To pros kentra laktizein (Actor, IX 5. XXVI. 14) explanatum dissertatione philologica; quam ... Senatu Phil. Reg. Acad. Upsal. sub præsidio ... Johannis J. Amnell ... in acroat. Gustav. XVI Nov. MDCCLIV, pro gradu, publico examini subjicit ... Johannes G

U P O X K E N T P A

A A K T 1Z E I N »

(ACTOR. IX 5. XXVI. 14.)

1

C O N S E N T . ÂMPL1SS SENATU iPHIL,

REG.

A C AD. UPSAL.

S

P R Æ S I D I O

V IR I A M P L IS S IM I A C C E L E B E R R IM I,

M ag.

JOHANNIS J.

A M N E L L ,

GR. LIT. PROFESS. R E G .

OR DIN.

IN A C R O A T . GUSTAV. XVI NOV. MDCCLIV,

F R O G R A D V ,

PUBLICO EXAMINI SUBJICIT

R F G

1

J O H A N N E S

G E Z E L I U S ,

N E R I

A U L U S , ce/uotçrco\£v TTçôoTCS,

ôrfço-Tt'ÇCV UV ßXa,(j(pYIIJ.CS , iïlûOKTYJS’ , y^f v ß ^ Y js , (Gal. i. 13. i Tim. I. i j , 15.) Divina intercedentegra­ tia converfus, abiit in ay,euer 1/cAc- •yîjr, (i.e. exÅexrcv ,) rev ßc&vrocvcii

TC CVSf/Ct TCU Kü^/cu €VM

7

r. A. A<fh IX. 1 f. Licet vero no- ftri non fit tnOituti, vitam Pauli, ejusve converfi hifto- riam , tradere; juvabit tamen in praeiens horum quædara deJibafle , necelTariam argumento nofiro lucem fenera­ tu ra : idqne n a ta tio n e m LU C Æ A<îh VIÎI. & IX. cum Paulina Cap. XXiI & XXVI, qua fieri poflit, brevitate conferendo.

§. II

XÀTÀOS, (o y & TlccvXv?, A (ft. X III. 9. puta bino-

fniriis; quemadmodum iüa artate non infvetum fuit Ju-

dmis, Hebraicum alterum , altarum Romanum aut certe Graecum ufvrpare non en:l a LUCA nol is exhibetur

«vJmwv TYj rev STtÇcivev9 A<& VIII. i.

vos Try ««cAjfOvW, V. 3. lyiTtvkm ccnti?.?,s nofi Çcvcv hs'rcvs 1 [xccBvjtccs rcZ Kv^tcv , C. IX. i. Quin & iple, fuopte tefti-

lruonio, deprehenditur v.otty vTreçficXrjv Smvmv ygj mc^ccv

'Try tKY.XY\(rkcv , Gal. 1,13. ÇvXctvJÇuv , ((pvXccY.ociSKUToocXelœvf) xjM otçoov tovs 7nçévcVTccs' ocvcuçu/xhwv Te ctvrœvy KocTevéyy,cce ipîjÇcv, e. qui contra eos tu lit calculum, f. ipfos fuo

(damnavit fuffragio ; koctoc^vÇ^xs, uti loquuntur eodem

fenfu D IOG. LA E R T IU S L. II. G XIII. & ARRIA-

N U S Expedit. L. I. C X.) 7reçKTvZs Te e/u/xocivcfuevcs do-

TOÎS , K. r. Å. Adi. XXII, 19. XXVI. io, fq. Nequeid do-

mi folum , f. intra Judææ limites, (inprimis Hierofoly-

m is, ctr. C. VIII. 1. cum C XXVI. 10.) fed & foris,<L>* Y.OCV SOOS K) fIS rocs e£m

