LATIN L1NGVA

D. D.

DISSERTATIO ACADEMICA,

DE

L1NGVA LATIN A

GR/ECT _F1LIA,

CUJUS PARTEM SECUNDAM,

ADNUENT. FAC. PHIL, _AMPL1SS. UPS.

Publico Examini Subjiciunt

AUCTOR

MAG. JOHAN. DANIEL DRISSEL

ET

RESPONDENS

NATHANAEL GESTRIN, ^{s™. poum»}

ROSLAGr.

In Audit. Gust. Majori D. XIII. Febr. MDCCLXXIX.

Horis

M. Solitis,

UPSALI^E, Apud Johan. Edman _{Direfl. &}

Reg. Acad. Typogr.

w ; *9 f ^s3

Nec folara ^a Grascis quam plurima, in flnum fui fermonis arceffita, adoptarunt Romani vocabula, fed

certa etiam dicendi _genera concinnioremque vocum ne-

xum, Ut primum enim ad lingvara fuam perpoliendam

animum applicabant, Grtecam, cultiorem utpote, in ex-

emplum fibi propofuerunt & ad ejus habitum, quantum per ucriusque genium ad fe invicem relatum fieri po«

terat, patrii fermonis transformare atque inftituere

font annixi. Hinc fatetur P. Virunius: i) lin-

gvam Latinam effe quåji fimiam lingva Graca, quid enim

audet Latina^ fi Gra ca non julet. Et Puteanus Roma¬

nis ita gratos acceptosque dicit fuifle Grsecos, ut pallium

i Hud Gracanicum in ipfa Latinitatis fe de fermones otnnes ve-

fliverit, cf publica, privata, feria, Indier a, omni a Grace peva&a fuerint. Immo vero ipfae ad eulturam lin-

gvee vernaculse conducentes fcientiae, Grammaticas loquor

& Rhetoricas, perlongo faeis tempore & usque ad Plo-

ti um

Gallum, non nifi Graeco proponebantur fermone, ipfique Livius Andronicus & Ennius> Poétarum vefuftis- fimi, _utraque lingva domi atque foris docuerunt> ut

tefie Svetonio k) femigrasci effent ac nuncuparentur,

uode Ennius apud Festum gloriafur fe pavifle Romanos

Gra?ca lingva /). in quam docendi racionem ita com-

mentatus eil: Sturmius: m) Romani temporibus illis Gracos

do clor

audiebant, _neque plene tum tradita dicendi pracepta

D fue'

j) Proefat ad compend. Gvarini de L. Gizcs neceflinte. k) D®

IHurtr. Grammaticis.

/) Conf. Gkavinje di2log, deLat, l. t») Dia*

log. in partit, orat Ciceronis.

9å ' ) 20 ( C#

fuerunt. Itaque commoditatem Jecnti, ea quaß ex fontihisr?

jMubrioribus adbucy tum bauriebant of mitt nah ant ur a Graco-

rum

fcbölis. Propenüoris autem Roraanoruin in Gvx-

corutu dolores doctrinamque adfedus, haud fcio, an majus quoddacB adferri poflit documenturo, quam de-

cantatum Ulud Cenforis Crassi decretum n) contra Rhe-

toras Latinos, quippe quod non ejus in ipfas, quas

profitebantur, fcientias3 fed ipfos tantum dolores prode-

se

odium & contemtum, -Tatis ex iis conftat, qua? de illo

adfert Cicero o). Extorres fic Latini Rhecores, non

longa incerjecla temporum mora benigniori excepti funt

hofpitio. Vivo enirn, cujus jam nuper roennonem feci-

mus, Crasso Latine docentiuro apertas lunt Ichola?. Et

tandem eo usque increvit cura 6c gratia lingva? ^verna-

cui<e, ut in defvecudinero abiret, cui Romani jam diu

inhteferant, mos Graece omnia interpretanda His vero in fcholis, quamvis liogvam Latinam fuo ipfius habitu

coram fe confpiciendam (ifterent, omnia ad iliarn perpo- liendam infervitura a Gra?cis mutuabantur prtecepta &

Greecos auvtores, tamquam excellens qooddam archety-

pum & exemplar in dicendo & fcribendo imitandos, iufpiciebant. Hinc fa&um dicic Vechnerus/j), ut Romarn

non

folum plurima ad firucluram Gracanicam conjormarint, [ed fuas quoque voeésy quoad vim figmficandi, ad exemplum Grce-

corum

11) Memorat iflud Svetonius lib. de ctnris Rhetcribus. o) Lib«.

