ANIMAD VERSIONES
IN r
RATION EM TRACTANDI
JURISPRUDENTIAM SVECANAM
CÜMMÜNEM.
QJU ARUM
P ÅR TEM TER TI AM
CONSENT. CONSULT. FACULT. JURID. UPS
i
PUBLICO EXAMINI SUBJICIUNT
Mag. JOHAN. DAN. ,
J. U. L. FACULT» JURID. ADJ. ORD»
BT
JOHAN. CHRIST. KOPPEN CHR:SSON.
DALE1AKLUS,
IN AUDIT. GUST. MAJORI, D. VII APRIL. MDCCXC2L
HORIS F. M. SO LI T IS.
UPSALIjE,
LITTfiKIS VIDU* DIXECT. JOH. EDMAN,
MAX. REVERENDO ac PR^CLARISSIMO
d:no mich. mag. ny
Defegn. Paß» in Bjårckfla.
ADM. REVERENDO ATQtXE CLARISSIMO
d:no erico hammarström,
Comminißr. Ecclces. Fahl.
INSPECTORl SPECTATISSIMO et SOLLERTTSSIMO
d:no j0hann1 björckner,
PATRONO OPTlMOt
Favorem Veftrum, Veftraque mihi praeflita beneficja,
fl impune lividae carperent obliviones, in gra t i notam
non fubterfugerem — Ut meae in Vos pietatis qvale-
cunque exhibere poffim indicium, hoc Vobis ofFero mu- nufculum; mola enim falfa litant, quibus delunt tura. —-
Ad urnam usque permanfurus
NOMINUM V EST RO RVM
cuitor humillimus
£?0H. CHR. KöPPEN CHR:SSON.
3i 21
§. vi.
Delibatis aliis cau.sfis, qua? remoram objicere poffint
incrementis jurisprudenrius communis, qua; obfervanda
(int circa lpfarn merhodum eam difcendi perfequi confti-
tuirnus. Hane variam Sl arbitrariam efle plures conten-
derunt JCti ; enumerantes exegeticam, dida£ticam, axio-
macicam, fyntheticam, analyticam, mathematicam, cate-
cheticam, erotematicam & plures; fed non ego credulus
illis. Quemadmodum peregrinanti, ut meram contingat
opratam, magni intereli, devio an judo progrediatur lti-
nere, i ta in adyua hujus fcientise penetraturo perinde
non ed, qua utatur difcendi methodo. Qui definitiones
juris ignorar, a) & ad prineipia legis non adtendit in
rationibus inveniendis & regulis formandis verfabitur in-
felicius. Cui igirur utiütati inferviunt tot diftin&iones,
de quarum fignificatione ne omnes quidem concordare
folent? Cur tot oftendenda funt difcendi, nefcio an di-
cam compendia, vel difpendia, ut deliberando diftraha-
tur animus? Sydematica jurisprudentiam traftandi ratio
ed cerre vera via, qua ad folidiorem ejus eatur Cognitio¬
nen!. Sydematica autem methodo ille utitur, qui, prin-
eipia legis & genuinum nexum inter fingula praecepta,
quse illis innituntur, exponit, quae (it ratioeorum oftendit re-
gulasque format generales&, prsemidis generalibus, grada,
timdefcenditadfpeciales. Hoc modo in formamfcientiaeredi-
gitur jurisprudentia , quod a CICERONE vocatur jus civile
in artem redigere, b) Ut docet HEINECCIUS: omnium
D 2 faen-
«) I alle faker ßtail Domaren veta hvad Nampn faktn ßtall
pffuas, om thet dr Eedzdre, Tjujfuerii, Såramil , medh vilja eller vådha.
Dom. reg. 41.
E) Grotius promifit fe jurisprudentiam privatae diligentix ftudio odju-
turum, quia artis formtm ei imponere nemini contigerit v. prxfat L# de
I. B. & P. Quam infeliciter id peregerit ex ipfo tra&atu epp«rere putat
Ctectius, Nov. Syd. §. 2.
