J?. Z5.
DISSERTAT10 ACADEMICA,
ROMANORUM,
QUAM,
KONSENS. AMPLISS. FACULT.PHILOSOPH!
IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSJ,
PRASSIDE
VIRO CELEBBRRIMO,
AG. Ρ Ε TR
ELOQUENTLi PROFESS. REG. bt ORDINi
PUBLICE EXAMINANDAM SISTIT
MAGNUS SVENSO .1
SMOLANDUS.
IN AUDITORIO CAROL. MAJ. D.XXX. JUIiS
ANN! MDCCLV.
IL A.M, S.
—— μ· ■■"mmmmmarneemmmmti
ϋ Ε S A L 1 SE, Esscwd, LAUR. M- HÖJER, Reg. Acad. Typogc
jeHiftbria Rbmana tam notum eft,
quam quod notiflirnum , Regem
Numam Pömpilium,, annum, ma¬
gno cum emoiumento, adeurfunv
Iun£y imduodecim diviilile men- féso. Qüilibet horum, infequenti potiflimum setate r variis facris,
diebu^feftisviftimis übaminibus- fuc ac:fölemnitatum ceremoniis ccepit milarefcere. In- primis vero menfi Decembrq, ab-cxordio anni &Mart!o,
qui ordmem obtinet deeimum,. permultas adjunxerunt
Rbnaanl· celebritatesne dicam,, anvitee diiTolutce ineptiasj;
undé illud Aufonii::
Ίιι gentalem hiemem,,fefte December, agis*.
Itters:
Goncludens numerumgenialia feila December·
Finif, upa brummmoxnovus annus eat. a))
Sic:apud Statiumi:
- multO gravidus-mero December· b)..
Stemm; fer.vos, qui alioquimduriiiimae plerumque per-
fer-
) 3 C *&m
ferrenC conditionis jugum, fat Jiberaiiter eXcepefe eeptosque ad menfam> opipare& laute adornatam» tra~
Aarunt domini & heri, ipn tum miniflfandi vices fufti»
»eates. Suberac itaque ratio, cur Daviun fervum ad ii-·
centiam impune dicendi quicquid vellet, pro libertate
in Saturnaiibus conceiTa , exhortaretur Horatius ciquc
Ita in aurecn irtfufurraret:
- -
Age, ΙΙΒΈΚΊΑ ΊΕ DECEMBM iQuandorta Majores voluerunt) uterei narra, c) It cft hic ipfe locus, qui, inter legendum, nobis oe*
currebat dignus publica hac qualicunque exercitatione»
de Tuo autem, B. L. favore certi confidirnu*
a) In Edogario. b) Syh* L L i) L. IL Satyr;
T * 4- f-
S. II.
Per Libertatem Decembrem Intelligimus Ferias 8i juflttium rerum cum publicarum , tum privat3rum o-
mnium, nifi, quae ad lufum, voluptatem, animiqueöb-
leibationem pertirrebant, jubi dornini & fervi-, fublato dlfcrimine & jure exoequato, in Saturnalibus celebrandis
erant occupatiflimi. At antoa, quam longius progre-
^diamur, obfervare Üceat, hos eosdem dies feftos inho¬
norem Saturni apud Grsecos fuiiTe agitatos Komamque
tandem aufpicato demigrafie. Isteram, ipfius Saturni
nomine oonveftita, Κξόνια, dicebantur Saturnalia, unde apud Scholiaften Ariftophanis in Nebdis haec leg«ntur
verba: Ές·< Je Kqovtoc παξά Tois ^E&yjviv εοξτν^ roc ftecqoi
*Ρώψαίοι? KctÅ8fj£vt%l ΣαταςνοίΚια. Neque aliter Svidasi fycviK έο^τη αγομένη Kξόνα, fnflituebantur videliceta Ce-
orope inAttica, ut patresfamiliarum, &frugibus & fru·
tåibus jam coaéiis., paflän cum fervis vefcerentur, qui-
