AT PEC

SÜB PRjESIDIO S. numinis,

et

VENIA AMPLISS, SENATÜS PHIL. IN REG.

ACAD. UPSALIENSI,

εχεκάίλίιονεμ piiilosothicam,

DE ^

PEC C AT ^IS

CONTRA

CON SCIENTIAM,

erudiiis exam vand.profonunt,

AUCTOII

Mag. PETRUS NIC.

pn TDTCTTCDKl

Ell Et

defensor,

NICOLAUS NIC. RABENIUS,

WESTMANNI

IN AUDIT. CAROL. MAJ. DIE xvx. MAJI,

ANNI MDCCLIII.

η. α. m. s U Ρ X A L I Μ ,

Excud. L. MAGN. H0JER, Reg. Acad.Typogr.

PRjEFATIO.

Μ

profedo in

ereil

Ecclefise

Reipublfcse,

fro¬

tliante confcientise didamine fefe exierere qucat. Atlicet veriffimuna fit, quod negledis confcientise didatis, falus tam publica quam pri¬

vata in hoc & futuro ^tevo periel'itet-ur·, tantum tarnen culmen ilulti- fia ac malltia plurimorum a.dtigit, ut in adionibus fui», pravaspotius inclinationes quam co'nfcientiam dücem fequi malint. Huic peilifero morbo ut medela achiberi poifet, in ejus indolem & fontes prsefen- ti diiTertatione inquirere conilituiy atque in' ea re, quemadmodum in

omni Philofophia fieri debet , rerum pertradandarum naturam denn®

examinare & pro virium tenuitate explicave fludui , cum eam unice fcientiam, qua; indoli ipfarum veritatum rite fuperftruda eil, contra omnem diffentientium Glamorem, tandem invidam perfiliere & trium- phafe deprehenderim, Abundat vero hoc argumentum, ii quodaliud»

roultipläci in fcientiis prsefertim Theologicis ufu & influxucum _per

ea principia, quae de boni & raali moralis, tanquam objedorum con- fcientiss , immutabili norma ae natura , & utnusqne a phyfice (ive pfycholcgicebono & malo, realidifcrimine traditafunt, peililentiffimi

Fanaticcrum & Naturaliflarum de bonitate & juftitia Divina _errores, in ipfis confutentur radicibus, Ea etiam qua; de voluntads & adpe-

tituum natura ftridim adduximus, non tantum exoptatiilimam in Pneu- maticis lucem accendunt, verum optimam etiam aperiunt viam , qua removfcri queunt eorum objediones, qui veram & vivam in irregem·

to notitiam Theologicam , cum animee natura pugnäre contenduuf.

In teileda praeterea peccatorum comtra confcientiam gravitäte, magni- tudo Gratias Divinse, tarn forenfis quammedicinalis ad falutem _pec-' catori adplicandas, diilindius perfpiciüur f cum liberationis pretium,

a quantitate mali, a quo liberamur , rediiTime «eltimetur. Ab ipfis quoque gradibus mali removendi dilfinde cogniti, illi qu:bus anima-

rum cura demandata eil, de convidione in' peccatoribus producenda,

contritione excitanda, deque via in his omnibus ingredienda felicius forte ftatuere queunt: ut taceam quod ipfi peccatores, agnifa mifer/a fua, gradus emendationie & ftudii, quo in DEi gratiam ampleden- dam & legitime adplicandam feruntur , gradibus prtegrelTae corruptio- nis adcommodare debeant. _{De cetero,} quod in hac materia _pertra¬

danda_, rerum pondera & perfpicuitatem , quam oratorium in verbfs ornatum diligentius qutefiverim , in eo veniam, ut in tota hac _cauiTa

benignicrejn ceniuram , ab tsquis rerum seilimatoribus mihi cxpeto atque promitto»

$. ι.

Confcientia (ni quid?

