PHILOSOPHIE NAT

D. O. Μ. Α.

Dissertationis

Academicae

De_j

G Ε Ν U I Ν i S

PHILOSOPHIE

NAT ALIBUS

continuationem,

Cum Conienili &

Suflragio

Amplijßmi Collegii

In

Celeberrimd

Regia Academid Ζtyßlenßf

PR^ESIDE

VIRO

Admodum Referenda Celeberrimome

Dn. ANDREA GOEDING,

Metaph. &c Log. ProfeiTore Regio & ördinario,

Nec non Pailore & Praepoiito in

laudatiilimo, V ;

Pro

folitis in Pkilofoßbia honoribusy

In publica Eruditonim concione Rheidt

candideque

ventilandctm

exhibet

SAMUEL SERNANDER '

dalekarlus,

/« Auditor.Gußαν. Majori ad d.i'x. punii Änni Mt> CC Ith

horisantemeridiém félitls

ExcudéatJon.Henr.Werner^

Reg. Acad. Tyßogr.

AdaximeRenjerendoAmpL·-

jimoque Viro,

Admod. Reuerendo acPra-

clari/Jimo

Domino,

Dn. LAURENTIOMag. nicolao

MOLIN ^D ΨΑΝ,

S.S.

Theologiae Do&ori Eccleik: Cathedralis,quac

celeberrimo,S:a?R:seM:ti,Se-Aroiia?

floret, Paftori

ac

Ar-

renifiimse Regina?

Viduse, å chi

^-

Praspoiito laudatiiTimo

facris Concionibus Primario,! ConfiftoriicK primario

Ad-

Confiftoriicg

Aulici Pra?iidi

graviilimo,

feilori dexterrimo,

i

Ut&

PlurimumReverendo ac Pracla- risfimo Domino,

Dn. JOHANNIDa JOHANNI

FORTHELIO,

ConJulti/Jimo Amplifimoquc

Domino>

PETRE,

ArbogieniiumPaftori vigilan- Inclyta? Civitatis Arbogienftf

tiffimo, nec nonadjacentis

Confuli a?quiflimo,

diitri&us

Pra?pofito digniilimo,

^{^}

Patronin. Promotonbm.

Benefa&oribtM. optimbs. certis- fimbs. bemgntsfimbs. debita. obfervanttd. aternum.ßußpi-

cmndps.Dtjfertattonem. hancce. Academicam.fold. ^ar-

gumenti. praßantid. commendabtlem. in.pii. gratiqae.

animi.

tejferam.

^nec

non.fui. ahqualem.fi. ltceat.com-

mendationem. cum.

caltdtsfimo. omnigena. felicitattf.

voto,

QfVfye.defiderati.in.pofiermn. obtinendt. favo¬

rit.humtltter. ^ac.referenter.

D. D. D.

A. & R»

sectio1£üarta

I3cl_j

PhilofopkiA antcdilu-vian& Natahbik.

' '

5.1.

?Uemadmodum, quod DiiTertatio

ne fuperiori eft oftenfum, vani ac fru-

ftrafuére Graeci,quum,

juxta

primum

humani generis örtum^, etiam repor¬

ts Philoiophi^ principatum gloriam·*

que multum vetuftioribus abjudxcare

ac pneripere Barbaris, füseque tandem adtribuere^

genti, animo ac conamine iatis ilrenuo pertentarunt;

itanec iimiiem vanitatisnotamvidentureifrigere poiTe

Barbarorumilli,quiiimiliter

pnepoitero quodam

φιλα?- xojOTijT®*aucupiodufri eandem prseceHentiam ac prce-

rogativamfuisiinguli vindicatumivéreatcf, adfertum.

Kam, ut

impraefeiitiarum

aique

futilia

utrorumque_i de prima generis

humani

orxgine pnetermittam com- jmenca, quibus alii, homines cum mundoceternos(#),

ali1 in tempore

quidem

ortos, verum vel Promethei

molli luto formatos (b), vel Deucalionis Pyrrha?que_s.

duris lapidibus natos(c), vel fcecimdiilimi amnium^

Nili mirå quadam caloris humorisque temperie inlu-

cem

produfros ( */) vel

αο\Γχ%ας etiam <c γν^νίΐς

(e)

Α fuiS'-

ζα) Arißot,Phyf lδ, £jfdeCaloL1, Cenjorin:dedieNat.c. 3, Λ·

pollodor.Athen.. L 1. Ovid,Met, 1:Z: 4$.Jcq. ζc) Apolloder. /.c.

Virg,Georg. 1:6z. Juvcnal.Sat,/: 8\. Ovid.Met,1; 7. (V)Bio·'

dor.Sic.Bib'.r.10. χhyf. not.ad Jußin.z;i:6, fe") Ciicer.pro L.

Xläccoc%16. jußin.biß.z.6.4. CafarB. G.j./2. Virg, JEn.^8.314.

Atat.Theb._4. VarrocittRappolt.Com. inHorat.carm. i,16.. Beweg·

inJußin,z:/;6,

2

fuiiTe, & tanquam

Cadmei fratres, uti in fabulis eil: (f),

vermiculorum ac fungorum (g)

inilar, é

^terra

pri-

mitus

prorepfnTe

miitum acturpepecus, ut

habet Hora-

tius Sc _qua? plura

heic infulfe nugati funt; Bar¬

barorum utique

Philofophiam'fuos etiam natales

ac prima

(altem initia fapienti^e debere

eorum,

quibus

Barbarorum Gnccorumque nomina

adhuc

erant

in-

audita, antediluviana? putay acprimorum

poft orbem

conditum Patriarcharum, Sc fcriptis

pailim teftatum

fecere varii, Sc norunt pra?terea omnes ^, quotquot_, genuina rerum

omnium initia

ex

hiiloria divinitus

revelata cognoverunt.

§. II.

