Dissertatio academica de methodo Socratis docendi, exemplo e dialogo Platonis, qui inscribitur Eutyphro, illustrata. Quam venia ampl. fac. philos. Ups. publico examini deferunt Jacobus Borelius ... et Johannes Ericus Sjöberg, Dalekarlus. In audit. Gust. m

DISSUR ΊΑϊiß DE

METHODO» S0CRAT1S D0CEND1,'

EXEMPLO Ε DJALOGO PL

ATOMS,

QUI

IN-SCRJBITUR EUTTPHRO, ILLUST

RATA.

• _*

QUAM

Venia Ampi. Fac. Philo/. Up/.

FUBLICO EXAMINI DEFERUNT

JACOBUS

B

PHILO S. MAG. STIP. AHLOV.

• \

ψ

.

_ . εέ ψ .

JOHANNES

ERICUS

SJÖBERG,

DAEKKARLUS.

In Audit. Quft. Maj. die 30 Maji 17Q8·

Η. Α. M. S>

UPSALI A E,

KONUNGENS _TROTJENARE,

PROFESSOREN,PROSTEN

OCH KYRKOHERDEN

UTI DANNMARKS FÖRSAMLING,

HöGÅREVöRDIGE och VIDTBERöMDE

herr MAG.

DANIEL

BÖÉTEIUS

_,

samt'

HöGÅDLA FRUN

HEDVIG

SOPIL

Född

_AUNMM2EM.G,.

MIN VÖRDADE MORBROR och MOSTER!

JU)ä det dr EDER åmma omvårdnad om mitt väl-, EDERT uplyfla ädelmod, och EDRA aldrig afbrutna välgärningar, hvilka _{jag har att tilljkrifva, hvad jag är, hvad jag nå¬} gonfin kan bli/va; har jag anfett får en. af mina heligaße. plikter, att infor allmänheten förklara, huru högt jag är E-DER _{förbunden.. Upptagen derfore, Min vårdade Morbror}

och _{Μοβer, med denna åfverfeende godhet, af hvilken jag} rånt _{få mänga, få dyrbara vedermälen, detta}

vanmägtiga

bemådande att _{vifa min erkänßa».}

Med _{djupaße vårdnadframhärdar jag att vara}

EDER

ödmjukafle tjänare

KONUNGENS TROTTENARE

ASSESSOR 1 KONGL. BERGS -

COLLEGIO

HÖGÅDLE '

herr

JOHAN

GOTTL.

GÄHN,

OCH

BRUKS ΡATRONEN)

EÖGÅDLE

HERR

JOHAN

HELLSÉN,

Vördfamt

tillegnadt

DERAS

!

odmjukafte tjetiare

SJÖBERG.-HÖGÄDLE HERRAR

BRUKS-PATRONEN

herr

FEM

WIKBOMj

. HM t '·

. V Γ 1

\

r-~l 1>

APOTHEKAREN och RÅDMANNEN

herr

JOHAN

LIEIXJS?

SAMT

HANDELSMANNEN

herr'

TOB·

LUNBBOMj

\

*Hfillegnas

clesfa blad

of

hfertat

och

tackfamhcten.

Med vördnad

_framhärdar

L _{Mine HerrarI} EDER < y- ·■ · - . *' -odmjukafle tjenare £?-. £. SJÖBERG. ,D^aoU A 4 .

DE

METHODO

DOCENDI

SOCRATIS,

EXEMPLO Ε

DIALOGO

PL

ATONIS,

QUI

IN·

SCRIBITÜR

EUTYPHRO,

ILLUSTRATA.

Praecipuam

quod ad ultima

philofophiae

cognofcendorum

laudem

in

Sc

eo

agendorum

esfe ponendam,

prin-cipia

quaerenda,

detegenda,

eruenda

Sc

ftabilienda nitatur,

neminem, qui indolem

cognitionis

philofophicae

re£le

examinare valuerir, fugere

poteft.

Nulla enim

cognitio

dici meretur philofophica,

niii

quae

firmis

fuperitru£ta

fit 'fündamenris , Sc ad ultimum ad eadem

revocari

quear.

Rerum _{indagare caufas, nexum}

Sc

effeé/fcus, determinaras

Sc _praecifas

_earundem

exhibere

ideas

Sc

notiones,

ut

vera a falfis diftingvantur, veritatem,

folidis

nixam

ra-tionibus, in aprico ponere

Sc do£trinam

firmare

exemplo,

ut ingenia mortalium

fcientia

au£liora

fan£fcioraque

effi-ciäntur, fublimem illam

deftinationem merito

dixeris,

quam fibi

propofitam

habent

philofophiae cultores

Ini-tium _cognitionis, quae

hunc

intendit

finem,

cogirari

ne-quir, niii argumenta

Sc

materiem

ea

exhibuerit

difcipli-na, quam,trutina licet

rationis

numquam

confilio

expen« fam, vel ex rerum in nos

efficacia Sc

fpeciali

illo

ftatu,

in quo fuimus

collocati,

vel etiam

ex

aliorum,

nobis

pro?

pofitis Sc

obtrufis,

dogmatibus

eorumque

exemplis

perce-pimus.

