D. D.
dissertatio agademiga,
De
VI ATQUE VIRTUTE
ELOQUENTLE,
Quam
Bc confenlu Ampkft. Facukat. PhÜoßph
In Reg. t^icad.
FIRO CELEBERRIMO,
Mag. P E T R O EKER MAN,
,EIoqu. PROFESS. Reg. & Ordin.
Publice bonorum txammi modefie committit
Petrus P. Ekwall,
OSTRO-GOTHUS.
In Åuditorio Guftav. Maj* ad diem 20 Decembr,
anni mdcc xxxix.
Horis ante mertdiemfolitfc.
UPSALIJE imprelfe,
S:£ R:/e M:tis
MAXIMA FIDEI VIRO,
Perilluft.GenerofiffinioqueBaroni,
Ac
Generali Majori,
Dn RUTGERO
FUCHS,
Arcis urbisque Stockholmcnfis
Praefedto fummo»
M&CENATI MAGNO..
QZJo*
in pubücamQf natalium fplendor,
rem pulcerrima, admerit#
[um*mumgloriafaßigivm provexere* quos
gravitM , <vinculo item minfico cum comitute jmda» extdli&i hos; eosdem tanquam nrnnma
quodam tutelaria ejje homnnciombm, quo tuto
confugiant, undc tnfies nunqnam , fipeque fua
depulfiabeant nunquam, cum prifca, tum pro¬
fetis quam maxtme otas tefiabitur. Hoc idem
Perillultris Donline BARO,fecit, ut etiam
ego, quos ad Gratia tuo aram video
gregatim quafi confluentes, proptm' decedere ve-
ncrabundm andeam, &///£ ingenioli meißi'twn,
pertenuem licet, fplendidijfimo tuo Nomine collu-
firatürm. Nentam temerUatis eo facihm me
impetraturumcohfido> tpfum tentarem, fvafit, /W2W0 ammum mihi plane addiditßngu-
laris Tuus laudandus omninor m w?eo.r extitit favor & benevolenüa. Loquor jam ,
Perilluftris Domine BARO, INAngagrenfium
olim Propofitum, hburtium Avunculum meurn,
6? Nutritumts dum in vivis erat, optimum y
loquor, inquam, illu7n-> cujus tu fortunam au-
flam ornatameque votmßi mirifice. Ut vero
ex lifogratio tuofönte,, quemabunde adeo redun¬
dantem fenferat beatus ille denex, z/z tt?*? n- vulos derruart pattarii, efi, Perilluftris Donli¬
ne BARO, unicum tlludy quod exopto , quodve fupplex contendo: die evim mea Adufa, dV ^/o
femper magnoßbi opere■-gratulabitur, //<? m-
umphabit, y^/w habttura, dummum illud
Numen
Namen caüdißiml* de cetero implorare fnfpiriii
nunquam deßßam, veht, iÜam veßieram quam
longtfjime producere , qua de olympo noßro Hy- perboreo occidat tantum tamque pr&fulgens St*
dus, quo non nißfero occafum adeo lu&uojum, dulcijjtma Patria, Generofijima Pamilia, de-
VQtijfmi denique chentes deplorabunt.
Pcrilluftris atque Generofiffimi
Nominis TUI
ttiltCY äevotißitnu*
PETRUS P. EKWALL*
1. N, J.
§• i.|
|Unt, fateor, in difciplinarutn
choro fplendidiffimo multae, Li¬
terarum Humaniorum titulo fu-
perbientes , harum vero omni-
um , nefcio an principem fibi
vindicet locum illa, ipfa, quaco- mite , quave adminiftra in dicen-
do mirum quantum adjuvamur.
Videlicet eil facultas loquendi , cui foli , rationem dummodoexceperis, id praeftantiaejure fuo eft affignan- dum, quo a fordidojbrutorum animantium grege nos fecernere, & plane diftingvere voluit fupremum Nu-
men i unde, vel hoc nomine, quid de illius debita
cultura fit exiftimandum, judicatu haud erit difficile.
Simpliciter ubi loqui didicifti, hominem te efle natum patetj at crebra exercitatione usque eo tandem per- venies, ut folide, prudenter, diftinde, accurate, o-
mnium, quorum intereft, fummo adplaufu, fuaviter
atque eleganter verba Iis fa&urus; utque te ad palae-
ftram oratoriarn, veluti alterum, in fcena Rofcium,
A fufce-
<# )of }»
fufceptum ; altum y ficftum fadlumque effe confier.