Unde

autem

fapienthe illi antediluvian^

^ac

primorum in

orbe hominum fua olim extiterit audlo-

ritas fuaque prima origo,

id utique

^non

poteft

^non

in propatulo eile omnibus iis

^,

qui

ex

divinis fcripturis

didicerunty vraomi 307iv dya'fijv ^(ς 7rctv cJoopYjuet

τίλαον cCvcJfiev

tivcu, y-αΤ'χßcobov TzzoΧ πν.ζξος των φωτων(θ) , qui μον(& 7θφος

dicitur\b) nm

-yib

kshjöi

rp^rf?

^{^nasn a;r}

(cl

Hi omnium primi

natales faplentia?, licet antiquis

gen- tiiftim

Phtfoiophis, lumine revelato cailis^

parum

fue-

rint ipfis

Nili originibus clariores (V); videntur ta¬

rnen Sc illi per

umbram quandam Sc ipiflas quafi

va-

riorum figmenfcorum

nebulas profpexiiTe, bonorum^

hoc

prkftantiffimum, hane omnium bonarum ^rerum

artiumque

procreatricem,

ac

virtutum omnium prin-

cipem, ut cum

Arpinate (e) loquar, fapientiam, non

å mortalium quoquam,

fed ab ipfo DEo,

ex

inexhau-

fto di- (j)Gvid.Met.:.,i. (Jg)Lactant.y.3. 7.

Gvid.Mct.y.

21.].

(h)Ho¬

rdt.Sat.1.3.100. (^a)'Jacob././7. (b)Rom.16\27. 1.Tim././7·

Ep.]nd.v. zu (c) Dan.z. 21.confProv.2:6. 'Job.32:8· Syr.m.Jac^

*>5i G)Horn. H,Ph. r.2, (e) Cic. in Timaioadfin.item

de kggJ.l.

fto divina? fapientia?

fonte,

&

profe&am

primitus, Sc

humano generi, tanquam

ccelefte

munus,

excolen-

dam ufurpandamque fuiiTe

conceilam. Unde

&gran-

diloquo

Tragoediarum

Patri

/Efchylo (/*)

oov appellatur^: Scfatetur ipfe iapientia?

Antiftes Pia-

to (g)· Φιλοπφίοΐζ [Α&ζον ctpxjvv cht yhjtv,

rf

λ πζτε τω

&νγ\.ω $ρω$ωρν\% άί Stw: Et ^cumPiatone

fuoTullius Qj) paiTim: Philofophia,

inquit, mater artmm,

quid efl åliitd\

niji, ^ttt Ρlato ait, donum, ztf <?£ö, inventum

Deorum: Quo

bom nuttum

optabilius,

nuÜum

praflantius

^neque

datum efl

mortaiiumgeneri Deorum conceflu atque munere,

nequeda-

bitur. Qua ejus vi atque pneftantiå

indu&us

etiam

* Lucretius (*}, fie ipiius laudat repertorem, tanquam Deum, ^cum effatur:

- - - Deusipfe

fult, Dens inclute Memmlj

Quiprfaceps vita rationem inveniteam^ qua Nuncappellaturfapientia.

Nec aliunde fa&um eiTe remur,

quod fabulofagen-

tilitas ad fummum illum homfaum patrem, deorumque

regem (k),

celebratum ipils

tantopere

Jovem,

quem ab Λ\ακφωνψω eflentialiDEi nomine mir ficappellatum

exiftimanteruditi (/), Sc Juda^orum primo Deum

fu¬

iiTe Varro (in) aiTerit, omms fapientice originem re- tulerit; & Minervam Tive Pallada, celebresque

adeö

Mufas, ipfa clara fapientice ac

difciplinarum omnium

A 2 Numi-

£/) JEfchyl.inAgamemn.v.914. add. Pindar. Olymp, ρ. ΕτπΛ.ά- (g) ΡUt^οinTim<eo. £&]Cic.Tufc,qu.1.26. In Tim£0f.de univerfo

adfin. ^Alad.qu. 1. 2.de legg.1.22. Epift.Eam. ijm q. (i)Lucret. l.j.

{k)Homer, Odyβ.i. (J)Vojfi Etym. v.Juvo Dickws.Delpb. Eheen.

p.52.td^pp. Dieter.Ant.BibiV. T.p.257. Dilberr. dig. defimiaDei

p+i68.feq.Horn.H,Ph.i.j.&8* {m^Varrocit.Augufi.dc eonjenfu

Evang./, 22.IS DUkins.Lc.

Numina nommaque (//)? é Jovis

cerebro,

exipib

jove & Mnemoiyne five memoria prognatas

finxerifc

atque in lucem

produTas (ό).

Quippe vanitati

de di¬

tå ingenia, iacrarum originum minus gnara &

fin-

gendi dulcedine

ille&a,

quas

π-ατροϋτ&Λοτας

aceeperant

veritatis umbras & reliquias multis fabularum invo-

lucris obfcurarunt, &\ fuggerente κΑκοζφν μυριοπχ,ητύ fraude, tantum non omnes detorferunt; quarum cla-

vem quaii atque

extricandi intelligentiam pofteri

tan¬

dem fenfim

perdidére.

Hinc tot

illa*

tamque varan-

tes ac pcrplexa? ipforum

de

primis re rum inventori- bus, deque eo extlterunt

traditiones,

qui

hoc grande

ccelidepoikum, hunc

thefaurum veré aeftumatiflimum

primus in

orbe å DEo accepiffet dono.

§. III. Adamumautem,

teliciiHmum

illum

Iiorti

deliciarumincolam,nontantumprimum in

mundo

ho-

minem, verum etiam dom, quod diximus, princi-

pem interris

exticiiTe poifeiTorem, iatis

nos

edocent

omni auéloritate majoresfacra* origines. Huic quip¬

pe, exiaeröianébe confilio Trinitatis terrarum

orbis

d'eflinato domino, iimulcum fui imagine, etiam per-

fe&iflimam, qua; unquam in

mortalium

^{genere con-}

cipi poteil, fhpientiam coiicreavit creator

univeril fa- pientißimus.