III. de Oracore

93 & 94* jp) Hellenolexias lib, IT, c» 2«

A - T

/

corum inflexerint & rationem etiam troporum ab ipfis mutu-

ati fint, ^ne liiere quodcumque in buccam veniret effutimit;

fed eleganti Zf concinno modo pleraqiie cum fapientibus Gra¬

ds ffferrent. Quantum vero iingva Latina hac navata

opera proficiebat, in tantum quoque fimul a vetufta fua

facie esm receffide Sc illius, qua Grteca fuperbiebat, ele-

gantia? & nitoris non nihil obtinuifle fateatur oportet,

qui fcriptores hujus setatis in arte Poetica, Hifiorica nec

non

Oratoria, pro temporum "ratione verfatiflimos, con-

fulnerit, qui (ane numquam tantis eloquentia: laudibus

efflorefcere potuilfent, nifi, qute Graecia tulerat, eruditio-

nis & eloquentia: lumina fibi honori duxident ^mulari,

&

illorum fontibus fuos Sc ingenii Sc judicii hortulos

irrigaflent.

Sic enim horridus ille defluxit numerus Saturnius,

grave virus munditia pepulere.

Quos autetn hac aseate feliciores faciebar progreffus

Latinitas, ftadio & indefelTa: Poétarum induflrite fuam

lingvte vernacnla; conciiiandi facilitatem S>c elegantiam,

praeeipue adfcribendos efle exiftiraaauis. Quod fuo etiam

comprobaf calculo O, Borrichius q): Ante quidem La-

tine locuti Junt, jed non ca cura aut religione, atque adco

fine mufa^ poftea a Poetis cceptum efl mufirum /acerdotiiim

Quam vero iili Gnecis litteris fuerint addi^i, tefbatitur

qux ex Heliade veteri defumferunt Sc in fuarn recepe-

runt civitatem, non modo voces, Ted Sc vocum con-

flruclioöes. Et certe apud iilos tantus Graecarum vocum

D

oc-

q) In AnaJecl. de variis L- Lar. atatibus.

Ü ) M ( II

occurric mimerusfut fi ea?, uftde aceept» fünf, reflitueren^

tur, quam mutila relinqueretur lingva Latina r)?

Quas vero a Gr»cis Romani pro re naca mutua-

bantur voces & pro fuis ufurpabant, vel ut Graecas efFer-

re folebant, vel terminafionem paullulura immutando

fuas lingvaj genio accoramodabant, ut pro wUetv pecere, rgétfeiv trepere, kästtsiv vel kXk7treiv clepere, d(peiv vel ^utttsiv

apere, $d(pstv vel $U7tr&iv dapere, Aéetv Ittere, y.el^ew ^carere, dgndfytv harpagare, 7tv\yeiv patigere, ßoicflfsiv hadizare, Aeysw legere, dTtoXocKrl&iv apola&izare, ttgonlveiv propinare, 7ictrqid-

geiv patrißare. Eadem ratione adjeclivis Gra:corum, ter¬

min atione in Latinam converfa, utebsncur, ut pro yf«- g)tyce graphicus, ßocgtxiyds hafilicus, Sc&Xuggmos thalafjiciis,

<;qctTtooTixos ftratioticus, yotXccKos malacus, yoo^os morus,

firutbeits, 'PccdcV Rhodus.

Ab his Grscorum adje&ivis formabant _quoque ad-

verbia in <? pro «<r exeuntia, ut haßlice, graphtee ^pro ßoi-

giXmms, yqoctpmoos, & qu» funt reliqua,

Sic etiam qu&'dam nomina fubftantiya non nihil va¬

riabel nf, ut Latin» inflexioni fierent accommodata, & pro 7{oTY\(gov poterium, ßxlrov blituvi, fjtvqo&tjxtcv myrothecium, «W-

£o>rov a far ot um, 7riSß/jov pitbecium, $Igkov rifcus, gkv^tos Jcirtus,

coogcMos Jarracum, trapezita dicere folebant.

Plurima vero eorum absque ulla fere mutatione re-

tinebant, Ut éXevSegel, t7tifAY\vice,

xotvoßdrijs, dyj^dv, dgyirs«

xrmv, v.ccTct7tegcirr,s, e7rl%vGts, eyyevyci, GyjcyoryJcc, kuvgIos, TWyrjf dyyßv, zctyrrj, iv$sTY\s.