Nimam noftram tum demura fui confciam eiTe dicimus»

qvum ea qucE fimtil _percipit,

a fe invicem, & fe tanquam percipientem ^,a rebus _perce- ptis diftingvit. Sic e.gr. folis fibi confcia eft, quoties illum ^a rebus aliis &a fe ipfa di¬

ftingvit^, i. e. ut a fe & aliis rebus diverfum fibi _reprse- fentat. Parimcdo mensnoftra, fibi confcia eft eorum9

quse in ipfa contingunt,quando ftatum fuum ejusque mil«

tationes, nontanturn percipit^, verum fequoque illas fen-

tirefcit vel percipit. llleacius, quo ens rem quandamper- teptamt a(e ipfo difcerntt, vocatura Leibnitio Apperee- ptio, a CartefioConfcientia Jui. Ad fui ergo in animacon-

fcientiam, plura requiruntur, 1:0 Objedum _percipien-

dum_, quod variumeiTe poteft, velinträ vel extra animam.

£:o Perceptio iftiusmodi objedi. 9:0 Perceptionis hujus perceptio, five ipfa apperceptio, qua fe tanquam perci¬

pientem & a re percepta diverfam, percipit.

Obje&um Si quaefiveris ^, quodnam fit objedum primae primae per- in anima perceptionis? Prirr.o _generatim re*

eeptionis, fpondeo, illud debere eiTe animas internum, quodnam? mfi eam omnium primo, feipfam fentire non

SCHOL ION.

A debere

DE PECCATIS

debere, abfurde ftatuas. Anima vero, (p. exper.) exce- ptis iisflatus fui mutationibus ^, quseinvofuptate aut tse-

dio confiflunt, nihil intra feipfampercipitpraeter diver-

fos fuos adus,quivel in repraefentando vel in adpetendo

aut averfando, volendo & nolendo occupantur. Sed adus repreefentandi abfolvitur perceptione quadam,&adusad-

petendi averfandique^y quemadmodum volendi & nolendi

{ine _priori quadam tsedii aut voluptatis perceptione oriri

nequeunt, adeoqueneuter exhis adibus, primce noflrce

perceptionisobjedum effe potuit. Neque voluptaspoteft:

eile resomnium primo, ab anima percepta, quiatum fla¬

tus voluptatis foret animce effentialis, atque eo poiito,

anima femetipfa contenta acquiefceret,nec quicquam ex¬

tra fe adpeteret. Nihil ergo aliud relinquitur,quodanima

in fe primo percipere potuit, quam folum taedium, idque

a defedu voluptatis neceffario ortum, ex cujus fenfu o-

ritur averfatio flatuspraefentis, & tendentia atque adpli-

catio virium adeum immutandum.

Confctentia

Experientia interna unumquemque docet»

mor.aetim-

euncjem confcium effe, fe eandemefleper-

tur' fonam, quaehoc velillud ©lim cogitavit, de-

liberavit» decrevit,voluit» noluit, adprobavit, aut con¬

tra5. qui hanc velillam propenfionem, adpetitum, äffe-

dumque habuit, & hoc vel illud fadum commifit vel ο¬

πήfit. Idem fenfus internus pariter teftatur, nos quoque nobisconfcioseffe adionum noftrarum,^tarnproefentium,

quam earum, quse tanquam committendas vel omittendae

fpedantur. Quando quis velomnia vel quicquam horum,

quorum fibi de fua ipfius perfona fibi confcius efl ^, curn legeDivina comparat, & an huiclegi conveniant velre- pugnent dijudicat, tunc illius , quod fecundum legem

Divinam bonum vel malum efl, in fe & adionibus ^pro¬

pras fibi confcius atque hocrefpeduconfcientiaffcil._mora·

CONTRA CONSCIENTIAM. 3

moralis, noftratibus Samvete dida,) ipfi fribuiiur (7?}.