Ihcipit

haec

cognitio

a

quaerendo,

quo

funda«

rnento innituntur ea judicia,quae ferimus eum

in

finem,

ut dijudicemiis, _aut

quales funt

_res

autquales

esfe debenr,

t De Metbodo docendi _Socratis,

Sc a disquirendo, _{an illud fundamentum, cui fuperftru*}

untur, fit firmum & (labile. Ejusmodi inveftigario, quo-usque rationes fuperfint ulterius quserendi, continuara, re£fca ducit ad illam, quse nihil non comprehendit,

quae-ftionem _{proponendam, quae moveri debet de ulrimis}

principiis eorum, quae vera re&aque adfumere posiimus, Sc _{hujus problematis generalem folutionern plane} neces-fariam iiitit. _{Scientia, quam, proprio nomine}

philofo-phiae, a reliquis rrsente feparamus, talem folutionern pro icopo habet j Sc ii illam femel adfecuti fuisfermisj ipfa

principia esfet traditura, unde fuum nexum 5c robur

nancifcuntur humanas _{oognitiones. Utrum adhue}

inven-ta fit _{hujusmodi fcientia , nec ne ; in medio relinquere} me decet: id tarnen mihi _{yidetur omni carefe dubio,}

quod, fi omnibus numeris abfolutam ejusdem haberemus

Theoriam, _{cognitio illius haud} parum ad id valeret, ut rariuSj ac nunc fieri folet, hallucinaremur, cum quaerirur, unde inüitutionem ordiamur, quomodo eandem per-fequamur, illam animis hominum inftilhturl· verirarurn

lucern, quae ad eorum dignitatem tuendam, Sc ad com

munem generis noftri adjuvandam _{utilitacem ornnino}

requiritur. Paucis quidem hominibus continget, illas

fub-tiles «& moleftiarum _{plenisfimas inire disquiiiciones, fine}

quibus nemo umquam titulum philofophi, ferifu

theore-tico, fibi facile tribuerit. Opus non eil, ut Scholae dl·

fciplina cum fua praecifa adcuratione fingulorum homi¬ num cerebris infigatur, Ted _tarnen illud necesfarium _{, ut}

omnes _{judicare fciant de iis rebus, quae} ad vitam com-munem _{pertinent, infpiciantque, an fuis} (lare _queanc

ju-dicös, ante omnia vero, ut in officiis praefcribendis

co-lendisque fe ipfos ducere posfint. Cum ftudiurn

philo-fophiae ita explicatur, ut

fignificet nifum firma adfequendi

Excfiipto e Dialogo

Ρ

lat.

qui

inftfih.

Euiyphvo,

illußrata.

3

principia,

ad

qua:

judicia

redigantur;

necesfitatem

ad _{partem quandani}

philofophandi

_omnes

fentire

posfunt,

praecipue, (i £a

refpexeris,

quae morura

&

religionis

am-bitu contiaentur, & nemini oborietur

dubium,

quin

ea

pars illjius inititutionis > qua nemo,

cujuscumque

dem

um

fuerit condirionis öl loci, iacile careret, quae huc

fpe£lat,

primum jibi vindicer

locum.

Illos

igirur,

quibus

aüorum

inftitutio demandata eft, uti oportet eis

occafionibus,

quas

offerat difcentium conditio, ut ilIis excitent

fenfum

neces-fitatis fundamentum fectandi judiciorum in his

tanti

pon-deris momenriSj ut ipfos perducant

ad

perfpicuam

con-fcientiam iliius normae, adquam ratiocinari

folenr,

ac

ad

difcutiendum, verane haec iit an falfa, neque

prius

defi¬

liere, quam detexerint

difcipuli rale

principium

fuorum

judiciorum, quäle in

omnibus,

in

quibus

umquara

adpli-cari _{posfit, iibi ipfi üt}

_confentaneum

öl

conßans,

_aeque

immotum & indeiebile ac ipfa confcientia

rationis.

Hanc rationem docendi, mea fententia unicam, qua:

homines idoneos reddere valet ad res proprio marte exa-minandas ac difcutiendas,& ad ejusmodi regulas vita

expri-mendas, quarum indolem

univerfalem

ipfi pulcre

callent,

tanto _{digniorem, quae} propius

perpendatur,

cenfeo,

quanto

certius conftat, nos neque folere esfe

follicitos

de eis

quoeftionibus eruendis, quas

otiofas

putamus, neque

intel-ligere quaeftiones

folutas,

nifi illas

ita

arripuerimus

ac

in-fpexerimus, ut

easdem

nobisraet

ipfis

explicandas öl

eno-dandas _{proponere potuisfemus.}

Negare haud fuftinerem,

fuisfe, qui

optarint,

ut,

in

imbuendo hominum mentes eis morum prseceptisillisque

religionis veritatibus ,

fine

quibus

nemo

esfe

poteft,

a juvenili usque aetate firma de his

perfvafio animis

care-4 De Metbodo docendi Socratis,

caretur _{difcentium; Ted anfa tarnen remanet dubitandi,}

an illa _{methodus, qua eapropter tili fuere docentes, huic} iini obtinendo fuerit adcommodatisiima» in fuis iniHturio-iribus catechericis memoriam _{fa?pe ita obruerunt, ut ipfa}

snentis vis _{quafi Fuerit fuftocata, öl ab iliis deinde ad}

dogmaticam quandam proponendi rationem, quse tantum memoriam aeque oneravir, tranfilierunt.

