GEOGRAPHIE SPH

©. τ>.

GEOGRAPHIE

SPH ./ERIC iE

Pars Trior

Quam

Cum confcnfu Ampliffimae Fa-

culr. Philofoph. in RegiaAcademia

Upialienfi

Tublice candido bonorum examini Submittunt

prJEses

NICOLAUS CELSIUS

Fac.Phil,AdjunftusSc Sch, Reftor,

&

RESPONDENS

JOHANNES WALLERIUS D, F.

Gothobprgenfis _^

In lAuditorfrfas&ri ^{CMaj ad d.}

A. R. S, M.DCXCVII

U Ρ S A L I Μ

Excudit HENRICUS Keyier Jun,

R. AcadtTypographus,

VI

Ålaximé ^-

Mag; J Ο Ν

S S. Th:in Academia

mario,Diftriäus Lundenfis Prae- ftori Lundenfiuin Longé Me*

tx iiio Magno xtct-

VI Admodum ^cverendo

D: J Ο Η Α Ν Ν I

S* S. Th: iJoitori Celebef-

Carolinå Profeifori Graviflnno*

& longéMcri-

nati iuo xMagno, Ad-

VI

!Tiurimum d^everendo

Mag: MARTINO

Diftri&us Borofienfis Praepo-

rofienilumlongéMeritiiTimo,Fau·

Adiini Ho-

HAice_{ßbi prtßitis}pagellasGeflgravhicaSy_{bcneßats dat,}in_dicat,ßgnunt_de-

! RO

t do^ac oAmplisfimo

LINNERIO

; CarolinaProfeiTori Pri-

pofito graviffimo, nec non Pa-

ritiffimo, Patronoac Everge-

num devenerando.

%Q

ac AmplkfimOy

* POPPELMAN,

/ rimo, ejusdemque in inclytå

Paftori Ecclefiarum 2öaUclKtg(I

tifTimo Promotori ac Maecc- iini Honoratiflimo.

%o

ac Trteclarisfimo,

L I T Η Ε Ν I O

(ko Celeberrimo, PaftoriBo-

f tori acPromotorifuo Certiifimo, ( noratiflfimo,

grått ammi, fro fummis,hrgis ac varits

dicat♦ ]φ Wallerius·

Elegantia ^rnorum & laude eruditionts

Penximio )uveni

Dn. JOHANNI WALLERIO

(fteVerendüßmi beati T).ni Epifcopi

Gothohurgenfis baud degerteri Filio,

de Ferraproprietattbw egregié difputanti adplauftt

ANDREAS SPOLE,

Math» Prof.

DumbeneTeliurispartesdefendis_mice A-

Walleri, ingenii das documenta cati$

Eelices homines illos dixere Poétae

Mundumquiingenio fuppofuereiuo»

Gratulorergo Tibi, vel ab _{omni parte} beatum

Praedico,dupulcre climatavafta colis

Terrae,TuCoelirutilantiafidera fpc&as

Et quidpraetereaCirculus önishabet;

Pprge igitur felix^do&isvigilare Camoe- QuopoflisPatriae dignus adefie Tuae.nis,

Eaxit idomnipotens ^rerum Moderator, Olvmpum Qui regit arbitriofeclaq;cun&a fuo.

Monfieur.

ATres

en

äVoir entendu

Vous

que Vous Voule^ ^montrer unecpreuve

publique, f ay toüjourspenfe de Vous temoigner par la plume combienf en

fuis Joyeux; Quoique Je lefcache bien

que cette gratulation η appartienne point ^a Votre _{aVantage, Ψarceque} l'

ouVrage, que Vous aVe^ entrepris pour maintenir, comme aufsi Votre propre Φersonnepeuventaffe^ declarer Votre Erudition; La ConVerfation ^toutefois,

que ISLousaVons ue enfem ^blem obhge

d tel point, quil mefemble ^que Je ^me

tiendrois leplus malheurenxffi Jelaijf.