Quam

fpecimine

quoque

iatis luculen-

to prodidit ftatim

Iiumani

generis

fator

& prppaga-

tor ille in promtå fua ^ac extemporali

adeb

cuouccrcSt-

sriλ(a), qua iingulis

animantjbus

nomina impoiuit-*

convenientifHma, &, ut Philo (b) loquitur,

ψΦαΦονΤφ

s'v μ,άλα ^των ιiJloτ^τας y ως Åtgjyvcu re£Vö/ffö—

VCLj;

(jT\ITorn. Η Ρb. 2.6. p]Λρollon.Arg,4. Luchin.Ifidl Vulc. fS Jovb

γ m. Nat.ComMjth. 4.5. CS%7.·*>". Cd).Gen. 2.ψ20. Q)Phifo

de of:t Mundi.

ναιτας φύπις ώτων. Quemadmodum&Eufebius (c) illa

Genefeos (V) verba: TO ttin interpretatur, dicens :

\ T' f *** 3/ } f ty \ / Λ ™ *·

AtciX Qavcq τϋτοψ ovoptct ctvruτι ct}^o η κατΆ φυτιν rt-reicfeq τους 1P&7V1ytyuKΈ&ςη<τι.

Quod factum

^profummae (apiend#?

opere ipfi etiam

agnovére

gentiles^, iti

quibus Pytha-

goras & Cicero (e) eum

judicarunfe fapientifßmum,

qiii primus

rebus

omnibus nomifia

impofuit;:

quam potentiam

Plato quoque(/) μ,Ιιζω.^ά ά-Αρω-ηνΙωvocavit

Cujus di-

virile in Adamo fapientiie eluxit quoque illuftris iadis

radius , cum Eyam, ex ipfius alto ac fupernaturali fopore

oppreififormatam coßa,

extemplo non pervi-

dit tantum, os ejjeex

ojfibus Juis <&

^{carnem ex}

fua

carne;

verum etiam nW) nomine ortum ac originem ρ an¬

dente plane,

adpellavit (g): cht

ωαπρ&χ, φιλα-τ®*

αΑρω*

7nvu _, Suida (Α) Judice, ci?i\ ^ωςiκ hv©* $étc*4 ^ορίψης ϊνηχύ'

μίvt&l·^, ϊυςίχ,ως το ττολυρνητον ϊκίινο (ς άτίφ>οί@α>7ΐλ'Ι-

γιον. Et

qiiantb

ftatim

fciendi deiiderio flagrarint

Pro- toplafti, id videtur fatis

habuiile perfpe&um callidis-

fimus ille divini humanique Hominis

hoftis,

qui å fei-

entia fic appellatur, Dsemon, cum

hoc

eos

potiili-

mum telo, _tanquam omnium

validiifimo,cuique

ipfe

forte fuccubuerat, é fapienticC ac felicitatis arce, un- de exciderat ipfe,

deturbatum

ivit atque

deje&umu.

Nec fefellerunt nequiflimum veteratorem fua aufa^:

illi namque

iubdola

fapientia?

pollicitatione,

&

adpe-

tibili prohibitae

arboris

fpecie,

pra^cipué, quod

Π1ΚΠ effet, utiMofes(/) loquitur,

deeepti, fru&u

veti-

todeguftato, fan&iifimam

conditoris

legem

violabant.

Atque fic dum alienam ac divinam fapientiam

adfe-

öant, propriam ac

humanam

tantum non omnenu,

A ₅ arnit-

(c) Eufeb.fr.En.n. 4. (d)Gen.1. ip. (<f)Ctc.Tufc.qu.t,zj, (f}P/a¬

ta inCraty/o. {.£} Genk1,zj. (h)Snidasvh.\E»y.· (/)Gcn.fr6*

6

amittunt, adeo ut loco

perfe&isfima?,

qua ante gau- debat, fcientia? veri bonique ^, mens

denfis deinde-i

ignorantia;

tenebris iit obfcurata.

§. IV. Manferunttamen

divino confilio

ac

boni-

tatein animisipforum

quaedam deperditae imaginis

ve- lut ψΐ7ήΛ five

rudera, é quibus adhuc

veri

bonique_>

feintillae aliquot, in naturalibus

certé

ac

civilibusnon

contemnenda? , emicabant ^; quas veteres quoque_»

gentilium

Philofophi homini ineife,

ac tantum non-»

connafci re£é agnoverunt, easqueomv&ijpuv,

wmrpÄTW)

ζωττνρων, κοινών ϋ εμφύτων εννοιών iive

Ότ&ληψεων nominibus

iniignitas omnis fapiéntiae feientiecque

fundamental

feceruntatque principia

[b], Dubitandum

itaquenon videtur, quin Adamus

maturé

fatis, poftquam

fenfitn

detumuiiTet dolor poenitentia?,

harum

communium_»

ac infitarum notionum five anticipationum

beneficio,

partim

communimortaliumfcienaidefiderio [c] a&us,

partim ipfå quoque

ftimulatus neceilitate

^,

animum_»

ad vartas artes ac fcientias inveniendas excolendasej;

adplicuerit,

quibus

vitam prima

inobedientiå fa£tam

^-

moleiliorem & toleraret melius, &jucundiorem red-

deretornatamque magis. Nam quanta etiam

necef-

iitatis in excogitandis

artibus

vis fit ac

efficacia, id

^ex-

pendiiTe probe

Maro (d)

videtur,

cum

poft

a?tatem_j

auream, quå innocentias ftatum

adumbrarunt

genti- ies[*], omnigenas vita? humana å Jove

immiilas di-

cit difficultates,

Ut variasufus ^meditan

do

ext

underet

artes;

Nam ^- - - - Labor omnia vincit

Im- (b)Cic. inTopic.p. Denat.Déor.Li.p.w.zgo,de leggd.^/.Rag- polt Com.in Hor.ρ,345. Horn.ΗPh.η6. (c) Ariß.Metaph././.

(d )Virgil.Georg.1.nf.Jeqq. £<?] Dieter,Ant.Bibi.VTp* 78*

Intprobus, <& dur

is urgens

in rebus egeflas:

Nec ^non Mufa? fcriptor Paftorithe

Theocritus (/)

^,

cum ita Diophantum fuum

alloquitur

^:

'Attévία, Διοφοονιe, /uojα τα,ς τίχνας ipetpei

'Αυτά τu ρ,όχ^οιο οι$άσχΛλ(@Ε.