buscum patientiam laboris in colendojrure toleraveranfj
dele&abatur enim DEus ifto honore fervorum a\ Ad
rei veroplenioremilluilrationem fpedabitillud Luc. Ac-
eii iza Annalibus; A a AUf
) 4 c
Maxima- pars- Grajum Saturno & maxims Athens
Conßciimt facra, qux Crariia ejje iterantur ab Ulis
Eumque diemselebrant: per agros urbesque fere omne$
Exercentepulis l<eti: famulosque procurant
Quisquefuos: noflrique itidem & mortraditits'illinc
Iße, ut cum dominisfämuti epulentur ibidem. b)
Sic Babylonios, TheiTalos, Ctetenies, TrGézenes inco*
las &ε. anniverfarios diesfsilos celebra/Te., qyibus fervl
dominique, iocü & psene pares, communl feuerentur li-
bertate, teflis eft Athensus c) & Alex, ab Alexandro
Nec difiimulandum erii fervorum itidem diem feftura
exilitiiTe Idibus Auguili, quod tum mtusfujt Rex Ser>
vius Tullius ferva· mafre s immo Saturnalia qusedam
matronarum celebrata effe Kalendis Märtiis, unde Ep%
grammaticus Ppéia ilio hendecafyllabo ad feminam ü*
titur"·
- Scis, pütOy veflra jam venire
SATURNALIA\ Maritas Calendas e)
JEtenim apud Suetonium legitur T. Fi- Vefpafiarium, ft~
cut Saturnalibus, viris apophorcta dabatp ita & per
Kal. Mardi femhiis-dediile /), ut fervis ccenas adponé*
*ent illosque r principio anni, ad promtum obfequium
honore invitarent, quemadmodum domini Saturnalibus graiiam perfeéli operis exfölverent g)T fed quse Satur-
fiaübus v.irorumr& quahilarltatemfumtuumque magnifi-
centiam5&qua plurium dierumcontinuationem,cedunt£):
iiincnon mirandumSaturnaliadeDecembribusv.c&r ίζοχην'*
ufurpari a cr teile Plutarchoj μεγίςφ ΐχμαίων £οξτν\ν
%o;v ΚξΰΑύύν adpeiiari quippe quae ufurariam quandanv
Hbertatem fervis addixere , quare Ulis ad fincm per-
du&is 5 neque infolens erat querela non femper Satur-
mlia crunti).
a) Macrobi SaturnaT. L· I. c. iü. b) Ibidem c* 7·
(fc L» XIV* c. /7, d), Jörn· L Lv IL c. 22. Cfr. Gell.
. ' χ . Noll'*.
) f (
NocL Attic. JU XVIII, c 2. edit. Ibyfian· &) ^V/.
Schild. Not. in Suetonii Vitam, T. i7· Vefpaßani £:
VIIL f. /p. /) Ub> Pill c. iß* ξ) Roiini Antiq. p.
zyy.V294. h^Üpfii Saturnal.Sermonssp. 10. i) Senec?
Lud, de morte C Cxfyris ρ. joß*
§: in.
^roximum eft , ut de Saiurnalibus noftrls ipfunfr
Saturnum, quem ita' inducic perorantem Lucianus, d)
adtente audiamus: h Αυτούς επτά ημέ^αις σπχόαϊον μενr
iihetoyßPM&t. όιτικησ.ΧίΒαί.μοί'σνγκεχάρητα^ πίνεtv β μέ&ϋ-
slv, iL βόάν, iL πάιζειν, κνβενειν,^ άρχοντας kå&NaSaty
iL τχς όικετας ενωχείν i, e^non in his feptem diebus
ieriumquidpiaeiaut publicumttfadUremihiconceiTum eft,
verum bibere, inebriari, vociferari, ludere,· talos jacere,
creare reges, famulos in convivium adhibere. Alibi:υτίο»
μνησαιμιrésάνΒ'ρωπχς οίος ψ ο επ εμχ βίος, όποτε άσπο-
ξοί § (Ζν-ήξοτού πάντα εφυετο άύτοϊς, έ ςαχυες, άΑ!