ferois ^une fi agreable occaßon tomber

des _mainsfans _{temoigner queque mar-}

que de La Joye _que J'^en ay. Ler^met¬

te^ done^ Je Vous prie^ces petites lig-

nes

nes trouVer de laplace dansVotreDis*

putation, quifornt ^une marque de la

Joyefur ΐ ^aVancement dei Vos É*tu i

des_j laijfe^ moi^^is Je7aVoir l' hon-

ne ur de Fouf^yfuhaitter le honfucce^ [

α ΐ advenir^ car Je ne fats que prier

le cief de VousfaVoriferpar le Fruit

de Votre TraVaildaprés ce tems5 com*

me Jusques aprefent, Au reflejeVous priede continuer,& de ne Vousarreter point, aVantque Vous arrivie^ au Sout propofe, affinque Vousfoye^ ^αΐ utilite

de la Tatrie a laJoyedep Vos Fårens3 ;

& ^a Γ incitement de ^Vos Camerades pourfe tacher de la Vertu, ^e efl ce

que Jefouhaitte de tout ??ion coéury

Ktant,

Monfieur

Votre Tres-humblc b^ Serviteur

A. ANICARFELT, 1

n^P-JUVENl

iTereximio Literatisfimoque

Dn. JOHANNIW ALLERIO,

^eVerendtsßmi TarentisEpifcopi, dam

viveret,ftlio untcocanjßmoque;

Hofpiti & CoriVtclori per longumtem¬

poris intervallum fvavtjjimo, dfe Affcfttonibus lerrenis Publicl·

dijjerenti.

|Plc multas inter placuitTibi

iJ vafia Mathefis

Res, fuit ingeiiio qu# mage

digna Tuo, WALLERI, ftelläs fplendeii-

tes impigef altas Confpicis & Terram ^non finc

ne laude Tüa:

Hoc facit utilitas, quae multum

vincit,ut in ^re

Nonpudeattenuiprodere mé-

tis opus·

Navita non fpernit Magnetis a- mabile punctum, Cujus fuftentas o Cynofura

ratesj

Hinc cantata manet, multisque ^; optabilis illa eft,

Dum vario ieäum tramite il- gnat iter:

Sed quid plura loqvor, mihi (\ux conftantia morum

WALLERI prohibent can-

dor & ipfe vetus.

Pulcra Tuo capiti furgit iub i- ^; magine laurus,

Qiiae referet ftudiis gaudia

multa Tuis.

Amicd manuqr&tulari

volutt i

N1C0LJUS CELSIUS. J

GE0G%AEH1JE SEUJE^ICM

PARS PRIOR

ELEMENTARIS.

De Natura Geographie, definitione åc

deicriptione Globi Terre-

ftris generali*

5. I.

Eographia vi vocis a Greco

γχ\& Terra & ^ξχφοο fcriho, di-

da, eft fcientia Mathematica

mixta, que Globum terrenum parti-

umque illius affe&iones a quantitate

defluentes utpote figuram, locum,ma- gnitudinem, motum, cceleftes adparen-

tias, aliasque proprietates affines ex-

> planat.

Scholium I.

Terra vocabulum in Geographia nom·

i feparatim pro quarto elemento fecundum

h opin 'tonem veterum^ fed complexim ^, uti

; voiurtt recentiores, unk cum aquis infußs

acci·

® 2 Q

accipitnus, totius univerfi centro: hinc

ex aqua cl· terra, unus conficitur Globus, partibus fuis (olidIs cl· liquidis conßans,

