MSERTAÄjl-CADEMrQfe„
J ? i i)
ADPRIME DESERVITURO,
i•}? -
bsconsens:ämpl.senät;philösöphice
'
AIL RFJGIÄM ÄCÄDFMIAM UPSAEIENSEM;„
T
VIRO" CELEBERR!M0r
9
Eeocvuent. prqfes80re Reg. et:. Ord..
PUBLICE VENTIL ANDAM SES TIT
OLAVUS HESSELSTEDT ,
DALIA- VERMELANDUS..
im auditj garol. maj. die xiv.degembi
h. jk Af:
U P S A L I £L
Vkp. Getieroß étqm. WoMiffkm
m
Öfficinar. Ferrar. FofleiTari Spe£tatitfimo>
PATRONO F AVENTISSIMCL Viro Amplißhm
GEI J E
Officinar. Eerrar.. PafTelTori Solertiiiimo^
PATRONO EXOPTATISSlMOi
'ertenue locce ©pufculun* Vobis ^_J£jMant Bqn«-». piae trene-retio'nis qua»
kmcunque teileram, eum ardencißimis, pro per-
enni Veftro Veftrorumqiie: omnium flore* fufpi-
fiis,.~-dicarc voluit,. debuit
Generof. & Åmpliffimorum
Nominum Veftrorum
cultor Huimllimus- OLAVUS HESSELSTEDT.
I. N. J. C
• II
legantiiTimusomnino'locus.-eft .'Ci-
•ceronis? Lib. I. c. 44. de OfÜ- ciis, ubi, poftquam aclionem vir- tutis praferendam contemplatio-
ni rerum docuerat^ vitam Philo- fophorum mirlfice commendat>
rebusque In publicaJbakräfege-
rendis non uno nomine prodefle iudicata Hunc«nim in mödum diflFerlt: „Tili, quorum (tudia vitaque omnis in rerum cognitione verfataeft,
„tarnen ab augendis hominum ntilitatibus & commodis
„non recederunt. Nani & erudierunt mukösquome-
„liores cives utilioresque rebus fuis publicls eilent.„ Et paucis, exempliloco,mterjechs, doaorum atque doclri-
nx laudes ampliftcaturis, ita pergit: „Neque folumvl-
„vi atquepradentes itudiofos dolcendi erudiunt atque
A „do~
•5>
) * C '#
„docent: fed* hoc ide-m e&jäm„p'oft mortem,moiiumen-
„tis iMéranuax adlequuntiir. Necerum locus ullus ptx-
„terrniilus eil ab Iis, qui ad' leges, qui ad mores, qui*
3?ad difcipliiiam: reipublicar pertineretr utr otium fliuni 5,ad noft'rüm negotium: contulftle. videantur.,,- Digna.
Iijec: nobis vifr eft fententia, quam perbrevidiflertatior
iie paulo diiMbutius expenderemusy oftenförx* vitam„
qua:*dich fölettheoreticam, quamque. Cicero Otium
voeathit.cratmn^ negotii! publicis fingnlarem pcteflare?
iitilitatem. Tuam vero fe L. humanitatem * mitio-
remque cenfur.am^enixe nobis cxpetimus..
§• ti:-
Ötii vocaBulum non uiiani admittit figmEcatibnern^, quippein utramque partern ufurpari fvevif, ihterdurn*
enim ita dlcitur vitium illud igiiaviapdeterrimunr, quo>
quis, a lab.orib.us juIiis alienus, vitam nihil agendb tra- ciucft åbjecbam, Bonisque omnibus invifam. Sed" a.
fcurpiiioc & deteffabili otio maximediffert illud quod nos-commendämus,, otium litteratum, quo homines,e-
rndi tio nis&c1apie ntiat laude confpicui,in. vero, tum in- dagando, tum- communicandö cum- aliis, itaverfantur,,
uf ärftr.epitu qfHciorum civilium f^fe abftinetrnrpTotos-- que manfvetiorlbus Itudxls coniecrent;. Hi enim tan—
tum abell,; ut ignavianr féctentur, eundiisque felabori-
,bus fubducant, ut cum Publio Scipione Ärricano, Cfr.