Fuere _{igitur, qui haud fine caufa noftris potisfimum} temporibns urierint, ut fufciperentur disquifitiones de hac docendi methodo _{emendanda, ol corrigenda, Öl quoniam}

hac in _{re, iive ut exemplar, feu ut caufa, qua; ad} melio-rem inftituendi rationem ferre_{posfet,fit, utpote}

primaeada-ptata aetati, vel catechetica, Sc, ubi hasc prascesfir, dialogice,

veletiam illis, quifibiipfis quaeftiones proponere valent,

dogmatica, ea ingenium humanum inftruendi ars fuit prolata, qua olim uius fuit Socrates, partim ut

perrur-baret Fui _{temporis Sophillas,qui Fe omnia Fcire putabant} & quorum judicia quafi oracula erant civitatis

confere-bantque haud raro ad fanam hominum rationem perver-tendam in eis _{momentis, quae cum hominis deftinatione}

ardisfimo nexu funt _{copulata, partim quoque, ut illos,}

qui inftitutione opushabebant,eamque venabantur, ea

ad-juvaret ratione, ut proprio marte utilia veraque

enite-rentur _{cogitata; operam meam haud fruftra collocatam}

fperare auiim,ii exemplogenuino,petito ex fcriptis Piatonis,

qui ex difcipulis Socratis philofophicis ei proximus erat, jmethodum illius docendi in _{aprico pofuerim.}

Quamob-rem filtere conabor brevem Ted adcuratam _{analyfin il¬} lius, ex Piatonis _{Dialogis, qui} infcribitur _Eutyphro. Hunc _{potisfimum elegi, tum quia ad breviores referri}

pot-eft, nihilque continet ex Piatonis propriis placitis

theo-reticis, Ted contra ea exhibere videtur ipiius Magtilri

Exmplo e

Dialogo

Platoms>

qui

infe.

Eutyphro,

illuftrata

$

£lrinam _infegram, tum

quoniam

argumentum

tangir,

quod,

quanrumvis licet

noitra

religio

veterum

Graecorum

eorum-que, qui aevo

Socratis vixerunt,

anrecellar,

adcuratiori

ra¬

men examini fubjiciendum merito

videatur. A

juvene

vero,

in _{ipfo limine}

philofopbiaeadhuc

itante,

_opus,

quod lima¬

tum & meditando fuba&um fpiret ingenium, ne

exfpe-£tes, L B.! Si mitiori

cenfura

perftrinxeris

audaciam

ac _benigne ingenii

viriumque

imbecillirati

tribueris

veni-am, de quo fibi femper

gratulabitur,

habebir.

Socrates & Eutyphro a) convenerant

ad

porticum

Regis fic dictam,

foro

Athenarum

vicinam,

uterque

le¬

gitimas ob

quteftiones.

Ibi omnium

primum

fibi

invicem

caufas exponunr, curad porticum

iftam

jam

verfarentur:

b)

A 3

fe߬

α) Quin fuerit Eutyphro

άνηξ

ώλοίζων

Key κοαλεμοε, nemo

facile dubitaverit. lllum veroin numerum Sophiftarumvel difcipulorum Socratis haud commode referremus. Potius nobis videmur contendere

posfe, illum fuisse quendam famofum fui temporis fanaticum,

qui

re-rum divinarum cognitione fe fupra vulgus fapere & futura prsevidere perhibebat, cujus rei documenta baud pauca praefens offert

dialogus«

Cet _{Eutyphron eft le meme, que Piaton nous peint dans} le

Dialogue

fur la faintetéj TTεξ) dals, edmme un enthoufiafte dangereux, qui

fe

piquoit d'avoir des revelations & qtii fouventen

faifoit

part

å

Pasfem-blée du _{peuple d'athenes. Memoires,} tirés _des Regiftres de

L'Aca-demie Royal des Infcriptions & belles lettres. Tome trentedeuxieme.

pag. 199.

b) Quod in initio Dialogi feritur colloquium inter Socratem

&

Eutypbronem, multis iisque pulcerrimis

inter|perfum eft

obfervatio-nibus de cura puerorum prae primis fufeipienda & de facilitate, qua

commoveri & concitari folent invidia & odium vulgi, res, quas

Reli-giofiem fpeftant, dijudicantis. Iniqua illa &

maligna

judicia,

quibus

adhuc pasiim vexari folent nobilisfima Philofophorum ftudia

nifusque

Réligionis veritatibus firmitatem & robur conciliandi, rot^ πεξι των

6 De Methodo docendi _Socratts>

fcilicet Melitus _{c) quidam accufationem in Socratem}

in-ftituerat, utpote qui res innovaret divinas, novos indu-ceretDeos, _{tenerasque juven'um} menres fua do&rina