7

quitur C ivitates, in quas, relidta Judaea, dlfperfirecei- ferant Chriftianl; qui vero ne fie quidein a gravi perfe- quutione fadli funt immunes. Adeo notter ipfe fecum de­

creverat adver/ari Cbriflo ejusque doftrina ; /. partiunt fuarum eße d u xera t, opponere fele ji'dei ac religioni Cbri- ftiance. Neque enim aliud important ifihæe iptius de fe

verba C. XXVI. fq. Ic.yu fxh ovv e^o^oc ipocvTw 7tçcs t 9

<S\ GfÀOC IrjITOV ÏÏsÏV 9TCÀÀ« tVCCVTlOC

7

0

0

7

Atque lie etjsm in eo nunc erat Paulus, publica munitus

aubi or itate ac venia Pontificis & Synedrii Hierofolymita-

n i , ut adiret Damajcum , (AccfjiuaYovt rf\v Aoc/jloctyyivoöv tto- A*v, II Cor. XI. $2.) eamque principem urbem Syriæ, Judæis copte rminee j Chriflianos, qui illic erant, in vin­

ca In cotijettos, Hiero/olymam du&urus ad fuppliciumi

Quippe ciiTrrecfjievos (vgf

3

7

7

fefiores paffim 7r^aßvre^a vocantur, ) in^oXccs ( liierm

commendati tins') hs /Sccpocovov 7,tçcs tocs ouvocywycts, (tt^cV reos cc&ACpcvs, populares Judaeos, qui, Judaica pro-

fifentes facra , [choicis illas f.Jynaqogas frequentabant.)fi­ v e , uti loc, parali. dicitur, tfy noeçoi toov dçxteçwv ffcoo-

ciuv Ax ß o o v y . vj Troçevcjuevoç / u s t e^cvrrlocç v & j I 71 t rçc7rt]ç r r , i '

7ruçct tûüv (quos quidem pontifices, fecus atque initio lege Divina conltttutum e r a t , fequiori ævoplures fimul fuifTe,, ex hifloria Evangellca confiât:) c w s , èocv

Tivocs (fhe

7

cendi viam modum que fed a rentur,) oiv^us re x&j yvvoüxus^ hïïsjjièvcvs ccyc&yrj i k leçcuaccÀïjfA: (iûbaudi èic xçlfjtoc , rj Ivcc T4fta)çr$iïai. ) Cfr.. A d . IX. t , fq. cum

C.

§

ni:

Paulùm vero comitesque », quando jam prope Da-- mafcum erant» medio dier circumfulgens decœlo repen­ tina lux ,Jiumi proft ra v i t. T u m vero ipfé audivit v o ­ cem ,, eamque 'Ttj Eßgcctöt AaAéxraprolatam rZacuÅ,, Z«— cùÀ, , ri /uf-iïidixëïs; ubi & proprii nominis repetitio, &:

EçooTrjcrtç, plena efb ponderis, arguitque adfedum ex p ro ­

brantis ac reprehendentis. Quum autem adloquentenv viciflim rogaret Sau Ius : rls. ei, Kufte j (quo quidem titulo » compellat eüm, qui nondum ftbi notus erat j;i lq jm e re non infüeto: cfr.Jöh. XX. 14; ij\)refponfum tulit:Eypoêîfxi 1 rjccvçy,

tv ev buxeis. Ubipronomina per/on. emphafin habent j ac fi i

dixiffer:;Ipfum perfequeris Chriftum SeccvS^wcv, eo quod

Chriftianos perfequeris. rls si, 0 rcV I>i<rcw> T i>

te Iicmuncio qualem & quantumadgrederis adverfarium!! ut qui non modo mortalium faluti, fed & Dei immorta- Ils poteiitise gratiaeque immenfse adverferis. Siccine, Deum : oppugnando inexpugnabilem,, ipfe tibi mala arceflis? (cftv Jbb XV. 25, fq.) Id quod etiam ulterius involvunt verba' Chrifti 7tccçcifjïi0ü(ïri, qi/æ-immediate fequuntur : :ExAqçcv .<rc*; ffc. f=r/ vel fcocr, quod verbum in gnomis ut pluri; uin