Pr»-

r) Vechneri Hellen, üb, I»

2»

) 23

Prteteréa effingebant etiaro 1 atini permultss voces, qm*

ex Gra?cis denvabant, ut ab _evrsgce, inteftina, exenterare,

a fj.coqos flultus, morar i, a yusijg venter, gaftrenfis, a

& rijfA<? longe protelare, «ttö tS ^{xivet-v c} dy a ein £ dus, a

fngio, dråpet ar a ywce^v madulfa, a yocvns vätes, mantijei- nari, a yixxes Dörice parvus & rf&>ys7v rodere, miccotrogus,

a tS Åiyvfé fvave, ahligurire, a t£v- xewJuiW digieorum ar- ficulis, condalium, ^a ßiußdSgoc, folea, diabatbriusr ^{a cujcov} ficus, fycoph^nta. Nonnumquaro eriaro a certis cafibus Gra?-

coruro sovas fihi formabant voces, ut a genitivo $ek(pivos' delpbinus> »i, ab aßeexes ab actis

ci, & ab accufativo xua-ulboc

caffida, bzy.isoc tbcmiß a, Infinitam porro verbo-

rum

filvam fubminiÜrant leriptores, tum ligata?, tum fo-

luta? orattonis, _{qua? a} Gnrcis mutuati funr Latini, qucc- que ex di verbrate dia'e^torum Grarcarum & in illis ad»

fveta ysrxßoAr-, d(poiißo3i & bhtxbbécrsi pendent. Quernad»

mod

ermn Aeoles haud ^raro litteras ab initio tollunt,

ita _per aphae^efin & apocopen dicunt Latini lac pro y«- AoWTos, mnlgeo pro ccysAyx, rura pro äqtsqot,, ramus pro eget/mos-, rixor pro re//o ^pro oxeAAooy ruo pro o§86>, z/äz»

f/zrz pro yiydjeloii. Sic etiam ^per antithefin plurima La-

tinorum orta videmus vocabula, ubi Aeoles ^non minus,

quam Jones & Dores fünf imitati, ut jpondeo pro er??sv$osy

tango pro S'yoo, plico pro ttKckoo fz/z^o pro rsyyoo, pango

pro 7rrjyoö, pr//o pro ttuAPoo domo pro clctyctca vel bocyoöy

marmor

pro ydgyugcvj triumphus ^pro rqlciyßos, cvapida ^pro x^ociTtdAvj, palma pro 7roihdyY], zzz pro Ir, z*z?«r pro eWar,

l&txpcvq macbina3 //<?£« pro„ TrAjfyj? ⁷ exagoga pro e^ocyooyijy

D ₃

/

,(iS}a pro aVr??. %fimia ^pro &tu'oc, mäter pro /ujfn/f, m-nlum

pro y.ijhw, cor pro Kijf, pronus pro TTf^V, arntrum pro

Kgo&rtjov, Iis pro d/V, bipes pro dVr&ir, perdo ^pro 7rsgSoo, grun-

nio pro yqvKXl^tj), maneo pro phv. Fadem racione per

apocopen & Syncopen dextra pro degtregae, wr/ pro

piper pro sresrcf/, dicere aroabant^Et ^per epenthefin fuum

formabant alius ab aAAw, navita a \uvty\s. Quum vero

pro öJcV övat/i, v)s ovisj ccicev cevum-, gymiIs fcavusdicerenc

Latini, Aeo!es, qui duas inter vocales digamraa illud*

fuum inférunt, fuiiTe imitatos, admodum efl credlbile. Sic

etiara palato fuo fe accommodaturi Latini, nonnullis Grte-

corum vocibus unam alteram ve pnrfagebant litterära», bt

initium ejus commodius diftu redderetur, ut pro iSr,e

veflis, %G7te%os v ejperus, brevet venter, w, llmv cedere,

& pro fpiritu Gr «corum afpero litterära» f, utpote quae

fibilo fuo illis arridebat, plerumque ufurpare confveve-

rant, ut pro g£7r<i; ferpo^ uyreg /uper, f<j?;y Jedere,

sSos:- fedes. Prccterea perrnultas, quas vel noyas infinu-

ando Htteras, vei veteres abjicicndo, ve! ordinem deni-

que turbando^ ut quae anteriorem occuparunt, in ^rerao-

tioreai quandam toigrent fylJabam, formarunt Latini

voces, ut rapax pro cc^ct^ fortna pFo pofCprj. Non igitur

absque ratione contendit Daumius s)y plerasque lingv«

Latin« radices, qua amifla; pufantur, non minus, quam

qu« manfefunt, Gr«c« eflfe originis. Et Gellius t) haud

infulfe ridet Varronem, qui non nifi invitus Romanarum

di&ionum origines e Graeco arceflivit, quod furem a fur-

vo

i) Diattibe de cauflis amiflarum radicum 1. 1, t) Lib. I. e. ig»

w ) 25 (

to dictum exiftimet, quurn tarnen antiquiori lingva Graecs

(pa,(i fit dictum, quod Grascia ^nunc kåetttyis dicicur. Quas

vero

a Graecis Romani mutuabantur voces pro {ute lin- gvas genio plerumque inflectere folebant, quamvis etiam

baud raro Grscorum declinandi recioercnt rationem.