έτοιμος άρτος, io^ κρεον εσκευασμενα. ο οινός ε§ρει ποτα>β
μ-ήόόν, β πήγα) μέλιτος, xj γάλακτος» ayaSrol γάρ^τάν,
κ, χ^υσδί άπαντες■·, ά) όιάτχτο άπανταχρ κρότος, % rJJV/,-
παιόιά, ^ Ισοτιμία πάτι, ^ ^ έλευΒΙξοις. έόείς'
^άρ επ εμ.8 όχλος nv. i. e. mortalibus in memonam re-
ducam, cujussnodi fuerit , nie regnante? vita qvum-
citra fementem citraque arationem cun&a iiiis prove-
nirent. Haud tum quidem ariilee , fed panis paratus,,
carnes adpar'af» ac vinum, fluminis inftäp , tura fon-
tes rnellis· la&isque, propierea quod mortales omncs e-
rant probi & aureh Atque.ob id Undiqueplaufus, can--
fciones , iufus, par fervorUm atque liberorum honos,
opia, me regnante, nüHus erat feryus.· Leges vero Sa^
turnalium c-onvivales fanaiftime cbfervand® quam plu»*
rimse fqere , at ex illis nos tantufninodo execrpimus-,
nu« inftituto nrsefenti fuerint propiores. Nwnne:· hU
- * τμχία-
) ;ό (
ΫίμΙοί ttw/V ååXcts«j ελευ&εξόΐ£., ττε«?(τ;, ^
7ίλ8σΙοι$ i. e. sequailtas omnibus efto, fervis, liberisj pauperibus, divitibus ; item:: άζίωμα, % yåvos, $ ττλ5-
res*, ehtyoy νυντελέίτω es σίξονσμ'ήν·. otv8 tS #υτ5 πίνειν et·
neevras. i, e. dignitas, aut genus, aut divltiae parum momenti habenro, ut prius alicui miniftretur« Eodem ,de vino omnes bibunto ; item:: Ιτταν dg Tik ctxhccs · 7τλ&σιοε ίνοοχ/ι, ^ίάκοι&ντων ο t φίλοι συν άυτω: i, e· qvum dives famulds fuos corrvwio ?accipiat, tum amici quo- que una cum Ipfo miniftranto.
a) Edit» Gravian. Tom. IL p, ioj» in. 61χ* iii»
$. m
Llcentiam itaque,> fupra quam diel poteft, fervis
fub Saturnalibus contigiffe vidirnus, «t fécla vere Sa- turnia, cum propter rerum copiam, tum quod nondum
ullus fervitio vel übertäte difcerneretur, viverent re-
eolerentque, a) & bunc in fenfum eleganter cecinit MartiaUs:
Unciis falciferi Senis diehts, Regnator quibus imperat fritillus,
Verfa ludere non lahoriofo,
Pennittis, pu-to, pileata Roma.
Rifjfti: licet erg#, nec vetamur.:
Palkntes procul hinc abite cura:
Quidquid venerit obviwn kquamur,
Morofa fine cogitatione b).
Pileata heic a Martiaii vocatur Koma :& re&e quiJem:
«tfenim domini libertärem dabant fervis & hi piieis tanquam libertatisinfigni, utebantur non foium, fed do- tninorum amiciiiima immifti confortione, candidis, irn-
mo fepe purpurei, aut coccinei coloris induti veftibus, ftipes & muaera miilitabant, facrificia in compitis fa- ciebant, regna iortiebantur inter sequalesatque, regum
«aftar*
€» ) ψ t <£££
inftarvimperitabanta Tefttmonlumadducam Seriécee c):' inftituerunt Romani diem feflum, non quo folur/i cum(er-
vis domini tefcerentiir, ßd quo ntique honores Ulis in
domo gerere,jus dicere· permiferunt & döinum puftllam 'rempublicam eße mdicaverum. Cui geminum eil aliud ejusdem Äu&oris d)t December eft meiifisy cum niaxime
civitas defudat: jus luxuria publica tum datum efl, ingenii' adparatu (onant omniet tanqimmquidquam inter Satnrnalia inrerfit Pf dies' verum agendarum. Eft hoc ipfum, ad quod digitum intendit O&avlus Gaefar Au- guftus concedens pierisqyer judicandi munus detretftan- ribuSj utfolita agi Decemhrt menje res omitterentur 9
hoc eft, eftenr omnes dies- nefafti, nuliiuy^uioi, qua-
re December praaeipue· vöiüptatibus· deputaretur e).