Et quoniam in adionum & inclinationum convenientia vel difcrepantia cum lege Divina, earumbonitas vel pra- vitas moralis confiftit , quae unonomine moralitas dici-

tur, ideo confcientia, rede definitur per Judicium demo»

ralitale aclionis & inclinationis proprio. Si judicamus

de adionis peragendsc ac futurse ad legem DEi refpedu,

vocatur confcientia antecedens; fule adione & inclinatio-

ne praefenti Judicium fertur, Confcientia tftconcomitans

de prarteritis autem ecnfcientiam confequentem judicare

dicimus. Conclufio in Syllogifmo pradico morali, five Ipia confcientia prsefertim antecedens, eft quoque id, quod alias appellari fölet Diciamen Conjcientia, itemque DiBarnen reBa rationis _, quatenus fecundum legem Na¬

turalem rede judicamus.

Definitio SCHOLION.

fiahilitur ^oseanc^emremdefinitione explicaHe, quae

J ' in vita communi Confcientia nuncupatur, a multis de confcientia receptis ^, probari poteft Ioeutioni^

bus. Sic quando aliquem rogamus, utfuse convenienter confcientiee nobiscum agat, non ea ab eo fufcipi volu-

mus, quae fuai utilitati, honori, perfedioni aut legi ju-

rive civili conformia judicat, fed ad id ^tantum agendum

eum commovere nitimur, qute legi Divinse confentaneå ipfe exiflimat. Neque ille^,qui propter avaritiam,ambi-

tionem _, morbi metum ^, aliaque darrna & incommoda metuenda,adionem quandam,malam ac noxiam judicar, ideoque ab ea abiiinet, ^{eam propter} confcientiam omit-

tere cenfetur. Eademrationenon ftatim mala confcien¬

tia angitur & morfus confcientiae fentit ^, quicunque fe

fuam utilitatem neglexifie, aut fe pcence civilis reum efle,

dolet, fed is folum, quem DEum peccatisoffendiffe, fi-

A ι mul

(a) Cfr. D. Reicbecldi meditatioues in Auguftanam Confefiionera

Pari.2.Medit.27» <5. VIII. itcm Ρ. IV.Med.41· 5·XIV.

4 DE ΡΕCCATIS

rriul pcenitet$quemadmodum contra, & opes & membra,

& ipfam vitam ^, aliaque ad noilram perfeélionem perti-

nentias bona confcientia periculo ^{exponere, ac} plane relinquere poiTumus ^, quoties noftram erga DEum obli¬

gationen? , id ipfum a nobis exigere judicamus. Hinc

etiam cogere confcientiam quisdicitur,non quatenus me- tu fupplicioram aliquem permovet ad ea , quse fuse alio-

rumque perfedioni repugnant , fed quatenus ad ea eum

adigit committenda ^, qu£ officiis DEo debitis adveriarr judicst. Ex dictis fequentia jam deducimus porisma-

ta, quae ad definitionen? coofcientiae iiluhrandam haud

parum faciunt. ^i:o Confcientia moralis differt a

PfycholOgicafuo potiffimum objedo, quod oft bonum 8c

malum legale vel fi mavis morale in adionibus, ^quarum quisque tanquam audor Tibi confcius eil. 2:0 Non iraque confundenda eft, eum judieio, vel de moralitate adionunv

Jhumanarum In genere, vel cum refpedu adalium auclo-

remj hoc enim ad jurisprudentiam pertinet. 3:0 Nimis'

late confcientiam fumunt,qui eam definiunt per Judicium

de adionibus propriis, utrum tendant ad noftram perfe-

dionem ^an imperfedionem ^, adeoque utrum bonse vel malse, fufcipiend« vel cmittendse fint. Sane fures & h-

tronesjudicant malehcia & crimina, eorum promovere

perfedionem , ideoque ehe phyfice bona & propterea committenda, quse tarnenjudicia, nemo fanus confcien¬

tiam vocaverit, cum furtum, etiamfiad alicujus confer-

ret perfedionem , apertiflime tarnen confcienfiae repu- gnaret. 4:0Confcientiam ergodefinire quoque poffemus

per Judicium de adionibus propriis ^{, utrum} propter le¬

gem Divinam^, fint bonse an malse, committendse: an o-

mitfendse, officio conveniant, nec ne? Unde 5:oleges;

civiles nonobligant in confcientia, nifi _quatenus conne- xa cumiis obligatio Divina agnofcitur.