«ii Λ*; ecHpfibus lunaribus, aIiisque de-

m ori(}rat tombμ, pafft^m w hac dochina j obviis, mamfefium eft\ fiquidem umbra

illa conica, _qua lunam in eclipfbttstegit,

non tantum a rotunda ttrYA mole,fed ab adgregato eti&m ttlluris cl· aqua prcjici-

tur« nonnidlis rimis finde fumitur pro [oUterra defiripttone & divifione,

aliis contra nmts late acceptatur,

^«i regi^ontbtts fingulis fiatum Politicum

cl· Ecclefiafitcum adjuvant, /0/4J» regio·

num enumerationem, ζ-r defcrip'.ionem fi- 1

ne moribus cl· ftatibus _gentium morofam

cl· ottofam ejje arbiträrstes, In Gecgra·

phia multa veteres latuijfe conßat^qutal·

to vix (ccommittentes, ut plurimum lit·

toribus adhaferunt; _ignorarunt enim has,

«0» infima fedpracipuai funt cogni-

ttonts telluris partes, ntmirum 1 /<?/<**«

Americam. 1 Terra* boreales, 3 Terram

Auftralem& Magellanicam. ⁴ Terramcir* (

tum» avigari pojfe incredibile duxerunt. <|

5» öff-

© 3 ®

5,Cceanu continuotraffuambtrehoc dömt'

ctitumhumanudubttarunt. 6Zonam Torri*

dadrFrigtdimhabitabileshautcrediderunt.

7· 7Vrr<e dtmenfionem veramnefciverunt.

8 t^fricam circum ηavigxripoffe negave·

runt„ 9 Falfa de rcgiombus remotis fori*

pfcrunt. io Fiuxum maris ejnsqve mo*

tus diverfitates cognitas minimehabutrc·

ii Ventorum diverfitates ipfos latuermty pr&firtim erat ipfis ventus generalis in-

ccgnitus» ix Ettam tis valde cbfcurafuit

magnetis illa propnetas qua Auftrum dr

feptentrionem monfirat. Jccirco plus lau*

dis recentiorihiis trtbuendum cfi, quorum

cur a dr indufria ?sobis exafftiJfimA ho*

die TabuU Hydrographie^a exhibentur ^,

quarum beneficio quam plurimi navtga·

tionum duefus ac proprietates terra vett' torumque vieißitudines deteguntur*

Scholium ^2.

Differt^porroGeographia tam a Cofino

graphid quam a Chorographid dr Topom graphtd, cujus åifcriminis fundamentum

efl objectorumdiverftas, Νam Coimogra- phia umverfi defcripttonem contmet,Geo·

ζ gra-

® 4 ®

graphid ά* XJranofcopia conftans; Cörtf*

graphia eß regtonis alicujus particularis defcriptio; Hujus iter um pars eß Topogra- phia, loci alicujm particularis ädinea*

tione & exphcationecofßßens. Bis omni*

bus tota Geographia divifiocomprehen»

ditury (ciltcet in Generalem & Specialem, y?« eß» in univerjalem & par- ticnlarem _t ifla Tellurem in genere ⁹ ejusqve ajfeffiones^% nulla habita par·

ticularium regionum ratione, confiderat;

hac autem ßngularum regionum Telluris conß'ttutionem explicat.

Scholium _3»

Definittonis _{data genus} eftfcientia Ma*

thematica mixta, cur autemita dicatur

Differtatione de Geod&fia fufius explicuii

interim_notandum eß fctentiam triplicira·

tionefumi, &quid^em primbpro qualt^cum qve Cognitionen etiamfi ^ex probabilibus

tantum ftt. 2 Ρro cognitione certa, βve baccertitudo a demonflrationum robore»

fivc a fenfuum teßimonio dependeat, qva fcilicetufurpatio difcipima noßraitemChro*

nologia ό· Aßronomia eß conveniens. 3

Pre

© 5? ©

Profila cognitione ^per demonftrationem,

λ#* fignificatio ftrttfiftime Geometria ^,

y^inthmettQA aliisqve fcientiisMathema-

//m compettt. In GeneraliGeographta plit*

rinn proprio dtttU demonftrationibm con- firmantur, in primis ajfefiiones ((tieftest

Infpecialiautem omniafere( exceptispro*

prietattbus e ccelo dependenttbut,

monftrari poJftmt)ftne demenftrationecx- plicantur ^, ȣ/ experientia & obfervatio

Senfuum tefttmonio in auxilium ax*

ducuntur , quibus tIla omnia Geographu$

probat, neque poffunt alia ratione probari.