cor-rumperet,&Euryphroni erat in animo patrem reum

per-agere caedis. Hoc mirum Socrati, monerque rem tantae

cifficultatis non temere _{adgrediendam : percontatur}

dein-de,quod crimen, qusecaufa? enarrat _{Eutyphro, iilum, qui}

erat a _{patre peremtus,fuisfe}

_fervum'qui

cum in Naxo d)

vinearum cultura: daretur _{opera, in domefticorum} quen-dam vino & ira _{inflammatus, eum ftatim jugulavir, pa-v}

rrem _{deinde, ligatis manibus pedibusque, ipfum in}

fo-veam _{conjecisfe, & mifisfe Athenas confultum, quid esfet}

agendum, vin&um interea ut homicidam _{plane neglexisie,}

Sc hunc _{prius fame periisfe atque frigore , quam}

redie-rat nuntius, _{additque fe hanc ob caufam a&ionem}

homi-cidii intendere _{patri, illumque ac reliquos agnatos fibi} vehementer _{indignari, impium}

putantes , fiiium patri di·

cere diem Sc male _{dijudicantes, quid fan£fcum, quidve}

profanum divinum habeat Numen. e) Socrates, ut ad

colloquium alliceret, ignorantiam fimulat Sc declarat, Tibi nihil _{magis esfe in votis, quam ut ab ore pendeat}

Euty-phronis, feque magni olim fecisfe cognirionem rerum divinarum, ac in fui defenfionem contra Melitum eadem fore _{allaturum,quae mox ab Eutyphrone fe arripereposfe}

fperabatj hortatur igitur, ut fibiexplicet, quid fit fan&um

quid-teftari videntur. Utrum tarnen_{juftse hae querelas, nec ne, tneliöribus}

harum rerum seilimatorihus dirimendum _relinquere nos decet. c) Hic fuit alle _{Melitus, cujus infidiis funeftisque} artibus exiu

oc-cubuit Socrates.

d) Cycladum optima & vinearum maxime fertilis.

e) Kaxws

l^QTts

το 3~s7ov ws £%ει τα οσία τε πέξι Kgtf τα

/

Exemplo e Dialogo Piatoms, ψά infe.

-Eutypbvo,

illuflrata.

η quidque profanum. /) Quum vero fuerat

Eutyphro

mul-tus in fe iaudando, _{parcus contra} in _materie

propoiita

< _{eruenda, cumque praevideret Socrates,} fe

nullam

proba-v _biiem

refponiionem fore obtenturum, niii

ejus excitaret

ingenium indicando, quorfum rnora

quaeftio

fpe£taret, &

cujus indolis esfedeberet norma,qua

dirimeretur;

quaerit,

annon in _quacunque- actione idemiit fanctum,oc

fan&o

prcr-fus conrrarium _{profanum,hoc vero iibi Feniper}

_,fimile

_«Sc

conftans? _{g) His concesfis, fan&um ita}

_{defcribit Eutyphro,}

ut fit illud, _{quod nunc} faceret: _{nempe reum} fceleris

perfequi, qui demum cumque

ille

fuerit,

profanum

vero

contrarium, illi fcilicer parcere, qui injuite & impie

e-git, h) Se fan&e

fecisfe

infuper exemplis

firmare

iludet

Deorum, quorum Jovem , optimum &

juftisfimum

licet

nuncupent homines, ligavisfe Patrem fuum, Saturnum vi-rilia fuo exfecuisfe ferunt. Quaerit Socrates, an verum hoc esfe _{putet, credatque iniimul inter Deos}

_esfe

_bella

,

graves inimicitias & pujgnas ac

id

genus

alia,

quae a

poetis peritisque meiriorantur

feriptorihus

?

abunde

adfir-mat _{Eutyphro. Socrates} deinde, ad propofitum regres-fus, ei oitehdic traditam fan&i definitionem nequaquam

esfe

/} ΓJoTov οη τι To ευσεβεε φψ sivctf x&j το

άσεβες,

v&j

TTεξ) φέ\>8> Η&{ 7ΐεξ) των άλλων. g) ηé τάυτονεφν εν πάση πςάΡει το οσιον άυτο ωντω , \ ■> ' V ^ \ c » '»> ι > Λ ™ 1Cf το ωνοσιον αυ} τ8 μεν οσ-m ποοντος εναντίον, αυτό σε αυτω ομοιον xjfj εχον μιαν τινά ιοεαν κατά την άνοσιότητα·,πάν ο, τιπες ων μελλη avefrfov είναι. Ίι) Aéyo) ro/νυν, οτι το μεν οσιον εζιν, οπές εγω νυν σίοιω, τω ασικ&ντι, η _ττεςι φόν&ς, η πες) ιεςων κλάπας, η τι^

άλλο

των τοί'βτων, ε^αμαςτάνοντι, επείζίενοίμ εάν τ* ττούτης ων τνγχανη, εαν Ts μύτης, εάν _τε άλλο5 _{οςισζν, το}

Je

_μη

επε^ιενο^, άνόσιον.

8 De Metbodo åocettdi Socratis,

esfe adcuratam,_{quippe quse tantum}

exempla

quaedam

fan-ili _{praeberet,non vero ipfarn normam, quam}

_refpiciendo

Sc _{principii loco habendo, oronia}

_fanita

_fan£la

puren-tur; i) quoniam in fuperioribusde eo convenerat, una

idea

fan&a esfe ianila, profanaveroprofana.

