JOHANNE AEIAT.

Xuv rä> ©fw

DISSERTATIO DE

DIFFERENTIA VOCUM

METANOIAS

KAI

METAME AEIAT.

Qvam

CONS. AMPL1SS. ORDIN. PHILOSOPH.

REGIA IN ACADEMIA

PRjESIDE,

Mag. JOHANNE FLODERO,

Gr^c. Ling. Prof. Reg et Ord.

IN AUDITORIO CAROL. MAJ. DIE V. MARTII

A. MDCCLXXIV.

H. A. M. S.

Exhibet

Claudius Mich. Lundgreen,

.StIP. Zedrits.

Uplandus.

upsalijE,

Typis Edmannianis*

Till

DIRECTEURSKAN HOCjAD LA

Fru ANNA JOHANNA

GRILL

Nådiga Fru.

ßllfynt ädelmod fom bos Eder funnit, man Har gjordt att lyckligt 1 den ratta dran vunnit;

Er dygd ur [orgers moln frambrutit mera tackt⁵

Och ofta afitnd Jielj titt billig vördnad väckt,

Jag har affamma

drift de flör(la prof fatt

röna /

Ert nöje varit har att hjelpa och belöna;

Min Faders hela hus, ford/dr^ar, fy(kon, ^jag,

Ha kant var vördnadsplickt fornyas dag frän dag.

Förmågan fattas mig^, at Edert lof

befkrifva

^;

For vittra Skalder det ett ar,me borde blifva

Fårlat, attjag da ej en ofldmd harpa rör ^,

Men af mitt fnilkprof blott Er ett offer gör..

Lat denna ringa fkdnk Er Näde val behaga;

v Täcks denfom et bevis af florfla vördnadtaga1

Dä endaff upfyld blir min önfkan och ?nitt hopp^,

Nar fdllhet följer Er i alt Ert lefnads lopp.

KÅDIGA FRU DIREGT EU KSKANS'

-Äldrn odmjukafte tjenave Claes Mich. Lundgreen.

VIRO ADMODUM REVERENDO

D oERICO ÖHRSTRÖM

Pastori EcCLES. Tegelsmörens. meritissimo, at"

que Districxus Orbyhus. Prä:positd

dignissimo*

A d

defignandam

piammeutern

& longe gratiffimam

ob plurima in fe

collata beneficia

^atque

indui-

gentiam

plane

paternam,

hasce pagellas

^ea? qua par eft,

fubmiffione dat, dicat, dedicat

ADMODUM REVEREND! NO MINIS TUI

Hutnillitnus cultor Ciaud, Mich, Lundgreen#

§. l

Plurima

vocabula ad

^{a Graecis}

deftgnandam illam

fcriptoribus ufurpari

mentis

conftat

mu¬

tationen!, qua, agnito errore, ad faniora

tranfeat confilia: ^ut funt, {ÅSTctymcrmv, dvunfåsiv, dva(pgoveiv> t

usrccvohv, (ASTupéÅsSxi &c.

Quorum fubtilius penetranti naturam

& nativam

fi-

gnificandi vim, aliqua fe forte obtulerit differentia:

fed _quae tanta tarnen non

deprehenditur,

quin ^pro-

rnifcue ufurpari & poffint & foleant. Utique quod

ad poftrema

verba,

(jlstmosw

& ^era^ixs^ca,

atti-

net, non adeo fuerunt fcriptores, vel lacri vel pro-

fani, fcrupuiofi, ut, negle&o exiguo, quod ifta in-

ter intercefferit, difcrimine, non alterum nonun-

quam

loco alterius adhibuerint: fecus

^ac BEZA

atque

hunc fecuti interpretes alii exiftiparuntJ Ille

A enim

& ]