Quurn autem a Greecis non defumtas, proprio, ut ita di-

cam, aufu effingebant voccs, iHgrum tarnen compofitio-

nis imitati funt forraam, qualia funt multiloquus, ßultilo*

qiiusy falfifoquus,j vsrbivelitatio, multibibay famigerat or

qua?

Gnscis 7i;oXvXcyos, /uoofcXcyce, \pev^oÅbycs, ÅoycfAa%loiy ttcAu-

Troms-, Aoyo7toios audiunt, Ipfuai denique, hnjus astatis fcriptoribus familiärem, b reipicimus conftruendi roodutrr,

invenimus facile, hoc etiam refpeétu, ^m agn am lingvam

inter utramque eiTe affinitatem & vocabuia non in ety-

mologia folum, Red & fyntaxi adeo amice confpirare,,

ut Latinis cum Gracts, cornmunes Sc ferme eaedern vi-

deantur effs regula? fynracticse. Quid, quod fatis etiam frequenter ejusmodi fliio Latino immixtos videcous Grae-

cifmos, qui cum genio lingvae minus convenientes, perpGÜf£s iili, quae Ciceronis artate effiorefcere coepif>

Lstinitati, ^non _{poferant non} videri duriores.

§. 4-

Quod prior ectas baud, ^ut Jam dudum vidimus, in- felici fucceffu tentaverat, Ciceroni qui ejus vixere tem-

poribus, Poetis, Oratonbus & Hifioricis perficere, & ^e fenui, quod omniurn fölet eile tet um, pnncipio ad illud dngvam Latinam evehere contigit faifigium, in quo poft-

mo~

és?®j ^

K t

«0S» > 20 ^ W

modum collocata fuam magnificendam & fplendorem

cjuoquo verfum diffimdit. Quse cnim vel publici juris

faciebant fcripta, vel in foro habebant orationes, maxi-

mo ftudio & indefefla induftria elaborata, amicis recita-

banc & recitata poliebant, donec nihil, nifi quod elegans,

concinnum, grave, copiofum, omnibusque numeris per- fe£tum remaneret. EranlPvero huic pulchre & ornace di-

cendi ftudio, ut teflatur Cicero a): maxima prapofita pra- min, vel adgratiam, vel ad opesy vel ad dignitatem. Quam-

vis autem omnem in eo collccarent operans, ut fermo-

nem patrium, qui fummo elegantla? & nitoris culmini

jarn erat propior, tuerentur, ut adultam virginem caföe,

& a peregrinis non modo vocibus, Ted & vocura con- flructionibus, ita fervarent immunem, ut Romanus pla¬

ne, nec aliunde arceffkus & ciyitate donatus videretur, propioris tamen füre lingvs ^cum Graica cognationis, &

fui ⁱⁿ iraitandis Graecis fludii, baud obfcura reliquerunt veftigia. Tantum enim abfuit, ut Itudium Jingvje Cra¬

cau, ad fafligium poftquam eve£ta effet Latinn, (?ji -jachi-

ram

faceret predi, ut valde exardefceret & eo magis au- geretur, quo laetiorem in modum apud Romanos eni~

teret ctira & gratia litterarum, quas cum folidiori

ejus notitia tam amice conjunftas judicabant peritio-

res, ut ea deftituds ad fecretiora difcipiinarum adyta dif-

ficillimus efTet accefTus. Ut enito Grtecia liberaliflimis

adfluebat ftudiis eruditiflimisque abundabae hominibus,

quorum opera in lucem prodibant praeclariffima ingenio-

rum

0gj ^■ ti a» » I.II. .1 ■«. ,-j-r

a) Lib. I. c. 4, de Qratore»

^ ) 2 7 1 cas3

rum monumenta exquifuis verborum fententiarumque

luminibus diftinda & _exornata, ita accuratiori lingv#, qua

confcripta eran? cognkione, nihil illts utilius etfe _poten¬

tat, qui fedula eorom ledione talem fibi cömparare dis- cupiebant in dicendo copiam & gravieatem, ut aiiquem

inter illos, qui omsti orationc Latina ad excultae ge- nium Graecs propiüs accelUfTe judicarentur, fibi vin-

dicare podent locum. Quam diligenti manu, & quanta

cum

tuiiitate Grseca triverint monumenta Latialis elo-

quentiae ftudiofi, fuo Cicero b) comprobat exemplo:

Mihi) inquif, placuit, eoque fum ufus adolejcens, ut Jummo-

mm

Ovatoriim Gr

s orationes explicarem} quibus leSlis boc affequebar^ ut cum ea, qua legerem Grace Latine redderem,

non

folum optimis verb is ut er er t amen ufitatis, fed et i am

exprimerem qucedam verb ^a imitando, qua nova noflris effent,

dummodo effent idonea, Ut vero lingvae Grascas elegantias

eo

magis fibi redderent familiäres & in fuos verterent ufus, non Graca folum in Latinum, fed Latina etiam

in Graecum transculifle veteres Romanorum Oratores,

auclor eft Fabius c); quo genere exercitationis, ut tefla-

tur Plinius: d) proprietas fplendorque verborum, copia figu-

rarum, vis explicandi, praterea imitatione optimorum fimilia

invenienåi facultas paratur, His legendi fcribendiquo fe-

dulam etiatn Grasce dicendi conjungebant exercitationem,

maximo fibi ului futuraro, quum ad Latine habendas ^o- rationes effent acceffuri. Cicero aetate jam prove&ior

E com-

b) L» ciu c. 34» c) Infi:it» Orftt. 1» X. c, f» ä) Lib» VIII»

spift» 9»

9 ) 28 ( •

commentabatur declamitans, ut ipfe fatert non vere-

tur, e) cum M, Pisone & cum Pompeio, aut cum aliquo

quotidse, mulcum quidem Latine, (ed Grtece tarnen (ae-

pius, quod Gra*ca oratio ejusmodi abundaret ornamen- tis, qure non minimum Latinte conciliatura eflent de*

cus. Q am aucem felici iile rem gereret luccctlu, ex iis

Apollomi conftare potdt ve?bis, quas, audita perele- gami oratione, Grtece a Ci erone habita, in ejus protu- lerit laudes. f) Hujus veiligia piurimi deinde fuerunt lecuti, qui adeo dibgentem G ra? jo rum lingva? impende-

runt operam, ut earn penitus cognoverint. Et tandem ita exarfit (iudium & aroor iingvae hujus, ut fiimma? in republica digoitatis lyiominibus ipitsque etiam IrnperaiO-

ribus, ^ne lui jaåuram faceret pretii, fueric cordi. Cre-

far Augustus, cujus in rem licterariam merita eruditus orbis tantopere pnedicavit, lege propofjta jubebat Roma¬

nos Grarco, Grtecos Romano habicu &: lermone uti. g)

Eadem diligentia Graica Rudia fecutus efl Claudius Im¬

perator, quippe qui, ut tedatur Svetonjus b), amo-

rem praeftantiamque lingvrs omni occafione proficebatur,

pro tribunali ^{non raro} Homericis loquebatur verfibus,

& Graecas concinnabat hiftorias, Quum autem lingva

Grasca tanta cura commendsreeur, ut fi omnis doctrinrs eloquentiseque gloria, certiffima hoc tempore via, ad ho¬

noris rnunerumque faft gla adfcendendi, fme illius peritia

obtineri non poilet, quam plurimL Quiritium, generofe

laudis e) In Bruto

90. f) ^Plutarch. in vita Cjceronis. g) Vide

Sviton, vita Aug,

98* Hem vita Claudii c»-42,

^ ; 29 ^ %§

laudis indole exfufcitati, illuftriora, qua in Grascia es- fent erudidonis domicilia vifitandi miro incenfi lunt de- fiderio, ut nön (olum coeptam in (ciendis Rudiorum te- lam felicius prolequerentur Sc abfolverent, (ed ut lingvam

etiam Graecam ejusque caftitatera majeftatemque perfpi-

cerent addikerentque. Et licet jam tum perbcne calle-

rent hane eruditis non modo omnibus, (ed plerisque

etiam majoris dignitatis hominibus familiärem lingvam,

nihil tarnen magis curse habuerunt, quam ut primum peregrinationis tempus augendae, quam pridem haufe-

rant, cognitioni impenderent. Ea inter Gra*ciae erudido¬

nis delubra, qua; Romani frequendus adierunt, primo

loco nominanda videtur urbs Athenarum, qua:, ut ar- tium liberalium omnisque erudidonis laude

