In nomine JEfii Chrifti, Amen!
de
THEOLOGIA,.
CHRISTIANA >..A
Dissertatio Prior,
Ex confenfu Vener. Fdcul. Theolog.
Publice propoßta,
Prjeside,
DANIELE &3U1K350?©/
S. Theol. Do&. & Prof. Ordin.
Rejpondente
ESAIA HASSELHUN
Geftricio,
In Regi* Academit Upfalienßs Audit.
Guß. Majori, ad diem VIII. Decemb.
cAnni M DCC VI.
boris ante mer i diem folitis.
UPSALI iE,
Per Jon. H. Werner, S. R.M:tis &
Acad. ilpf, Typogr.
Candide Sc Bencvole Lcftor,
Radita eß dtvinitus eccleßa dottrlrnu*
cceleßis, quam omni tempore apud fi-
deles confervatam fuifße, hißoria facra per-
bibet atque monument a rerum teftantur.
In illa vero pracipue reßpitere debemus ad
principia falutis noßra, eamque cultus Di¬
vini rationem
tqua nos a Deo per peceatum
avulß eidem vicifßm reconciliamur. Ut au- tem Deus reble colatur
,praeunte verbo
,a
parte hominis inprimis neceßfaria eß v er a
falvifica fides , gratia promißionibus accen-
fa f qua Salvator is nofiri JEfu Chrißi meri-
tum ampleblimur: & ficuti contritio qua ex
lege oritur, fidem pracedit , ita nova obe- dientia eandern, ut frublus pcenitentiaf con-
fequitur. Illud opus humana falutis , quum
in facris litevts ita exprimitur , ut a blus Ju*
ßificationis, fecundum caufas fuas , ab ablu renovationis omnino difiinblus appareaty e re vifum eß hac occaßone, ut Tbefes aliquot fub certis capitibus breviter proponeremus >
primum de fenfu & interpretatione Scriptura^
tum etiam de Principiis atque mediis falu¬
tis j deine eps autem, Deo volente j de a Iiis
quibusdam doblrina partibus ? qua huc ß>e-
Hare videbuntur, Jguum enim ex verbo
Deiy
luculenter patent, nos ex mera Del gra*
tia converfos, gratis\ etiam ex eadem gra- tia
,propter Cbriftum per fidem , fine uliis
viribus
>meritis aut operibus nofiris coram JDeo jußificari} nullum cfi dubium , quin-*
ftudium renovationis per bona opera , ad de-
clarandam fidem , quo ad in bac infirmitate
ex eadem gratia Divina fieri potefi , certo
ordine pofimodum fequi debeat, ne cum ju- ftificatione confundatur.
Hoc igitur omni conatu & ftudio agere
nos oportet, ut orthodoxa verkas una cum-*
genuina pietate femper adftruatur , & contra
erroneas atque novas opiniones , ex fcriptura facra, juxta Libros Symbolicos vindicetur 5
quemadmodum bac cur a , ut antebac it a
etiamnum , a REGIBUS Auguftis , pik &
felicibus inclyti hujus imperii Svecani , ferio
tä fincere omnibus incolis , fpeciatim vero
V er bi Div ini miniftris atque Dottoribus efi
demandata. Proinde agnofcentes gratiofie vifitationis tempora, quamdiu in hac mor*
talitate vivimusj ope Divinafperamus före, ut
tandem , ubi nulla viciffitudo amplius er it,
c tele fil gaudio in aternum excipiamur. In-
ter ca Vale in DOMINO , Candide Leif or ,
atque pro tua benevolentia & humanitate c q~
natibus nofiris fave l
wrnwi
Cap. I.
§. i.
Eus omnipotens, qui
produxit olim ex u-
ho fangvine genus humanunijeidem re-
gendo in orbe terra-
rum ita intentus eflj
tit ex fua fapientia omnes homi-
nes moneat de falute, quam Ms cul-
toribus deftinavit Unde etiam reli¬
gionen^ qua Tibi funt obligati, fide-
iiter illis commendavit*
Ad. 17t 26.27. I. Cor.2:9. Deut. 6:2»
Efaj.45: 2 2f Matth. 4:10.