Scholium. 4.

i^djfettiones qua in Geographia oecur*

runt adtres clajjesreferuntttr» & in fpeci¬

ali illiu* _parte commodiorem locum obti>

nent, tibifingulis regionibus majori cum

fruciu ér oblettamento difcentihm propo·

nuntur. Sunt enim illa Terreftres, ccele- ftes 0· Human#. Cceleftes proprietates

ex apparentifolie& ftellarum^motudepen·

dent, funtqve Elevatio polijObliquitätmo-

tus diurniftellarumfixatumfupra datilo♦

ci Horizontm>quantitasdiei longijftmi&

φ 6 Qf

brevifftmi,cl'tma &Zona,calor, frigusaf.

que anm ternpeßates; item pluvia^, ι?/*,

•2'étz// ^ alta meteora, ftelkrum ortw.ad-

■pArentia fr mora lupra Horizontern*, jlel·

Uperverticeloci tranfeuntesiffiantitas fr celeritas,mottafr_qutes fecundu Hypothefin

Ttolomatcam vcl Copernicanam» quibiuin Syftematibμ e.i digna funt obfervatione

qua in Schoi ρig. 2. Sifiron* Spbanca no-

tavit Vir in Matheß Celeberrtmus Profef*

for SPOLE, focer mens honoratißlmus. 2, Terreftres, _qua in ipfim Terra loco ^com fiderantur, fmtqve limites,figura, ma-

gnitudo, ^{mentes, aqua ,} fluvii⁵ fontes &

Jims maris: (ylva, deferta,fertilitas,ftS' _|

rillt^as itemfruetuum genera, Mineralta,

antmalia (fr ⁱⁿ primislongitudo loci*3Hu¬

manas infingnlis regionibus I'peciantur, &

ab incolis easciem inhabitantibusdependent>

uti funt incoUrum ftatura> conformåtto*

color, vita dtuturnitas, ortga, cibus, po*

tus, quajlus (fr artes quibm occupantur

incola : mercatura fr rnerces, <7/*^ mittit

illa regio in alias, virtutes, vitia, crudi·

tio·> ingeriinm, Schola fr Lydcadcmta &c* f

con-

© 7 ©

ccnfvetudines circa, vuerperia,nuptias^fu»

nerλ, (ermo (en lwgvay qua uiuntur in»

coU. regimen Politicum ^, religio dr ßatus Ealeßajiicus, ^urbes dr ^ca eelebnoray Hi- form rncmorab'UeSy virt illtßrcs, _artißces

dr inventa α βngnUr^umregionum wcolis,

Lübens quidem fateor, hane tertiam claf»

föm ad Gevgrapbiam minus recie referrh

interim ut habeant difcentes in queisfö

exerceant &obleclent, dr haspriortbusaf- feffiones adjecere Geographi. In Generali

Geographie traclatione fpecl·antur proprie-

tåtes c χleβes in _genere* & telluris ejnsque partium confiitutio, qua deindein fpccialt-

ort adßngulas regtoms adplicantur.

Scholium 5.

