! "# $" %
& ' %
() * + % ! + (
, % $ + % !
+
( " - . . (
& . / ' % $ ) %
' + ' %
. $ + ' %%
) 0
1 0 2 3 45 +
, 0 6 7! 5 +8
. ,
9
Abstract
" " / + " % / $ + $ % % "
$ % $ % " / " $ $ % $
% " " $ $ " $ $ + + $ % $
% + : " + ; $" + : %
$ " " %% $" 5 "
% " + 5 / / 5 5 " +" + + $ $
" " " $ % $ % " +" % $: $ $ :
$ $ + "$ $ " % $ $% "
% < $" $ = % 5 % " + " "
%% " + : " " + +" " $ %
$ % " / $ % $ % $
% " " $ $ " 5 " " "
$ % $ % " $ + + 5 /
/ 0 $ $ $ : $": $ % $ % : $ + $
% : +: $
>
Sammanfattning
? ! + / # " # % ! + $ % !
+ + 5 ++ %@ % $ + )
+@ + % # $" % $ +: + ! #
+ $" # + % ! + # / $"
* 5 %@ %% + % +" 5 @ + % @
$"
) " + % $ + " : $ :
$" + 5 $" ) % %% +
55 < = $ + $" %@ %% %@
/ %@ 5 : # " #$ + ! %
$ + ! A 5 $ @ ! % " # @+
$ ! B 5@ $" @
! % $ + # % 5 + % + $"" 5 +"
-/$ 0 $ : : % $ +: % ! +: #
:
Innehållsförteckning
1 INLEDNING... 5
2 TEORETISKA UTGÅNGSPUNKTER... 7
LÄRANDE OCH KOMPETENS... 7
FÖRÄNDRING... 9
REFLEKTION... 12
PROBLEMPRECISERING OCH SYFTE... 13
3 METODOLOGISKA UTGÅNGSPUNKTER... 15
VERKLIGHETEN SOM SOCIAL KONSTRUKTION... 15
FORSKNINGSINTERVJUER OCH NARRATIV ANALYS... 16
Etiska ställningstaganden ... 18
TILLVÄGAGÅNGSSÄTT... 19
Urval... 19
Datainsamling... 20
Analys ... 21
VALIDERING... 21
4 RESULTAT ... 23
FORMELL KOMPETENS OCH INFORMANTERNAS BAKGRUND... 23
INFORMELL KOMPETENSUTVECKLING... 24
Kompetens som social praktik ... 24
Kompetens som kommunikation ... 25
Kompetens som reflektion ... 26
Inre drivkrafter... 27
Kampen om tiden... 28
Krav och återkoppling från organisation och omvärld... 29
Sammanfattande kommentarer... 31
5 DISKUSSION... 32
DET FÖRÄNDERLIGA ARBETSLIVET... 32
LÄRANDE OCH KOMPETENSUTVECKLING... 32
INTERAKTION OCH REFLEKTION... 33
LEGITIMITET OCH SYMBOLISK HANDLING... 34
AVSLUTANDE REFLEKTION... 34
Fortsatt forskning ... 36
LITTERATUR... 37
1 Inledning
) ! + 5 ! # + 55 ! # + +
"# $" 5 ! "# + %@ + 5 % @
5@ $" ! + 8 + 5 + @ $"
5 55 5/ @ ! + @ $ $" ! # !
% + $" @+ ) # ! # "# + 5
5 ! # + + 5 $" % + 5 5@ +# 5
"@ $" + + # + $" +" <. : CCCD +5 : 9 >=
7# : % : % $ + $" ! # + 5 $ $" + 5 + %%
@ % % 7# 5 # @ + %
7# # + ! 5 "@ < 5 + =:
% <5 $" + = "@ ! # % < 5
+= & @ + $" # 5 / ! # $" / #
+ <, ! E 1 F G: 9 = 7# 5# ! # + %% %%
+ : % : 5 @ $" $ + , ! # +: +
# + : : 5 # + $ : 5# @ # + / $"
/ $ + : " ? $ +
%% !* + ! # + # $" ! # +
) % < % % = ! # + 5
5 ! # + ! +@ + @ "# # +
/ + $" $ + %% / #
$" " + $" + )
# / # 5 : # : + 5 +: : + $" *# ! +
# (+ ( < +5 : 9 >= H 7/ <9 =
$" + 5 1 + # % ! +
! %% ! " / I
% "# # % < = 5# % $" / * # !