ékïemei,)

7

W !i res e r i t ,. a dverfiim (lim u lo s c a lc itr a r e , f. calcibus fe­ rire flimulum.. cfr. Adi. IX. 3; fq. cum XXII. 6, fq. &- XXVL 13, fq.; Mittimus:: c e t e r a quæ ad hiftortam flau—

Hi , mox Damafcum'ingrefli, ibidemque, poft falutarenr llotionem , Chriftum palam profeffi,,fpeäant: quæ vero> lib cc..A & or..enarrata vide.

f IV.

Hunc efie, quem fiximus,- adagii a Chrifto ufur-- jpati fcopum, ut apertius eonftetr paucis difpiciemus, quid

Itft to' KMTÇOV.1- Quippe heic, uti Temper alias, nifi quis o -

iriginariarn propriamque vocum vim probe noverit', figu- irata Chrifti verba hautquaquam fatis intelliger. E rat' «autem KE,NTPON inftrumentum quoddam rufticum, quo jjpn ienta adgrefium incitabantur; & illud quidem abipfare, ,

' videl. CC7I0 rov Ke*re7v, ( Homero etiam yJvreiv,) f. a pungendo &

j ftimultindo, denominatum cfr. Celeberr. JO. SCHEFFERUS

iin eximioopere de Re Vebitul. Veter. L. I. Cap. XIV. &'■ ISTAM- BOCHART. Hieroz. L. II. C. XVIIL Licet v e - iroetiam ad alia jumenta Impellenda adhibitum fuerit anti-- «quitus xevryrrtcv hocce inftrumentum; quod & infra pluri-- lbus oftendctur: fit tamcn a pleriique, in defcriptione rov

wévTçov, folorum inprimisboum mentio, eo quodjpræ cete-

iris animantibus boves ad agriculturam fint adhibiti. Hinc <Græcorum veterum fcr;pta georgica paffim laudant ßcvv

tàçcTyjçot y itemque ß os x&j u/xx^xv. v. HESIODI E. H. .4 0 ;. 4j4'rfq. & 4 5 0 , fq. &c. Id veroGræcis commune- ffuit curn Hebraeis ceterisque orientalibus populis, ipfo ÎSALOMOXE tefte, Prov. XIV. 4 Quod autem ad for-; imam too ksvtçov adtinet, quam ex antiquo lapide ad por-- tta n Nomentanam, (ubi cernitur effigies decurrentis cii-

j uspiam in circo cum quadrigis, ) delinearam nobii exhi- ibet PHIL. RUBENFJS Lib. I. Eleét. Cap. XXX; tum ex- Ihoc remotioris antiquitatis monumento, tum ex veterum'

tfçriptorum teftimoniis, Colligim us , yJvrçcv p ertica m fuifte

tf. bacillum ligneum , cum a c u ta cufpide, eaque ut plurimum'

tfocet laud. SCHEFFERUS, 1. c. Romanis dicebatur (limu­

lus y forte quali fhgm m us, ccttotcv qlfav, quod æquivalet reu xevreiv unde siy/xr\ cfr. MA T T H . MARTINII Lex. Phi-

lol. tit. ßimulus. Quum vero Simularentur hunc in m o­ dum immorigera jumenta, refugiebant compunctionem,

ac fæpius præ dolore jaCtabant calces. Ubi fie ei, qui

admoverat Simulum, fefe opponebant recalcitrando,

non modo fruSrafuit ille nifus, fed & faCtum, ut, infi­ xo ra MVTrifxxTt) gravius laederentur; tantum abeS, ut ef­ fugerent, Simulum, aut Simulanti nocerent. Idcirco r§

7rçcs KtvTçoc ActxTiÇew, quod proprie boum eS aliorum ve tMKTtfMuy v7To£vyiœv t ad hominem translatum, prover­

biali forma defignarc ccepit vanum refiftentis impetum Vimque irritam , quce , cum nihil profit, obeS infuper.