Cic. III. Offic.c. t. gloriari queant.,- nunqnam fe.minus otiofqs effe, quam in otio ejusmodi honefto, tibi de negotiis non cogitent tantunr, féd fumino etjam- ftudio>
maximaque contentionr mereantur optime: Sciliceti
otium hoc, quietum & tranquillum, notat vivendi'ge¬
nus, non dcfidiam leu laborum fugam; atque htec no-
tio ad illam-proxime accedit| qua tranquillusreipubli-
# 5 3 ( t£I
cx flatus Iioc nomine vocari fblet; unde r.eaiiTkne di~
xenat Cicero, loc. cit. -fe, opprelTb -Catalina, peperille
Qtium .civitatL Jfinc tranquiliitatemhane civilem-Grse-
•ci eodem, quo fhidia littoTarjurm, vocahulo -efterentes, v%oKv\v -dixerunt, qua: vox, in Scholarum ndpellatione
romanens, admonere nos debet.,.necjucimdam fatis, nec
diuturnam eile pacem,ni.fi bonarumartium beneficio do-
ceantur cives., quomodo otium, multis fxpe partum lahoribus & periciilis, recte coLlocare poffint ac debe-
ant Verho juv.abk inciiicaile illud Ciceronis: Quid dul-
eiusatio litberato? V. Tufcui.Quxft.-c.36. Item illud: O-
rat. pro Sextioc. 45.Maxime •optdkiie amnibus fanis,, cT
ibonis.r beatis•, xim .di.g12it.aU otium.
\ iiL
U-t vero confbet, vitam eruditoram, eorum in piimis., qui aliis eruåiendis fedulam navant operam, non vanam efle atque a rebus gerendis plane disjim- diam, fed in negotiis, non privatis modo, fed publi-
cis etjärn, dum prxftare maximum: prxcip.ua, qux in-
de manant, commoda panels oftendere juv-abk. Duo
enim Tunt negotia, qux honelbum litteratorum ©tium
occupati/fimum reddunt; alterum, ut ipfi-, doctrinx
iludiis Sc iapkntia: „dcdili, in digs^^miieian^v^bmper-
que al-iquid addiicant, qtiod in oommunem Irominura
utilitatem cpnferant; alterum vero, ut aliis utilem ät-
que neceilariam rerum cognitionem impertiant. Ne- qbc enim.eos jam loquimur, qui, neicio quo faftu oc-
coecati, omnla fe duduni percepifle jacHtant, ficque, quod maximum in eruditxone cenferi debet, fibi cfees-
fe produnt, qui fe ipfos liiarumque tenuitatem virium
nondum cognoverunt. Nec illos heic intellebtos volu-
mus, qui vel febi felis fapiunt, aliis^ fiye per ignavi-
A 5 k ' sm
-
# > 4' f &
am,dive? per imddiam,. iiiffitptionerrr denéganter,, v<Df
etjam tincis ihutilibus,. imma noxifs,, impigre fatir tra- dendis,. aiios (ceum ar nielibrlbus ftudiis.atque*occtipa- ribnibus abducunt, ficque civitati non exlguam; adte-
runt noxam. Hi ehinr vei pmb ipfi otiö* corrapti;
fülltr vel magno conatiTniiiii agimt, ficque* bonas ho¬
ras mde coilocant mifereque. deperdnnt. A-liter o- mrdho. animati flint, qui veram fé dantur & tradunt flu pientiamut enim ad»omnifeus,. qux profmty ad"extre-
imim usque; vita* rem/pus difcere futit parat-i:: ita: di-
fseendrcupidos, necielerudtunquam-, nec frivolis fpe-
eulationibus.decipiimt. Tales, ubi vel Academiis, vei Schoiis,, tam pubiicis, quanr privatis,. ptadunt,; fidanv
que. juventuti" erudiéndae- commodant operan*, com-
munernn.fimtii patriaefelrciaiteni infigniterjuvant &am-
plificant; idque dbplici inprinns modo. Etenimjl, dum.