Atque adeor qui hacc fingula tenct,is laudem limui Eloquentiae tuebitur> is eandem pro dignitate ornabit.
Eloquentiae dixi, qua in vita communi nihil laudäbi- Jius, nihilpraeftabilius, nihil jucundius, nihil denique
amabilius» Etenirn hacc eft admiranda illa animorum moderatrix, vel, fi mavis» triamphatrixj- hacc civita-
tum praeclara gubernatrix, qua, teile Tuilio, poflis
wdicendo tenere hominum castus, mentes allicere,
„ voluntates impellere quo velis: unde autem velis,
deducere a), Eft hacc ad perfvadendum adeo cfticax,
ut, eodem affirmante Cicerone, b) nihil fit tarn incre-
„dibile, quod non dicendo fiat probabile 5; nihil tam
„horridum, tam incultum, quod non fplendefcat o-
„.ratione,,& tanquam excolatur. Lefru fane eft per»
jucundum,. quam nervofe arguteque fatisvin fuis fym-
bolis & emblematibus, vim hancce Eloquentiac adum-
brarunt Veteres,. artem iilatn optimam profe&ö ma¬
gni acftimantes. Quid enim citharae, fides & teftudi-
nes in Mufarum manibus? c) Quid Orphei lyra, cu¬
jus numeris & Tonis omnia^ animata, pariter atque in- animata, ad fe trahere, permulcere & manfvefacere
credebatur? d) Quid aureae & pertenues catenulae ab
altera parte auribus audientium, ab altera vero mu«
croni lingvae Herculis Gallici,: vel Ogmii alligatae ?*);
Quid Svada in labris Periclis Teflitans habitansque,.qua
munitus fulgere, tonare ferebatur, & permifcere Grae- daml f) Quid in. labellis Piatonis, jam parvuli, &
in cunis- d) De Orator. Hb» r. c. g'. b) inprsfati ad Paradoxa, c) tBeri'UußrisBaroJob. Sky11e.in orat. MarvurgiA:otjpg* habitat- ßne Eloquentiaad eruditionis* faßigium perveniri non po-ffe*
d) Reinhard, in Lipfii Politic. Hb» 1. c. 10. e) Lucian, Tom,
jj. p. m. 36s, item PafchiH nova. invewta c. it-§, zz. f)
fiftvlu. Qrét* in.dar, orat; c. ij* ad, Brttt, orat, c-.fi.
««SS >o( I#» *
teCimis dorttnentw, confedentes apes? g) Quid dem*
•que fplendida & invidenda fere, quae ei impoßta funt, nomina, utpote domina fori & curias b), Svadac rae-<
dulla, Neftorea Eloquentia , flumen aureum & lädte«
um /) Flexanima, & omnium Regina rerum k)9 Gras*
eis \pv%etyaycf, io&U7rvgo5, IW&M $ihfyooq i) r»
■$■*£1*0* 7rv£y m) dida? Quid, inquam, hifee fibi vo«
luerunt > Certe omnia huc tendunt, ut inere-
dibilem & prorfus divinam in Eloquentia vim ineffe
declarent. Hase eadem Vis atque Virtus Eloquentia eft,
quam non quidem ex äffe, fed pro ingenii modulo c- go mihi explicandam fumfi. Te vero , C. L., ea, qua par eft animi & verborum reverentia rogatum vo-
lo, digheris kmoxti hujus conatus haud rigidum, fed
«qvum , fed inuulgentem agere ceaforcra.
§. II.
Ex iis9 quae ftrhftirn delibavimus, vim Eloquent
tix in eo praseipue conliftere quodammodo liquet, ut docendo & dele&ando non perfvadeat folum, fed ani«
mos etiam auditorum ad honsfta quasvis fle&at inflam-
tnetque orator, Hacc, fi qua alia, eft illa meta, ad
quam, in ftadio Eloquentias tcnt, olim 8c nunc, excur-
rentia ingeniorum fere portenta , contendere labora«
runt. Eft hoc aureum illud pomumf in quo confe«
quendofereagmina oratorumeertatimdefudarunt, quod
tarnenpauci obtinueruntj quippenon cuivis erit darum
ckferte Ioqui, animosque audientium pulcritudinis fuae
A z fplea-
g) Cic. Divindt. Iii* i, c, 3f. b) Fdccioldt. ordt, di
Rhetorik t) Cfr. programm. pereruditum Max. Reverend,
Tin. Doff, Ol. Celfii in Dh, Prdfidis ordt. introdufforidttt
Ann, 1737. k) Cic, //, orator c. 44. I) Cre[oll. Vac/tt*
Autumn, Hb.3. 6od. nt) Morhof. drgut. di.ff.feff, u. e,^
4 >m) o
fpleridore obftu^efadlosr pro{arbitratoy habenisjfvelur
ti numerofaE orationis regere.
