarum dpfcribere, tum etiam numerum definire conjugum. Equidem uxo-

res regi nori effe multiplicandas expreffe lex commonftrat /). At-

tamen Rabbini _per conlequentias

ac ratiocinationes o£odenarium educunt numerum

quem exce- dere regi non beeret. Funda-

mentum hujus (ententiae In diåo

2 Sam. 12: 9. quasrunt, ubi hasc

obeurrunt verba : Et alt Nathan ad Davldem, tu es vir ille &c. Et Jt

parum eft hoc, adjiciam tibi roriD

nJHDl ficut illa

<& ßcut illa. Hinc

,

; Ma-

e) Schickard. de jure regio Bebte. 5.

p 3 5V Deuter. 21. Seid. def.Nat. &

Gent. Ith: _{5. c. 15»} /) Deut. 17:17.

) °( 2?

Magiftri Tuam procudunt fententi-

am, dicentes hsec verba eodem gaudere fenfu, ac fi di<ftum fuiffet, adjiciam tot quot fuere, tot quot

x fuere, feu totidem &1 totidem, unde_»

XVlllexfculpunt. Davidisenim Vi

uxores ex 2 Sam. _{5: 2.} numerant,

j unde Gemara Babylonica it a con-

1 cludit: totidem Jex funt, & totidem [exfunt, ut fcilicet XVIII indicaren-

5 tur, cujus ^mentem uberius expli-

cat Mifchna: non multiplicet ftbi ^uxo-

s res ultra XVIII g). Itacg Magiftri,

1 regi uscjj ad XVIII ducere uxores

.

fas fuiffe fibi perfuadent b). Hic

autem numerus o&odenarius & le-

3 gitimas uxores & concubinas com-

: ple&eretur i), qu# fi ntimerum_»

q hunc excederent, ut unica tantum

(t fupereftet, regem flagellationis re-

-

um fuiffe docet Maimonides k).

c B 4 Re¬

gi Seld.Ux. Heb. Hb, 1. c.g. h) Schick.

•9 dejur. Reg. Heb. p.176. i) Seid, lib:

cit. p. 60, £) Schickard. di? Iteg.

Heb. _3, Theor* 9.

*4 ) o (

Reges quamvis hac nuptiarum ufi

fuerint indulgentia; eis tarnen ne-

que regis viduam, neque a Rege repudiatam petere fas iuit, hoc a nim regio faftigio maxime indi»

gnum putabatur; atque ita fratri-

am, ne renuntiationis adius regi*

um honorem minueret,nec duce-

re, nec renuntiare debebat /), Re¬

gis viduam ^a Rege rite duci po«

tuiffe exiftimant nonnulli; verum

leviori ^cum nitatur ea fententia^*

fundamento, ^eam audoribus luis

relinquo, *

IX.

Confenfum parentum & übe«

frorum fecuta (unt (ponfalia ^, five_»

numulo illa, five libello dato, _pras- fentibus teftibus, contraherentur.

Quando pecunia peragebantur, nu»

mulus _minor pruta non traderetur, alias, procujusvis lubitu, bona_»

aiia

l) Seid. Ux Heb. _{p. 73,} * Schickard,

de jfur. Reg, Heb p. 440,

) O ( 2 >

ifi alia ejusdem valoris dari _poterant,

e- unde pariter fponfalia vim fuam

re obtinuerunt. Excipiebantur tamen

e; ea omnia, _quae ufibus apud eos Ii. humanis interdi&a erant, veluti

•i- fermentum tempore pafchatis; ut j. & viauc furto rapta, nifi a defpon-

e- denda vel _accepta vel ablata elTent.

e- Sic facerdos, fi ex facris, quibus

>. vefci, fed ^non aliter uti ei liceret,

m quandam fibi defponfaret, fponfa-

lia vim luam amiferunt. Igitun_»f

iis argento dato, ut fponfalia firma-»

eflent, hac formula ufus eft fpon-

fus: Ecce tu mihi ex hoc Jponfa ßsy

& puella annuens donum accepit,

e« dixitque: Ecce ego tibi Jponfa^ Jum.