jMempe exftruda erat1 menfa^ candidfs mappis 8t pana-·
riisfportellisq;inftru&iftima. UrideStätius, ubi Kafendqs·' JDecefJibres Saturnaleselegantiflimoperfequiturelogio:/)'
Όna1 vefeitur omnrs ordo' menfa:'
Farvr, Femim, Plebs··, Eques, Senatits'y
Fibert äs revercminm< remifit.'
Et tu quin etjah iquis httc vocarey Quis premittere poffit hoc DiorumF Nobiscum (ocias dapes inifti
jam fe (quisque is eft) inops, beatus> >
€omivam: duejs eße gloriatur.
Hane rem itidem exponit AlHenaeur:g) 'TuTs, inquif,,
riv Κξονιων 'ήμίξοίΐζ sBcs hsi Υωμΰιων 7ϊ$ασ)ν iriuv τβς et-*
virus 9 uvr&s· rus των ο ικετών <χν&0ε<χομε·V8S ΛeivS^ylus.·
i, e. Saturnalium diebus mos erat Romanis convivium
pr&bere fervis; ficr ut ipn officia fervorum obirent^.
Quocum confentit Dio Caflius b) in vita Glaudli: sr tc7s Kqcvlcts 01 llSKci το των $εσ7ΐοτων σγβμ^ μετχ^μ:·
ßuvovTes* ϋξτΰζασι.· i. e.· åatumaiibus- Tervi,-, habitinm
domi-'
) s ( mM>
tfSminorum fumentes, diem feftum cejebrant. Nequs
aüter de Feriis Romanorum Aufonius:
Visne Opis anteJacrum, vel SA1URNALIA åkarn Feftaque fervorum% cum fatmdcmtur beri%
Ipulis, inquam, fruebantur lautioribus, imrno adpone-
feantur bdlaria & varli generis fru&us, nee crapula?,
©omiiTationifjus & gulse totos fe tratlere intermiferunt.
De vino, quod circumferebatur,, hicc habet, Iocs cit§-
to, laudatus Statins:
1 nunc fecula wmpars vetuflas Antiqui Jovis aureumque tempus 9
Nonßt libera vina tunc fluebaTtfr
Lar vifiumina qui cmat Ly<zi?
Coena pera&a, faltando ad cymbalorum fömim fefe ο&ί ieåsbant, quemadmodum fcenicos ludos, ad Hilaria Ü-
iiiftriora reddenda adhibitos fuiffe, dubio caret, quare L Cit. idem Statius:
Hic aqnofcitur omne, quod tbeatris
Aut forma place:, au: probatur arte^ Hoc plauåant qrege Lydi<e tumentes9 Illic cymbala tinnuhzque Gades, ; Illic agmina tonfremunt Syrorum5
Hic plebs^jcenica
@ui teßem adjungimus Aufonium in Eclogariol
Et gladiatores funebria pr£Iia notum
Decertaffe foro: nuncfibi harena fuosque
Vindicati. extrem cum iam fubtnenfe Decembri Fakigerum placant favguine cochgenam.
Idcm alibi:
Aurea nunc revocat Saturni fefla Decembert
Nunctibi cum domino ludere verna, licet i) ä)Macrob.p, ny. b) L XI Epigram 7. c)Epi(l. 47. d) Epiß. i§. e)Sueton.Lib. IIc.32.CfrQiJfiodor.Schfldiumq:
huncin loc* f) Sylv, Lib. I. g) L.14* c< ty. b)D LX*
i$ Fomey Hamb, Mythkimp* 119». §* %
)9 c
§. t.