22 «06 35
fcientiarum ratio in principiorum intelligentia cf conclufionum
cum tis cobcerentia po fit a efl, Zf JCtus Juo munere non
fungitur, qui auditores fohs conclitfionihus <¥ caßbus jul et im- plere cerebrum. Juris ProfeiToribus in Boruffia demanda-
tum eft de faire connoitre le fyßetne aux jeunes gens S? de
hur inculquer les principes generaux fur cbaque mutier v.
Praef: Corps de Droit Fredr.
Principia, rationes & regulas legis confundere fo-
lent fcriptores. Nob. EHRENSTRÅLK dicic: Principia juris dro tbe befynnerliga grundfatfer, bvar af man bor leda
fina lagfiutb ocb tberpa grunda ßtt utflag i dammande , ra¬
dande och ßrefprakande, enurnerat etiarn nonnulla: Lyf- ning maße fkje i fårfamlingen tber bruden dr. Certepartier
böra upr åttas fkrifteligen. Faß dgen doms byte dr klanderlaß
nar t be t tillbytte ligger på landet, eljeß kan t bet kluttras.
Friandet bor fkje bes giftomannen. Haec funt fpccialia prae-
cepta fpeciali in cafu obfervanda. Qui fmgula legis loca refpicit ut principia, comparat Tibi Cognitionen! juris
hiftoricam ope memoriae, cui litterae legis mandantur, Ted
caret philofophica, fuis fundamencis fuperftrii<fta; nam ut haben t L. L. Romanael feire leges non hoc eß verba earum teuere, jed v im £? poteßatem, Sc in civile eß, niß tota lege perfpefta, una aliqua ejus particula propoßta, judicnve vel refpondere. L. L. 17 Sc 24 ff de L. L. Re<ftius dici por- eft principia legis effe ejusmodi placira, (maximer) quae
legislator in condendis legibus fecutus eft, ut finis, quem fibi propofuit, obtineatur. Ratio legis eft ipfa caufta cur
aliquid prreeipiatur vel probibeatur. Rationes L. L. funt
vel generales feiiieet principiorum, vel fpeciales cujusvis prteeepti. Principia funt vel univerlV.lia omni hominum
generr aptiftima, vel minus univerfalia, quae generalia
vocari poffunt, genri, cui data eft lex, ratione habita illi-
us indolis, vivendi modi, climatis Sc naturse regionis,in primis fldcommodata. Hanc diftinclionem probe com
fideret,
■*§ äs sc» 23
fideretj qui bonitatem legis noftrac, vel abfolutam, vel
relativam examinare difcupit. Hsec confiftit in conveni-
entia legis cum genio 8c ftatu gentis noftrae- illa in con- formitate cum lege naturali & prreceptis moralibus, quae revelatione divina continentur* quod fugere non debet
nec juris interpretem, nec judicem, vi juramenti obliga-
rum att döma efter Guds Lag. v. C. 1. §. 7. R. B. Certe
heic non refpiciunrur L. L. Divinae particulares, quas in certis cauflis fequendas judit confirmatio L. L. Prov. CA-
ROLI IX An. 1608. Quamvis autem L. L. civiles na- turalibus repugnare non debant, multa tamen, quas his permifla funt, illas prohibere necefle eft 8c, ut focieta-
tes civiles in multis inter fe differunt; ita fieri non poteft, quin alia aliarum L. L. fit bonitas relativa, alia aiiis in
terris legislatores fequantur principia, ut fines, quos in- tendunt, obtineant. c) Ad hos fines & mutationes L. L.
ratione mutatse indolis gentis aliarumque cauffarum fa-
£bas, adtendat oportet in generaliainquirens principia. Haec
autem inquifitio admodum eft necefTaria 8c jura docenti
8c judici. Inventis enim principiis, invenitur etiam ra¬
tio 8c fenfus cujusvis praecepti, quod cum principio quo- dam convenit, 8c quomodo cafus non decift dijudicari posfint fecundum regulam: tibi eadem eß ratio legis, ibi
eademeß ejus dispofitio. Sic ex. gr. quum loca legis XI. 2.