> c &

cnim in obfervationibus ad Matthsei III. 2- dicic tq

fjLSTfflosiv, quum proprie

fit, pofl faäum

fapere <if

de errore admijjb ita dolere, ut corrigas, quod La-

tinis efl refipifcere, nunquam ufurpari nifi in bo-

no, femperqne nv pLTjrayoix jun&um efie rdu.

vicrpLoyt at contra t o (iSTupLsteBai efie, pofl rem aü<

quam facia?n folicitum ejje <Zf anxium> _neqne adeo comple&i vitse & confilii mutationem in melius, fed ufurpari etiam pofie in vitio. Et licet neque nos

negandum efie exiftimemus, pLYjTotpLSteiav tribui illis, qui excruciantis fentiünt confcienciae dolores, lane

ullo inde fequente crutycwpä^> nam Judas pLSTctpe-

ZqSek

dmjy^ctTo

Math. XXVil. 3, concedendumta¬

rnen nobis vicifiim eft, etiam falutari efFe&u ftipa-

tam poenitentiam eodem nomine fignari ^nonnun-

quam ^, atque y.STotvow contra adhiberi de illis,

in quibus refipifcentiae locus reli&us efi: nullus: id

quod paucis hoc Schediafmate demonfiratum i- bimus.

ß. IL

Perquirendum

ergo primo omnium efl, an na-

tales vocabulorum horumce ifti patrocinentur difcri- mini, quod ftatuit BEZA. Ano vosXv, mente

agitare, inteüigere, dedu£frim verbum pLSTCtvohv,pro diverfa fignificatione praepofitionis pLSTä> diverfam

ad-

tt ] 3 C «

admittit notionem- Si iilius habeatur notionis ra»

tio, _qua 'perå notat,

poft, eft

jieravoetv

poß

intel- hgere, atque hoc

fenfu

opponitur

tS ngmhv,

utin

his EPICHARMl verbis apud STOBZEÜM a).

Ou fxerccvoeiv ocÅÅcs ngovcstv %grj rov

uvfycc

<ro(pov.

Quomodo ettiam PLATO b) loquitur: lotvtot vgO'

vofaavt usv, hmiot, psTavorjo-aei fö dvUxTtx. Huc refpiciens CLEMENS

ALEXANDR.

c) explicat pLSTcivoictv per ß

ouföiw

yvücriv^ tardam cognitionem•

Sed habet praeterea prsepofirio [xsrci notionem ^mti-

tationis & mocus, quod ex vocabulis nonnullis,

cum quibus committitur, psTeßoAyj,

psTabecig

^> ps*

TQMtitv, peroixtfav, aliisqae compluribus, conficitur.

Hujus habita ratione, eft (jlstmosiv, mutare fenten-

tiam: ut, fi quod pro bono quis prius habuerit,

id poftmodum malum

effe judicet,

atque

inde

vo»

luntatis a£lu reftliat, aut contra. Nam ut vohv re»

fertur ^non ad intelie&um tantum, verum etiamad

voluntatem _{, ut,} quum

dicimus, !<$>.£, xaxä

vosiv

tm, ita compofitum, peravosiv, non

eft

tantum mu¬

tare Judicium intelle&us, fed voluntatem quoque

&

cupiditatem.

Ifta fententiae & voluntatis mutatio,

quas proprie vocatur psTavoia,

locum habere poteft

A 2 eti-

g) Fiorileg. Tit. i, b) InGorgia. c)Strom. u»p.$70»

& 3 4 C &

etiam ubi nulla fit proprie fic di£te perapsXsta,

quod ex nativa

hujus

vocabüli notione conftabit.