Eutyphroneni

rem denuo _{adgresfum uno pasfu propius ad veriratem}

_jam

per-venisie, fed ideo ramen non fuisfe adfecurum videbis,

cum dicit dileilum Diisesfe

fanftttm

& non dileitum pro¬ fanum: hinc quoque optime refponfum fateturSocrares, minus licet vere; ad examen igitur eorum, qu«

jam

di-ila erant, provocac, & eadem

fummarim

reperens

iic

confutat. Dictum fcilicet, quod a Diis amatur,

fanitum,

quod odio habetur,

profanum,

non

itaque

fan it

um

idem

ac profanum, (ed huic _e diametro

oppoiirum.

Dictum

quoque, Deos inrer fe

disfidere; inimicirite

vero

&

dis-iidia non nifi disfeniione de rebus quibusdam excitanrur,

Sc _{ipfam disfeniionem}

_defeitui

_{normae, qua}

dtrimatur,

merito tribueris. Si de quibusdam in diverfas fententias abeunt mortales, abeunt nimirum de jufto & Lnjufto,

pulcro Sc turpi,

bono Sc

malo:

idem

quoque

quadrer,

necesfe eft, in Deos, quorum alii alia

jufta, Sc injufta

pulcra

i) Αλλοι yag, φ Εϋ$υφξον) ngq αλλα

πολλοί

φπς

Ι/να/

οσια; Μεμνησομ |v, ort 8 Τ8τό σοι

διεκελευόμην,

εν τι, η

^υο,

με ^t^apoj των πολλών 'οσίων, αλλ' εν.εΤνο αυτό το

ειάός

, ωπαντα

reo οσια οσιοί εςιν' εφησ&α yåq _{π8, μια} ισέα _{τα τε ανοσία,}

ανόσια _{εινομ, ηα) τα όσια 'όσια. Ταυτην- τοι\υν με αυτήν}

$$α-Ρον τηνιόεαν,τις ποτε εζινΛνα εις εκείνην αποβλέπων, ηομ %ξω-■ 5 Γ*/ c/ ^ ,\ <ν ζ>\ ~y\ \ -Λ μένος αυτή παξαοειγματι ο μεν αν τούτον η ων αν, η συ, η αλλάς τις _{πξαττη, φω, οσιον}

%ivoj,

_ο

ό'οον

_{μη τοιχτον, μη} φω. k) Eft τοίνυν τό μεν rdis

Seois

πξοςφιλες^

0σιον}

το os

μή

Exemplo e Dialogo

Piatonis,

qui

infe.

Eutyplro,

illußrata.

9 pulcra Sc turpia bona

& mala

putant;

quod

vero

finguli

honefta putant, id amant , hinc

idem

a

Diis Sc

amatur

& odio habetur, fan&um igitur Sc profanum idero.

Huic _{puleerrimae argumentationi}

_addit

_Socrates,

_non

esfe _{mirandum, fi confilium, quod mente volvebat} Eu-typhro, placeat Jovi,

displiceat Saturno

Sc

Ccelo, Vulcano

arrideat _{fitquejunoni ingratum.}

_Objicit

_Eutyphro,

_omnes Deos ineoconfentire,quod deillo,qui absque jure

interfecir,

fupplicium lit fumendum, qua

in

re

nihil

eum moratur Socrates; aft obfervat inllmul, ipfos honaines numquanx

de hoc _{ambigere, Ted contra de eo,quis}

_injuria

_adfecerir,

quidque patrarit Sc

quando:

allicit itaque

illum

ad definU

tionem _{quandam limatiorem}

_fan&i

_exhibendam,

_{ut ap«.}

pareret, ilium a

Domino

injufte

peremtum,

qui mercede

ferviens, homicida faftus', prius in vineulis periit, quam confuli potuerat, quid

esfet agendum.

Ut

vero mentem

illius _{perdirceret ad quidquam yovtpov ygj}

άλη$εε,

_non

vero ειίωλον v&j

-ψευδοί·

enitendum, eo modo corrigit

da-tam _{deferiptionem, ut}fanftum fit,

quod

_omnes

Dii

_amenr,

quod oderint contra,

profanum. 1)

Facile

per

fe

intelli-giturillam

quaeftionem

heic

remanere,quid fit,

quod

omnes

ament _{Dii, quae ut enodetur,} primum

eil: inquirendum,

u-trum _quidquam fan&um fit,eapropter

quod

_a

Diis

_amatur, an ametur a Diis quoniam eft fan£tum. τη) Hoc

proble-ma, Eutyphroni oblatum,

ille

_non

inteligere

videtur,

quare exemplis fubtilisfimis

fane,

quorum unum

adtulisfe

fufficiat, id planius reddere conatur

Socrates,

fic

nimirum

B

argu-/) Αλλ' oipu T8T0 νυν iTrccvopSéusSoc εν reo

λόγω, ä>V,

ο

r ' < Q.** ^ iém

μεν uv TtuvTts ot ijeot μισώatvy uvortov, o ocev φιλωα·;ν, ortov.