§. II. Si proinde quicquam conii*
derare & curare nos mortales opor*
tet, utique hoc heceflarium eft, uC Deum rede agnofcamus & colamus;
A
haud aliter ac ipfe voluntatem luam
nobis re velavit. Ita fiet porro, ut fa¬
na doéhina in fuo vigore propage-
tur, & contra varias detorfiones, juxta praefcriptum verbi divini, de-
fendatur.
Job. 17: 3. Matth. 28:19.20. II.Tim, 1;
13. 17/. 1:9.
§. III. Principium do&rina? ccele-
ftis proprium & unicum eft Scriptura
facra, qua? au&oritatem plane Divi-
nam & infallibilem habet. Rationes
autem qua? unice & ultimate movent,
ut in fcriptura acquiefcamus, funt
teftimonia ipfius Dei tum externe in-»
verb o revelantis, tum interne in con- fcientia ohßgnantis.
Hof. 12:10 ALTim. 3:16.IIP et. 1: 21.
Eph. 1: 13.14. Hulfem.Enucl. de fid, Cbriß,princip.
§. IV. Sicut divinitus infpirata eft
fcriptura, ita quoque in illis, qua? ad
Jidem & bonos mores neceflaria funt,
perfpicua & perfeäa eft. Ad hanc
r
& do&is Sc indo&is accefTus patet;
quum his non minus ac Ulis cura fa-
lutis fucß commendata eile debeat;
atque hxc plena fit Dei fapientis in-
tentio, ut homines informentur ad
falutem.
II. Tim. 3:16. Pfd. 119:105. Job. 5:39.
§. V. Sicetiameft,nonlitera mor- tua, quae voluntatemDeitantummo- dofignificet, fed per infitam eamcj?
divinam virtucem efficax> ut homi¬
nes illuminet atque convertat. Pro- indeadomnes,quiverbum leguntvel pra?dicatum audiunt, indifferenten^
Fe habet; quemadmodumSoli ad ca-
lefaciendum, Sc femini ad fru&ifican- dum, vis intrinfeca & nativa ineffe percipitur.
Rem. 1:16. II. Tim. 3:25. Jac. 1: 21.
Pfd. 19:5. Rom. 10;18. I.Pet. 1: 23.
§. VI. Quo minus autem a&u fa-
lutariter inteliigaturab omnibus, non
eil intrinfeciim ipfi verbo, fed extrin- fecum'tn humano inteUe&u, propter
cor-
corruptionem, qua eidem refiftitur,
Salutaris vero ufus in vero illius fen- fu & fano intelle&u confiftit. Qui
enim verbum Dei audlt & intelligit,
&frufium äff ert, hie in terram bonam
fernen excepit.
II. Cor. 2:14. JI.C0r.413.4.1. Tim. 6: 3, 4.5. Matth. 1 y. löchern. Exam. Concil.
Trid. de interpret. feript.
§. VII. Senfus feriptura* eft, in_.
Uno di&o, non nifi unus idemqj lite-
ralis, å Spiritu fan&o intentus, verbis
iive propriis live figuratis. Myflieus
autem qui dicitur, non immediate in
verbis, fed rebus ipfis deprehenditur;.
ut exemphs Agni Pafchalis & fer-
pentis amei, item aliis manifeftum
effe poteft.
Job. 5:39. Luc. 24:45. Exod\ 12:9, Job.
3: 14. 'Jon. 2; 1.2. Matth. 12: 40.
§. VIII. Scriptura quoque fui inter-
'
pres, & judex contro verfiarum exi-
$it: nec aeeipit ab ecclelia lucem, fed
hanc radiis Alis illuminat, veluti fol
lunam«
5 lunam. Neque etiam humana? ra- tionis amuflin circa myfteriorum»#
fidei expofitionem admittit.
Efay. 8: 20.Pjal. 19: 8. 9. ILPet. 1:19.
II. Cor. 10; 5.
§. IX. Interea Deus exftare voluit
donum interpretationis in Ecclefia;
pmcipue circa fententias intelle&u
difficiles, typos & parabojas, ubi fen-
fus fcriptune ftatim å quovis non_»
poteft deprehendi. Illud igitur minime
contemnu fed rcverenter ujürpari debet,
t au quam organon ad tnveniendum & in~
telligendim verum &* fanum Scriptura fenjum.