vivunt, juvenes fuis, prkeeptis,r monitisquead res, im
bonunii publicum gerendas,. prtepärare-ftudent: poft
mortem vero fcriptis utiliffimis omnem fepe erudinnt:
pofteritatem ,. neque fuis- modo civibus, led exteris;
quoquenationibus,ad'quas libri eorum perfe.runtur,;ma-
ximam; importa-nt utiiitaterm. Utraraquc: nos. ihfervi-
«ndi" rationem lecmlum;fpedabimus.. — ' 'V>'
.. „ §:IV-
Q'uod igitur ad primum- attinety negari.noir pote- ri't, magna- eorum-eilé in- rempublicam-merita, qui,, ut alt TiiiIi"us, loc..§i r.xit. ,, multos erudiünt, quo melio-
rescives utilioresque evadant; In. emendanda civita-
te, juventutis.pracipuahabeatur ratio, utpote qua* fpes
»atria hand- ex vano vbcari fölet.. Qui: hane:fufcipiünt
lifcteris moribusque iu(ii'tuendanT,. huicque: officio,, ar- dbo)iäne ac; perdffieiiir5, nom fegniterr ihvigilantnae*
# >■ $ c &
itftfexfmianT, apud ci>es fuos-, iimrnt gratiam,, dum—
jmodb- rem hi reSe, aftimare noverint. Vitam certe- gjut ledhintur theoreticam.ipfiqtie.' multa fcire ävent
utililfima,. utr aiiis"tradänc^'fiGqtie^ public^focietati pro
virili mlerviant,. praxin utiqiie multa prceifantiftlmam-:
reique1 publica; maxirae fallitauern eiigunr, qua carere
norr pocerimt illf, qui rebus, vei civiiibus vel beliicis
feiicitergerendis, inclareicere cupiant; Pietatis ea vis
eft atque necefftas ,, utr. fundamentum falutis-publica;
recife conflkuatur, néc fine vero fummb Numih& enl-
tu ullafl'örere queat civkas.. Plane Vera, ante oinrnia-,
colunt fuisque diicipuIis comÄndant& ihftitianrplaci-
dr iTnuerique frpientiar' cuitores , qvribüs nihilprius efir,;
nihil antiquius, quam ut reclam de Deo lententiam &
Iponcaneam prxcepüor*im: divinorurq obfervantiam,
verbis faebsque-, idque Ibnge latequeq diflimment..
JultiHa ftThdamenfa-, legumque tarn diviharum, quam;
humanarum perkiam,. tum imperantibus-, tum fubditis
tantopere necei']aiiamv otib litteratorum impigrö at¬
que indultrio debet,res publica^, quodque ad fanitatem
vel confervändärn, vel reftituendkm", morbosque vel
praecavendbs,, vel de pellendös leniehdosque ipedatq id
ßninemteliigere, prarparare, atque1,, proutquisque;iöd=:
iget, adplicaic-,. Joccul -4kterati; gm velkäfutarem'
haue leientiamex profello tracknf,, vel diiciplmis,quas.
harc:, fundamenti loeo , depofeittradendis.voccupan-
tur: Paucisr quidquid ad recie cogitandbnr,, ad: orna¬
ter prudenterquej dicendunr,, atque. ad' vitam feliciter-
degendam in, publici's pariter,. ac privatis,focietatibus,,
requintur., illud larga manu: expromi't fapientia ,, per
homihes, fuis iaitiatds fäcris,,fuisque theläuris explican-
disdiÉribuendisque prafeclos.. Mine illi vere demumt
eenlentiur nebiles„ quos noia tarrx imagines majorura
A 3.] vetöT
# ) 6 { #
Getute, quam virtus atque eruditio reddk illuftres-'
Tum demum vere reverendi funt, omnique honore dignidlmi, ecclefiarum miniftri & antijfUtes, d pul- clierrimam, ex otio Iit terato> attulerint eruditlonis fu- pelleclilem , quam genuina , rebusque ädcommodata
iandidimis, eloquentia, & minirne fucata morum pro- bitas ac venu(las, in finum quafi auditorum edundit
Mercatores céterique urbium media:, pecunia citius ,
quam pietate ac prudentia, carere poterimt; hinc litte-
rarum , quibus erudiuntur , myftas non contemfnerc , fed maximi, ut par ed, facere, ad eorumque monita
vitam temperatius conformare ftudent, quotquot, irt
illagente, meliora fapiunt. Agricola: Sc ruilici lubti-
- litates quidem erudkorum non dedderani; (ed multa-
rum tarnen rerum Cognitionen!, inprknis qua: ad ium-
ma religionis capita atque oecononiiam, rede exercen-
dam (pedant, libi admodum necefiariam merito judi- cabunt, ficque laboribus eortim , qui vel jpfos, vel i- pforum olim dodores futuros, indefeflq emdiunt du- qio, judum datuent pretium. NuIla certe ed retas,
nulja vivendi ratio, nulla rerum horainumque vicidl-
tudo, in quam ex litteris Sc dilciplinis, (apientia: amb-
itnqcontentis , fi rite excukze fuerint atque ädhibk^.
frudus iimAlnk««.— —Ä
<s.v.