Quod fi puella numum aut aliud

b- quid traderet fponfo ^, irrita erant

r. fponfalia ni). Arrha tamen data,

ii. five fecus; libelio fponfalia contra-

r, hebantur; ita nimirum ut fponfus

verba fua libelio coram teftibus in-

ia B ₅ fcri-

d. m) Seid. Ux. Heb. lik ^i. _cap.2, Leid*

de Repub. Hek lik 6. cap♦ 8.

v

i6 J o f

fcriberet, quem dein virgini äffen- \u tienti traderec, _qua fciente libellus \n componeretur , inlcienre vero,j//A fponfalia nihili effent, Qualis iffe _€jH

libellus fuerit, Seldenus ad bunc ft0s modum reprasfenrat;)): Tedi feria,

tall die menfis N. ^anno t alt ^a creatto-

ne mundi, juxta fupputationem, qua

ms utimur &c. Quo ^tempore talis ^s _Qi filius talis, dixit tah pueU<e, fili<e talis, _pU fis mihi Jponfa juxta inflitutum Mcfis ne

& Ijraelitarum, ér dabo tibi dotem ^tu virginitatis tu<e, ar gentum Jcilicet CC. ^ce

zuzorum, qu<z Jumma competens efl 0n tibi ^ex ipja lege. Et ajjenfum pr<ebuit ^re

talis (puella), ut ejusjam eflet Jponja. ^ru ldeoque fpon[<e huic Ju# promißt dotem Vi

fcripto ei conftituere diebus ^{eorum nu*} & j,

ptialibus. Injuperque dixit> in ^me Ju _{t ap} Jcipio atque in heeredes meos po fler os* na

que, pr<eßare7 quod in hoc libello /pon* ^ati falitio continetur, etiam ex pallioy ⁿⁱ quod in humeris meis, idque five vi-

vam ßve ^mörtar„ Quin & fufcepit

-

in _tL

ti) Seid\ Ux, Heb. lib, ^2, _cap. 2.

•m ) ° c *7 fV; /? tafo ( Sponfus) prxflandi quod

JS _??/

hbelfahocJponjalitio continetur oms>

}

jnxta eci qu<e ex more attinent ad alios

ejusmodi llraelitidum Ithellos Jftonfali-

1C tios &c.

ai N. filius NvTeftis.

N. filius N. Teftis.

M N. filius N. Teftis»

* Quin & tetfium viguifle conftat ^a- pud JudcBOS fr&ran ? per cobabitaüo*

h _nemy contraéifum o). Verum majores

m turpem hane confuetudinem du-

£ centes, intempeftivam cohabitati-

& _onem interdici curarunt, ne la?de-

li retur honeftas, ac mores Ifraelita-

rum in türpitudinem abirent />).

m Virgo, ^usque dum XII. annos &

*' diem unicum compleviffiet, minbr

w appeilata fuit,fex infuper menfes

nata major evafit, & pubertatem

**, attigic. At mafculus ^usque dum an«

V nunTXlII. & diem unum comple-

im vifiet,

ti ö) Leid deRepub. hb,6. cap.8. Deuter.

n 14. Seid, de J. Nat, & Gent. hb. 5,c. 4.

p) Seid Ux. Heb, hb. 2. cap. 2.

2*

viflef, minor feu impuber habeba-po

ttir, dein vero major, ac vir dice-ap

batur. Minori itaque aetate fi qui ne

fponfaliis fe obftrinxifTet, invalida _m erant; vir enim quandoquidem,y^

tefte Paulo, uxoris caput acpro-#^

te&or eft; itaque matrimonium m

cogitans, ejus debet elfe aetatis, ut cit fcienter agere, bene mun'eri fuo

prarefle, prudenterrem familiärem _Jsh adminiftrare poflit, ut omnia rite ra

fuccedant, _Patri, ab ipfis puellas cei

natalibus, ante plenam pubertatem, Et filiam libello _{vel numulo} defpon* du dere fas fuiffe, dubium ^non habent, ^m