Ad. 8-3'. i »Cor, 12:10. Eph. 4: it Exam. Concil. Trid. loc. cit.
§,X. Circa explicationem Scri¬
ptum, tum in rebus fidei & morum,
tum etiam in locis aliis
,ftudium hermeneuticum non modo requiri-
tur-, fed etiam fmgularis cooperatio Spiritus San&i, verbo indivulfe u-
nita, qua? mentem intus confirmat
Sicuti
Sicut autem diflenfus aliquis inillis partibus, qua? citra canonis & fidei
analogiam funt conftitutce, nontol-
lit unitatem religionis: ita nequc cu-
piditas innovandi» cum ecclefia? fcan-
dalo, ullatenus admitti debet.
Luc. 24: 45 Eph. 1:17. Hulf. Enucl. Joe.
cit. ér D. D. Fecht. Syllog. Controv,
§. XI. Difciplinsephilofophic^hi-
ftoria? & ftudia lingvarum, qu^ funt infignia Dei dona, circa diftin£os
conceptus rerum , item confequen-
tias legitimas & ftatum controver- fiarum, ceu adminicula prudenter
in Theologia adhiberi 8c pofTunt & >
debent. Ita enim fiet, ut Theolo¬
gia? tum Exegetica?, tum Syftemati-
cx 8c moralis jufta ratio inftituatur.
L Cor. 12: 8. 10. Jac. 1: 17. Gerhard.
demethod.Stttd.Theo!. Muj£us de ufu princip, rat.
§. XII. Ut igitur publice exftaret
profeflio veritatis, pra?fertim circa ar-
ticulos controverfos, Libri fymboli-
ci con-
ci confignati funt; in quibusex ver- bo Dei articuli fidei Cnriftiana?, da-
mnatis erroribus, juxta conftantem
ecclefias doéfcrinam explicantur_,.
Quumitaque dogmata, qua*ibi con- tinentur, ad fubfcriptionem obligent,
non quatenus , fed quia verbo Divino
conformia funt, fa tis adparet pr&vta
exflorationc, non tamen fcrupulofa_j fmgulorum excuflione, eademagno-
fcenda efle.
Träfat. Libr. Syrnb. D. D. Fecht. Syl1
controv.
§. XIII. Hase obfervari merentur
contra iilos, qui Scripturam obfcu-
rita tis arguunt, & plures'unius di&i
fenfus dari docent: pariterque eos, qui verbum extemum ab interno fe-
parant; & pneterea vel revelationes
cceleftes extra Scripturam exfpe&ant,
vel fanaticas opiniones alias ipar-
gunt & tuentur, vel alio aliquo mo¬
do puritatem do&rince labefa&ant.
Pfal. 19:9. //. Tim. 3: 16.17. Gal. 1:8.
Chcmn.Exmn. Conc.Trul de Tradit.
§.XlV,
>
i
§. XIV. Sic etiam arguendi funt*
qui nimis magnifica fentiunt de vi¬
ribus naturs poft lapfum in homi*
nerefiduis, & Harum pnncipia in- troducunt in Theologiam : alleren-
tes tam perfe&am adhuc efTe ratio-
nem, utexinde do&rinacceleftisde-
monftrari queat; adeoque nihil ef-
fe verum , licet in fcripturis evi¬
denter politum fit, nifi quod rationi
confentaneum videatun
Undamentum falutis eft jEfus Chriftus, Dei & hominum me¬
diator unicus, in quo Deus gratiam
& vitam mundo per fidem promifitj
atque fuo tempore exhibuit. Nam fundamentum aliud nemo potefl ponere 5
praeter hoc quod pofitum eft , quod efi
jfejus Chrifius.
L Cor. 3; ii, Afi*4:12. Ibid. 10:43.
Ef a]. 8-13.14, Ibid2 v 16,
Cap. IL
$.1.
9
§. II. Huc refertur dogma de um- ver(ali <fa* propenja Dei voluntate, erga genus humanum; item de tmiverfaü Cbrifti merito & Jatisfafiione; pariter-
que de Jeria Dei intentione applicandi
Chr ißt merit um omnihts, &dandi adpli-
cationis medium, fcilicet fidem omnihus;
ut per eam juftificatio <5c Talus akter¬
na obtineatur.