§. iie
Ut rero rite officio defungar meo, in iHudijar»
inquirere iubet, unde vim illam, five animos audien- tium docendi,. five conciliandr, five inotus & affie&us concitandi,,fedapdique , habeat Eloquentia, vel qualis
effe debeat Oratoriar ut ejusmodi imperium exercere queat. Häc de re multum diuque quacfitum fuit, nec diffitendum effie opirror* magni nominis viros in. di- verfas, immo fere contrarias heic abiifie partes, cum
ad ii ex ipfis rebus, dctra&o omni fere exquifko verbo¬
rum or natu alii ex fola di&ionis venuftate & pompa;
alii ex vocis geftuumque decora compofitione , nobi-
Mffimam illam virtutem derivandäm cenfuerunt* Nos vero, quoniam argumenta fingulorum recenfere, ne- dum ponderarer vel arbitri inftar dijudicare non li-
6etr tutiori incedamus via,, fi dicamus verborum con-
cinnitatem rerum pondere, & a&ionis elegantia ani~
matarn,, non pofle non praeclaris illis dotibus in ani¬
mos fefe hominum quam maxime- infinuare». Itaque
damus. perfvafionem >> in qua. prascipue dominabitur vis-Eloquentia:, efle illud;ipfum, quod fibi< intuendum
proponcre debet orator. Damus illam perfvadendi
vim non una arte v unoque fubfidio inniti,, fed pluri-
lim mutuam operam & confpirationem amicam prar-
©ptare. Huic jam fini obtinendov tan tum abeft r ut
nuda fufficiant verba,. comta licet fint,- & gefluum o-
pe fubnixa, ut ab illoquanr lbngiffime tum föret dis-
ceflum,. cijm non pottet, filtern in hominibus emun- éfioris naris-non hacc contemtum parere.- Requiritur;
nempe, ut verbis fubfint res perfvadendae, qua: pro;
©bjedö dicenti infervire debentVhas autem & argu-
mentai cxillis depromtameqpeprmnifcue,; fed apto ita difpor
di'fponet ordine, ut convenientia quaedam tibiqué ap~
pareat partium (& membrorumy ut nervi & aculei non
defint orationi.. Porro res argumentaijue"fic difpofuis-
fe nec fatis habcbit orator, Tedr quo veritas rei in a*
nimos infiuat» verbis eandem proponet, & ill is qui-
dem non quibuslibet, Ted perfpkuis, & ideis reruar mirificc refpondentibus. Etenim perfpicuitas, pratcipua"
illa in oratione virtus, non potelt non exfulare* ubi>
Ene judo adhibito exarninc, in fcenam prodeunt voces
rebusexprimendisautplane inepcaef aut minus idonear.
Rebus ideoque verba erunt conformanda, & artem*
peranda. Videlicet quemadmodum non decet homi-
nem veftimenta geftare dignitatis loco, quem tönetf haud convenientia.,. &imaginem, in exemplo fuo fin- gendo exprimendoque parum accuratamr fere faftidi^
musi fic a perfpicuitate oration is plane abhorrct, i- pfis rebus explicandis-non ad ungvem refpondere. Ge¬
terum,• utaudientes-de ipfa vcrirate ampledendä pläne' perfuadeantur,. requiritur aliquid: plus- uürü£ ad:fco-*
pum cnim prasfinitum non dum eft- deventum, quippe copiofo atque illuttri genere dicendiy ad perfuaden-
dum accommodato, infuper utariso Eacile utique es- fer Oratori fuum afiequi finem r fi cum hominibus ,
qui femper am-ore veritatis ducerentur, ei res eilet*
immo feliciftimus foret* Ii veritatem nude (implkiter-*
qne propGÜtam arripere vellent auditores: ar quis
feefcic cum multitudine irnmorigera, & innumerisnon
tantum perturbationibusjadarifolita, Ted bellua qua- fi mulborum capitum, ei plerumque efte negotium*
quare ornatum fermonis,. verborum flofculos fre- quentetyneceffe eft, ita ramenr ut abftnr omnes bian-
ditiae verniles, quae fidem minuunty condimento vero
ipfam veritatem> quafi confpergere,- & accurate non
folumy, verum etiam eleganter & fuaviter dicenda e-
A> }> boqui^
® )of fc» ' •
iJoqui, Tioc opus ftrit, hic labor, hoc artis (fafttt. Åt-
que Gc ornamenta verborum cum rerum pondere con*
juntta, non peffunt non orationi plus roboris adde-
re, unde duae emanant partes Eloquentiac, quarun*
altera poftulat , ut dicatur res ornate, altera apte ea*
dem ut proponatur., idque per rationes , mores Sc afc
Staty illas fpecies argumentorum, in Rhetorum fcholis adeo decantatas. Praeclare idcirco monuit Cicero : ut
ju Gt quam maxime jucunda oratio , quamque maxime
#,in fenfus eorum, qui audiunt, influat, & quam
^plurimis fit rebus inftrudla. »)
§. IV.