hac ei poteftafce a lege q) concefla; ful

ita tarnen ut fponfus diceret: Ecce &

\filta tua N, (it Jponja mihi hoc numu* da lo, aut: filiam tuamN. mihi hoc nu*

muloJpondes? cui Pater: dejpondeo

tam tibi, aut: do eam tibi. Sponfa- Qi

Iiis a matre vei fratre confe&is ad (p<

annumusqueXII diemque unicum le£

puella coram teftibus renuntiare-j

q) Deuter. ^22: 16, poi get

) 0 ( \9 b* potuit; qua? formula renuntiationis [Ce;apud Seldenum hac legitur ratio- 9U' ne r): Feria N. die N. menjis N. ^am

ida _m N. juxta computum N. recufavit

111

Jeu renuntiavit coram nobis N. fiha N.

ro" ad hunc modum verba faciens; mat er

m mea

aut fräter ^mens errare me fe-

ut dt, & decepit me, ér dejlmijavit me

uo haäemis minorem c ut dam N, filio N.

sm Nunc vero animi mei fententiam co•

ite _ram vobis aperio, illum mihi nonpla-

\\x cere, neqne me cum illo man fur am.

m> Et inquifitione a nobis faäa manife-

»u* flum fiebat nobls eam haäemis efje an»

nt, nis minorem. Et fcripjtmus hoc, &

fubfignavimus, & fectmdum jus ejus,

■et & in luculentum rei teflimomum,

w* dedimus.

w* Teftis N. fiiius N.

fc» Teftis N. fiiius N.

å- Quod fi pubertatem attingenti ad fponfalia ifta placerent, firma ac

m legitima pronuntiabantur. Si ve*

Lj ra

01 r) Seid. Ux.lieb.lib*2% _{cap. 5«} Wa»

gen/, Sota pag% 454,

jo .*§4» ) o (

ro fponfalibus minori ^tate contra n dis renuntiaflfet, confiderabatu r

poftea, ^ac fi nunquam defponfat; fj

fuiffee j), Poftquam autem annoi 1<

attigiflet pubertacis, ceffabat patri f]

in eam poteltas, ut Iponte cuili e

betnubere poflet. Quod fi ^tamet d

patre infciente fponfälia contra r henda curaflet, eadem Patris fol ^e vebat poteftas t). Per internun v tium (ponfalia fieri, ufu receptun v

fuit, five pater, five puella adulß fl

ea opraret Qui incernuntius, dat; B

fibi poteftate, fponfum vei fpon n fam pro arbitrio deligeret. Verun e

majores, maturo confilio fancive r

runtejusmodi fponfalia minime ^es d

fe probanda, nifi fponfus ac fponf: Ji

femet confpexifient; nec puellait 5

ante annum Xll a patre efie in ma ij

trimonium dandam, nec ipfi virgi p ni prius eflenubendum, quam eait S

rei matrimoniaiis fuseque conditio a<

ni!

s) Seid. Ux, Heb. Hb. 2, c, 3. t) M

gen/. Sotaf. 452, K

-m) o c **

itra nfs minime infcientem efte confta-

atu ret «). Quando dubia extiterunt

ilat; fponfalia, ^ance dedu&ionem, fo-

ino lennibus verbis manifefta fierent;

atri fm _vero, libello repudii folvenda-,

uili eflent _x). Sponfalia interdum con:

mei ditionaliter fieri contigit, ubi ipfo-

itra rum verborum prascipua habenda

fol _erat ratio. Namque i. Affirmati-

lun va pars prascedere debuit negati-

tun vam, quod fi negativa prior efiet,

iult; fronfalia nullius erat momenti. 2.

dat; Reduplicatio erat neeeflaria, qua-»

)on non accedente, nulla erat conditio,

run e. c. fi quis puellae diceret: fi dede-

i ve ris mihi cent um, Jftonfa mihi fis ex hoc

? es denar'to; adjiceretetiam hxc ^; Quod

onf; ß non dederis, Jponfa mihi non (ts.