Audiamus DES1D. ERASM UM, optimum interpretem

no S rx 7 ra^/^;W , quam quidem inter adagia, inanem fi- gnificantia operam, opportune collocat, Chii. i. Cent. III. XL VI. Contra (limulum, inquit, calcem j aci are, e flfru ß ra

repugnare i i s , quos vincere nequeas, aut eos provocare, qui lac effit i noceant ; aut recalcitrare f a t i s , & incommo­ dum, quod evitare non queas, impatienter ferendo , non Jolum non effugere, verum etiam conduplicare. Cfc. Ad-

defis ejusd. adnot. in ACI. IX. 5. itemque ISID. C L A ­

RIUM ad 1 c. Critic. Sacr. Tomo VII. Neque diflonat

paraphrafis H. STEPHANI in 7totpoi[xioôies illud Servato­

ris ad Paulum adloquium : aoi7tços y.évrçoc

Kocv.rl-£«v. Eß tibi malo tua contra ßimulantem contumacia, tfc . Denique & FRANCISC. VATABLUS in erit. S. hunc locum ita exponit : calamitofum erit tibi /. damno [um , fti-

mulanti te reßßere. Quod fi vanum, immo noxium eft,

reluCtari potentioribus; quam inani, quaefo, molimine, quantoque cum malo fuo mortalis quisquam Deo repugna­ bit ? Itaque ChriSi ad Paulum verba idem propemodum lijbi volurçt, quod in fynedrio dixit præceptor iUe Pauli,

-G A M A L IEL , AA. V. ip. E; «c -Gecv içtv (r\ ßcvXrj uvTYf, mJj t o u ç y o v T c v r o , ) c v à u v c c c à e v .u T c c X v a c a c iv T C t y . r 7r c T e

©EO-MAXOl (SeofuocxovvTeï, A d. XXIII.p. & II Maccab. VIL I p . ) é v f i e S r i T e ,

§. V.

Si prædpuum ndagil requifitum erit, ut fit

^.tj/uhcv & oie vulgi celebratum, nemo facile r a via s ktv- 'tçcc ÀccKTi&v inter parce mias locum denegabit? ut-

p o te quod Hebræis , Græcis ac Romanis familiare ad­

m odum exftiterit. Nec vero eft, quod adfentia-

■nur H U G . G R O T I O , in Crit. S. ad A d . XXVI. 14. adfirm anti, ad jfudaos a Græcis devenijjc proverbium tllud

de b is , qui res fibi male C'’IJuras moliuntur. Quid enim vetat, quo minus proverbialem formam, pluribus commu-* nem linguis, a lingua matre traxerint ceterae, queecom­

pluribus etiam aliis v.cmapcls mutuam cognationem & ori­ ginis confortium produnt? Inprimisquia n eq u eHebræis ignotum fuit inftrumentum illud, y.hrçcv nomine fignatum a Græcis, quod rnetaphorxe parcembli dedit anlam. j n o n o n folum fren u m , fed & aliquando (limulum notare, con­ fini a*BOCH A R TU S Hieroz.V I. L. II C XVII. Neque a liu d eft "IDVd arad, y ç b doceri /. dijeere, quafi A<Wn-

xcv rty qu(xi eo bos edoceatur ac commonefiat. Sic di­

c itu r inftrumentum, nuo Samgar, Iliaêlitarum vindex,

D C Phiiiftæorum percudit Jud. IIT. 31. u baeulum.quo

boves lhm idantur, reddit C A S T A i IO? TREM ELLIUS

v e r o etiam, JU N IU S ■& SCHMIOH S famulum bovis.