Tantum tet er

int

caput extulit urbes, Quantum lenta folent inter v ib ur na enprejji\

ita complures Romanorum ad fe, non tam ånvitavit.,

quam allexit. Nulla erat ars, qute laute heic non efflo- refceret, Hißorlcorum & Poetarum, _quorum egregia fcripta & melliflua carmina non utilitatem folum, (ed obleRamentum etiam fecum ferebant, frequens heic ad-

erat cohors. Regnabant heic Philofophi, Sc ars illa Ora-

toria

heic adfcenderat eulminis Sc id adquifiverat ro¬

boris, ut cetera: urbes fatis habuerint Felicia hasq Attico-

rum exempla quadam tenus imitari pofTe. Prteter hane, pcrcommodam adeo Mufarum fedem, alias etiam", ut uberiorem eruditionis fupelleclilem colligerent, ^pereg i-

nando (alutarunt Romani, quarum nominaOe fufFi iet Rhodum, infulam illam in Afia clariflimam, Apollonam

E 2 Epi-;

O ) ³⁰ ( Q

Epiri, Tarfum, Cnidum, Smirnam, Miletum & Ephe-

fum i). Eorum autem, qui haec Mufarum delubra falu-

tarunt & curiofis fuis itincribus exquifitam deliciarum,

quas fuis Gr&cia propinabat hofpitibus anhelarunt Cogni¬

tionen)

ut noftra maxi nie dignum memoria, primum

adferam Ciceronem, qui praeciariffimis ingenii dotibus

ornatus, licet ab ineonte aetate omne fuse vitae tempus

naeditationi, fcriptioni & declamatiombus tanto cum fucceffu impenderit, ^{ut omnes} eruditionis partes jara pridem fibi notas habere judicaretur, illas falutandi re-

giones exflimulatus fuit cupidifate, unde tamquam uber-

rima e fcaturigine, in ceteras terras eruditionis eraana- verint rivuli. Ubi Åthenis pracipue maxima cum dili¬

gentia, quorum illa abundabat, Oratorum fruebatur confvetudine, donec omnes illorum (ermorsis lepores omniaque dicendi artificia, adeo fibi familiaria ac per-

nota reddiderif, ut eadem Latine di&urus in fuos ver- tere poflet ufus. Qua fua fedulitate id efFecit, ut doclus

ferroones utriusque lingva?, non modo omnis Rornante eloquentia? jure optimo haberetur parens dc princeps,

fed ipfos etiam Gratcos in fui traduceret admirationero.

Quemadmodum vero ipfe tantos peregrinationis fru&us perfentiebat, non filium modo ad infignes illas Athenas

mifit, data hortatione: ut I.atina cum Graecis conjun-

gat, ut par fit in utriusque orationis facultate, fed omni-

bus etiam & fingul is fuorum amicorum auåor fuit Sc

fvafor, ut in Graeciara properent Sc ^a fontibus potius

hau-

?) Conf» Kiiegk diatrib, de peregr» Rom, litteiv

^

( cf%

J D1 _«0S»

haurianf, quam rivulos confeSentur k), Hujus confiliurö fecuti fuerunt Torquatus, Phavorinus, Marcellus, <5r V omnes fere, quibus cordi erat fcientiarum lingvsque*

cultura vernacula^ Ad ipfos vero Romanorum princi-

i

pes quod attinet, erudidonis fama maxime confpicuas'

Grxzlx urbes, quoeies per alias euras reipublic« gra- viores integrum fuit, libentiflime inviferunt. Ita Rhö- durn fecefiit Pcmpejus & Cjssar, Athenas Antonius, ut grato ftudiorum, pofl derer a ta Bellonas ttedia, frueren-

tur otio. His autem peregrinationibus fa&um eft, ut innu-

mera fere

Gr«co in Romanorum fermonem i nom i

grarent vocabula, fimul enim ^cum fcientiis & artibus

quas per crebriora haec irinera in 'patriam fuam trans- ferebant Romarn", rransferebantur etiam, _quae illis ^pro- pria erant verba, _magnat» lingvas efFe£tura partem.

Praeterea fieri

potuit, quin permultac etiam alias Graeci fermonis _voces, cui peregrinando Romani adfve-

verant, (fponre & ipfis quafi non advertentibus, patrio

eorum le infinuarent lermoni, _atque id eo toagis, quod

inter praecipuos peregrinationis fru&us haberetur ^accura-

tior lingvac cognitio, cujus ope & principia & _progres-

lus erudirionis eflent hanrienda. Neque folurn in Gras- cia, fed ipfa etiam inter Rom« pomoeria commoda Ro¬

manis foppetebat occafio Grascorum fruendi confvetudi-

I ne, quippe quos, hello jam luperata Graecia, Romarn vocabant, non littcraria folum otia, fed fua etiam _neg¬

otia. Erat hoc tempore Roma commune eruditorüro

E 3 recepta-

I- . . - - . _r _|t|-.- ..„MW! Ii IIIri 1I'- ' -T""

ä) Acad, Qtijcft» Lib, I»

a»