Neque erit iilud plane omltCendum, quod cum o Einkim primo , Libertati Becembri, feu, quod ideni
•ft, Sacurnalibus, nort niii unicus quotannis refervare-
tur dies, videiicet XIV Kalendarumt more inde ab an-
tiquiffirais temporibus recepto, tandem trium dieruni fpatto celebrari ccsperit, quibus mox quarium & de-
inde additum fuiffe reperimus quisntum, usque dum ad fepiimum diem ifthgc foiemnitas communis efiet pro-
rogata; unde paffim in monumentis veterum occurrie foquendi ratio> primis, feeundis, tertiis Saturnalibus»
Quidj quod, numero Satumalium dierum auéto, pri¬
mus in XVI» KalencK migraverat a)» Et fulffe Sstur-
aalium d!ernunurn, vel hiec PoreliLatronis verba In oraf.
contra Catilinam docent: quos verotetenderit ibi conju-
rationii laqueos, aut quas catenas jcelerum conflaverit
nobis ac facultatibus noßris Satumalium dies patefa- ftumj-uerat. Frxfto enim funt Saturnalia nobis otiofis
atque ofcitantibus> quem unum diem f&penumevo numu- pare [olifus es everforem fuperbiffimi ordinis. Hic, fn-
quam, dies» quia tanta omnium hilaritate celebrabatur,
a Catulio, optimus dierum dicitur b), Nempe Ipfi pue- d tum plaudentes inclamabant: bedie bona Saturnalia9
qua dere fuixusagit Epi&etus apud Arrianum, hisquidem
Verbis te7s rraAlots otccv τίξοσέΚ&όντοο ν.ξοτϊί, κ* λεγηρ miμεξον ΣατΞξναλια dyaSa, Λeyeμεν έκ εςtv dycdjd ταυ"
-τα j ύόαμοος, olAa αυτοί έφΜξοτχμεν. Lucem diétis dicendisque accedere itidem ex Martiali fperamus, qul
lea cecinit:
Jrifle (upercilium durique fevera Catoms Fröns, & oratoris filia Fabrkii,
Et ρerfenatt fdflus, & regula worum
Quidquid tf in tenebris non fumus, ite foras diamant ecee mei: c£0 SA IU~R ΝΑΠA, verfus e)-
B gf
SÄ# ) ίο f SÄ#
Et alibi? apud eundem::
tße tibi faciet bona Saturnalia porcus,
ι InterJpumantes iliee paßus apros. d) : Sic hoc in negotio Ileitis adeft fatiocuples, DioCaflius,
qui de miiisibus fub Claudio Imperatore refertiσνμββησούν
?£χ!φν·ηζ xSro Jjf ro &ξυ/&,8μενον, bo ΣχτΒψοίΚιΧ i. e« con- ciamavere confeftirn eriturn 11lud, Jb Saturnalia e). Re- fiat, ut de SaturnaKuin inRRutione audiamus Livium : Decembri ram menfe ad aedem Saturni immolafum eftr kci'ifiermupiqne imperatum & coworoium publicum , ac per urbem Saturnalia, die ac nocte?clam&tum, populus-
que cum diem feflum habere ac (ervare in perpetuum
jujjm /j/quernadmodum a propofito nofEro nec alienum
dueimus Pufendorffium, de Libertate ifta Decembri dis-
ferentem & commodis inde ad totam remp- Rormnam redundantibus, bcic inducere: the Romare iäto fine
trålar jämte friheten åtniuta Bbflkap, af h vilka teange fbrnåme SI achter hafva tagit fin u ρrinneIfe , the ther
fiännedeift cn god: uptucktan hade afikurat ftoftet af fm
gemena hårkomfR Men al'dramäft har thesta bruk o- ka* talet på Borgerfkapet* at i the intagne orter Mans- perfoner icke ihieifihgos·>. utan togos til Rom och them
m«ddeJtes lika rått oeh frihet med the gamble Borgar¬
ne. ¥ara ades thetta thet farnårnfta fkå!> hvi Athen och Sparta^ icke· hafva kunnat iå· långe bågna och for»
fvara fine· coraquefler,. fom Rom, at the icke latteligefr
ftadde enom främmande hos fig Burikfp vinna g).
a)Bomey;Parwh. Mythit.loc. tit. b) Epigr:/4. c)Lib.