55 + $" $ ! % ) / "#
# # # C 5 # %
"# ) # $ @ / + ! +85 $" *# $"8
% " !
) % J " $ @ % . <CCC= 5
+ + # $" 5 5 ! ! ! #
!* +" $ $" + *# 5 ) #+ +"
+5 <9 >= ! 5 ! # % 5 +
1 / + + 5 # !+ ! +
$", < +5 : 9 >= * !* + ! + %
J % % ! # + # "@ $" # < +"
=: 5 ! + ! # + 55 ! # +
+" <*# %% / % = $" " % / # +
@ < =
3 5 % J / +" < +5 : 9 >=
5 @ ! + $" + @ ! "@ + # $"
5 + $" + @ % ! $" % !
" $" % %@ # A " 5 @ @ + ! +
$" + + #* ! # + % + / +
$"8 % $ + #* !% % $ % 2 + ! # +
% ! + # @ 5# !* + % $"
5/ ! 5 ! ) 5 # $ @ ++ % ! + $"
# # $" $ ! # + % ! +
A 5 + * + ! " # % ! + @
% # ! ! 5 %@ # #
A % ! + 5 ! + $" + " #* "/ *#
# ! %% + ! # " % @ "!+ 5 + <
" = 2 + # /$ # @ " *# %@ #
% $" @ % ! + + " # "!+ 5 + %@
*# ! # + + * $ + 5 ! # % $" %
/ *
2 Teoretiska utgångspunkter
) + +@ + %% $" 5 + %% * + #
! ! @ # $" % $ + 5 ) + #++
@+ # # # #: " ! @ ) %% $ @ %
5 + %% )# $ @ ! # + $" ! # + % $ @ #
! %% # $" % $ + $ @ ! ! @
5 # $" ! # * + # "
%@ $ + # # $" + + % < %
6 5 +: 9 D , ! : 9 D 1 9 D 9 = ) / # @ % + $ @
+ +@ + % ! % "# + ! @ @ +
% %
Lärande och kompetens
A # @ + +@ + + ! # + 5* # ! "@ + $"
! @ # ! @+ ! ( %%+ ( < : 9 = ) # 5*
: + %% < # = $"# + <# +
= # $ 6 $ @ + %% $" + 5 # 5*
%% @ @ +" + # + + 5* $" + + ? +@ + % #
$ + + ! $" 5 # 5* 7#
5@ % $ K 5* # : " $" $"
% <, ! : 9 = B + + $" 5*
# 5 @ + + 5@ !* ++! $"5 + # 5* "
< 5 # = $" @ % $ % ! # @ <, ! :
9 D L " 2M+ E N" % 9 = ) 5# $ @ # % $
% $ + : @ % % ) %
# 5 # + # K # + ! @ $"" / K $"
% + # + % + $" + + +
" ) $ + # % % 5# # # 5
$" # + @+ # $" $ + # * . + $ @ 5#
# + # %@ 5 : ! # + $" % ! +
$" + ! *
, ! <9 = * $ @ @ " $" # + +
! "@ + # # $" " + N
+ 5 <" +=: % 5 ! + + # % + + $"
" +" : # : # " $" ? $ + + #+
+ %@ $" : % $" + < / !