Dicunt quidem fjL6TCt[ié>.siuy includere notionem Sov*

ctge<nj<reug & drfettg, fed ex ipfis vocabuli natali-

bus Id vix unquam demonftrabunt* Non enim co-

gnat-as voces, petei ⁹ émpéÅeta, iåsXsty} continent in fe notionem anxietatis & moleftise Ted _curae, dili- gentiae & ftudii: adeo ut

(jc£Tay,s?iSia,l

indem pro di-

verfa fignificatione praepofitionis fjLS7ccy fignificet flu-

dium & diligentiam, vel fero adhibitam, vel muta- tam: ut fi, quum per dpsteiav ^{in malum} _incideris, ipfi poftmodum avertendo aut corrigendo operam

impendere occipias,aut impenfum reicüiquam ftu- dium, animadverfo 'errore, in contrarium mutare

nitaris, proprie tunc dicaris /JLsrafi&s&ai. Qnod fi

ergo ad propriam utriusque vocabuli fignificationem refpiciatur, dicendum efie videtur, (jlstcivoixv ante-

cedere & gignere quafi nsTapiteiatv: tieri enim ^non poteft, ut quis in re aliqua feram adhibeat diii¬

gentiam, aut priorem mutet, nifi accepta per ä- péteiav darrma ^aut prioris ftudii ^vitia deprehendat

eaquejcorrigendi

volontate trahatur, h. ^e. nifi ante-

cedat _fASTuma. Confici etiam inde poteft rfjpsTa*

voiqt

locumaliquem

cfle pofie, ubi 7#/usTapeXei# nullus concedicur. Qui in peccatis Infre/nti curfu pergunt, Ii-

5K 3 5 C 5K

licet animo obßinavifie videantur nulliscedereadmo*

nitionibus aut retrorfum vela dare, impedire tarnen

non poffiinc, quominus

expergifcantur fubinde

atque ad fe nonnihil redeant: animadvertunt errorem fu-

um, illum damnant, atque ut

admifTus eflet

nun-

quam

cupiunt

^,

h.

e.

peravoStri

^,

Ted illa [Asrdma

caret effeftu, relabuntur mox eodem, nullamque corrigendis vitiis

prioribus

curam

impendunt, h.

^e.

é fJLSTCty.£X0VT0ii.

Quin etiam, quod

^ex

infra dicen-

dis patebit,

tribuitur

etiam

damnafis

in inferno pe-

7dvoia, quod eruciatibus admoniti fero tandem intel«

ligunt &

improbant

vitse nxvos ante affcae, quum fic tarnen illorum corrigendorum facultas non ex- ftet ampliüs neque adeo ulla fequatur (JLsrotfxi^sioe.

Uc vero fic calculos _{ponere nos} jubeat perpenfa

natura & originatio vocum, tarnen fi ufum

loquen-

di fpe&emus, confhbit, neglefto ifto difcrimine, promiicue utrumque adhiberi vocabulum ad defi- gnandam modo aegritudinem animi ex malefa&i con-

feientia _ortam, modo lententiae confiliique mutatio-

nem & tranfitum ad meliora. Id, quod nunc

fequitur

ut exemplis probemus.

$• HI-

LUCIANUS d) memorat

Pantomimum,

quum

A 3 Aja-

677'

& ] 6 [ &

Ajacem furentern ageret, eo imitationis artificio pro- ceffifle, ut non cam furcntem imirari, _quam, ipfe po•

tius furere videretur: _{sc, quum} sd fe rediiffet, di¬

elt illum ^{at CO} [ASTOiVCtfGOil i(p eis t7lbif\(T2V) a^S VOfffjCCCt V7i0 Av7if]st Heic pslam efl yerccvoefv nihil figni-ficare a-

iiud, niti quod yeruys?-,sB-cci notare dicitur, _nempe angi animo ad cogitationem admifläe turpitudinis.