ni) Agu ro οσιον, ort ortsν ε^ι, CßtKeTrcq v7Fo rw\

&εων,

η

i o De Metbodo docmdi Sbcrntte

argumentens. Latum eft quidquam, quia fertur, non

fer-tur _{quia latum, iic quoque ainatum eft quidpiam quia}

amatur, non autem amatur, quia amarurn: aüquid non eft fan£tum, quia amatur a Diis, fed amatur a Diis quia eft

fanftum; quoniam autem amatur a Diis, illis amicum eft:;

non _{igitur Deo amicum fan&um eft, neque fanftum Deo} amicum. Si enirri _{plane confpirarent Deo amicum Se}

fan£tum, tunc -aut quia fanftum eft, amaretur a Diis, quod

eft

_fancium,

_{& quia} a Diis amatum eft, amaretur a Diis,

quod ipiis amicum: aut etiam Deo amicum, eo _ipfo

quod ametur a Diis, Deo amicum esfet, & fanöum, ideo»

quod amatur^ esfet fan£tum. Jem vero fibi invicem re· pugnant: tale esfe, ut ametur, quia amatur & eapropter

amari, quia tale eft, ut ametur. His oftendere voluit Sor

erstes in fanfti vi & natura _{determinandis, non ad}

prin-cipium quoddam fubjeclivum, utpote mutabile et a fpeci-ali hominum indole _{pendens, fed contra ad objeftivum}

unice esfe _{provocandum, Eutyphronem itaque quandam} fan&i affe£tionem _{exhibuisie, illam nimirum, quod ab o·}

mnibus Diis ametur, nondum autem, quid fit,, pofuisfe in aprico, De novo igitur fanÖum cenfet difcutiendum, &

rnentem _{Eutyphronis fublevaturus, ac illud objeftivum}

indicaturus _{principium, ad quod fan&um unice dijudica*}

ii _{quear, quaerir, annon omne ian&um jnftum n) esfe}

_____

de-n) Non posfumus, quin fententiae Soctatis album adjkiamus

cal-oulum, cum fcilicet _{quseritur, qua normafanftum fit} metienduro. Qui

fat attento oculo fata _{pbilofopiae moralis usque ab ejusdem}

primor-diis, ad prsefens, quod vivimus sevum, fuit fecutus, facili negotio

in-veniet, haud exiguam curam pbilofophorutn eo fuisfe converfam, ut

ideam _{officii puram & tnorale pretiiim}

per fé coritans ac mutabili

rerum _{poteftate fuperius exhiberent, atque ipfos, ut}

huncfinem;obtine-rent, omnes, _{quae umquam tentari posfiiit, majori velminori fuccesfu,}

ingresfos fuisfe vias: neque illum fugiet, omnia principia materialia,,

«tut_{ultima, esfe ejusaodi indolis, ut omne ad ultimum, fi refta}

ar-Exemplo e Dialogo Platonis, qui injc.

Eutyßro,

illußrata. 11

debeat, & his ulrro datis, an omne juftum fan&urri, vel

annan _{potitis omne fan&um juftum, juftum vero partim}

B 2

fan-guraenfcando contenderis, difcrimen inter turpe & honeftum tallänk

Hoc quoque eorum fententiae objici poteft, qui a voluntate divina

ulti-raam normam omnium liberarum aétionnm petendam , b. o. oovcy, OTt

φίλεΐτοη)οσιον •hvscj crediderunt. Sic autem fere argumentantur:

Deum nobis _{repraefentare non posfumus, tiifi ut Ens, omnibus} morali-bus _{perfeftionibus initruétisfimum}, nihil igitur velie, nihil prsecipere

poteft, quod idem non iit fan&um, reitum, juftum, honeftum. Si

i-gitur firranm & conftans principium jufti peétique quaéfieris, Dei vo-luntatem ut normam tibi proponas. _{Id quidem omni caret}

controver-fia, Deum a nobis non _{posie eoneipi mifi ut}ens, ad quod in fummo

gradu pertinentomnesperfedtiones morales, quum fcilicet ad ipfamnor¬

mam_{legis moralisiit effi6tus,& ut fummam rationem in concreto eum}

confideremus &aliter confiderare nequeamns. Inde quoque prono velut

alveo_fiuit,utnihil velie,nihilprsecipere posfit,quod Legimorali repugnet

&fic, ut illius voluntas abfolute cum praeceptis hujus Legis confpiret. Dei_{igiturprseceptafuntprsecepta rationis,& vice verfa. Indevero} nequa-quamfequitur,utultimum principiummoralis.pretiiavoluntateDeiderivarl posfit. Omnium euim prirnum ipfa noftra perfvafio de eo, quod fifc