Quibus varia quoque gemina

habent

Horatius, Sene-

ca, Claudianus aliique.

Acceftit

in

fciendi

cupido

Patre ex tamjucundo totmirandorum D^dalaenatu-

rae operum

adfpe&u, naturalis fciendi defiderii quod-

damvelut incentivum, Admiratio, quas inveniendae Philofophiae caufa ^ac

veluti

Mater,an- ia certé ^ac occafio hautimmerito audit: Nam ρ,α,λα.

φιλοσόφα^, inquit Plato

[Ζ?]

^, tQto το

7τά&(&'

^το

^νμάζ&ν.

S γ$ αί)Κη φιλοτοφίουζ η αυτή. Etnobilis

ejus

diicipU-

lus [/ ]Ι Δια, το ^νμ.άζάν οι άν&ρωποι ^χ νυν ^ το πρώτονijp^&v-

το φιλτοφιΤν, Ab illa namque in rerum occultarumin- quirere caufas coeperunt, &,

illis repertis, ipfa defiit,

iecutusque eft, quem

fibi Pythagoras (k> inde

conti- giiTe fatetur, pulcerrimus

Philofophiae fru&us, nil ad-

mirari. Hunc fcientiarum velut apicem tantofacilius

fibi

adquiiiviiTe Adamum

vero perquam

iimile eft,

quanto origini omnium propinquior

intelle&um ha-

buerit ingenio atque intelle&u

noftro prieftantiorem,

nosque & vitae

diuturnitate <Sc falutis firmitate

ante-?

cellueritIongiftime

(/), Utadeo

inter

cauftas

μακρο- βιότ})τ& Patribus conceftle Antediluvianis, etiam hanc

cum Jofepho(w),

EufebioJVj, aliisq;(V) allegare haut

X veritus

(/) 7heocrit. Idyll25. (g)Horn♦H.Ph.\.iot (b) PlatoinTbext.p.1ff.

(i) ArißⁱMetaphi1.2. [£| Plutarc.<&erIi arolety.p-44. (/)Vogf.de

feien^t.matbyoy. Keckerm.Tr.z.pr<ecogn.Log.c. 2.(rngJofeph.ßnt.

]ud.1.3. (n)Etifeb.Pr.Eu.p. 4, (o)Gerh.com.inGen.c.j. Rupert, digert.inVal.Max.$·/3.

veritus fuerit dodlifftmus Pererius [/?], fcilicet, ut_»

diu vivcntes homines poilenfcreperire artes Sc fcien-

tias ad neceflitates utilitatesque vite humana?, Sc ad

perfeélionem

inteUe&us humani plurimum Conferen¬

ces , qitenonniii longiiiimi temporis experimentis Sc

obfervationibus reperiri

poiTunt.

Reéléenim di<£ium

eil ab Ariftotele, _tempus eiTe inventorem Sc promo-

torem artium Sc fcientiarum. Pra?fertim autem lon-

ginquitasviteneceiTariaeratad inventioncm Aiirono-

mix Sc Geometrie, quarum certitudinem aiTequinon poterant, au&ore Jofepho, fi minus fexeentis annis vixiiTent; ex totenim magnus annus conilat, Hilce igitur aliisque moti rationibus, Adamum'artium ac

difciplinarum evafiiTe callentiilimum, _primum nem-

pé Grammaticum, Theoiogum, JCtum, Medicum Sc

Philofophum, tam Theoreticum quam Praéiicum, å

quo, tanquam ex largo quodam fönte, ^omnes proflu-

xére artes Scfcientia?, eruditorum aileruerunt _quam- plurimi (#), quos inter Kirkerus imprimis(r) Scab

eolaudati videriamplius poiiimtSc merenturomnino.

§. V. In Schola paterna diligenter inilitutum^

fuiiTe _par illud primorum in terris fratrum, CainumSc Abelem credere utique par erifc, cum minimé videa¬

tur ambigcndum, quin,

juxta

artes alumnas, quas coluerat ipfe, ipiisque adtribuit Mofes(^), yatpylcM pu¬

ta iW Οψν» cxlto-peilw[b ], Sc ^, qua? cum illa conjun-

dla eil 00, ac

Philoibpho

(</), ζώζ* ^yuey* audit, Pa~

, flo-

( p3Perer.com. inGen, (q)Lambec. Prodr. ITiß. LitKp.y.feqq.tå alibi paßim. Perer.dify. de cxcel!,[cienti<eAdam, Snidasν.λJv!//· Vofß

Scient. math,_{yo, 4.} Horn.H,Ph.1.11, Lubbert.Dijp. de Adamo (r) Äthan,Kircker.Θcdip. AEgypt. Tont, 2. ρ./. Clajß2, ρ. 42.feqq. (λ)

Gen.4.2. G)Syr.7. iy. (c) XenophoninOcconom,Ariß.PeliiJ.q·

tJ Stob.fcrm.22z. (*?-]Ariß. polit,8*

Ρaflorittam, reliquis etiam, quas invenerat,

difcipli-

nis fcientiisque chara hasc divini favoris pignora fe-

dulus imbuerit _parens utrorumque amantiffimus ^ac

doélor mundi fideliiiimus. Qualis autem eorum, é

ludo paterno egreilbrum, poftmodum Philofophia_,

evaferjt, id é paucis

quidem,

qu# fuppetunt, ulti-

mx' aritiquitatis veftigiis inveftigare quodämmodo

licebit. Ornatur enim Abel å viris tieomefaif (e), imo

etiam å Chriilofervatore ipfo [/] egregiis fidei ac

ju-

ibitise elogiis, Sc fceflatur quoque Jofephus (^), quod

$iX.cotC(Tzu)'l$ ε-τίρελατο, (c vracnv elurii πζα,ίΊύμ,ίνοις Txrapüvcq

τον θμ vouifw, ^trvf ©ee·/««; Unde, iiquidem vitxdo-

örina refponderit, minus videtur ambigendum, quin

ille quidem fapientia; verx ac paternsecultor perman- ferit obiervantiilimus, quamdiu vivis illum intereffe

crudeles fraterna? manus permifére. Ε contra

verö

comparet Cainus iis ubique oneratus vitiis, ut nemo

dubitet, quin is, ab errorum «Sc ha?refium patre (h)

Diabolo fedu<ilus, falße tandemScerronea?