Dixi formale Geographie ebjecium ef*

fe quantitatem, quam Mathernaticuscon»

ßderat vel i^bßracie & fimpliciter, pro»

utabomni materiaperwtclleciumtantum*

modo abfracla videlicet de magnitudine,

qua dicitar Geomctriaf vel dilctefe denu¬

mer0, qua dieitur Arithmctica, Ältaν erο

eß _quantitas concreta c erta. alicui materia,

tnhmns,five cum additionefumta, uti

nu-

® * β

numerus qui ineftfeno, & diciturMußeΑ,

velmagnttudo, qua ineftvifioni,erdicitur

Opticaj ;»?// mundo ^, er diiitur Cof·

mimetriαftive Cosmographia, i_y/- ßronomiam de magnttudine corporum cot- leftiumö" Geographiam de magnitudi·

qua eft hujus loci, fuhccelefttum five

terrenorum agern, dividttur. ^Pom?

^«7 Mathematicus abftracfé ^rem confide.

γλ/j univerfalesfuppedttat propoßtionesin fyflogifmis; concreté autem affumtionesfpe»

cialesfubfumit & tandem fpecialiter con- Huditi ut» ommsperipberiaratio ad Dia-

metrum eß triplaftsquifeptimafere utH

ad _7, fedambitus terra, qui eft 5*400-,tft

quadam peripberia ^; ergo ambitus Terra

ratio ad Diametrumfuam eft Tripla fes- quifeptimafere. Item* in Triangulo R<-

ciilineo, fi duo anguli dentur, dabitur &

reliqvu*)facta [ubduff^tone datorum aduo·

bus reRfis ; fed S. Diameter Terra & di·

ßantia lun& fupra Horizontem conßituta,

tina ab oculo, altera a centro Terra clau-

dunt TriangulumreRfilineum, in quodatur

angulus ad oculum, data prtus dftantta

Φ 9 Ö

apparentisd vertice per obfervatio-

»m} f/iiw angulus ad centrum eo- demmomento per calculumAflronomicumt

ergo in Triangulo reäilineo, conclufo S+

Diametro Terr& & dißantiis luna ab ^o-

culo & centro Terr& eodemmomento,*/<*- />/'/«/ angulus reliqvus ad lunam Parat·

latikus, parallaxin luna deßniens, β dati prius d duobus reetis fubducantur. Propo*

fitiones horum syllogismorum pramittit

CMathematicus abftra&é de omni pcri·

pheria, de omni Triangulo reltilineo, hoe efi, de quantiiate nuda veras: concreté fubfumit & concludit fpecialiter de perl·

pheria terrend, de Triangulo ex dißantiis

luna4 centro (jr ocnlo eodem momento,h.

e. dequantis; Attributum tdem nirnirum,

habere rationem triplam fesquifeptimam fere ad Diametrum, attribuitur diverßs fubjeffis, vtdelicet peripherU omni (jram*

bilut terraj fic däri tertium unguium, β

duo dentur, attribuitur omni Triangulo

Bectilineo, quantitati abßracla^ (jr Triangulo, qui concludit^ur diftantiis lu.

η& a, centro (jr oculo ^certis rebus ^an-

nexo. B Scho

© ιδ 0 Scholium 6.

lellurem noßram Sphxrica figur^&e/fe, _^

ίΛΓ /ö/é· altisqverationibusfatismantfeßum ^

efli qut dum fupra nos in immenfum por» f

re£hts< non ämnes terra partes fimulillw

mwati fed ad orientales populos primttm>

dem ocridentales lumen fuum, proporttone

tarnen fervatd% tranfiundttj adeo, ut qut

adOrientem propius 15 gradibus^accedattt,

tinahora eis citius advareat , & duabus

hörts eis, qui 30 gradibus, ef ita de re*

liquts,/2proportio fervetur^, 15 gradibus

pro quaitbet hora. Clartus ^ex (telUruM fitu hoc idem demonfirari potefi♦ illa e»

mm qua circa polum borealem exißunt»

femper ocults noftrisfuhjiciuntury non au*

tem illa, qua circa polum außrinum, nif

i'erfus illam partem tantum progrediatnur>

ut medium teneamus; pari modofol,

ctttM occtdit & ^oritu/, qui partesorten·

tales mcolunt,_quam quioccidentales,quod

edtpft probatum eß, _qua notle media ob*

Jervata eß ab Orientaltbm non nifipoßbo·

ram tertiam; qv& eclipfis lunaris cum perpetuo rotundt vtfafit, mamfeße oßev^

dit

■

φ II φ

dit, corpus illud, cujus occaßcne nafcitury

fen ^a cujus umbraejficttur, Spharicamha»