5. HJ.

CONTRA CONSCIENTIAM, ₅

$. III.

Natura^con- Aci feficius perfpiciendam generalens⁹

Jcievtite di- _quamexpiicavimus &üabiiivimus, confcien- lucidatur. tice naturam, faciunt (equentia. Cum con- icientia fit uniuscujusque Judicium de relatione a&ionum

fuarum ad legem Divinam (jf. pracc.) ideoeam ingredi-

tur I.) Cognitio legis , eaque tam notitiam normae five prsefcriptorum ^, quam perfpicientiam obligationis ejus comprehendens. II.) Apperceptio a&ionurn noftraium

atque internas earum indoiis intuitus. III.) Judicium ex

afåionum noftrarum cum fege Divina cornparatione ör¬

tum. Hinc iequitur 1 ;mo Confcientiamconiiderari pos- fe ut Judicium difcurfivum, quodque adeo ejusveritas a veritate prsemiflTarum ^earumque legitima connexionede- pendeat { L.Log). z:do Confcientiam eo usque fe exten- dere, _quousque cognitiolegis, five aeque univerfalemes- feaccognitio DEi & obligationis ergaEum. grtioQuod obligatio legis& confcientiae, eodem nitantur fundamea-

to, atque ita fe mutuo refpiciant,ut lexnon niii median-

te confcientia * quemquam obliget aélu , & confcientit

unice per legem & a lege vimobligandi habeat. 4;to Quod mutata cognitlone legis,mutetur quoqueconfcien¬

tia· Qni uberiorem in hac re defiderat traétationem,

adeatCeieberrimos fcientise moralis fcriptores (a),

$. IV.

Moraliter ßonum & malum rnorale in aftionibuspro·

bonum priis,confcientiae objeéla effe ftatulmus, C$.11.)

malum\ hinc antequam quid conlcientia; repugnet, rite quid? explicarequeamuSjtnoralitaiis indolem atque3 bono

OO S, J. Bauffigartens TKeoI,mor, P. i. cap.3. 36.feqq.Cantz.

TheologifchemoralPart. ^τ.Sed:.I, cap. a» WolleneTugendlehre^pag.m,

38 &f31. BaieriTheci.mor.P. III.cap.3. Oftervaldii Ethic, Chriitianam.

P.i.Seft.a.c.f. LangiiOeconomiaraSalutis·mor.P.i,Cap.3· GunneriAn- merckungen überJ.Ν. &G· des Daries4:tes Styck pag.22,ffeqq,ad jju

afo.CruiTi Anveifung VQrnijflftif; Z||ibcß. 1WPifij Ρhil.P··üßiy»

Ρ* I, cap,Y,&aliog^

6 DE PECCATIS

bono maloque phyfico diicrimen, qua fieri poteil adcu-

ratione inveitigare & exponere conabimur. Eil: vero bo-

nitatis idea iemper relativa, unde ^pro diverfitate ^norm®

ac menfur®, adquam in rebus & atftionibus ®ilimandis refpicimus ^, in diverfasabit fpecies (a), Generaliffima

bonorum& malorum menfura, eil finis entis cui quid bo-

num dicltur. At bonum & malum moraie femper a re-

fpedtu ad voluntatem Divinam dijudicatur, unde morali*

tatis menfura, duplieicer fpetfa-tur, Prima enim ultima

& remotiiiima illius regula, eil ipfa DEi voluntas Natu¬

ralis (b), necefTaria & eiTentialis, five ipfe finis DEi, in

quo pereflentiam fuam adquiefcit & beneplacitum habet:

cui fubordinaturnormaproxima& immediata,qu® e(l lex

Divina _, five voluntas DEi libera quidem ^, fed moraliter necefTaria, quatenusdeterminaCa eil ad adliones creatu-

rarum liberas, pro repr®fentata ab intelleélu Divino ea-

rumad didlum finem & voluntatem Naturalem relatione.