Sophiftices

primus inter mortales au&or extiterit. Quam cuitl*

ille, ^terra patriå egreiTus, inter fuos, regionis Nodin- colas, itudio impigro, «Sc paterni aemulo propagare_>

vivus;nunquam intermiferit,

fcifla eil,

^qua? ante

di-

luvium viguit,

Philofophia,

Sc

bina* haut cun&anter

iiirrexére &å.x; Caimtarum ma five filiorum homi-

num, Sc alia, qua? å ferius nato

Adami filio,

paterna-

rum virtutum do&rinarumque fe<fiatore ac propaga-

tore iludiofiifimo, Seth, ^nomen traxit Sethitic#, <5ς

alias familia filiorum DEI cluit inter doilos,

B Cap,

(e)i.Eplft. Job.3.i2. Efrr.11.4, (f) Matth*23.j/. (g)Jo[tAnt.Jud,ui»

ty)

ijidor4

PeluJ. Epiß*2, go>

ΙΟ

CAP. Ι

Deta Fihorum hommum,

,

five

CainiticA.

$. I.

VOcibus

^fcriptore

dt« ^{(^)filias} nun indigitari

^ex

^Caini å iacrarum oriundas profapia originum

Theologi ftatuunt orthodoxi (£). Itaquepofte-

ros ejusdem mafculos hliorum hominum denotare_»

adpellatione

jure haut abfimili licebit.

In

illorurn_j

autem ftudia antequam inquiratur, é ^re vifum

fuit,^

ipiius fecfoe

conditoris,

Caini, rationem \itx

iludio-

rumquepaulo

indagare diligentius.

Hancautem ne¬

mo melius , quam Div.

Judas

( c )

expreffit,

qui

eam familiari facris profanisque

fcriptoribus fe&a?

nomine [d] ^, viam vocat, & Ά KaU adpellat

homi¬

num

peftimorum

^, qui

impti funt, Dei gratiam

trans¬

mutant inlafciviam, Deum &

Chriftum abnegant,

^camem poümmt, dommationem

reprobant, majeßates blaßhemant,

qii£ naturaliter, tanquamanimantia

irrationalia,

^norunty

ad curam <&*vokptatcmcorporis,

veluti

bruta ventr't

obe-

dientia rsferunt. Itaque

velhinc adparet, quod Theo-

logiam imprimis, Politicam & Oeconomicam miie-

rum inmodum corruperit. Ac in Tbeologicis quidem principii loco rationem coecam & lufcitioiam

habue-

rit, _quo nixus, in decumanoslapfüs errores creditur, inque ils divinam rerum curam acprovidentiamne- gafie, atque iic

orbem

olim pervafuro Epicureifmo

portam {λ)Gen. 6.^2. {Ji) Luther.Ter[er. alii^com,incetp.6. Genef (c)JudJL- piß,v.4.ρ.ιoASη. 24.14,]uvenal.Sat.^/4,uz.Tyq- perti Claudian.inRuJfitrj.ij.

II

portam

aperuiffe latam (e\

In

Tolitkis

vero

hoc ftatus

docuiiTe videtur principium: Omnia

virorum fortium

ejje, ^nec

uüd

opus eße

jußkid

^{, qua?}

ad a?qualitatem

res reducat mortalium, Unde & in libro, qui fapientia

Salomonis infcribitur, per excellentiam quafi

injnfli

nomine fignificatur (/); δα perhibet

Jofephus

(j·), quod fuerit avPav τον bixsv -ZtrÄrffl

ρεμάτων krctp7izcyrtf (£

ιζΟςißovlk ^η & ληςααν τύς kviνγχάνον^ς 'Ζ^δ^καλων chüλτυ.ο.-

ettτοις φΟΜρων"ύ&ηρχ,εν cffovi£<£>μκτών. In CUJUS illa?ty- rannidis afyium

fortaffts

ac

pra?fentiilimum

quaü s>-

μητηζ/ον (#), urbem quoque, qua?

mundi

prima*

credi-

tur, Chanochiam a?aificavit, quam Maies (/)

illun^·

exfiiiiChanoch nomine Tic appellalTe fcribit, δα eru- diti fitam fuiiTe exiilimant ad ünum Perficum in ima Sufiane,

ejusque pra?bere veftigium,

^qua?

ibi å Ptolo-

ma?o memoratur, Anuchtham , tanquam å vicino

Chanoch nomine Tic di&am. ^In Oeconomicis pra?terea fimplicem

adhuc vivendi

rationem

fuftulifle Jofepho

(k) dicitur, fiquidem excogitatis

menfuris & ponderihus

priflinam

finceritatem & generofitatem, ignaram tcdium

artium, in novam quandam verfutiam immutavit.

Hinc

itaque fruftra

fiunt,

tum

gentilium illi,

qui

urbeon_,

fuorum aliquam omnium

ja&itant

primam, uti /Egy- ptii fuam Diofpolin

(/), Gra?corum alii Cecropiam_,,

alii Argon, five

Pelafgicum, five Hippium, five Pelo-

ponefiacum, alii

Sicyonem(w);

tum

etiam illi, qui

archite&ura? inventionem Palladif»];

ponderum

^ve¬

ro ac menfurarum vel Sidonio(o), vel Mercurio Se-

B 2 cundo

(<f)Horn.Η Ρb. i. p, [/]Sag 10.3. (g)Jof.Ant.Jud.\, 2, (/;)vid,Boe·*

cler.exer.inFLjofeph.p.jio. (i)Gen.4-17* [/(] ]ofeph. Ant.lcit.