bere figuram i cujus ^γei nulla aha datur

cäufa quamterrent globt gtbbofitas, qua

ebflat _quo minus uno eodemque tempore fidera illa. quarum modo mer/tto facta

fuit, omnibus locis je confpicienda prabe-

ant Bflque evidensconfirmanda huic rei

argumentum, qua in navtgationibus lndt«

cn je obfert oblervatio. Ith er,im quiper fretnm MagelUmcum Indiam Orientalem

petunt, vel totam tellurem circumnavi-

gant, integrum diem ferius nimerant, quando in Indiaappellunt,vel^etiamquan-

do domum redeunt, _atqve ilh, qui inIn¬

dia aut in patrta degunt. Montesinfu- perficie Terraquei globi eminentes rotun-

dttatt terra nulla ratione obßant; ^nee e»

nim Spharicam rotunditatem exaclijfi·

mam qualem Mathematici requirunt,de>

ßderamusι, fid eam tantum, qua Phyßci

corpus ahquod(ph&rtcum effejudicant; de¬

ineeps montes ac vallestantum rutundtta-

ti tellurts quantum rtmula globo exiguo

officium. Qua dum anfider^{o? eorum} o-

B ^ rnnino

o II o

mnmo me lätet ratio, qui terram in la·

tijfimam planitiem excttrrere, candewfc infinitis radicibusdeorjum extendi & fun- dari afieruntj qua ctiamin fententianon-

nulloS e patribus fuiffe conftat exLactan* _j

tio Jnfi» Divinf l. 3. f.i4. /< 16. Di Ciw/·Di/ f. 9. opinio alii perinde gravi errori anfiam prabuit, ut nonnulli putarint däri milos Antipodes, qui ad- verfis veßigtisßent contra vefttgianoflra;

uti Bonifactus Epifcopm Mcguntinu$ycui

cum Vergilius célebemmus ille Epifcopus

in Bavaria fe opponeret^> Bonifatius tan*

tum apud Zachariam ^Ρ. Μ, ejfetijfe fer·

tur, utille ad Utilonem Bavaria Regem fcriberet, & ob hane harefin Verglimm fede Epifcopali ejiceret.Vtd. Avent. Ann:

Boj. I ^3. Chrift. Gryneberg. Tyr* Geogr\

p. 3%. & Hävern: \^4ßr. Sjuafi. 1. cap.

6. funt etiam qui Terram ovalem non Spharicam ejje contendunt^ hujus reipro*

bationem ab expertentia petentes, nivem'

que in regionibus frigidis aftivo tempore i

nnnquam totam liquefcere dicentes. Cum

tnultum nivis fub utroque Polo decidat, j

ne*

Q 13 0

neceflum efluta.creationemundiusquema- gnum ibi cttmulum collefium efle; iccirco

licet terra imtio rotunda creata fuerit,

cumulo ifto tarnen paulatim oblongam fa-

i ftam, & cum tempore oblongiorem futii-

ram efle: [ed hoc eorum argumentum ro- bur qutdem habere potutffit, β tempeftas

hiberna femper aqueefietgravisacnonre-

mifla» JNix qutppe licet aliqvotannisdu-

ret, remifliort tamen ac aflate teptdiori.

eam hquefiere compertum cβ *deinde^{ρ au-}

et funty qui tßuc proficifcuntur^y & quos commodorum fles eo perducit. Verumli¬

cet mea tenuitatis mihi optimé confcius flm, utqui ne ulUquidemexparte meido-

neum lenttam hane opinioner» ^refeilere ^,

quinpotius indies docliorum fuper hoc^ne¬

gotio lucubrationes expeffo, utpote tum Collegii Regit Gallia tum AnglUy cujusVi-

ri Doffifltmi hac de re quavis hora follici*

ti Mathematicis fortaflts demonflrationi*

busfrmim FiguraTerra erunt probaturt ; ψ interim ^{a me} impetrare nonpotui, quin

obiter argumenta huc usque profigura ter-

j τλftabihendafolita indicarem,ac ahorum

mena

© Η ©

metitem publico in Itxo mode(fe expifcarer.