Quapropter cum moraie in iis unice deprehendatur de-

terminationibus, qu® norm® cuidam & conformiter &

contra dirigi poiTunt, ideo Bonum moraie appellamus id, quod in voluntate & a<5lionibus liberis finiac voluntati

DEiNaturali eil conveniens, quatenus in iis ut fimul a- liter determinabile ipeélatur. Sive quod brevius, & fere

idem eilj moraliterbonum eil,quod involuntate & aftio-

nibus liberis, legi convenit Divin®. Moraliter malum,

eil omne id in voluntate & adlionibusliberis, quod a iine DEi, adeoque& a lege Ejus defle&it & recedit.

§. V.

(«) Cfr» 0. VI/. Diflertalionis noftr» de fapienti direftione vit» hu¬

man» ad finem ultimum & animse eflentiaiem fub pr»fid. AmplilT. D:ni Frof« IhreUpfaliae 1747hab. (£) Vid,DiiTert.Cl. Mag. Grandevolun-

taceDEiNaturali, prsfide max.Rev.D:no Doft. Nie, Waljerio Upfa-

lise I7f2ventil.

CONTRA CONSCIENTIAM. ?

Bonum & §. V.

walumphy- Boni pbylicimenfura ultima⁷ eftfTnisen- ficum, //u? tislenfu praediti, ad quem per naturam ten- ρ(y^chologi- dit. Undephyßce bonumvocamus,quicquid

cum,quid? veltaedium afentientibus removere, velad

voluptatem iive deieélationem in iis quic-

quam conferre aptum eft. Quod taedium removet, v o-

catur bonum remotivum, quod vero voluptatem parit bo¬

num pofitivum appellatur (a). Malum phyficum dicimus,

quod voluptati repugnat, eftque vel tale, quod deleéla-

tionem minuere ac auferre, vel quod taedium fimul exci-

tare aut aiigere poteft. Bonum & malum phyiicum ^, a-

nimae refpeftu, dici ^quoque poteft pfychologicum. Ex

definitionibus autem clarum eft, quodbonum fiinevolupta-

te, & malumfiinetoedio reprcefentaripojfit.

SCHOLJON.

Anbonide- Quamvis malum ingenere,boni defe&um

jectusfit involvat, ^nontarnenomnisboniphyiicide-

malum) fecftus promalo phyiico ftatim eft reputan-

dus:Cum enim non omniainuniverfumbo¬

naphyfica, adnoftram voluptatem five felicitatem requi-

rantur, ideo aequo animo & falva noftra felicitate, innu-

meris bonisut iuperftuis fpetftatis,carere poffumus; atque

inde eft, quod eorum tantum bonorum defedlum, pro

malis phyiicis aeftimemus, quaj neceftaria voluptatis feli«

citatisque noftrae media funt, aut eile videntur.

§. VI.

Reale inter Si duasbas phyfica&moralis bomtatis fpe-

bonum mo- des adnos referimus, easque interje ^eom- rale &phy- paramus, infignem & realem utriusquede-

ficumdi/cri- tegimus differentiam,

men,evolvi- DEM. Etenim ^1:0 diverfa eft earum

tur. menfura acformalis ratio,cum bonitas^mo-

ralis [ (λ) Cfr»locideinteliedtu lium,Lib, II. Cap»XXI. φ. 33.