XII. 9. H. B. quae poenam conftituunt infitiationi depoüti
D 3 atque
c) Sic ex. gr. Lacedsrnoniorum (es mitiiis puniendum voluit fu-
rem, qui tant« aftutia & (olierfia res aiienss auferre poterot, ut in afcdu fuiandi non dcprchendererur, quam iltum, qui in ipfo a&n deprehendeba-
tur. Nam is etietn L. L. eorum erat finis ut juvenes ad vigi'ias parfe- rendas, obrependi ceieritarern & quaevis pcricula iubeunda pares & parati fieretn. V. Montesquieu l'Efprit de? Loix L. *8. Sic etiam L. L. Roma¬
nis poena manifefti furti erat quadrupii, non msnifefti dnpü. y. Inftit. L.
IV. T. i. Quamvis auten», ut reöe docet citatus Auclor; Jl parou bi- fnrre que ces Loix mijfent une teile dffirence dans la qunlhé dt tes dcux.
crimts\ erat tarnen hsc difbuftio iixter principe legis Äoraau*.
24 «$§ 35 SC®
arque commodati, generali innitantur prineipio & abne¬
gatio murui ejusdem lit indolis ac haec criinina, facilc
paret fraudem ilbus, qui nekar fin band och Jorfkrifmng
ocb varder funnen med ofarmin g, dimidia abnegati oebitr
adtimarione puniendam eftfe, v. IV. 2. U. B. Cum hoc eo-4
dem prineipio confpirat etiam C. IX. §. 11. H. B, Fordrar
nägor t hen gald ban vet gulden vara, bbte hälften af t bet
ban for dr a dt. d) Abnegatio vero murui & furrum non
funt paria deli£ta, quod contendere folent, qui unice re- Ipiciunt intentionem agentis & damnum ex a&ione il-
lius in alios redundarurum. Eft aurem principium le¬
gis noftrae: quo difficilius cuique eft libi cavere ne in¬
juria 1II1 inferatur, eo feverius puniendus eft, qui in-
fert. e) Qui virn & ufum hujus principii novit, eum
non fugiunt rationes locorum legis, quse cum illo con-
veniunt. Sic majori pCEna adfiauntur furra, quae me-
morantur C. XLII. Sc XLIU. M. ß. quam furrum ftm- plex, de quo agit C. XL. §. 1. ej. t. confr. K. B. 1 Maij
174y.Furtumautem fimplex graviuspumendum, quamdolofa
abnegatio pignoris commodati Sc depofiri, v. X. 6 XI. 2.
XII. 9. H. B. Loca legis XXVIIL 12. B. B. Sc XLII.
g. M. B. inrer fe vix conciliari pofte mulri credide»
runt, legernque adeo non elfe fyftemaricam, quum paria
delida diverfa pcena vindicentur. Qui aurem fupra
memoratum principium novit aliter certe judicat, Sc
rationem, cur tabernarius nunc fextuplam, nunc ejuadru' plam ferat multam, inveniet. In priori cafu irer facienti
necefle eft divertere in tabernam diverforiam; non autem ei ira neceflarium eft cauponi committere res fuas cufto- diendas, Sc fi in illis concredendis ea ufus fuerit circum- fpe-
d) Qui non adrendunt ad piincipia legis exiftimare folent dolofo ejusmodi debitor» non aliam irrogandam efle peenam, quam quac maneat
<oram jadicio mentientes. XIV. g. R. B.
e) Facilius eft Gbi cavere a fraudulento mutuatario, quam a fure.
fpe&ione, quam adhibendam efle lex jubet, v. XII. i»
H. B. ulla cum impunitatis fpe, maxima illecebra pec- candi, damnum ei inferri non poteft. Ut autem 1 ibcrtas eli- gendi depofirarium illi plerumque eft reftri£tior, ira nul-
lo in cafu gravior, quam in hoc, conftituta eft pcena
violatae in rebus commendatis fidei.
§. vir.