Si Terra Ellipticamhabere ßguram dicere-

musförta(JtsvalidtmtHudargumentumeß,

cjucdpro ovati figura tellurd addticendum

putartt: tn tßis fcilicet regionibus,quadi-

reclefita funt fub aALcjuatore, utrumque polum, feu fielUm polarem non nifi poß

(iliquot gr, eis adEquatorem confptct:

qtiodipfum diitgentijfime (e obfervafedi·

ett Mandel/lo Itin. Cap. 13, p. 15-1.

6ei) t>ec £ini mit jiei§ adjt gegefcert /

cH bat fei)/ ctitcbe _{fagert/ t>a§ man}

tftttec t>evfel6en Oepte polos ju gieicf)feijen

fénne/ ίφ t>a6e eö afor anfcetg 6efnnt>en/

ben icfe berieft au£ frem geftéte l>en ^/>0-

/«*» AYclkum in 0edjjlen grad Don ftet Lini, unb fafte ben fuDec Polum erjt in

8 gradyideß5 fubJEquatorc conftitutus

fumma curanotavi an verumeiTet,quod quidam memorant utrumque ibi po¬

lum confpici pofie: longe aliterautem inveni, Ardicum polum enim ocul-

tari in 6 gradu ab iEquatore,nec An- i tardicum _in confpedum venire, nifiin

odavo gradu ab Älquatore. ^uidqtdd f fi, _I

1® *ϊ ®

ßtJonge tut'marbitramurrotuditxtiterre-

πα adquiefcere ,(juamdtii q ins apodtciicis

& certis arqumentis Mathematicis edo-

ctus aliud demonftraverit; praferttm ob

aucioritatefcriptura facra^quamultis inlo-

eis,terrarotundamejfeajferit..nimirum Ρβ

19. v. 5, otvSd San nxpai αφ κχ' ρχπ Saa

VW1)D'u iaap &Jef. 34, f.onaSnxaty wöbS

: rrxxxx S31 San nxSüi νηχη ο'ιμΛι

vid. & Pf. 9, 9. Pf. 24, I. item ^90, 2,ijuibus

in locis nomen radicale San arbem ftgnificat habitahilem άκνμίνψι & convenit cum

voce fex punetorum San confufio, mixtio,

d Radice SSa confudtt, ^/« hoc ^mun¬

doomniafint mixt.α(fr confufa,/;/»£(fr^vox

diäa San ^m /iitro /W* Sani px pro habitabili fumitur^utiex locis citatis^ma·

nifeße conßat. lUuflris etiam eft locus

ifai 40, 22. pxn am Sp a»v habitans fuper

arculum feu fpharam terra, notan- dumeßyqttodeademvox amde coeloufurfe¬

int fobi 22,14. O'o» am i.e. circuuus^(fr

ambitus ccell·, fignificat enim am circulu, circuitum, ambitum, fpharam d Radice

am fircinare.