β DE PECCATIS

ralis merfuretur a convenicntia ^cum Ene & lege DEi, (§. IV.) bonum autem phyEcum Eve pfychologicum,aeili-

snetur unice in relatione ad finem five feliciiaremhomi¬

nis (§. V.) (a)* Quapropter bonum morale perfe &qua tale, nihil ad felicitatem & phyEcam bonitatem conferf,

fed feiices evadimus magis propterbonum morale (pro¬

prium vel imputatum) quam perillud. Bonum ergophy~

ficum, eß conjequcnsacprcemnim^, cum bonomorali conne-

xum , non autem ejusformale conßitutivum. Sic colere DEum,eil adlio moraliter bona,non quiafacit ad noilram perfedlionem vel felicitatem, fed quia, ante omnem ad

noflram felicitatem refpedtum ^, Eni creatoris congruit.

Nequeliberalitas erga egenos, eatenus moraliier bona eil,

quatenus ad noilram quicquam conferat perfe<Eionem, fed quia falus generishumani, quas finiscreatoris intermedius eil, iit omnes quantum fieri poteil, incolumes ferven-

tur_, requirit. Atque quia ha: adliones in fe bonitatem

moralem & intriniecam habent, ideo etiam bona phyfi-

ca Eve prsemia cum iis connedtere voluit fummus & be- nigniffimus Legislator. Uliergo, quibonitatem adlionum

moralem , a nollra ^, qua? exiis fequitur utilitate atque

perfedlione unice metiendam contendunt, filam a pra>

tniisconnexis praspoflere seilimant, adeoque moralitaiem

formalem & intrinfecam,antecedenter ad ^omne prcemium concipiendam ^, (per def. prarniü) & Ene refpedlu ad vo- luntatem Enemque DEi non cognofcibilem, (ξ. IV.) mi-

nime perfpiciunt. 1:0 Differunt quoque fubjedlis, qui-

bus inhserent.Nam bonitasphyficanonineit tantumadlio- nibus noilris^, verum mvenitur etiam in Omnibus rebus,

quse vel ad averruncandaa nobis tcedia ^, vel ad noilram voluptatem magisvel minusconferre poiTunt.($._{V.) Sed}

bonitas moralis in voluntate & adlionibus no/lris liberis unice refidet. (§ IV.) 3:0 Ingens eil inter utramque di- fcrimen,

(a) Vid. DiiTert. nofif*cij. XIX,&§,XL III, Seholg

CONTRA CONSCIENTIAM. _§, fcrimen₉ habito adnäturam humana voluntatls refpeilu.

Illa enimpernaturamgeneraliterdeterminatatåad bonum

phyficum ^, ideoque illius refpeétu reéle dicitur bonifor-

tnis (a): Sed reläte ad bonum morale, in prsfenti ftatu corruptionis nofius appellaridebet maliformis (b,). Hino

etiam 4:0differunt ratione adpetibilitaüs. Bonum phy- ficum _per ipfam conftitutionem phyiicam efb adpetibsie^

atmorale non eligitur nifi ob refpe&um ad DEum legis··

latorem afque ve! ad obtinendum bonum phyiicum ^cum

eo, vei ad evitandum malum phyiicum, cum ejus oppo- fito ^connexum. Id enim patet ex neceffitate obligatio-

nis moralis ad legis prseicriptum, quce alioquin iuperva-

canea eilet, Hinc _j:o quoties proprium in agendo ^ar-

bitrium unice fequirnur ^, id agimus ^, quod phyfice bo¬

num , & id vitamus, quod phyfice malum judicamus,

tion adtenta fuperioris cujusdam voluntate ^; at quando

rationem agendi defumimus a voluntate & obligatione Divina, tuncbonitas in a&ionibus moralis, nos ad _agen- dum funul determinat. Ita e.g. qui, obflipulatammer-

cedem, perjurium vel homicidium committunt, adphy-

ficaai bonitateni unieerefpicere poiTunt, moralitatem e- nim& obligationen* plane negiigunt. Pari modo, quiob

fuam unice utilitatem, avaritiam, aut ambitionem , ca*

ftitatem fervant, vel officiofi funt erga alios, tili phyfica

tantum adionum bonitate ad agendum determinantur;

rnoralem vero bonitatem & obligationen! minime anim- advertunt. Contra qui aétionern fufcipit (e* g. egenis