I.Tim. 2: 4. Ezech. ig; 32. pfoh. 3:16*
Rom. y 24. Ibidem 9: 39. Eph. 1:9.10.
Nie. llunnius, Koenigius, Quenfledt &
alii plures.
§. III. Hanc do&rinam fundamen¬
talem, qua Deus unus idemque tri-
nus, in Chrifto mediatore per fidem, tognofeitur & colitur, alii articuli fi-
dei vel antecedunt vel etiam fe-
quuntur: qui ad illud neceflarii Tuntf
ut dogmata fidem gignentia & con~
ftituentia rede credi, confervari &
declarari pollint.
Matth. 11:27.Job. i; 18. I.Cor. 12:3.
Ibid. y. 11.12. Eph. 2: 20.
B $.IV.
§. IV. Myfterium de facrofan<fta_,
trinitate, ubi Deus in eftentia unus
& in perfonis trinus confideratur,ad
falutem creditu neceftarium, adeo-
que fidelibus femper cognitum fuit;
ut ex facrarum literarum teftimoniis
& confenfu antiquitatis haud obfcure
patet_».
Job. 17:3. Gen. 1:1.2.3. Vjal.%3.6.
Job. 1:3. Nwfi. 6: 2 4. 2 5.2 6. Deut. 6:
4. IL Sam. 23:2. Efa'n 6:3. Job. 12.41.
Ad. 2g: 25. EJaj. 63:7.9.! 1. Matth.
3:16.17. Ibidt 2 8:19. /. yo/;. 5:7.
§. V. Illud myfterium plenius de-
terminatur ex operibus ad intra: quod
Pater genuerit filium; Filius autem genitus fit å patre; & Spiritus fan<ftus
ab utroque procedat. Icfem quoque ex
operibus ad extra, juxta fingularem quandam ceconomiam perfonarum-#,
porro illuftratur.
Pfal. 2:7. II. Sam. 7:14. Prov. 8; 25.24.
Ehr. 1: 5 .Job. 14:16. 15; 26. Rom. 8:
15.32. Gal 4:6.
§.VI.
XI
§. VI. Inter beneficia Dei 'maxima
creationis & providentia?, clucet et-
> iam reftauratio grneris humani ex
profundiflimo lapfu; quo primi pa¬
rentes, per propriam culpam, fva-
dente diabolo, fe cum omni pofteri-
tate, in fummam miferiam & aster-
nam damnationem prascipitaverant:
ubi videre licet, quomodo mileri-
cordia cum juftitia Dei, infalutemL.
noftram, dum in fqualore peccati ja-
cuimus, fapienter fit temperata.
Gen. 5:15. Eßj. 49: 6. Ezech. 15; 15.16,
Luc. 1:50.68. L Tim. 2:6. l.Joh. 3:8.
,
§. VII. Deus Pater feria & plena
intentione vult, ut Talus, per media-
torem JeTum, omnium actatum loco-
rum & temporum hominibus, uni-
verfis & fingulis conferatur. Sic quo- que, ut (upereminens ha?c gratia Di¬
vina non modo fit univerfalis, verum etiam nullum, in hac vita, terminum peremtorium å parte Dei admittat.
Eßj. 65:2. Thren. 3:22.23. Rom, 10; 21.
Eph. 2:4.5.1. Tim. 2:4.
§. m
§. VIII. Sicut enim omnes & Tin- guli homines, excepto Chrifto pec-
cato funt obnoxii, ita omnibus&fm- gulis mifericordia eft oblata. Nam
Deus' non eft acceptor perfonarum:
neque aliqua caufa fubefte poteft,
cur aliquos vel plures, in exercitio
mifericordia fua?, ex abfoluto quo- dam decreto prasteriret quin , eam erga omnes & fingulos in univerfum
homines fufficienter declararet.
Rom. ii: 32.Efaj.^y. 22.
§. IX. Hoc inftituto facra? literae,
non modo benignam Dei völuntatem
de omnium hominum falute, verum
etiam feriam Dei conteftationem
quod mortem pereuntium non velit,
clare teftantur; ubi Dominus dicit fe
non dele&ari morte impti, fed ut im- phts revertatur ä via feta & vivat.