Deus, prsecipuum ac firmisfimum derivat robur ex morali hominis na¬ tura, qua fublata, in tuto coilocari non posfet. Deinde fi diceres-, id

unice esfe _{juftum rcitumque, quod vult, quod prsecipit Deus, illa}

fta-tim menti fuccurret _{quoeftio, quomodo fcias, quid iit Dei voluntas,}

quomodo certus esfe posfis de eo,quodea,qiisetibi proponuntur utDei

praecepta, non fint figmentahominum, fedaDeo iluant, nifi häbeas nor¬

mam, ad quam eadetn dijudices, & unde hane normam repeteres, ni¬

fi a morali hominis natura? Eft igitur idea Legis moralis prior idea

voluntatis divinae, & illa ab hac deduci neauit. Fac vero jam

cögni-tionem voluntatis divinre a _{Lege morali haud pendere, nos autemalia}

quadam via, nefcio qua, ad eandem pervenire posfe, pesfime tarnen

virtutis _{majeftati verseque hominis dignitati confuleret ilie, qui Dei} vo-luntatem ut ultimam normam _{Libertatis proponeret. Remanefc enim}

qureftio, quid nos obligaret ad obedientiam praeceptis civinis prseftan-dam, ad quam folvendam, quomodocunque'ftilum ädhiberemus, nobis

12 De Metbodo doctnii Socratis,

fan£tum, partim aliud quoddam? o) profitetur

Eutyphro

fe non adfequi, quorfum allata fpe&ent, eadem igitur

exemplis perfpicuiora

filiere

nititur Socrates,

fe

aliter

fentire dicens, quam poéra quidam, quippe ex cujusore: ubi timoribi etiam pudor; docet contra le habere,

mul-tos fcilicet esie, qui Sc morbos Sc pauperiem Sc famem

reformident, quos tamen horum non pudeat, nullibi ve¬

ro esfe pudorern, quin infimul _metum fecum trahat

illum-que igitur hujus esfe partem & hunc illo patere

latius.

Ut vero res in plena cpllocaretur luce, hoc exemplum allato fubne&it: numeri pars eil impar, non autem, ubi

numerus, ibi Sc impar. His exemplis ad juflura Sc

fan-£tum _{adplicatis, dein apparere arbirratur, ubi}

_juilum

_,

_ibi

non _{fefriper ftndlum, ubi autem} fan&um ibi Sc

juflum,

fan&um _{igitur esfe jufli partem, Sc iic reflare}

indagan-dum, quaenam pars jufli fanftum iic. Sententia

Euty-phronis, ea pars jufli eil

fan£lum

quae Deorum

cultum

fpe£lat, jufli vero reliquum esfe eam parrem, quae

homi-nes refpicir. p) Socrates haud improbat, fed

adcuratius

quibus Deus nos adficere potefl & fic univerfa moram difciplina non

nifi _{prudentise regulas exhiberet, & ad ultimum omne inter vitium &} virtutem evanefceret difcrimen. Patet quoque, vel nobis non

monen-tibus, Religioni moralitatem fuperftruendo, intimum illum nexum , qui

easdem intercedere debeat, rumpi & fic immenfum apertum iri

cam-pum fuperftitioni, in quo difpatiaretur infrena nullos agnitura Limites

riß, quos fibi ipfi pro lubitu praefcriberet. Socratem amice nobiscum confpirasfe ex jarndudum allatis fatis apparet. .

o) ide yxp, ει 8K ccvxyxo&iov σοι $οκει

$in&jov

eivoif τ;civ ro

rt ' ti > V \ \ fti <y . -A \ \ */ ... _ jW οσιον. AP 8V HM ttccv το oiK&tov, οσιον* η το μεν οσιον στοον* οι-? tw Λ» V ~ ν Λ,, ' \ , > ~V \ χ&{ον: το οε σικ&ον α ποον οσιον, οίλλα, το μεν αυτα οσιον, το & τ) _{v&j αίλλο}y ΤSto τοίνυν _εμοιγε

_$0Ks7y

_{ω Σωκξκτεε, το μεξος}

_τ£

Λ-Exemplo c Dialoge■

Ρlat

oms,

qui infe.

Eutjphro, illuflrata.

13

\

determinandum _{putat huncce Deorum}

_cultum:

inquiren-dum _{fcilicet, qua in re potisiimum}

_{ab alio}

quoliber

dif-ferat, cura enim plurima,ut e. g. equorum, cänüm,

boum,

id _{pro fcopo habet, ut}

_utilior

_meliorqué

_fiat

_{ea res,}

cir¬

ca _quam verfatur, Sc föret

nbfurdum

cönrendere;

quod

fandtum Diis profit eosque

reddat

meliores.

Fatetur

Eu-typhro fe non

talem innuere

voluisfe cultum,

fed

eam

potius obfervantiam,

q)

qua

fervi dominos

fuos

profe-quuntur. Senfum

quidem

arripir

Socrates,

aft

propius

defcribendam arbitratur hancce obfervantiam &

exemplis

oftendit, quarnlibet curam

miniilram finem

quendam

in-tendere _{generaliorem, hunedgitur}

_fifteret

Euryphro:

fi-ftir _{quoque, fed vagurh}

_{& ambiguum,}

adferens

illam

obfervantiam, qua Deos profequimur,

multa

&

egregia

pro fcopo

habere.