# = $" ! " $" # " ) + + %%"
/% # < = $" ! + #++ %
+ ) # ! # + ! 5 + $" +
$" $ + @ @ 5 ! +" <@ %% =
# # $ @ 5 ! 5 + %% % $" %
$ + A % ! @+ < + %% = ! %%
+ <& : 9 =: " # : % $" * +! <6 5 +: 9 =
B! O 0
P % ! @+ +@ + ! 5 %%+ )
! @+ " F, ! G # % / : + $" $ # +" :
: $"% +" " + ! # + <B! O : 9 :
9 9 9 >=
% @ 5@ % # %% /+ %@
5 + $ + # ! 5 ! $" % %
%@ ! + ! # + $" ! @+ A % $ +
$" ! "!* : $ $" %@ + $"
% ) ! @ + # + $" 5/
5 : % ! 5 + : / / + $"
+ $ + 6 # ++ %@ % # : $ +
$" ! # + & <9 = ! + % + +@ %@ /
++! % 5 " @ ! ! # + + @ ! $"
# % % ) @+ # 5 # "
$ % B! O <9 = /
#+ +@ % $ + + ) # = %@ / + +
% : 5@ % $" # +: 9= %@ 5 + :
$"8 : >= %@ $ 5 + # + % + $"
+ # #+ $ : ! +: *# $" = %@
C
# + + 5 .*# 5 + %% + $"B! O
* # % + +! / +" $"%@ + +
A + + % + + #
%@ < /$ = @ + +
B! O <9 = 5 % % %@ + ! % $ + ,
% % # 5/++ %@ + % % 5 %@ "
% $" # 1 B $
A + "# + % $"5 +
! % $ + % % "# % @ A $"L 5
5 5 $" + % %@ @ ) * %
% : 8 % % : # @ + $ $"5 +
# # " + $" + + : ! # + : # + $" %% +
@ + +@ + / $ +
3 5 # + " @ *# $ ! # +
% : # % % "# # # + #
5 $" # # # 55 % + $" $ + # !+
+ ! + #* %@ !% % $" % $ +
/ + % +
Q@ # $" % $ + ! # + $" $ + ./
# : ! @+ : # + : " + $" # # +
%% # * + @ $" + ! # + $" $ +
* + @ # # @ + % $
Förändring
! # + # $" " 5# @+ @+ +@ @ @
< $ = $" ! : 5@ $"8
: % $ $" , ! # + " 5@ <! # = $"% <! # =
! # + 5 % % $ !
/ / " 3 5 ! # + + : %@ !
" # @ 5 % $ <1 : 9 D -/+ F GE Q +
: 9 9= , / # 5 # + ! # + % $ $" % +
+ + I # 5 + $""# / $ @ % %
5 ! $" + !* +" %@ + + <1 : 9 =
5 + @ #* + +
! +@ $" *# + ! # %@ $"%@ # <N
E . $ : 9 >=
, % % %@ ! # + 5 ! #$ + +
$" + + $"5 + $ $" @ +
@ + 5 + ! # + @+ %% @ $$ +
! % $" / ! $ + < = $" #
/ % @ < 9= -# ! + %% @ 55 / !
! # + $" * @ " : @ + +@ + + : #
% $ <1 : 9 =
- <9 = $ @ / # %@ ! # + % $ @ #
! # + $" # +" ! # + + ! 1 *
! $" / # ) / # 5# +
! # + 5 $" $" @ # %% @ 5
$" %% # + + + I % % 5
% + @ $"5 " + + %% # +
# / 1# "@ $ @ ! # + " / 5 : + # $"
+ % + 5 +# ! "@ /$ @
! # + $" ! + # ! # $" + <- :
9 =
) ! / # 5 # $ $"8 % % $
! # + 1# % # + 5@ ! + $" : % !*
! @+ + / # : % +@ + % $"
% %% - <9 = @+ + / # +@ ! $"
5@ $"5! +! ! 5 % % %@ ! # + + )
# $ @ / + @ + " @ + % @ % % 1
<9 = 5
1 <9 = # @ * $" ! # +
A@ + +@ + # 5@ % $"( + ( ! # + % $"
/ ! ! ! @ # ! ! # + +
% $"+ ! + < +R= % $
5 %% % + +! $" 5
% I 1 " ! + <" ! += #+ " % # $"
% + # ! # + "#5#+ % # $" +
+ ) # / # # @ @+ % #
+ + % ! # + %@ !