XI Epigr. 2. d).Lib. X IV. Epigr. γο. e) Lib. LX- f) Lib. XXIL c. /4 g) Inkdm tilEurop·.· §.v&-
§. VIV
Antea? quidem fubmonuimus nonita fuiffe Saturna¬
lia ptopria Romanis,, ut noη pari ratione aliis indem-
gen-
) ίϊ ( <££&
gentibus populisque fint adfignanda,, fiquldem cultiinr Saturno fete longe iateque &. neicio, an ubique terra*
rum, fudifle non fileant annaies» Si ad Scythas Svio- Gorhosque noftros animum revoeamus atque refie&i-·
mus, otnnino omnis evelietur dubitatio & fcrupulus.
Nobls fiquidem in hoc argumenta illuftrando verbofio- ribus eile non licet, fufficlat ad opus Atlantices Rud- beckianum· provocare, qulppe quod cujusvis, credide-·
rim, palato cumulatiffime erit MsféPdhirum a): nempe'
Saturnafia» ϋ e. promifcua* illas epulas & veiuti con- tinuas comifiationes & compotationes , five menfem
Decemhrem , five bjdorunt genera-,, five ilrenas,-five
verrem Jullum, Jidgaltep. di&um, fpéötaveris, in dies feflos Juliorum, a johja genio induigere,»derivaodos,«
ita quadrare oftendif, ut ovum ovojix fimilius evadat.
Huic laudato Rudbeckio adjfing^mus iJifip. Cl. Rrynolph.
Tegman Stockh. de Apoptioretis Vpf. hab: A, 1700. §.
7, nec non Dlfp. Cl.. Jacob. Ertevald-O-G. de Satur- nalibus Scytho-Rommus hab. lipf. A. 1716. immö ad parallelifmum iiium corroborandum facere contendimus;
lufiones perantiquas Majorum nofirorumyfalelekar,ad--
huc frequentari folitas, quas Rhythrnis· inölufas^in fce-
nam producere lubet:
J.ule-klubben; Sia på ilobben * Draga graenja; Torka malt*
Meta lakar; Skifta makar Spenna kråka; Vcega falc;
Bfera vatten 5 Nappa katten;·
Låna eld; och Spring* rå ;;
Taernja ftutar; Mserkä trutar;;
Satta rovor5; Stå i få,
Freka gylra; Gå på ilylta;, v
Mufla iko och Mjölka björn;;
Led upp dåekor ; Slagta backarMt*\
) ι* (
β Bara hiul och Gå på florn?
Marcus dafka; Lufll iaika? Hålla r.åf och gåtelek?
Bricka murar; Vatna tjurar?
Häppa kryffe? Nappa ftek,
- Skråma Danikar? Draga handfkar i
Smida rart och Stinga v£gg?
- Stå på huvu? Gå ! grufva?
Sticka ikomarn; Görna tegg ? Dra til tingeii? Görna ringen5
Köpa fiik och Svälta raef?
Ta upp fyrkar,· Spån» kyrkorf Draga k«fle? Srelja vacfc Dyka flantar? Kafta vantar?
Sillas barnscl? Klappa brudf Brudekranfen? Bjornedanfen?
Göra vifpar? Klappa fru?
Pip, rap, tafi; Sörja Mali?
Skrubba kasring och FJå katt?
Skjuta ruggor; Skapa ftyggor?
Tånda ljufet? Söka ikatt;
Jole rovan? Höelfa Påven5
Friare på ftolar tre?
Spifen flytta? Kullerbytta?
Biås ut ljufet? Klyva ved? *
Kurra gömfen? Pipla honfen;
Harnmarfmeden? Storma Ikants?
Dela iåcter? Gifra dotter;
Blaoka iko och Ro til lands.
G) 7om. I. p. 10a. &feq. Ίομ* iLp. 30$.&feqXfr.
BiJJ' CL Mag· Moman de Superflitioiiibus boåiernis ex ßenfili/m Upf, 4. η30. §- y.
fe; D, G,