Alterum , quod publicis negotiis per otia erudi-
torum paratur, commodum in libris condgnandis, &
poderitati relinquendis,dtum ede diximus. Loquimur
autem de libris, non quibusvis, non fntilibus aut no-
xiis, fed bonis, Sc utili non minus, quam (olida re¬
rum tradatione confpieuis. His autem non erudko¬
rum tantumcoetum, (ed ipfam etjam civium confocia- tio-
Ufr 3 7 f
donem mdgnlter juvari, per longam Jam multöntm
fecuioritm expcrleiitiam, liotius eft , quam ut In. cou- troverfiam trahi queat SI enim, fuo tempore, Phi- lofopliis- haue tribuere lauciem jure potuit Cicero, quod
nullum locum prtcterniifermt, qui ad legem aut mo¬
res difcipHnamque reipubllccT pertineret: nos eo ma¬
gis , noftrq; potijTimum rvo , ita glorian, pofliimus , quibus non tantum fcripta pleraque antiquLQrmorum
Qrtecia: Latiiq.üe dock>rum fiiperfuntfed tanta quo- que recentiarum librorum fubpetit copia , ü€ nume-
ruiri inire valeat nemo. Non quidem In tanta feripto-
rum färragine, omniaad eruditionem legentibus con- elliandam ceque fuiit apta atque rdonea, tot inpritnis
tamqtie diveriis ac dlflimilibus prolata audtöribus: fed,
adhibito- prudenter deledtu , plurimä ex monumentis eruditorum, qui dudum e vivis exceflerune, In rem lltterariam ptmfentem , & per baue deineeps in com-
muiiem rei public#, imnio üotius humana; focietatis,.
florem amplificandum percipiuntur commoda. Ät di-
cisr non feribunt omiies, qui otium litterarium eeteris
in re publica vkx generi-bus pheoptant. Fateor :: fed
non ideo tarnen polt mortem eorum eeflat gloria.. No-
que enim nulla laude dignus eft, qui tum pngpläfg^a-
liorum -volumina cxplicer, atque ca. Iis optima qumque
proponendi öccafionem captet; tum'eos fuafingat for-
metque opera & dodtrina, qui poftea exercitationibus- fcrlptisque pofleritatem funt illuftraturi.-
§. vr.
Non igitur abjedfa eorum fors eft, qiii alils infti-
tiaendis vires fuas operasque confecrarunt. Si enim I- pft, multarum rerum cognkione pafcuiit oculos atque smendantammosq fi pluribus> rempubiieam aÜquan«
# 8 f#
do •capefTituHSvél rmmerofam moderatorn Sdholam
;3fUt Ecclefiam lubmmiftrant fubfidia, quibus Inftrudi>
res fuas gerere poflint felicitér,j fi denique, relidds ad
roukorum commoda feriptis, .etjam >poft fata pronmt:
ceortim laae contemtum, qui omnium fere artium rü¬
des, carpurrt, qurc non capiunt, cequo ferre debent a- riimo. Neque enira ill;i quietam fpernunt erudkorura cohortemqui jufta didicerqnt rebus ilatuere pretia.
,Sapiens enim quisque .civitatis;moderator non eos tån-
tura hoaoribus ac prsemiis ornat., qui publice bonas
litteras ac fcientläs"juventutl proponantled iis quo- que gratiamfingularem haud denegat, qui carlfuma ci-
wmm pignora, privata inflitutione, ad vcrara ducant felicitatem. Dictorum dicendorumve facturus hnera;
fubmojaebo ea, qure heic levl, ut ajunt, brachio teti-
fi,usfufius expllcatrasque »eile, ductu Ampi, raei Pras'udisventilat'ispertraåata in Difputationi-Ä. 1739 a M. Caroi. •Ranckiledt V-G. de Mortis <if Mitjbrumfva-
vi conjortioj de Rufticatione Vetcmm Romanomm a M.
Nicol. Hofvén V-G. A. 1740; de Eelicitote Mcijh exA-
cademiis a M. Andr. Victorin V-G. A. 1740,; a M. Sara.
Palrpcgr.o O-G.deRegno Eloqueiitia A. 1749. & 1752 pa Gabis CaiaraniQ O-Botn. de EloquentePatria^nfigmter
profiituro AT 175il <k chr ^écademica re'Sle infli- tuenda, a Matth. Mathefio O-Botn.
A. 1751.
Gloria fimma Tili1 Tibi laus, JDEUS OptimefiUl