1

® ) II' -32(

recepfaculum, quos benignifH.no excipicbat hofpicio Sc

adeo fovebat, ut jus etiam civitatis, fingulare fui favo-

ris fignum, illis, vel non petentibus, ultro ofFerret. Mine

Romäm confhieb t maxima Gracorum copia, qui ut onenis poütioris litteraturs, Philofophia?, Peefeos nec

non Oratoriae ards prseeptis eranc iof!ru6l:fiirni

ita

eorum diligentiffime fruebantur Romani inftkutione. Bis

vero cum Grscis, non in Gratcia lolurn, led ipfa etiam

in pafria publice privatimqne inftltutis litterarum com- rnereiis, nec fieri potuit, quin lingva Latina novis con-

tinuisque Grscarum vocum phrafiumque accefHonibtis

ditaretur, quarum numérum multum _porro auxit 1 tim¬

ma

qua lingva Grsca hoc etiam tempore, quum fafli- giura attigerat Latina ab eruditis affeaabatur, cura &

iumma, quam cura illius peritia conjun&am judicabant,

utilitas & voluptas. Adeo enim permukis eorum arri- debat, ut non modo in Grscis legendis, ^quam Latinis

operam mallent confumere, fed fua etiam feripta Grsco interdum concinnarent fermone. Sic Hiflorias Grsce

feripferunt Albinus & Lucullus, conlulatum Cicero.

Nec tarnen eruditis propria manlit eorum vernacula,

eodem enim apud Romanos

ac apud nos Gallicus 1er-

mo, ufu invalelcebat lingva Grsca, rauliebrem non mi¬

nus, quam virilem ornatura lexum. Nam ^omnes fere

nobiliori ftemmate oriundac lingvam, quam cum la£te

materno hauferant, penitus rejecerunt, Grscam in ejus locum adoptantes. Unde Juvenalis a

Hoc

J) Libr. II, fatyr, 6,

« ) 33 ( ' «

Hoc fcrmone _pavent, hoc irnm, gauåia,

AW cunEld effundunt animi Jecreta;•

Neque ulla ^enrum fe put ahnt

Formojam, mfi qua de 1 ujca Crcecula faSia efi.

De Sulmonenji ^mera Cecropis.

Quantum vero ejusmodi fcevopavlcc ad peregrina fer-

moni immifcenda _vocabula & genium ejus irnmutandum faciafj neminem _ignorare credimus.. Quod autem lingva LarinaGr«ca? genium adeo indueric, ut iliius non vocabula

folum, Ted & vocabulorum fignificationes infle&endi tno-

dum, figuras, _tropos, idiotismos, condruäionem & _p«ne omnia adleifceret, indeftflo Romanorum icriptorum ftu- dio, pretiofos Hellados thefauros fcrurandi&imitandi, prse-

cipue eft adfcribendum.- Quetnadmodum enim Cicero,

.quem omnium infiar Oratorum adferarr;, Demosthenem Tibi propofgit exemplar dicendi fcribendique, ita ex Homero, Hesiodo, Tkeocrito, _{Euripide, Menandro & plndaro,}

non

minori cum diligentia multa paffim in fua poemata transculerunt Terfntfus, Virgilius & Horatius, quam 'J _hucydidi Polybiuqüe familiäres veneres fuas fubinde fe- cerinr Sallustius Sc Livius. Quac ^vero apud fcriptores

feltciflimi hujus Latinitatis «vi comparent locutiones, per erebriorem irnitationem a Gr«cis deprorotae, qu«dam mi¬

nus, qu«dam magis ab analogia lingva Latin« recedere videntur. Adauxerunt _{enim earum}

regularum ^nume-

rum, qu« Grarc« ^cum Latina funt _communes & ferme

e«dem, _etiam maximam fyntaxeos efbcienres _parfem, permulcis ejusmodi, qua utriusque lingvas genio non «que

ac-

S82 ^

f é$o

■tae5 ) 34 V ?JLV

aeconiiiKJdari poffunt, Fed Graecis proprio, idiotism! Gne- ci, vel Grscismi iint ouncupac®. In bis a ute na all® ica funt comparat®, ut Folut® orationis, parcius ulurpat®,

non officiant deganfi®, aliae non nifi io ligato Fermone gratiana habeant & eraphafm:» Quarum, Fi vel exiguam

partera enumerandam luFciperemus in molem propoFie®

brcvitati con t radarn excreFceret _opus. Eo vero iuben-

dus hoc Fuperfédemus negotio, quod aliis jam pridem

fuerk cur® Poetls Latinis familiäres .eKKqvoheleis obfervare.