Leges noftrae, quoe jura & obligariones privatorum dererminanr, funt vel Commune?, vel Speciales. Hse circa
cerros perfonarum ftatus, vel negoria magis fpecialia ver-
fantur. Ulse ornnes cives eorumque a£his juridicos re- fpiciunt Sc diftingui folent in Civiles Sc Criminelles, qua-
rum fingulae (ua habent principia in jurisprudentia vel
civili vel criminali explicanda. L. L. criminalium prin¬
cipia funt plerumque univerfalia: ex. gr. Nemo laeden-
dus nift qui laelir. /) Dolus gravius puniendus quam culpa, g Nemo culpam alienam luat: bvar äger jin fak
enfam bota och ej annars lott forvärka. v. C ii. §. 4-
G. ß. Ea punienda funt crimina maxime, quae difficilli-
me pracca ventur. b) Quum quis in eum ftatum incidir,
ut praelidio legis Sc magiftratus fua tueri non poftit jura,
fuis fe viribus defendar «Sc vim avertat, ubi eminens eft periculum. i) Haec Sc alia, bene multa nofcere & in
ufus fuos convertere oportet juris interpretem. L. L.
civilium principia funt etiam vel univerfalia ex. gr Pa-
£la, ut obligandi vim habeant, fint inita libero confen-
fu;
f) Pceiiis adfici«ndi funr, q«i violant jura sliorurn, ratione hibita
diverfitatis jurium XX. 7. XXIV. XXXIV. LX. LX M. B. & Xvill. J. B.
g) v. I ra. R. B. ob«, differentiom iiiter hoinicidium voluntitiur» 5c
cufpofum XXXIV. M. B.
h) vid. % V. i) XXVI. 4. XL. 7. LH. i. M. B.
«0§ {§ SC®-
fuj i) vel minus univerfalia ex. gr. Pa£la reducantur ad
id, quod L. L. civilibus permiftum eft. /) Qui nego¬
tia fua curare non poreit, habebit curatorem. m) In res immobiles nemo dominium tenet abfolurum. n) In res mobiles in primis fungibiles abfolurum jus domino com-
petit. Res mobiles, quas quis bona fide & legitimo titu-
lo obtinuit, etiamfi a non domino, ab illo per evi&io-
nem aufcrri non poteft. o) Nemo jure poifeflionis pri-
vandus antequam dominus legitime probaverit fe habe¬
re jus poflidendi. p) Bona immobilia avita ruri lita po-
fleri retineant in familia conferventur. q) Contra¬
rius de rebus immobilibus debent publicari & fieri ob-
fervatis folernnibus, r) Mandatum efl: contrarius onero- fus.
k) Minus refte agere ridentur , qui pvseceprum legis de retidirione:
bur fite uran tvång och hfl de hoc paHo unice valere putanr, <Sc fpenfa-
lia contra&a 8b ebrio efl'e unicum contra&um, qui fit irritus t. IV.
7. G. B. Quod cnfus cum hoc principio conrenientes non paii modo
dijudicari foleant, inde forte fiuit, quod ignoretur quam latt pateat ufui
illius.
/) Regula. Judicialis 16: Fårord bryter Lag, quam, ur regulam juii»
multi refpiciunr, principiis noftrr legis repugnat.
tn) XIX. Å. B. confr. K. ,F. 7 Jun. 1749»
n) Finis L. L, efi: ne quis re fua male utstur & ne quid Hat in prijudicium aliorum.
o) Svi£lio; eft avocatio qua fit in judiciit. Rem evincere dicitur, qui eam ob jus, quod in en habet, a posftsfore ope judicis auf ert v» 1. 24
& 34 ff de evift. Frincipiii igitur legis nofirae contrarium eft quod diei
lolet: Hvar man fitt finner tager man det igen, v. Xf. 4. XU. 4, H.
B. XLlX. M. B. Hoc in eafu jus redimendi competit illi, qui res fuas amifit, non vero jus «vincendi. Ratio hujus principii cfl, quod difficüius
fit emtori fibi cavere, ne deeipi3tur, quam priori domino, ne res fuas perderet. Finis legis eft ut vigeant inter cives commercia & ut tura fint
dominia rerum, quas legitime quis obtinuit.
p) r. LII. M. B. XVIII. j. B. I. 4. U. B. q) v. §. fequ.
r) v. IV. i. J. B. XVIII, I. Å. B. Secundum L. L. Upl, fiula
alla kjSpfaJta a tbingi aller at kirkiu givas ocb takas. Legis non ridetut
effe fenfus, ut orbitrio emtoris reli&um fit, utrum velit proclamare terrorn
---