Patebit hoc clarius., quando ad virtutes oratoris,"
Inque ilfis ad prudentiam fuerit perventum. Licet
enim oratione maxime perfpicua , & luminibus fre-
<quenter diltin&a proferatur res honefta, perfaepe ta¬
rnen ijlam non tarn adplaufum audientium , quam
exploßonem provocare videbis , fi in ipfo oratore
deiiderantur ea, qux iidem dicendis conciliare pos- :funt debitam. Ideoque yirtutibus oratoriis cumulatus fit oportet fandi magifter, & his quafi fatellitibus ab utroque latere ftipatus depugnet. Hse enim praeca»
vebunt, ne, nulla habita ratione vel loci, vel tem¬
poris, vel perfonarum, utrum bene de illo fentiant audientes, nee ne; utrum denique eum ftudio in fe fqrri , v& minus, perfyaG fint, fine dele&u„, & quic- quid in buccam venit., temere eflfutiendo, fefe aIiis deridendum propinet. Quo fa&o ad finem fuum ad- po non adfpirabit unquam , ut in fufpicionem eo- pm, Sc invidiam haud facile delendam incidat, Sc laefcius incurrat. Virtutes vero iHae, tres inprimis
^identur eile conftituendac: prudentiam PrakUas ff Be«
».ev**
&) Cicer♦ m. erat* c.
€ )o( g» 7 itevölentid. o) Scio equidem plures hifce pofle, & fo*
fere annumerari, fed cum jam modo recenfitis 8c9 ut ita loquar, cardihalibus res conficiatür plerutn-r
que, nec praeter necefiitatem illas äccumulare ope-r
rx nos duximus pretium.
§• V.
Vrudentiam oratori abjudicabifY crédo* n£md>
qui perpenderit, non omnia omni loco, omni tem^
pore, 8c, coram omnibus5 efife dicenda. Itaquehaud
parum fpei & praefidii in oratione fua reponet, qul
iilos- eorumque mores, coram quibus verba eft fa*
durus, probe indagarit , 8c ita fibi reddiderit per-
fpedos, ut, pro Varietate illorum, ipfam etiam o»*
rationem variare noverit. Etenim, ut taceam, quod*
fuam ipfius perfonam, fuasque vires probe conhde-
ret , ne aureum tr irghr-ov- deferat unquam 9> re«
fpedu auditorum infinitae fere circumftantise, caufTas' inprimis infervituraeobfervärtdac erunt. Alio dicen-
di genere deledantur fupra vulgus akius evedi3 alio>
mediocris fortisp alio denique ihfimar plebeculac ho-»-
mines. Sic alio nonnunquam demulcendus cft fer-
mone fexus virilisj alio fequior ille„ Aliam exigit in:
fvadendo aläcritatem fenilis y aliam adultä & con- ftansf aliam puerilis aetas.- Hos- verö- diverfos acta--
tum mores cum feite expofuifTet Horatius, hane talty dem cautionem addit, nobis item perneceffariam :•
Aitatis cujusque nötandi fttnt' tibi' mores,
Mobiiibusque décör naturis dandus annis„<
- -• -• - -- - ne fortfe feniles
Mandenttirjuveni färres;, pueroque viriles: p)>
Sic pro diverfitatetemporum, regionurr, nec- nörTffefifc-
peramentorum diverfam déprehendéré licet iticlinaV
tionem, 8c mores- hominum plane difcrepantes in- hac- ittßit, örat Hb z; c.tty p) Art> Poetici ifa,feqs>
£ ^ Jof
hac vel ilU regione , hoc vsl illo tempore viven- tium, hac vel illa paflione., quam vocant prardomf
nancem, occupatorum. Mores vero cum ipfis terrT poribus nimium quantum immutari, vel ex fola pa"
tet experientia : quem enim^fugere poteft, confve"
tudinem & mores noftri aevi,toto, ut ajunt, coelo»
ab antiquorum inftitutis & deliciis diftare? Atquc 'haec omnia accurate tenebit orator, ad ingenia &