Sufficiec nobis

pluribus Fe !i ge re paircos, Fotat® oratio¬

nis Fcriptoribiis ^non infrequences Gr®cismos, un de exitli-

mancli copia detur quantopere illis etiaro placuerint Gr®-

corum lepores. Adje&ivum apud Grtecos non Femper

in genere convenk cum Fno Fubftantivo, led in neutro

polkum Fubftantivo vel maFculino vel fcminino additur.

Sic Aelianus: åro7iov _{yvvy (piKovoris} Cicero: Omnium re-

rum mors

ed extremum. Commune animcmtium omnium con-

junBionis appetitus. Huic non diffimili Gr®cismo addit

quoque Cicero adje&ivum pluraie neutrum, duobus vel pluribus Fnbftantivis: ut operam, ftudium, confiilium, rem, fidem meam fibi ad omnes res parat a putent. Et Livius:

Labor voluptasque diffimillima natura. Subftantiva faeulta-

tem fignificancia infinicivo jungunt Gr®ci & illos ®mu- lati Ladni. K»i§os 7rc$(ro6i. Cicero: Tempus ejjet jam de

ordine argumentorum dicere. Adjeåiva copi®, inopi®, di- gnifads, cur®, fludii, negligentia & diverFitatis genki-

vum caFum poft Fe habent Graeca confvetudine. Hesio*

dus: IIMVj pév ydq ycclx mwv, - Cui loqüendi modo in-

dulgee

O ) 35 ( £

dulget non raro Cicero: appetentes gloria atqne av i di lau--

dis fuiftis. Alienum eft ejus dignitatis. Cur ^a cf cogiiatio dignifßma virtatix. Et Livrus: _{Confujus o3} incertns animi.

Rudis artium. Adje&iva in neutro & Angularis & plura¬

lis numeri ufurpantur adverbialuer apud Graecos. Cicero:

Sam cetera pater familias prudens & ^attentus. Livius:

Proximum vegnum cetera egregium. Bo&aihelct rcc y.h äXKcc ccycc§Y\. Verbis neutris accufativum cognstae fignifica-

tionis adjicere folent Grxci & illos imifati Latini. 'Oy.vveiv

cgxov, upyeiv cify/iv, igctv eqoora. ynrare jusjurandern. Servire fervitutem. Verbis copire, inopia?, participandi, confequen-

di, oblivionis, memoria? & -afFe&uum genitivum adjice¬

re folent G rxc'. Math, 22. e7rXric&?i b ydfxosrZv ccvciKeifjiévwv. Iso-

crates. koivoovoo ryjc hotvolccs <78. DemOSTHENES. iXccfJLftoiveSi cti

fueyd Xv\s i%8a!<xc, Hesiodus. K al vv oIkvjc e77ctK8e ßiyjc hti\j-

Seo 7Tccg7rccv. Plutarchus. (pScvoj ^{aot T8} Sccvtxt8. Quod La¬

tinos etiam haud raro feciHTe deprehendimus. Cicero:

Completus mercatorum carcer eft. Audieram refevtam ejje

Graciam [celeftiffimorum homimim. Livius, ptientem me vir-

tutis tua deferuifti. Lev arun t antmum religionis. Urbis po- tiri. Oblivijci injuriarum. Recordari biijus rei. Livius :

Ingemiftere conditmiis fua. Quibusdaro verbis adhaeret

quoque tertios cafus Grreca imitatione. Ex. gr. etpogjxob.v

riv/.

'E7reScci

rsQ7t\'dis. n?\870) ocqerrj rgy xvfts omftei. ClCE-

ro: Mirus furor invajerat non folum improbis, fed etiam bis, qui boni babentur. Cetera, qua comitantur buic vita. Qu u ra Latini gerundio utuntur, ubi participium in dus cum fuo-

fubftantiyo _{in genere, nurcero} & cafu conveniens adhi*

F bea>-

kS ) k w

bendum eflet, banc Grcecorum loquendi formularrT y

KTcov

uol e7ii~c/\?jv. (pcßqri-ov ^roif jfolvcce «emulari videntur.

Cicero: ifios, qui avium cantum iutclligunt, magisque ex

a

Inno jecore quam fuo fapiunt, audiendum, quam aufcultan-

dum cenfeo. Sed notandum _put avi libidiuem. lt eran dum

eadem ifla mihi. His, quse attuiimus, qubminus in prü¬

fend alia fubjiciamus exempla, utriusque lingual non to-

lum in conftruendi rnodis, (ed & Figuris, Pieonafmis, Enallagi?, Ellipfibus & Tropis convenientiam de

monftracura, funr, qua? impediant, rationes,

eoque manum de tabula.