Ilair Conditio efiet pofiibilis. 4. In

ma ipfa verborum prolatione conditio irgi pra^cederet rem , cui adje&a eft.

eart Si harum ulla abeflet, nihili erat itio adje&a conditio, & contra&us ipfe

ni! purus

IH u) Seid. Ux. Heb. 1.2. c. %. Letd.de Repub. Heb. lib. 6. c. g. x) Seid, Ux.

Heb. lib. ^2« c. 2.

i% o r^

purus y). Sponfalia item nulJa e- ^

rant, fi fponfa vi auc meeu cogere* F

tur ad afTenfum. Etiam cum gens ^

tiliconflata profcribebantur, pari- t

terac illa, in quibus fufpicio efTet 1

inceftus. At ii quando Pontifex x

& facerdos interdi&as iibi conjun- F xifTent, repudii iibeilo rejicieban- r

tur z), Fratri^ fponfalia fiebanc, e

formula _mutata, hunc fere in mo- ^

dum : Ego N. filius N. accipio mihi N, c fr a triam meam, mihi ^ex lege ducen- e dam, ad alendam eam atque fuflentan- 1

dam, ^ut decet a). Ad annulum in * fponfalibus adhibitum quodattinet,

ufus ejus apud Hebrseos fa tis rarus fuifTe videtur. Attamen eutn inter- dum numuli locum obtinuifTe-», c atque adeo non qua annulus ^, fed £

qua pretium, datum fuifTe legitur b), £

Omnia di&o trtodo fponfalia die-j * fabbati, altove fefto

ceiebrari ne-

fas

y). Seid.Ux, Heb.lib.i.e. 5. z) Seid, ^

Ux. Heb. hb. ^{2, c.} _4. a) Sela, Ux. Heb, '

{ib, 2'f,2. b) Seid\ Ux.HebJib.ZtCM*

) o ( fcH- H fas fuit r). Haec fponfalia & cor¬

poris & animf vitia folvebant, inter

quae infania, fcetor, lingua impedi-

ta, vulneris ex canis morfu cica-

trix, Calvities & fimilia; iinmo le-

viflimce cauflk Judaeis fufficiebant, quando libello repudii, fponlanL-»

minus placentem fibi dimitendam

exiftimarent. Verbo, repudio de-

leftati Vitium uxoris finxerunt, ut

quamvis vitiofum per fe noti efTet,

ex mala tarnen interpretatione}pro

morum ufu temporumque condi-

tione, id pro indecoro haberetur d).

$. X.

Sponfaliis hifce peragendis ac- cefTerunt benedi&iones, vota, pre-

ces. Confecratis fponfaliis vini

benedi&io fucceffit, Quod fi

forte vinum, aut alius potus de- eflet, c) Seid. Ux. Heb. lib. 2. c it. d)Seid.

Vx. Heb lib 2. c.5. Leid. deRepub.Heb.

16. c. 8 De Jponjaliii ult eruts c onjulatur

Buxtorf. in irafi, de JponJ, & divor t iü.

■m ) o c

eftet, fola confecrabantur fponfa-

lia. Formulam benediöionis hic

fubjicimus ^: B ene diffus fit Domi¬

nus Dens rex mundi, _qui Janffifica-

vit ^{120 s} prjßceptis Juis, <fr* inceftu

nobis interdixit, _{atqne ut a} (ponfis ab;

ßineremus voluit, fed uxores tam tha

lamo _quam Jbonjahbus conjimffas nobis

permijit. Bernediffus qui Janffificavit popuhm fuum Ijrael _per thalänmm & j jponjalia e). Nec circa hxc fpon-

ialia amicorum gaudia defuerunt,

nec menfa?pro conditione acdigni-

tate contrahentium _V3riis epulis

ornatx, nec lucernae ardentes de fimilia

_qua: hilares efficeretit con-

vivas. Sequentia

qua? materia

proiixitas jam exiequi prohibec, proxime Deo adjuvante, pro vi-

rium facultate exponere

e) held.Ux.titb:lib.z.c,-j. LeidJe Repub.Heb. hb. 6. c. 8.

conabor.

%