(I)Ρlin, Hift,Ν,7.56. Sirabo Gcogr.1.17. (m)Ρlin,/.c, (η)Dio*

dor%Sic,Bibi,Hb,6. (ρ) Eutrop%1t. init*

12

cundo (/>), vel

Phidoni

Argivorum

regi (#), vel Pa-

lamedi(r), vel

Phidoni Elidenii f/1 aßignant;

cumu de Caino 3c ejus civitate ha?c re6Hus

videantur

^pro-

nuncianda. Qujppe ilmt 3c impii

ingenioß fatis in_^

iispraßertim

reperiendis artibus,

qua?

hujus vita:

com- moditatibus, qua? avaritia?, qua? luxui, qua?

dolis in-

ferviunt atquemalitia?.

§. II.

Quod etiamfi de Cainitarum etiam reli-

quis, quorum

vel nulla, vel nominum faltem fit_*

mentio, fufpicari licet,

id

tarnen

de Lamechi, primi

Polygami (α) 3c

recli matrimonii violatoris, filiis haut

ojpfcure innuifc iacrarum originum fcriptor, cum

Ja-

halem ex Ada progenitum ^, napDI

Sntf appel-

lat [/?], innuens,

juxta

meutern

cL Bocharti

(c), )

il-

ludin _rupül per cum explicantis, eum patrem '3c au- étorem fuiiTe, ^non

quidem

artis

Paftoritia?

in genere,

cum illam, å patre

edoctus, Abel utique

antea exer- cuerit; verum ejus duntaxat, ^qua: tentoria

archite-

ctandi rationem, quam Phcenices

feculi Nepotibus

adfcribunt , ipiasque adeo σχίωας, cum

pecudibus^

pro

habitu pafcuorum, modo huc, modo illuc

promo-

vendi edocuerit. Unde eum Pali quoque, Paftoritio

apud

Paganos

Numini, umbram 3c occafioneni

pra?- buiiTe laudatus modo Bochartus [//] exiftimat, ety-

mologieå

quådam

nominis

utriusque conciliatione.»

inftitutå.

§. III. Jabali ingenio non

ceiTit frater

uterinus

Juha!,

quem

idem fandtißimus Amrami filius Sd

äMjnnNS

wönadpellatO),

quo

ipfo fignificatur, quoc!

Muiicac Vcrg.deinvent.rer. ι.τρ. Pl'tn. PI. Ν.γ. [r~\Lhfm.Lexte.

inv.Ρälamedes. (f)StraboGeogr.1.f. Gen. 4. ig. Cb") ibid.

y.zo. (c) Bochart.Iltcroi.u2, 44. (\e)Bocha.rt%l%c. £ti]Gen.4.zu

Mufi^{c a*} utique ^, quas

Abenezras (£)

tIDTin

rf?HJ dici-

tur, 6c antiquis totam Philofophiam

comple&ebatur

(c), probé fuerit gnarus, inventor puta

inftrumento-

rum Muficorum, tum ^ηλάψιτων,

quieftdibus

^conftant,

Sc voce "Hö, pfalterium

vcl citharam

notante,

indi-

gitata volunt

eruditi;

tum

^πώμαΡακων five ψ7π>ίύ?ων,

quas

fiftulis conftant,

6c voce aJty, Organum

fonante,

exprimuntur, Hinc

fabulofa gentilium antiquitas

etiam hunc coluit fub vetuftiiftmo ac afftni fatis ^no¬

mine Apollmis, quem, puta

antiquiiftmum, five cceli,

iive Jovis iilium, omnium primum

hujus inventi

pa-

rentem plerique gentilium voluere

habendum

^, uti

tradunt Paufanias [^], aliique,

nihil

morati gentium

illas, quas, proprio

laudis ftudio,

inventumtam pras-

claras rei fuis linguls vindicatum

ivére

atque

adfer-

tum; uti id Grasci fuo Amphioni (*), fEgyptii Mer-

curio fiveThoyth,

(/),

Tnraces

Orpheo(^) adtribu-

ere haut veriti fuére.

§. IV. Ingenio etiam

prasftitifte fatis Lamechi

ex Zillah filium Thubalcainum, indicinam

prasbet_»

idem hiftoriac fcriptor facrae, quum

illum

^{^3}

Wüb

bnm vocat [a]. Et liquidem vvfr acuentem

feu poli-

entem proprié

fignificat[b],

nec

veroiimile fit, prio¬

res in mundo homines inftrumentis ferreis in agri- cultura, condenda urbe, casdendis lignis 6c

maftan-

dis in facriiiciorum ufum

pecudibus

carere

potuiiFe_,$

videtur is arti exferro, chalybe 6c asre

fabricandi

^pras-

B ₅ cipué

(b)AbeneZ. cii. Beideg. u6,/f. (c)Horn.Η. Ph.i. ii. (d) Ρaufamos

lib.6\ Fojfm Theolog. Gent. uiö. (?)PliniusH.N.7-56. Ρlutareh.

lib%deMufica. (f^Eufcb.pr.Eu.i. (^g ) Aubior lib. obfervat.in

Nat. Com.Myth,v.Apollo, {a)Gen .4. 22, (/>) Ορά,Pexie,Ebr,ν,

ÜB7.

*4

cipué

adinveniiTe

polituram, qux

huc

usque rudis

admodum & craiTa fuerit, nec fme

irigenti

difficultate

reris & ferri fubigendi & ad ufum aptandi exercica.

Amplioremcertéferricerisqjufum,

&

forte

etiam no- xium armorum eum inveniiTe vero haut abfimile eft»

Scribit enim Jofephus {C): βεβελ®· \™ύι

<mv(&.g

\szr^o<x,>

λων, ταπολίμικα μζτηλ^Έν. ca79των ^κ τα intk

νΐω ÜFσ·ώ[ΛΛτ(&> οκπορ/ζων, χαλκ&α» <ι^ωτ(& ίπινοησ?. Quod

& fcriptores teilantur pagani, qui

å Vulcano,

quem, levi mutatione nominis, å Mofis Thubalcain fibi for-

marunt [7/],cerariam & ferrariam artem, adeoque in-

ftrumentorum ejusmodi conficiendorum rationem., primum effe repertäm (e) ^,

indeque

omnes

tales

opi-

fices illi confecratos dicunt(/*).