palatum iingulorum fermonem fuum prudenter reyo-
caturus; oratio enim inciinationi audientium adeo
accommodata, cutri ulcus & venam tetigerit quafi,
non poteft non facere, ut animi exardefcant & acri-
us inilammen tur, utque in illis aculeos relinquat , quibus velint, nolint, in partes ejus rapiantur. Hu- jus virtutisconcionelium jam jamobferyantiilimuscum Dario aditurusfuit Alexander M. prae-, quippe quem, in prius habita, ea attulifte legimus argumen¬
ta, quae Macedonibus , avits bellica: gloria: a:mulis, Cira:cis, vindi<ftam injuria fihi quondam illatae fitien- tibus, Thracibus yero & lllyriis, rapinac deditis,
animos & calcaria adderent, ad, extrema qualibet
pro fe tentanda. Ne de ipfo Cicerone addam, qui
non tantum medicorum morem heic nobis imitan- dum efte jubet, dum confvetudinem valentis, & na«
turam corporis prius cognofcendam putant , quam atgro medicinarn adhibere conantur, fed etiam fuam,
qua regnabat veluti in moribus effingendis, induftri-
am hifce ingenue aperit verbis: cum aggredior ancipitem cauffam, ö gravem ad animos judicum pertrattandosf omni
menteincacogitationecuraqueverfor, utodorerquamfagacißl-
me poßimy quid fentiant, quid exißiment, quid exfpeftent, quid velint<1 quo deduci oratione faciüime pojje videantur.
q) Et hoc fere idem eftj quod Petron. Arbiter Elo- quen-
q) u. Orat. c. 44.
; o ( ni- «»■
quentiac Cux magiftro fvadet, ut infidiäs quasdam au-
ribus faciat, alitcr enim non impetrabit, quod petitj utquc tanquam pifcator, nifi (ine fpe praeda: morari velit in fcopulo, eam imponat hamis efcam, quam
fcierit appetituros efife pifciculos. r) Caveat vero no¬
der, nein oftentationem & calliditatem degenerct hare ejus prudentia, utpote plus ipfius obfuturam inftituto,
quam profuturam: nam, quo quis vcrjueior & callidiory
koc invifior ac fufteciior, detratla opinione probitatis. /)
§. VI.
Ab hoc, inquam, vitio totus abhorrebit orator,
Probitate, altera illa virtute, au&us ornatusque, quae (icut omnes mirifice condecorat homines $ fic oratoris
permultumintereft, fi apud auditores adfenfum & ad*
clamationes nancifcatur, eam ftudiofe confe&ari. Fa¬
cit enim illa, ut virtutes amemus, colamus & probe-
musj vitia vero odio profequamur & deteftemur. Vi- delicet communis eft indoles mortalium, ut non pos- fint non ei fidem habere maximam, de quo opinionem probitatis, & finceri adeo animi adfe&usque antea
conceperunt, contra de illius, qui notam improbita-
tis in fe contraxit, fide dubitare, cum vix ac ne vix
quidem illum vera honeftaque illis fuafurum in ani-
mum induxerint unquam. Hinc , quo plus candoris
& probitatis in oratore elucet, eo facilius ad exopta-
tum fcopum illum perventurum elfe patet , ita qui¬
dem, ut videatur Svada ejus, Herculeo quafi impetu aufuque , animos ferire audientium , illosque ariete
diu non quatere , fed , machinis oratoriis vix dum admotis, expugnare. Nec illud adeomirandum, cum haec de probitate illius, in vifceribus venisque quali
in fixa perfvalio, non audientiam modo ipli faciat, fed
in immenfum fere augeat attentionem. Dubito, an
B Vir-
r) Satjric, p. tn, 7, s) Cie. de o§c, Lib. //, eép.