Pr^terea inter omnes, quos ad pcs-
nitentiam reverti vuit, pereuntes et¬
iam ex fualonganimitate referendos,
evidenter pronunciat.
Ezecfa3 3:11. 'Job. 7:16. II.Pet. 3:9.
§. X.
§. X. Filius Dei opus redemtionis
lubenter fufcipiens, aflumta huma-
nitate inperfon« Iba? unitatem, obe-
dientiafua pronobis legem im plevit,
& acerbiflimam quoque paßionem
atque mortem, imo maledidionem
ipfam fubivit; & licuti mediator fa¬
ttus eft inter Deum & homines, ita
horum caufa, veluti Simfon de ho-
ftibus fuis, vidoriam in morte obti-
nuit, & vita: reftitutus ex abyßis ter¬
ra: afcendit; ut in ipfo etiam nos vi-
tam & falutem haberemus.
Bjaj. 5 3: tot. PJal. 40: Gal 5:15./. Tim. 2;
Jud. 16:3 o. Pfal. 71:20. Joh% 3:16.
§. XL Pretium vero illud (angvi-
nis eftufi, par fuit deli6fcis omnium ho-
minum,quo expiarentur. Cum enim
tanta eßet poteftas diaboli, ut ab an- gelicis vel humanis viribus fuperari
non poßet, necelTarius fuit talis re- demtor, qui valorem ex Deitate fua
huic ludae adferret. Suftinuit enim
terrores mortis «tern«, & ex infini-
ta virtute pnevaluit. Ifta quoque fa-
tisfkr
tisfa&io praftifa eft, non tantum pro his qui perfidem falvantur,,fedetiam
pro omnibus hominibus, etiam illis qui pereunt.
T fal. 42; 8.16. Ibid' 69: 5. Matth. 2 0:2 8.
/. Tim. 2:6. II. Cor. 5; 15. Rom. 14:15.
Proffierap. Fulgent. lib. adMonim.
§. XII. Spiritus San£us, ut con- ftaret haec benignitas Dei, & canti be-
neficii communioadnos veniret,per
verbum toti mundo annunciatum, efficaciter opera tur, vocat & illumi-
nat nos homines; adeo ut in Dei confilio nihil defideretur, quod ad
inftitutionem & falutem omnium no-
ftrum pertinere poffit. Nec modo
natura legibus &beneficiis invitavit;
fed etiam verbo fuo, tanquam diplo-
mate Regio, homines olim in para- difo poft lapfum, deinceps omni tem¬
pore, & aliquando follemniter, adRe-
gnum tum Gratis tum Gloria vo- cavit.
Gen. 5: 15. Ibid. 4: iC. E/aj. 45: 22.
Tfal. 19:5.Rom. 10: 1 %. Cot. 1:23.
§. XIII.
§. XIII. Sic tempore diluvii pceni-
tentiam atque juftitiam pra?dicari juf-
fit, 6c circa exitum Ifraelitarum pro-
mulgatione voluntatis lux excitavit
illos ad fe qua?rendum 6c colendum.
MiraculaDei varia; templum etiam quod Ierofolymis inclytum erat ex
foco5c igne Domini, huic tarn falu-
tari negotio plurimum profuerunt.
Cumprimis autem inclyta fuit illa •
vocatio in Novo teftamento , dum-,
Apoftoli, in totum terrarum orbem
emifli, ad regnum ccelorum homi-
nes invitarunt 5c viam Domini docu-
erunt.
Gen. 6:3.&Jeq. I. Vet 3:20. Il.Pet.2:5.
Exod.3: 1 g. Ibid. 12: 23. frq% cap l.Reg. 8: 25. 41.42. PJal. 112: tot.
Matth.28: 19. Mar.]i6: 15. confer.
Reverendijf. Archiep. D. D. Benzelii
Hiß. EccleJ.Epoch.lv. §.2.
§. XIV. Ifthcec do&rina, qua? circa
falutis humana? principia verfatun..,
6c beneficia Dei fpiritualia erga nos
mortales proponit, nullo modo con-
vellen-
vellenda, vel traditionibus & inter- pretamentis hominum obfcuranda^
eft. Fiet autem, bonitate Dei erga
omnes homines luculenter declarata,
ut arterna felicitas fme dubitatione_j
& difcrimine perfonarutn, per veram fidem quasri Sc expe&ari poflit.