% 5 + $" ! " + 1# %
% $ + ! # + # ! @+ ! 5
+ / + $ @ / # %@ %
$ + + ) 5 $ @ / + : * +: "
! # + / 5 # $ @ " 5 +
+ " + ! @ 5 " / 5 K
: 5 # K % ! # + ! # %% : "#
$" J : $ @ # + $" + $ +"
@ # # + %% + # / 5 $"
5! /$ $" 5* <& : 9 =
1 <9 = " ! * ! + @ : ! ! " %% !
# + % $ : 5@ ! $ + % $ : + + !
% 5*! @ %% + $" % $
B ! # + + % $"/ # /
+ ) " % $" %% @ +
! # + 5 + ! * I + 5
%% @ $"" $"% ) / /$ 5 "! " ! #
+" +# " + 5 ! ) %@
5@ % $" + # # $ @ ! # + 5
%%"! ! +@ 1 <9 = # 5 # +
) # ! # + + H @ # ! # +
% ! # + " # 7 <1 9 D + E &
: 9 9D L $ E S : CCC= ! + $ + 5 @
: $" " + 5 + " +@ %@
9
! # + % %@ @ *# % %% +
@+ # ! # + : " + $ $" @ # + @ + %% @ *# !
# + + $"" + / ! $" #
+ )# @ @ / + @ ! # + 5 # , $
% 1 C < + E & : 9 9= # # @ 5 $ %
+@ : 5@ + % $ ! # + 5 ! +! %% @
! # 5 "! +! $" + "
5 N <9 = 5 $ @ 5 " # % ! # + 5
% $ +@ +: " ! + # $" !
3 5 # + ! *# # + $" @ @ % #+ #
! " + 1 * $ @ @ $" # + %@
%% / #5 @ : % $ # + # 5 # : "@ $"
! + % $ # + 5
$"5 " ) + + + " # + + !
# + 5! % " % *# ! # + , %
! # + +@ + 5! $" / ! ! / J *#
+ ! <N : 9 = ! 5 # + $"
! % ! + @ @ $" "
%% 5 !
Reflektion
B 5 / *# # % + +8@ % + + $" #
% 5 5 # @ 5 / $"
+ ) 5 + : / : @+ #
# J : $" < : 9 D 6 5 +: 9 = B +
+ $ @ + / % ! < : 9 =
! %% 7 $" / + /$ ! #
7 /$ # ! #+ 5 # + %%
" 1 ! " 5 # +@ @ +! " :
! %% : 5 5 5 + %% $" % ! "@ 5 " (
( B +! *# /+ ! 5 + %% 5 + $" + <6 5 +:
9 =
>
.$"! <6 5 +: 9 = * $" B " +
%% @ $" ! 5 + # ! : $"
N 5 ! + + #
" + $" # " B $"" +
! + %@ B ! " + 5 # $
/% /$ %% ! * + $" # + +!
" ) " + # " + $" %
@ *5 ! " + ! @+ $"
# 6 5 + <9 = $ @ %% # % $ #
$" : $"" " $ @ / 5 @ # !
# ) # $ @ + @
$" 5# %@ " +
1 <9 = 5 ! # + 5 + 5@ % $"
+ % $ $" % $ / % K % K % 2 + !
# + $ @ 5 %@ # I + #
+ $" + + ( @ ( ! +! )# +
+! $ @ + 5 $" $ + / %
Problemprecisering och syfte
A ! % 5 ! + + +
" * + ! ! 5 "# # % $" % +! + %
%@ # Q " +@ + % % ! #
/ %@ " % / ! + K # !* + !% < "/ =
% # " 5 " ) + / # "
# $"% % $ + I " * + ! ! $
/ %@ # $" ! # + + ! ! @ " % $ $"
$"/ 1# 5 / % 5 " !