Hoc

refponib

Socratem

non

fuisfé

contentum cuique in _promtu eft;

objicit igitur

etiam

du-ces exercituum fibi multa & pulcra proponere,

illud

ve-ro praecipue,

ut],acie vincant,

&

iimiliter

agricultores

_, id vero/ praeprimis _ut uberrimos

ferant

fru&us;

ut

i-gitur hoc

praecipuum

explicetur,

poftular. r)

In

hoc

au-tem explicando nullo modo

adhuc

cenfeatur

follertiör

fe-liciorque, cum opinatur

fan£lum

abfolvi

fcientia

Diis

grata

dicendi

^Faciendi, vovendo

&

fåcrificando. J)

Hinc

quoque eum

quafi

ex

infidiis

adgreditur Socrates,

ut

an¬

te-y.eijx ε/να/ ευσεβές'τε χομ οσιον, το

πες)

την των

Βεων $εξάπέιάν.

το 3ε πεζ) _την των οίν^ξωπων^ το

λοιπόν

etvetf rS

όικομχ

μέξοε»

q) Ηνπεξ οι

όχλοι

T8s

όεεπότας

&εςοί7.τέυχσι.

r) Τ/ οοΜ όη\των πολλών χομ κάλων, cc οι

Β'εοι

ού7Τεξγο6-ζοντομ, τΐ τό κεφοόλαιον έςι της

cc7τεξγοοσίκς

; f) Τόόε μέντοι σοι άπλωε λεγω, οτι εοον μεν

χ,εχαξίσμένα

tis b.ΰςητομ _τοις Ssois λέγειν _{τε} xgq}

πςοόττειν

ευχόμενος τε χομ &υων, TccvT εςι τοί όσια.

14 De Methoäo ioctnät _Socratis,

rea ita etiam _{nunc, abfurdum quoddam ex réfponfione}

illius _{eliciens; fummam vero refutationis heic habeto':}

facrificare eft dona dare _{Diis, voveré eit ab iis petere.,} petimus a Diis ea, quibus egemus, 5c illis damus ea ,

quibus opus habent; ftultum enim föret cui dare,

quo-rura nihil _{indigeat: id quidem cuique in propatulo, nos}

nihil boni _{habere, quod non Diis rnerito referamus}

ac-ceptum; quid vero utilicatis ipfi percipiunt ex noflris

do-nis? exiftimat _{Eutyphro, noftra munera nihil Diis} prodes-fe, ideo quasrit Socrates, quid iignificent

$ωξοο

rds Stols·?

ex mente _{Eutyphronis non funt nid honor, reverentia}

Sc in _{primis grada, t) Jam iraque eo, unde egredi} fludu-erat,revenerat_{Eutyphro, u) quod ei Socrates veltiri ltidens}

indicar, ironice repetens, fan£lum igitur esfe χεχχξίσμίνον^

non autem _{ωφελιμον, neque φίλον, 5c irretit hominem}

i¥i-folentem, cum hic proixcetur, fan£lum maxime esfe

φΐ-Aev, ei enirn in memoriatn revocat οσιόν Sc φίλον antea

vifa fuisfe _{diverfa, 5chinc iilam necesfariam ducit}

con-clufionem, aut in _fuperioribus > autetiam hoc loco

erra-tum. _{χ) Eutyphronem vero toties jam argumentis}

ve-xarum; toties in anguilias pulfum, refutatum toties, ad

motam _{quaeilionem de integro examinandam permovere}

nonvaluit Socrates. _{Quaevero jam funt percenfita,}

fufHce-r® nobis _{videntur, ad quodammodo ante oculos}

ponen-dum _{cujus indolis fit illa a nobis laudata docendi Me·}

thodus 5c ad _{perfpiciendum quam mira prorfus patentia}

OmpfIi d

tyst

oiti _ocAAtf,\ \ _if^ > f Λ C/ y Λ st

τιμή τε χομ ytqcts>Η&Ί 07ίες εγω ccgr* eÄeyov, χοίξκ; u) η 8Κ cciaSctvei, en ο Αoyos ημιν πεξίελ^ωγ, πάλιν hs τάυτον η χει* Ovxsv, γ\ οίξτι 8 ΥΜÄws ωμολογ8μεν} h τότε kccåoqs} ψν 8Κ όξ^άσ τ&εμεΒοί.

De Met. doc. Soc. Exem. e Dial. Plat. _{yui itifc. Euty. illu. r 5}

& adeurara _{ipfarum normarum cogninone »Iiis fit opus,} qui in aliis erudiendis Socratem imitari adnituntur. y)

Édocernur _quoque5 exemplo Euryphronis, nos

quantnm-vis licet nobis _{ipfis blandiamur, nil. tarnen certi feire,} nifi _{quod ad firma prineipia revocare δί examinare}

po-tuerimus. A _{propoiko nofito band foret alienum9}

me-thodum Socratis imitando, ea ratione, quam praefens pofiu-lat _{philofophiae flatus, dirimere illam quaeftionem, quae}

disputata fuit a Socrate & Eutyphrone, quod vero , ne

nimium crefcat _{opus, in aliud tempus differre cogimur.}

y) L'ärt d'interrogern'eft pasfi facile,qu'on penfe» C'eft bienplus·* l'art des maitres que des difciples; il faut avoir deja beaueoup

ap-pris de chofés,pourfavoir demander ce,qa'on ne fait pas. Le favant

fait & _{fénquiert, dit un proverbe indien, tnais L'ignorant ne fait pas}