Scholium, 7,

Difputant fhilo/ophi, ^£?*// qutdemmä*

© ιό ©

kirne,qui in cafira tranfeunt Ptolomaico·

rum, terram centrum univerß ßrrniter

occupare afferenter,quorum fequiorumtem»

porum aßecU, cum fe manifefits obferva*

tionibm convtBos vtdebant% nonitamor. _s dienej ut ante, in virba Magiftri conju·

rabatte, fed priori mutataopinione, dicere necefje habuere»terraqueum globum,ßnon

ita exafle dr xJiiathematic\A ad mint'

mum nihilominus quoad (enfum & Pby- fice debere in rnedio exißere, uti videre eß apud Ricciolum in Geagr. I. ^{i» ck} i.Nos

<vero quodnam in rnedio omnium corpo·

rum mundi maximorumfit centrum, in·

determinalum relinquimus,cum nobüfa·

teri neceffum,ßt nos mundi fines ignoraret

Non emm obfervationibus manifeßum eß

adkuCiänfexexacleßgnaßntfuprahorizen·

tem & totidem inffa, Jßuem tarnen no*

dum iolvere laborant Prefeffores Collegii RegitParißenßs,quorum judictaeruditoorbt fortafftspropediem palebunt Deinde infinl·

ta illa dißantia ßeiUrum fixarum d Ter¬

ra impedit _quo nnnm fit in centra^

quarum maximum dtßantiamJumfercPto* .

lomaus,

0 ty ®

Um&us^ Aifraganus, Tjcho^Lanfberpusy

KepUrus, Hortenfius dr minimam Ric

ciolus , Coverniedi ^vero intimtam^

Contra vet er es nimis parvam ceperunt9

x imagmnates ßbi'fidera in ettdem dtßantia.

fjJe^a noßra tellare inque fph&ra oftav*

conßituti, fid quam firmum hoc fity ^ex

Hevelio in Selenogr.c» 7. p. 166fatiscon- fiit, ncc certo earum dißantü dißniri poteß, utpote qua? nulU peculiari gaudent

parallaxt, quam veteres tpfisfalfo adferi-

bebant. Dijßcile enim efi defintre quod

centrum totius umverfi _{occupet, quam}dm

mundi ßttes ignorantur, quosfortafßs 0- euhs armatis poßeri vifuri erunt,quando»

qtiidem eatnatur& poteßas eß> ^ea univer- βlatis rtrum amplitudo, temerAriusßty fi qttis fimul dr femel eam humana fo>

lertia perveßigari pojfe arbitretur, obßafy

quo minus hocfaciamus, mifera inteileBus

j noßri per prim&vum lapfum infigniter

hebetati conditiol obßat immenfa illa 9

qua in operibus divinis effulget df/cru- opprimit* majeßas, <ßu& duo effi*

c iumty

O is ©

i/«»/, «/ pufilta admodumfit rerum hujtit univerfi particula^, quam cognitio ^nofin

n/A'eat cwpleBi. Bis etUm ^accedit vi·

t& floßt& brevttas, quam Uborantes nost dfad_opiatimfohd<& doBrm& metam(um-

tflo fltlu contendentes haut raro in ipfo

dtjtendi curfu dcßituere _exptrimut. In·

dt_que evtmt, ut non ntfi_{per Atatum} fuc- cejfwnes longas eruipoßit veritas. Inte·

ru» non adeo nie abjurdtm quis credtde-

rtt, utrejeBis hypoibcfibus, itsdem Aßro·

nomiam felicius ^rarerepoße ßatuam^cum

hs ttmoortbus, faBis habitisque piüfculU cbfer<uatiorubtis apparentiarum divtrfi*

rum, paulo adcuratiut in totamhanc rem

inquUere toeperunt CMathemattci, adver·

teruntque rattcnes ejusmodi adparentia-

rum reddi non pofie fine aiiqutbus bypo-

thefibus fcu fuppoßtis circulis, juxta quot

moverifidera probabile eßet, ^ut taliaob-

fervarentur, qualiaobfervabantur; ideofy tgregie dicit Cl. Reyherus» CeleberrimuS

KilonienfisProfcßordndßertationede^mun·

άο\ Aflumtis Hypotheiibus, hic qui-

dcm hoc modo, ille aiio, rationcs ta¬

rnen