# + $" # 9 $"/ /$ $" # : # $ @ !
+ 5 + % # + %
% ! + %@ #* % $ % A +@ + % #
9 5 " "# $ : $" # # : # %@ + *#
% 5# +! + 5 $"" %% @
! # + 5 ! # /$ 55 $" # ! # +
! "@ + 5@ %@ + $"%@ @ ) 5# $ @
5 " % $" % %@ @ ! $"5 $"
: + ! + 5 $" $" " !* +" "@ +
+ % ) 5 # ! + ! + 5*
%% % $ % *# " ) ( % ! +( @ +
$" ! % 5 "*#% % $" % "
@ , % ! + 5* $" 5 + *# @ *#
+ % " $"5 " A @ $ @ $ %
! ! %% + @ B + 5 $ @ + !
+ ! * %% % $ ! @ @+ 6
! # + 5 ! 55 ! # + 5 # # +
%% +: !* +" !% % $" ! + @
$ + % : " #
% $ + ) ! + % / %% # ! "
# # % ! + $ % $" ! @
+ + 5 5 "! ! + ! %% +
3 Metodologiska utgångspunkter
) %% + +@ + % * + " ! 5 2 + " +
! ! + @ # + 5 @
* + + #++ + $" % + +
+ * $" / ! ! + 2 +
%% #+ +@ + # : ! 5 : + ! $"5 5 +
# + + 5 + +"
Verkligheten som social konstruktion
? "# C " ! % @ $"
$ ! #$ + C : $ + " "
! % @ $" +" Q + %% % @ + #
+ $" / @+ 5 "# % ) # # +
$" ! + +" > @ #
%% +" $" ! "@ + ?%% 5 + % +"
5 ! @ +" + + 5 + %% # ! :
+ $" # $""# " + )# 5 $ @ / +
+" + % @ $" @ # % @ <Q! * : 9 >D
2 " : 9 D 7 E . 5 +: 9 D L " 2M + E N" % : 9 =
) $ % % # + + ! @ + # :
"# $" Q <L " 2M + E N" % : 9 : 9= $
/ % # + ! # ) ! # "@ +
*# % I @ 5* % +" # 5
+# + + ! + @ ! # @ % $" / %@ #
" $" % #+ K $ @ 5# @ # 5 $"
" $" ! # ! ) / # +
: + 5 ++ # "
>) + $ @ %% % ! + 5 # :
! + % J # 5# %% / + <2 " : 9 =
+ $"5 / $ % ) @ %
5 ! 5 % $" $ % $ % % $"
$ " + 1# 5 % " % $ $" /$ $
6 $" $ % $ 5/++ %% + % #
# %% + +" < ( +(= +@ @ +
$"% % ) 5# $ @ ( # % ( # $" $"
+ ! ) +@ # ! 5 # # 5 !
$ " + " Q # $" < 5 # # #
= % + $ % : ++ + ! @ $ " $" +! +
+ $ " + <2 " : 9 D L " 2M+ E N" % : 9 =
6 +@ @ +" # $ #+ $ @ @+
% # % + + % $
+ $ " + & % # 5# $ @ %% @
# 5 5# % / : 5 $" %%+
% ? @ / # # # 5 # $" 5 #
+ # $" %
Forskningsintervjuer och narrativ analys
& 5 * $"5 # # *# ! + + %@ %% #$ #
# H ! @ < + + 5 # = $"!
+ 5 + %% $"! + # @ # %@
+ ) # # +
! # + # !%% " ! @ + + , 5 # +! +
# # + % @ $ @ $$% + 5/++ %@
% + + ) +! + # 5
5* 5* # ! + 5* ) #
# "@ + + ! @ $" +
% $" + <2 " : 9 D : CC =
A + 5 # @ # $ # # % $" %
%% , + 5 # @ @ ! * % +
$" /$ 5 5 # / % /
$"5 # $ +" # 5 # Q # 5 @ +
% # @"! + 5 $"% + %
)@ / # ! " $ %
5 "! ! ! 5 @ + ! @ $" + !