«* r*Wf ) *
VirgflT©* Poetarum facil« principe, ringantiuJ
tum id negotium cxprimere potuerit quisquamf ha
yero ille cecinitr
- - -
magno in populo rum fape roorta efi
SeÅttio■»favitque anim it ignohile vulgus:
Jamque faen & faxa volant, furor arma min'firat..
Tum pietate gravem, asmeritis, fi forte virum^quens
ConßexereT flent, arreß'tsque auribus adßant ;
lUe regit didtis animot, & peUera mulcet. /)
Quare plurirros hane probitatis virtutem , quae ad 1«
loquentiar vim infrgnirer amplifkandam facit, magni
»ftimaffe novimus, & quidem tanti, ut, fine hac, ne
nomen quidem & tituium adeo fp lendklum oratoris quispiam mereatur. Usque eo tarnen neceffitatem hu-
jus virtutis m ipfooratore,nonextendendam nos volu»
mus,, ut fine hac finem obtinere nequeat, ner pro*
bitatem,, neque improbitatem dicentis ea- aeftimatiomr irietimur y ut emne Eloquentiae robur vel inde intre*
rnenta, ac decrementa caperet fua. Nam principrum
credendi & agendi, neutiquam ex qualitater ut ltadi*
cam , oratoris y fed ex ipfis rebus, auditoribus prepo*
nendis, pendebit utique„ A partium igitur ftudio ås¬
lieni, non tam ad mores loquentis, quam ad res*
å cum honefto pugnant, nec ne, artendent, 8c ratio*
nebu}uf, vel illius credunt, vel non credunt. Ubi
tarnen id adjungendum reor : aliter fcfe rem habere9 fi ornnibus nota fit improbitas , aliter fi ignota* II«
lum quidem, cujus aperta eft malitia, non arque fe- liciter, quae vult, perfvnfurum concedof ab ejasmo*
di enim monliro, fraudis injuriaeque pleno, quisnor*
merito fibi caveret ? Interim nuliam video rationem»
cur per hane omnino tollatur vis fermonis» dummoda /) JEneid* fik, r0. v. tjz. &feqp, efr, £1" intil, wfiif,de
$ratv lib* u, c% t, p, gdi¥.
W) » (Hk W
<lé ré Tion etta (it Inftrtutm. Simulat tiånlqttft virtu*
tern5 virtu tem vero fimulando facit, ut virtutis opi-
flioaem de fe concipiant audkuri, qua: opinio virtuti«
utique fuiBcit .fidei, orati-oni concilianda:$ nam apud ajium, qui reapfe vir bonas oft, nihil aliud eftkit, ut iiredacur* quam hse-c de eo concepta opinio. At juxta ingennefatendum* huk admodum difiRcile före, (ic dicere, ut nusquam erumpat iimulatio, (i non alii,
certe aftecftus ejus,, erunt ipöus graviftimi proditores.
Itaque praeftat cum Catone, Ii modo par penes utrum- que fuerit facundia, oratorem effe virum bonum ,
quam cum Catfare haberi , licet enim ,-totum illud
non abfolvat negotium , ut antea monui, feliciori tarnen, Iine ullo dubio, fucceffu, quam vel apertc im- probus, vel fimulata, & fkulnea virtute fuperbiens s
leopum legitima: oratianis probus ex-it cortfecutit-
ms. u)
r §. VII.
Virtutum denique agmen clauditBenevcUntU,qua
Hudium fuum in auditores teftificatur omtor, fequc
non ni(i in cornmoda, faLutem & dignitatem eorum
paratum fore pollicetur. Hinc in animis auditorunt permovendis nunquam otiofa erit ha:c ipfa virtus; fae- pi&ime enim per illam ea elicientur, qua: ceteroquin
vix ac ne vix quidem effcnt exfpeiftanda* Ratio eft in promtu: quippe ,quos antea inimicos, & nobis mi¬
nus faventes fumus experti , nec reda nobis in pofte-
r.um conhlia daturos fufpicamur5 licetvel maxime ho¬
nefta., utilia, & falutiferafvaderen-t; contra, plurimum
ei tribuimus, a quo piurimum diligimur : x) adeo quidem, ut, quamquam verbis utitur parum appoft- Jtis, .rem tarnen ipfam non modo non (iniftram9 fed
B 2,
©ptime
») C/r, Vaff, de RleUric* natur* 0* tonßitutitwe*
4* i. x) Qu% de e$c. c« /jr4
si ■**)<=(«*
©ptime nobis profuturam judicemus, fmmo libentifli-
mi ampletftamur. Quantum jam ad animos captandos
valeat hoc benevolentiac praefidium, facile patet: opti-
me vero in hoc opere proceflerit eloquens, (i per to-
tam arationem modefte fe infinuat, prarcipue vero, ubi ab initio orationis auditores laudat 5 ubi feipfum fuasque vires,modefte extenuatj ubi, quantum quidem
pems illum eft, pro amore & obfervantia, qua in il- los fertur, non nifi quaehoneftati, eorumquc utilitati
conveniunt fefe quaditurum oftendit; hoc enim modo
fenftm fine fenfu inftillatur quafi, ut oleum lumini,
fic illorum menti , optima de integritaté ejusoptnio.