& miferis iuccurrit,) quia id fini acvoluntati DEi confen-

taneum judicat, is iimul bonitate a&ionls morali, ad be- neficentiam excitatur & commovetur. Patet etiam 6:0

quod quis admittere queat bonitatem aélionis phyficam,

B negata

(0) Cfr.Max, Rev.Dom.Doä.Halenii Diflertat, V:ta d©menfura veritatis?bonitatis?perfeftionis & moralitatisinveniendapag.214fegq, iiiaotis. (*>)Cfr, LXXIV,Differtat.noiirse cit.k parc.poit»

10 DE PECCATIS

negatalicet vel ignorata bonitate ejus morali ^, & vice

verfa. Sic nihilobilat, quo minusatheus in multis trifli-

bus cafibus viderepoffit, animum vere pium & DEo de-

votum,cummira mentis tranquillitate & folatio ^corilan-

ti eflTe conjundum, indeque religionem pro falubriori &

phyiice melioriopinione, quamAtheifticam fuam impie-

tatem agnofcere5 quemadrnodum quoque varias utilitatis

publicacprivatfeque reguhs optime obfervare poteft; etil

bonitatem & obligationem in h;s omnibus moralern, fal-

vafuahypothefi,concederenequir Ε contrario poteflquis

elariflime agnofcere bonitatem adionum moralem,quasta¬

rnen ut infe phyiice fimul malas, vei non bonas iibire- praefentat: ex.gr. abnegatio fui ipbus, fuftinere crucia-

tus religionis caufa, vitam pro patrla profundere &alia.

Unde 7:0 evidens eil, unarn eandemque adionem ex.gr.

curam fanitatis,ac confervationerr» fui, &phyfice &mo-

raliter bonam efTe poffe ^,fed diverfo refpedu (§. IV.V.j, quernadmodum una perfona, potelteile mereator, pos-

fefTor praedii, & Magiilratusurbis, idque diverfa tantum

relatione» g:o denique differunt refpedu voluntatis Di-

vinse, Bonum enim phyficum necabfolute, nec in omni

cafuvultDEus, fed eatenus tantum, quatenus glorice ejus

ccnforme eil5 ad bonum vero morale immutabiliter in

omni cafu determinata eft fandiffima DEi voluntas. (L.

Th Nat.) Cum itaque realiter diiFcrre dicantur ea, quae feparatim exiliere poflunt, realeminter bonum phyficum

& morale dari differentiam, exdidis abunde Iiquet.

scnoLiON,:

Bonum & EU illud adtentionedignum,quod bona&

malumphy- mala pbyfica,quse adiones humanas confe-

ficum adhß- qvuntur, nonfint unius generis. A'ia enim

rem actio* nexu neceiTariotkeffe£tunaturellab iispro- nibus, quo- ficifci irtelliguntur, etiamfi abfirabamus ab

tuplex? omni beneplacitovel difplicenüa Legislato¬

rs:

CONTRA CO Ν S Cl Ε Ν Ti AΜ. ^II

ris: e. g. temperantiam ianltas, & ebrietatem mala tam

ratione animi, quam corporis & fortunarumcomitanfur*

Alia vero effctlu tantum moralt per arbitrium fuperioris

cum iis inteiliguntur connexa, ideoquenon fine relatione

ad ejus prseceptum vel prohibitionemperfpici queunt. Sic quia adio legi convenit, Legislator! grata eile, ideoque

Immunitatem a pcena ^, bonam confcientiam ^, immo forte

prasmia fecumhabere intelligitur conjunéta. Atquaclegi

repugnat, fe habet contraria ratione. Hinc patetillos,

egregium in argumentando circulum committere, qui a

mala confcientia & _qua: aélionem comitantur pcenis, ad

ejus moralem pravitatem aut contra,concludere conan-

tur.