# % + ) + + !* +" %
5 # % $" % $ + * + 5 5
$" * + $ @ !* +" ! * %% 5 # %@ ! "
" 5 # * "@ )# + ! !* +"
@ + + )@ / ! + 5 ! / %
" # ! + + %
" <2 " : 9 =
) / %% : # ! + *
) * 5 # : @ * / : # $" " + <=
$" #$ %@ @ / 5! $" % / ! @ <9= + *
! + $ + $" + <>= <2 " : 9 = 1# + 5# $ @
+ $ ! ! @ / *
5 + * 5# # + < + = $"# @ + @ 5
% $ + * # 3 5 # %
+ %% %@ * 5 <+ : : !+ $= @
# + ( @ 5 ( + 1# #* $ @
$" $"" % : *
5 ? @ +" # +# + + ! + @ + %
$ @ # + % %@ + 1 #* $"
5 %@ # %@ $" /$
#* <2 " : 9 =
) @ + " # <= $"
% $ <= Q@ + 5# + / + + & /
# + + @ 6
/ %@5! * * # @ ! 5
! / 5 " * + / 7 5 $":
A " $" $"T 5 <CC = 5 # (' + $ ' N % $ ( & 5 % $
#* # ! ! + / ! # 5
5 # $"5 "@ + + $"
+ . + @ 5 & / #
(1 $' N % $ (: 1 $& / ( (' + $ & / (
# 5 / : @ #+ +@ + # 5
<7 5 $" : CC = 2 + " / %@ "@
+ #* + # +! " " #
# +@ Q + ! $"Q J <9 = *# ! +
"@ + % % "@ / # ! + + "@ +
+ $" ! ! !
! / + 5 / " * + % + "@ + % %
+ $ + $" + + A + + + # / #
! % $ + +! 5
+ $" A + + # 5# +@ %@
* % ! " + +@ ! + < : CC = .
+ : * +: + ! + 5 5 + !
5 : ! @ $" ! % $ + % ! + * + !
Etiska ställningstaganden
& "# / ! + # + + /
) # + # " 8" &
+ " * + # $" #
@+ ! + # # # ,
$ @ " * + ++ " #
$ % @+ % $ @
$ +"<9 >= %% / + # + + ! "
# + # @+ @ # @+ / * /
# R- + + + ! "
! " "@ # A / " ! " # #
% ! + $ % 5 "! ! + ! %% +
2 " <9 = 5 # / 01 " : " " "@ : "@
C
) 5# * + # # / % $ + +! 5 +
5 $" ! ! 5 $" ! @ H * + + # " +
@ + @+
! +
Tillvägagångssätt
) ! % @ % + 5 + % 5*
$" / ! "@ + # @+ : +: + $" /
# + 5 # + @ / #
) 5# + %@ ++ " $" ! "@ +
%@ # 2 + " 5 ! # + ! 5 ! + @ #
5 !* + $" # 5* # !* +" + #+
+@ + # $ @ ! / ++! $"% 5 + ! ! @ <2 " :
9 =
Urval
6 % 5 @ $" / " * + + 5 +@ + # @ + !* +
! #* 5 *# ! + # + 5 $" $" #
# 5 + %% % ! + # * *# # #+ +
% "!+ + 5 + < = 2 + # 5@ $"%
+ ! I % %@
% ! + * + ! + 5 $" I ! %@ ! +:
/ + ! + $" 5 + ! + & + * + # 5
! # + : # % $ @
@+ + 5 $" ! % ! + < + * + " = N@ @
# * + @ % + N@ ! + + * +
I) # + % ! @+ @ +! * 1 < + + !
@ = @ # % + * + 2 + +* $ @ @+ +
I) + ! + / %@ % $ +
, + * + # 5 * 55 %@ 5 + ! + ! * +
5 # +" " ! 5 " 1 # + %