Neque tarnen aliunde manifeftius conftac ysTuyéheiocv

& _ysTccvciav pro fynonymis ufurpari poffe,quamex

FLU I ARCHI difputatione de Tranquillitate animi:

poftquam enim e) commendavidet ftudium honefta- tis & pietatis, tanquam cereiflimum _animi tranquii*

litatis inftrumentum, hxc addit: _male faciorum conjcientia, tamqnam ulcus in _cavne^ kvoc7ioKkt7isi

4njx9! Tyv yercoysAeiocv ctt/Actva&accv och y&j vvtraxaccv. Tees

ysv yup ocKKccs Avtsocs ccvcciget o Keyos^ TVjV Je ysTocvocotv ccu«

ros egycc&Toci, dotwcyevw ^avv _{oc/a^vvTj rijs Y&{ koKoo»}

goyévYjv vfi dvTtjs. Vides, quomodo ysrooyétetotv &

yerdvoiocv ufiirpet heic promiscue ad eamdem ^de- fignandam _mentis; adfe&ionem, asgritudinem puta

illam, quam naIi confcientia ^excicare folet. Quin etiam, ubi in libello mg) tixramluf-, dixit, utile efle illis,qui ifto vi&i vitio peccaverunt, impreflamenci T«

uYiysM rS fyyyg få rys yeruyeÅhocs plurimum tempo¬

ris

t) p. 47^

& ] 7 [ $

ris recordari & contueri, iliuftrat id fimili: quem admodum, inquit f), viatores ubi in faxum impe- gerunt, ö3 nauta, ficubi navim ad Promontorium

aliquod adlifirunt,Jui memores capas, zzöt2 i/fo f/za- ad qiice ojfenclerunt, fed c? ßmiliahorumborrent

vitänt, ita qui vitiofi pudoris damna continenter

revolvunt animo _yerocvctvn ^ Soiy.voy.hcc, nonfacilerur*

fius in peccata prolabentur. Ubi animus yeravdv Sc Socyvoysvos efl animus fentiens poenitentiae morfum,

quem in fuperioribus vocavit Sriyyov ypj yerooyskeiocv»

Ut vero in iftis aliisque locis compluribus yerc&vcicß non tam notac (implicem mentis mutationem& red*

itum ad meliora, quam

Swccfawiv

illam, _{quas na-}

fcitur ex confcientia malaj a&ionis, _{quamque vo-}

cari ajant ysruysAsiocv, Latinis poenitentiam; ita vi*

ciffim adhibetur yeruyékei& ad defignandam confilii mutationem, _quum alias apud THUCYDIDEM,

tum in his maxime Cleonis verbis 5*): KokXocyts yh hSri _{eyooye yyf #Akors eyvoov} Srjyoy^ccrioov, qti dSvvccrcs ^{e^tv}

fTe^oov cog%ev> yookt^oc Se h rij vuv vyerégcc 7feq) }AiTvkflvociccv ftiTUfteÅhx. Qu® verba redduntur a VALLA &

STEPHANO: _quum fcepe alias ego flatum

populä¬

rem minime aptum judicavi ad imperium in alios

obti-

f) Vid, p. 536. g) L, III. p. is>3»

- 5K ] 8 [ &

öbtinenämn, tum vem pracipue nunc in hac veßra

de Mitylenais fententia mutatione hoc palam ^per- fpicio. Qaomodo etiam 77oiii§5ou tjoXKocs [ustcc/asåsiocs' ISOCRATI eft Jubinde fententiam mutare. Fre- quentati a Grsecis fcriptoribus promifcüi ufus vo

cum harumce non immemores vetufti Lexicogra- phi akerum explicant per alterum. HESYCHIÜS

enim exponit ^rccßksmv _per percZvotcck SVIDAS

ro fJLsrocfxeKei reddicfAsrccvoetj fusrccpshos yiyveroci. Atque

in Etymologico Magno exponitur ^&ro6^kKoy.cn _per

to fjierccvow ^ peTccyivooexoo.

§. IV.