§. V, Thubalcaino

adjungitur (0)

foror ipfius

uterina Naama^ _tanquam

laboris

focia, vel etiam rei alicujus _egregiae,

laniiicii

puta ac textura?,

alteriusve

foeminådigniinventi repertrix,

uti cenfent Genebrar-

dus(£), Lipomanus

(c), VoiTius(d'), Boeclerus

^e).

Cujus veftigia veritatis etiam é monumentis eruere_>

licet exoticis» Nam cum Thubalcain fuerit, uti vi- fum modo, gentilium Vulcanus,

Jovis ille filius,

^qui

fororem fuam Venerem in matrimonio habuiiTe fin- gitur

(f)

atque Naama fic

eadem,

qua?

Venus, quod

ipfa etiam fvadet convenientia nominum,

fiquidem_»

Ebrasorum _nöyj nihil aliud notat, quam Venerem^,

fxve venuftam ac

jucundam

[j·] ^·,

inillam

utique &

hoc (c)Jofepb. Antlq.i, i' (d*)Bacler. Exercit. in Tlavt Jofcph.p.Jif.

(?) Diodor.Sic.Bibl. l.j.p.Zjf, (/) Ρlatode legg.I.z. (Vj Gen.4,

zi. (b)Genebr.Chron. I,i.p.16. (c) Lipoman, incaten/t. (d)Vo£l

idol.ι-17. (V) Bader.Exerc. in Etiv. ]o[cpb.p.^$iz< (f^Nat-Com, Nph>2.6, [^] Opit. Lex.Hebr.^v.

hoc Piatonis (h)

efFatum videtur

competere : Ts"xycu

vrufΗφαΰτχ, % της (πντεχ,νχ. Nam praeterferrariam, prae- ftantium etiam aliarum artium inventor ac cultor ha¬

betur Vulcanus.

VL Itaque vel exhifce laudandis quidemnon minus, quam neceiFariis Cainitarum inventis conila-

re poteft, quam & hi fatis fuerint ingenioll: Et uti-

nam quoque tam boni! Aft verendum ne artes ifte peflimo excogitatas fine, violentiae ipiis luxusque ac mala? tandem libidinis inftrumenta extiterint inter_»

poftremos

jam

primi mundi homines viventibus, qui

nefandis Fuis Fceleribus fan<ßißimum divinum Numen ad horrendam diluvii poenam denunciandam immit-

tendamque

provocarunc.

CAP. II.

De

Pbilofophia Filiorum DEIy ßve

Sethitica.

§. L »

DO&orum

^{tiis, quibus}

^complurium

^phrali

^D'nbtf iamedio reli&is fenten-

^Ή fignificari apud

Hiftoricum facrum (d), vel Angelos ßve bo¬

nos^), ßve malos(r), vel etiam filios Procerum.»

Magna- (^) Ρlatoin Politico. (a)Gen.6*2. (b) utiPhilonisjud. ]ofe- pbi,luftin,Martyrus,Tatiani,Prodi,Athenagor<e,Tertullidni.Clem«

Alexandrini,LaUantii, Eufebii, Ambroßi, Methodii, Sulp, Sever'h ahorumque, quos citat Sixt. Senenf. Bibi, S,Lib. y.Annotat.77*.

£fΗeideg.Hiß.S.pair.i.iu4. (c) utiBurgenßs, Cardan'hCajetani, Pclrionü,R. Eliezerü &aHor. Ebr*or*cit, Gerhard, in Gen.c.6*

&Seiden, deJ, Μ G.y.g*

ϊ6

Magnatumque

[d] adferitur, ftatui

cum

religionis

no- ilras anteilgnano Lutliero (e)aliisque magni nominis Theologis pariter ac

Philofophis (/') arbitramur

tu- tiflimum, intelligi eådem non alios ^{, quam} pii Sethi pofleros,utpote quem

tradunt

quoque,

Deum ab An-

tediluviauis fuiiTe adpellatum ^; idque vel ob

Jplendo-

rem

qiiidem faciei Cedrenus (g)

;

Suidas (b)

vero

ob

inventionem literarum Ebraicartim év adpeüationisflella-

rum, nec non, quod vero magis

videtur

fimile ^,

ob jdnäimonicmpietatemqiie infignem; Quam

itaque

fequu-

ti imitatores poileri, pra?claro

filiorum

DEi nuncu-

pari nomine amaverunt,

haut fecus

ac nos

å ialutis

noftne Principe,

Chriftiani,

uti cenfet S. literarum

in¬

telligentia

prascellentiffimus

Cyri Epifcopus

Theodo-

retus(i). Qua? autem quantave illorum

fuerit Philo-

fophia,

id

tanto

eftindagatu difficilius

quanto

pauci-

ora ejus rei veiligia in certioris

fidei

monumentis re-

periuntur

x-elibla:

Quantum

verb traditionibus

^,

&

virorum dodlorum, heic rationi confentanea conje-

blantium, tribuendum eil au&oritatibus, illam uticß

haut

fpernendam^iifle

comperimus, Nam, ut

divi-

niora patrum

fanblörum

taceamus

iludiade

^quorum

fedulo cultu ambigere nos nec pietas finit, nec iufpi-

cienda au&oritas illorum, qui å fan&iore

difciplina^»

venerando _nomine clarent_j memorabile fatis de Setho

ac

(d~) Mercer.inGen, cdp.6. G. H. Vorfl.Animadv.in. R.\Eli<ez. Pir- kep./£4.feq.& verfloncsplerafo oriental,utiChaldaicaOnkeloßet Parapbrafls IJzieliditributa,Arabica^tamJudaorumMauretanien- fium,quamR. Saadi£, Perflca Talvafii &GracaSymmacbi. [c]Lu\

ther.comm. inGen. 6. (fl)Perer.Gerhard. Terfervin cap.6.Genef.