Efaj.45.-j22. Job,6:40. I.Tim. 1: 14.
Gregor. Nazianz. Cbryfoflom. alii.
§. XV. Errant igitur graviten,- quotquot myfterium fidei Sc falutis,
in ordine ad tres perfonas Deitatis",
negant Sc impugnant. Quemadrno-
dum etiam illi, qui fub quacunque
fpecie vel limites gratis Di vinas ponunt, ut homines non paucos å
communicatione donorum coelefti-
um excludant: vel pretium fatisfa-
éiionis a Chrifto prasftitee pro pecca-
tis totius mundi live extenuant five tollunt, ut vel aliquid, vel totum fi-
bi 8c fuis operibus tribuant.
Exod. 25:21. Efaj. 63:10. jfoh. 5:23 .Ijjc.
10: 16.1. Pet. 1:19. T bil, 3: 9.
$,XVL
*7
§. XVI, Falluntur enim, qui vel
natura? viribus & fuis a&ionibus; vel aliis quibuscunque rebus extra Chri-
ftum pofttis confidunt,Virtuües autem Chriftiatia? non conftituunt funda-
mentum falutis, Ted illud in Chrifto jam conftitutum fequuntur,
CAP. III.
§. i.
EX illis oritur principiis converfio, antea memoratis qua Spiritus
San&us cum Patre & Filio, ex mera
gratia in Chrifto, per Verbum Divi-
*
nuin tum legis tumEvangeIii,homi?
nes fpiritualiter mortuos é ftatu pec- cati in ftatum fidei transfert.
Job. 3.' 5. lCor.6: 11. 12:3. Tit. 3: 5.
Epb. 2:4.5.7. L Pet. 1:3, II. Tim. 1:9,
Job. 1.17.1.Cor. 1:4. 21. Rom. j. i<5.
I. Pet. 1:2 3. Thilip. 1:15.
§. II. Homo quidem pcenitentiam
agere dicitur fitbjeäive, quatenus pe*
C nes
v
nesillum exercitium eft; fed å Deo,
ut in. converfione, ita etiam in pceni- tentia, principhim 8c tota vis agendi dependet.Egö enim diett Dominus, pro- pter vos hoc non ago, o Domus Ifrae], fed
propter nomen ftanäummeum. Dabo au-
tern vobis cor novum ér Jpiritum novum dabo in medio veftri, dr auf eram cor la- pideum quoel in carne veftra eft.
Ezech. 36: 22. 26.
§. III. Hincverbum non modo Le¬
gis , fed etiam Promiflionis annunci-
atum efthominibus, in utroque Te-
ftamento. Sicut Abel fide facrifici-
um obtulifte, 8c Enochus de adventu
Meflia? prophetafte dicitur; Noachus pariter juftitia?, qux per fidem eft,
praeco celebratur. Idem de Abraha-
mo tenendum eft, quem familia? fua?
viam Domini pra?cepifte liquet. Mo-
fes itidem, ut ceteros omittam, pra?*
ter praeceptalegum, tradidit dfraeli et¬
iam verbum fidei, quodprope incorde
ejus dr in ore ejus efle dicebatur, quem-
admodum Paulus iUud oraculum de
Cbrifti
*9 Chrifti adventu coditus, item de e-
jus refurre&ione å mortuis luculen-
ter exponit.
Gen. 4:4. Heb.11:4. Epifl. Jud.verf. I4.i5*
Il.Pet. 2: %.Dent. 30:11.12. Rom.io:6
§.IV. Quemadmodum autem an-
te a, ita etiam tempore Chrifti & A- poftolorum, prsedicatio legis juxta_>
fuos ufus eft inftituta, ut hominesex- inde peccataagnofcerent 8c indomiti
coércerentur: deinceps autem, fide juftificati, innovitate vitae ambulare
difcerent. Evangelium enim pariter
cum ralutarifine,coram univerfoter-
rarum orbe, pr^dicatum eft. Ita ut
Gentiles etiam, quotquotrepertifunt,
in omnibus terrae partibus, nunquam ab ifta praedicatione verbi fuerintex-
clufi, fed juxta menfuram gratiae,
confilium Dei de fua falute audive-
rintij.