§. VII.

Mali^mora- Malum phyficum & morale Junt quoquc Iisaphyßco res diverfiflitu<z.

realisdiffe- DEM. Étfi maxima quse inter mala phy-

rentia ^ex- fica &moralia eft difcrepantia, ex iis ^, quae

plicatur, de bonis diximus, vi oppofitorum facile in-

telligi poflet, majoristarnenevidentise caus*

fa, praecipua,quse huc fpedant momenta diftin&e propo-

nere placet. Differunt itaque 1:0 diverfiffima formali

ratione. Moraliter mala a&ioideo eft, quiarepugnat fini

& legibus Divinis, (§. IV.J at phyficemala res vel acftio

seftimatur, quia noftra: felicitati & voluptati adverfatur.

(§.V. Ita e. c. impietas non ideo eft moraliter mala, quia

noftrse repugnat perfeftioni, fedquia, fepofito etiam o-

mni ad creaturarum perfeétionem refpe<ftu, per fe fini

creatoris contrariatur. Pari modo inebriari, non ideo

eft moralicer malum ,quia dolores capitis aliaque incom-

moda creat, fed quiahominem ad cultumDEi tarn imme- diatum, quam mediatum ineptum reddit ^, adeoque eft

aftio volur.tati conditoris adverfa. Imo quia ha: & alice ^, ejusmodi aftiones, in fe fpecftatae ^, funtmoraliter malae,

B ι ideo

DE PECCATIS

ideo etiam fapientiffimo Divino confilio, ejusmodi malis

phyficis oneratse funt, quashominis felicitatem deflruunt,

Quare i!Ii naturalem orciinem plane invertunt, quiacon-

fedariis adionum , noftrse perfedioni ac utilitati repu-

gnantibus, i.e. a pcenis, ipfam moralem pravitatem, quae independenter a pcenis concipi debet,(def. pcense) cog-

nofci dedueique debere ftatuunt. 2;o Malum morale

voluntati & adionibus liberis unice inhseret, quatenus conformicas cum lege Divinain iis.deficit, (§. IV.) ma¬

lum vero phyficum eilin Omnibus iis rebus, quse felici-

tatem noftramvel deftruere velimminuerepoftunt ($.V.)

3:0 Malum phyficum per fe taediumgignit (§.V.) ideoque

per conilitutionem noftram phyficam averfabile eft5 fed

malum morale nonper naturam, fed mediante noilrore-

fpedu ad Legislatorem> & ob mala phyfica cumadioni-

bus ab eo connexa, averfabile eft. 4:0 Voluntas huma¬

na nunquam eligit malum phyficum qua iale reprsefen-

tatum* fed malummorale, proh dolor, ^quam fiepiftime*

e.c. fures & latrones. j:oDEus velle& prsecipere immo

remunerare quoque poteft easadiones,quse nobisaliisque phyfice rnalse funt, quando id giorice ejus convenit, ^e.g»

circumcifionem,facrificia Levitica, mortem oppetere vei

proreligione, vel pro fervanda Regis vita, ut alias ejus¬

modi, nobis noxias adiones reticeam, ad ^quas DEus, vi

sioftrse dependentiae & plenarii fui dominii, hominem ob-

ligare, quasque ex bonitate fua^remunerare etiam poteft:

Contra vero malum morale, omni rcfp du ^, far.diftm.ae Ejus voluntati adverfatur. fL, Theol.N.) 6:0 DEustafti- gando & inftigendo pcenas, audor mali phyfiei eft, & re¬

de dici poteft: ataudor mali moralis, fine fumma abfur-

ditate & impietate, vocari fandiftimum Numennequjt>

Cum jam ex addudis argumentisconftet, mala phyfica

& rnoralia non tantum feorfum ex ilere pofle, verun 3 diverfis etiam audoribus < riginem habere, patet eadem

eftetestoto,quod ajunt,coeio diverfas* 6CJ10-