Dieter.Ant.Bibi, _p.100. Heideg.Hifl.V. Patr. 1.6. /I://. Dorne

fj.Pb,i. 9' (g)Cedren. Annal.p.6. (b) Suidasρ,ζfå.conf.Cedren.

/.^c» (i)Theodorett qu, qj.inGenefl

ac Sethiädis teftimonium perhibet Jofephus (£), quo

omnem illi a&iva? juxta ^ac fpeculativas fapientise cul-

tum, de _quantum inter homines fperari poteft, fafti- gium, his verbis adfcribit: τραφας $ ^{, i} παρελ tåων εις ηλίκίαν τα κοίλα κρ/vw ^vvaSpUv^ tgid/jj 67Γ6τη$<£,·&'

κ, γε\ιομεν(&Ε ^αυτός α.£/<ς(&'9 μιμητας των ώ/των^τας "Χσπρόνχς κα-

τέλιπεν. ütbi πτάντες dpyapn. φίητες^, γην τι τϊΑ cwtL/j αςζαιΑαςνι

Κατωχ,ηαζΜ ιυ^α/μονησαι/τεε* μηδενός ^αυτοίς α^ξ) κ τελώτης $υ~

%ολ& τα·ζ9αζπσνντ&. σζφί&ν ^τε Άα ζ£) ^τα ά<ράνια, ^κ Aw^{τα των} Ρ\μκοτμητιν επινόησαν. 'Ύπΐξ j & μη Ά^φυρεΤν τας α,ν&ρώπας

τα ίυρημίνα, ^{μη 3 ττξιν &ς γνωτιν} ελ&ειν φ^ρψαρ <&&&ρηκότ(3ά*

αφανιτμον 'Αβαρία των ολων εσζ£ζυ> τον μεν κλ\ icr%uv ττνρος, τον Ιτερον 3 Kaja Clav <c τπλη^ΰν υοατ(&' ςηλας $νο τζ'οιησάμενοί) τίυν

μεν å/κ ήλιν9~α, τία)Α ετίραν å/κ λ&ων, ααφοτί^α/ς ϊνίyga\pav ^τα

euptjutva, Quarum lapideam, etiam diluvio fuperftitem,

iuo adhuc ^sevo in Syria extitifie teftatur idem rerum ab exordio mundi geftarum fcriptor

fideliifimus, Hincarguunt

quoque nonnulli, non vivam tanturru, inftitutionem, _qux magiitri docentis ore fit; Ted de

mortuam , quam feripta monumenta prarftant, jam_,

ante diluvium fua cepifie primordia, fuam originem.

Quod tarnen ad libros illos, quos memoria antiquior

vel ffib nomine Sethi circumtulit, utpote 7. ignoti ^ar- gumenti, de oclctvum deflellä inortu Meffm apparitnra; vel

etiam iub nominibus feptem ejus filiorum, feptemfei-

licetalios,Alienigenas

hiferiptos

ψι), attinet, illos jarrL»

dudum, tanquam å Gnofticis, Sethianis, five Sethoi-

tis de Archonticis, ad fuas tuendas heerefes, confiitos

allegatosque, fraudium fagax erudita poileritas yo%at

C du dum

(*) Jofeph.Ant.i.^. (/) Atting deRep. Ehr« Schot.p.ij. Kircher. Oed;p.

Ahgypt.Tom.z.part./. pag.6gfeqq. (m)Epiphav.Ρmar. 1, Six$,

Scnenf.BibUSanit.ζ. ν*Seth.

ι8

dudumpoftulavit& cohvick fa eile. Qui vero invett-

tionem literarum Ebraicarum & Aftrölogise Setho quo.tjue

tribuunt-(»0,

videant, ^ne fapientiilimo ejus

prayudicenü

patri, quem luec aliaque egregia, å fe in-

veifta, nato natorumque natis & qui nafeerentur ab ipfis

probé

edifcénda, excoleada ferisque tradenda_»

nepotibus inculeaile fedulo commendaiTeque, re&iiis

cum Polyhiftore Vollio (0) virisque eruditis aliis[p]

arbitrari liceat,

§. IL Enofoj quemcum

ejus

abnepoteHetiocho

confundunt nonnulli ( ^a ) ^, fcholam inftituiife pater

dicitur(/;); quanfcum vero profecerit, nec Mofes, nec -alii tradunL Eum tarnen inter Seth! illos yhnyiμι-

μητας, quorum virtutis fapientueque ftudia tantopere

deprxdicat Jofephus (r), haud ultimum obtinuiflélo-

cum _, tanto iimilius vero conjici poteft, quanto illi prius

diutiusij

patris avique

frui

inftitutione licuiü.

Genebrardus [d] faltem libros ipiiim dé'

religiohe &*

modo orandi DEum deque difciplink icripiiile

refert; fed

<|ui erudit<ejudicio pofteritatis inter ύζπβΰλφαας

jam

diu delitefcunt. Nata quippe

fiiigentibus

anfa vide¬

tur, ex pravå interpretadone didli illius Mofaici

iätis vexati: mrp DW3

VnifT

[K?

quafi, juxta

ver- fionem vulgatam,

ipfe

primus coeperitnomen Dominiin-

vocare; cum tarnen initium ibi, ^vel publici divini cul-

tus, vel etiam denominationis illius mir DttQ, ex no¬

mine Jehovae; Filii Dei; meliores

quique interpre-

tum velint denotatum

(/).

'

(r>)Sufdas&Cedren. locis cit. (o)Foß.fcicnt,Math·30.4* (ρ) Lam-

bec.Prodr.Ηφ,Lit.p.6.&ypt Kircker.Occlip.t. z.p.i:CUJJ,2. c. r*

(d)Hieron. l.i.adv.JovindfMar.ScotusCbrori.1,11.(bjfonft.Ηp.ß.

CO]°ftpk'dnt.ι.β. (dy Genebr.Chrono^r,i.p.10. (e)Gen.ß.i(b (J)Luther. Gerhard.Scbmid.Heideg. Pifeator, alii.