Rom. 3: 20. 31. Rom. 6:4. AB. 20: 20.
21.27. Form. Concord. de tert. ufn le¬
gis. Ibid. folid. declar. de xtern. pr# *
deflin.
5. V.
§. V. Hase igitur lux verbi Divini,
quo Spiritus San&us tanquarn rnedio
& organo efficax eft, inprimis re-
quiritur, antequam homo converti 5c poenitentiam agere poffit. Homo quidem per fuas vires, qua? proh do¬
lor, in malis plurimum efficiunt, con-
verfioni fua? poteft refiftere: at in
bono fpirituali, nihil omnino valet operari ad fuam falutem.
Rom. y. 20. Ibid. j: y. i o: 8 • 9-17«
§. Vi. Circumcifio fuit efficax Or¬
ganum falutis fub antiquo feedere, ubiprasfiguratus eftMeffias ori'undus
ex patribus fecundum carnem , 5c
cum effufione fangvinis exfeinden-
dus; ut gratis foederalis hoc modo partieipes fan&ificarentur 5c jus ad- optionis aeeiperent: Hinc circum¬
cifio figillum juftitia? fidel vocatur.
Gen. i y: 7. Dan. 9:2 6. Rom. 4:11,
§. VII. Acceffit deinde facramen-
tum Agni Pafchalis, quo reprasfenta-
ta eft Chrifti immolatio in cruce, 5c
cr^den^
credentes confirmati funt de com
munione beneficiorum,in Chrifto ex-
'
hibendo,fpiritua!ium. UndeChriftus
Pafcha noftrum & pro nobis immo-
latus dicitur.
Exod. 12: 11. I. Cor. 5: 7.
§. VIII. Baptismus in novo fcede-
re (qui ordinarie primus ad Ecclefi-
am introitus habetur)ubi Spiritus fan-
öus in aqua per verbum mandati
& promiffionis operatur, eil medi¬
um falutis efficax, quo regeneratur homo, & é ftatu irse in ftatum gra¬
tis transfertur ; ceu fcriptum eil:
Salvos nos jecit Dens lavacro aqua in
verbo.
Matth, 28: 19. Job. 3: 15. Tit. 3: 5.
Eph. 5: 25.
§. IX» Sic quoque facram ccenam inftituitSalvator, utibi cum pane &
vino, corporis fui in mortem pro nobis traditi, & fangvinis in peccato-
rum remiflionem effufi,nos redderet
participes. Probatio autem fui oer
con?
contritionem Sc fidem,utdigne füfci- piaturhoc facramentum,quam maxi-
me requiritur. Probet autem homo v
,feipjum, da de pane illo edat, & de poculo illo bibat.
Matth. 26:16. Marc. 14: 22. Luc. 22:
19.1. Cor. 11:24.28»
X. Placuit enim Deo ita confu- iere infirmitati noftra?, ut verbum
non modo,incorruptibile illud fernen, quod audiri 6c legi poteft, nobis exhi-
beret; fed etiam viiibilia quasdam
elementa, quibus res cceleftes uniret,
6c eas cum falutari ufu in nos con-
ferret. >
Gen. 17: Exod. 12: Matth. 28:
Job. 3: Matth. 26: I. Cor. 10:
Chemnit. Gerhard. Calov. & alii-
§. XI. Lex itaque Dei cum pcena»
comminatione adverfus transgreflb-
res primum excutienda eft,ut homi-
nes contumaciter non refiftentes Di- vino huic pulfui, exinde Dei juflitiam
atque {änaitatem, 6c fuam viciflim
infir-
infirmitatem atque culpam intelli- gant. Legis auidem do&rina perL»
Evangelium i.lluftratur; nihilominus
vero proprium legis officium eft manetque, peccate» argitere, & de boms operibus
docere.
Rom. 3: 20. Form. Concord. folid, dedar.
de lege & Evangelio.
§. XII, Nam per legem peccata nofira agnofcere & de iisdem, ut ve-
ra in nobis contritio oriatur, ferio dolere debemus. Mox iramDeitre-
pide expavefcentes, cum omne pec-
catum Deo fit abominabile, eadem_*
,