Adlatis fuperiori §. exemplis addere lubet alla

ex fcriptoribus depromta Ecclefiaflicis & facris,

unde manifeftius conftet id, de quo heief _praecipue ambigitur, ^nempe {xstUvomv etiam ufurpari de illis,

quos commiflorum angit peccatorum confcientia,

nulia fequence emendationevitae. Aiwn/, inquit CLE¬

MENS ALEXANDRINUS b), fetv n fÅsrccvotcc, tj fj,h xcivyj, In) Too 7Tß7rÅripfisAwhoci, r <Je^ty\v (pumv t%s ccpocg- tIc6£ KC6T06jJ(,06$8(TC6^? 0i(p!<CUcBc6l ^T8 CCfAOCgTKVetV C6VT& KC6TC&

77(30'

I) Strom, L* VI, p; 66$.

$ ] 9 [ ■»

Ttporiyåpevpv Kcyov Tie&ei, ^{a> s7fSToci} ro ^■pq ccpccgruvetv.

Quo quidem loco

diftingvicur

^psrumu illa,

cujus

confequens fit non peccsre> a coirmuni illa, quae nsfcitur ex peccati confcientia, qua?que

adeo

non gignit faiutarem iftnm

efFe£him. Atquealio loco dscu;

CLEMENS ille i) : e&cc Je 7tovr\(>ov percc rrjv

hSévie

c&7t- ctÅ\ocyyjv peruvoiotv jcevjjv ctpot rtpo^ioi tf^ocrrgtßero&i. Ucc&wv

is re VY\7rio£ syva. Ifta pfofcfto peru\ciot, qua

poft

ex- ceftum e vita adficiontur flagitiofi ^, nullius ftipatur

emendationis comitatu, neque confiftere poteft nift

in anxietate mentem excamificante,

.Quomodo

^e-

tiam au£tor libri fapientix k) dicit, irnpios ubi vifu-

ri fint juftos falutis ^corona redimiri> perocvobrus ^ A« ^evox^locv sevoc&vrcc?, fecnm di&uros efie: Ires ?v,

ov scrxcpev Tiors sis ykXoorcc v&j hs Troc^oißohiv cveiiiapii.

Ut vero in iftis locis _perocvoioc 8z petocvc!>v vindicantur illis, qui confcienciae fentiunc _angorem, nullius ad-

ferentem emendationis confecutionem: ita viciffim

ufurpatur psrdpeXeioc de poenitentia efficaci ^a GRE«

GORIO NYSSENO l)\ yz, inquit, femel elegerit quidquid hl hac vita fvave (it & jucundum, nec

poenitentia duftus fiolidum confilium emenåaverit

f_K01 W §e$ct7tévaois ev, perapeÅeia^ rrjv ctßallccv) iliacCCS■

fiivi ßbi efficit locum bonorum. Quin alio etiarn

B lo-

i) Admonit,adgentesp.58. k) c. V. v. 3. I) Dial. dc

an. & refurreå.

JK ] io C "JK

loco dick GREGORIUS m"] iilos, qui virtutibus

vitam iliaflrant, <fc £7j:ifj.s?\8SfJisrctfisKsfo^s eocvrésfax&Btfcety diligenti poeniUntia feipfos purg are. Ubi etiam pe- rcifAsheix defignat poenitentiam ^cum emendatione

conjun&am. Neque minus ufu venit, ut fcripto-

res N. T. quamvis frequentiffirne adhibeant voca-

bula, perccvoiocv & y.sTuvosiv, ubi tranfitum anirnae ad faniora confilia commendant, atquerc/zgr«//^}^ vi-

ciffim tribuanc illis, qui torqueantur doloribus con- fcientiae fine emendationis confecutione, ut quum

Judas dicitur Math. XXVII. 3 tarnen

& hoc nonnunquam ufurpent, loco r2 psruvce)v, ad

defignandum regresffum ab impietate ad vitas

fan&itatem. Sic filius ille nequam in parabo*

ia CHrifti apud Matthaeum c.

XXI:

v. 29. quum prius

renuifTet

^operam

fuam commodare patri in

vinea ejus, v^sgcv /xsToifjisAyjBs^ d^hBe.