Scopulus tarnen etiam heic illi eft praeternavigandus,
ne adulationis fpeciem prac fe ferat haec ipfa commen- datio fui 5 Charybdin enim tum evitaturus, facile in Scyllam incidit, & pro amico inimicum eum habituri funt omnes» Namangviliam quomodo manu tenebis
lubricaml adulatore, & amico nemo utitur eodem.
Hinc obfervabit illud: noh effe Utidator, ne vtdear adu*
iator:y) hinc cum gravitate conjunget fuam infinua- tionem, ne:1, dum fe commendare ftudet, pratpoftere
«uidquam adnaififte cenfeatur.
§. VIII.
In folium hiCce nixuna fulcris, cum evecfta fit re»
gina Eloquentia, imperii ejus excellentiam, quis nont viderit> virtutem illius , quis non fufpiciat? in ipfo denique eloquente, quis non plura, quam in homi-
ne, venereturdecora? Abunde illud conftabit, fi mo¬
do usquequaque circumfpiciamus, Sc ad illa loca at-
tendamus, ubifuum tam grave, juxta vero tam pla-
cidum, moderabitUr imperium; etenim haud fcio, an
»IIa fit vitae pars, an ullum fit ftudium* (Tve in publi-
eis3 five rebus privatis , ubi illius ufum Sc vir¬
tutem ad Herenrr. lib, & r* «y*
( i* »i
tutem eernere non liceat prorfus eximiam, Hoc ipfum
fatis illuftratum ivit audlor Dialogi de corruptis ora«
toribus, cujus.verba digna funt, quae in medium pro- ferantur: Eloquentia parat limul & tuetur amicitias,44
adfcifcit nationes, comple&itur provincias> qua non"
aliudin civitate noftra vei ad utilitatem fru&uolius,44
ve] ad dignitatem amplius, vel ad urbis famam pul-44 crius, vel ad totius imperii, atqueomnium gentium44
notitiam illuftrius excogitari poteft. Nam Ti ad u-44
tilitatem vitae omnia conlilia fa&aquenoftra dirigen-44
da funt, quid eric tutius, quam eam exercere artern,44
qua femper armatus pracfidium amicis, opem alienis,44
falutem periclitantibus, invidisvero 6c inimicis me-44
tum & terrorem ultro feras, ipfe fecurus & velut44 quadam perpetua potentia ac poteftate munitus? cu-44
jus vis & utilitas, rebus probe ftuentibus, aliorum 44 praefidio & tutela intelligitur. Sin proprium pericu-44
luro increpuit, non hercule lorica aut gladius in a-44
cie firmius munimentum, quam reo & pericIitantiE-44 loquentiaeprarfidium fimul & telum, quo propugna-44
re pariter & inceffere, vel in judicio, five in fena-44
tu* fiveapudprincipem poflis. z) Jure idcirco quae-44
rit Majoragius: quid utilius Eloquentia? quid libe-44 raliusj qua feruntur patrocinia fupplicibus, excitan-44
tur afHicffei > datur miferis falus, rei periculis liberan-44
tur , civitates optime gubernantur, fedantur piebis44
feditiones ac difcordiac, ad facrarum cultum religio-44
num populi pertrahuntur. a) Licet vero adeo late
pateat Eloquentia: regnum, ut non nili in tota civili,
immo facra focietate ornanda terminetur, commode
tamen tres exftrui polfunt veluti metropoler, in quibus imperii fui exferit vires quam maxirne; Forum, Curia
B j &
z) Cap*j. a) Dialog, de Eloquentia g. m. fåj» cfr,
Muree, erat. Vol, t, orat, q.