Quam

para»

bolam ad feniores populi Judaici

adcommodans fal-

vätor dicit V. 32« vpel's

3s Üovrss,

é

ftsrepetoiBfiTa

vis-

f>ov rS 7tidsxi(Toct dvTw. Utroque in loco ifto

ek

^sroc^s- te&cct, ita redire ad agniticnem prästeritx dementia^

ut ad illam, fecutura pietate, ccrrigendam fe _quis

reduci patiatur».

5. V.

vi) Ecclef Örat» VIb

& 3 11 C

£

$. V.

Porro dicit BEZA _grascum

vsroc^Xe&cn

expri-

mere Hebraeorum DHJ, atque ro perccvoeiv

refponde-

re TGO Hebraeerum W, quod

revertendi notionem

habet; Quo vero id jure dicatur,

&

an

Graeci Bi-

bliorum interpretes ifhm

conftanter obfervent

ßsiccv, _pauca prolata exempla

declarabunt. Verba

Davidis ij> CX. 4.EftJ1 mrP JDiM

reddunt LXX.

oo/jtoae Kvqtcs yg) é juera/ueÅti&rjo-erott.

Atque

^I.

Sam. XV.

35. CRJ mn* itidem graece redduntur: xvgw /^r^- hfåri. At ejusdem capitis v. 29 bis occurrens

idem

verburn _Dfij red dit^ur peTwoén: éde, inquit

ibi Samuel,

/uercw)fc«, ert é% ds uvSgooros irt rS psrccvoriacif dvrog,

Sic etiam Jeremias verba haec.

VIII.

6. WH p&j

redduntLXX axht»dvB^ros c peroivoov dr,o

Tijt KOwlcCSCCVT&, atque c. IV. 28 ^>

ubi

utrumque occur- rit verbum sitf & DH3 red ditr* illud dncs^Qetv at¬

que

hoc

jueruvesiv.

Quomodo etiarn Joe Iis verba

c.

II. v. 14 öruiWJWO,

transferuntur: rU Av h

fjtsrotvoYjcei, Qoapropter non

effe videtur,

cur BEZA in fuac pradidium lententiae excitee ver¬

ba Petri a£fc. Iii. 19. fjLSTUvcfYicoor?ng^ri^^é^ars1 at-

quePauli hxc a£L XXVI.

^20.

rols eByeatv dryjyyefav

^pera-

ymv Y&j int^sQsw ert rev

Qeov

^,

quafi ^roovdeiv illic expri-

meret hebrasorum 3W, atque

additum

es-

fet

5K ] 'a C »

fet declarandi caufla quid psroncsiv (ignfficet._nempe

reverti a malitia : quum dicendum potius üz ptra-

vow refpondere rS> DPJ & r<p nw, quomo- do vidiinus fupra LXX ifta verba red-

dere confveviffe.

Ad Dofiijfimum Dominum

Refpondentem,

Amic um Diltcfum.

npuam

ut

femper,

ab eo usque momento, quo amici-

\ dam mihi Tecum jüngere, contigit, in déliciis ha- bui felicitafem; ita mihimet ipfi vix, aut ^ne vix qui- dem, _temperare potui, quo minus hilarem animi ad- fecturo de egregiis, quos oftenfum _is, progreflibus, pu¬

blice declararem. Commodiorem verooccafionem a?gre mihi occurfuram exiftimavij exfcltantem jam gratu- labundae mentis Ixtitiam teftatam facere volui. Quippe,

me vel tacente, exaélum tempus adcurate infuperin- ftituta disquifitio Vocabulorum MeTctjueÅétcce} n&j Mercc-

vctois-, anfam dudum preeripuere omnibus fufpicandi, Te

unquam id confulto aåurum, ut pra?teriti poenireat.

Faxit _tantum Providum Numen, ut pra?mia, meritis Tuis

digna, refpondeant, imo ex pe^ore vovet Tui

-Amiafljinns G. Wallmo.