B,

ra m u s, Graecos interpretes u^ctçctsg^oc twv /3g£v, & hos

iequutum inteyj^A^ulgatun voverem reddidftïe. Ad

hæc ftirm ^ d É j^ ^H k i i Sam. XIII. 21. ubi lin ëhtæ , fa­

bror oria laboiantes, Ehiüftæos

adiis-fe d i c u Ä n r p ^ n D'Yn*? h. e. interprete SC U JdIP'O

dieum Æ udum ftimulvrn i SV. ra r uddeme voro flubbote#

five, ut in mchus mutavit Reverendiff.JOH.GEZEUUS^

.a tt ra tta udden fa oxeftaken. Et eo quidem differ»« ’ID^D & pVT> quod hoc proprie defignet aculeum, illud'

x e x o ,fttm uli contum, cui fei reus ille aculeus fit'inditus,,

obfervat laud. B O C H A R T Ü S Hieroz. P. 1. L -1I. Cap.

;XXXIX. ubi docet etiarr,, vocis {311 originem, Htbræis

ig.o ram ,c'eberi A r a b ic o o j ô dar ah fly acutum efleiblec vero impropriam , quam diximus, reealcttrandi notionem He- bræis infuetam arguit locus de filiis Eli, Detimtk fa c r a , *magno cum malo fuo, contemnentibus , i Sam. 11. 29. fq. Et t o 7rçc£ yJvrçct ÅoiKTi&iv quid aliud d t , quam quod ab

iHebraHs proverbiali forma didtum indicat GROT IUS ad

Adi. XXVI. 3&P 6273 recalcitrare in excidium /. exi­

tium» Quorfum facit etiam, quod adlcgavrt LUDOV. CAPPELLUS ad Adi. IX. j. praeceptum R. JONAH

:P*HD'3 EJftn neque calcitres contra corregiones. Immo

v e r a , ad Saulum Hebraeum, Hebrtca fonuiffe verba Chri- ïli > Græce dein àb Apoflolo reddita, is ipfe teftis efl

ùvTwoos Adi. XXVI. .14. unde reoepto Judaeorum lo­ quendi mori confentaneam fuiffe allegoriam paroemialem, ide qua loquimur, non ell quod dubitemus.

§. V I

<jRÆCIS vel maxime fuit in ufu • ad varia exci­

ta n d a jumenta, ro y . h r ç c v » Ita HOM ERO IA/aJl _E.me­

morantur 7tt7ro i. K f v r ç w e K e Tr, poetico epitheto, qf. y J v -

t ç o i s m c v r e s rj 71s & c n w o i , ftim ulis cedentes aut objequen- tes. Quare POLLUX L. X. C. XII. tribuit Y\\lOypiS KtV- rçct, i. e. utSVIDAM admittamus interpretem , t c c rZv ImTtOiV 7TÅrjy.Tça.j rj cis 7rA^rrcucn revt M7rcvs» In bobus au­

tem ad arandum impellendis fo lle m r^ g te rå n is fuiffe bæc arma apud Græcos, non ell, quod ‘JMjj^^Bfcifirinemus, liquidem id fatis, o p in o r, a r g u u n t n o t ^ m ï r e k*dlatio- ne r o c t s ß c v y .e v r q c c h & j c î ß c v x e v T c t t» Illud potius rmÄernus,

Interpretes hauLraro .roMèvTçor cum aliis [quibusasn in-

ftru-ftrumentis in unum committere ; quomodo vetus Sebo-

liafles ad HOiMERI I.e. r.evTçrjveyèocs '{wove expon't r e v s : rds: y.&tçois , c êsi yoiÇijrtxevrçcv/xevcvç. Confervtit EU- S 1 A T H lU S a d 1A. \Js.cu ixIvtçgvh#/ //«V^apud Homerum

avvoüvvjAcc videntur. At fie ramen hi utrim que vocabu­

lum non acceperunt aliter, ac de (limulo, qualem fupra

defcripfimus Ita enim 1 c. E U S T A T H IU S , fehv, inquit,

O T l v.vçlûos- y . h r ç c v , ( f t U Ç o i TO K S V T siv , ) TO f V * A c K fr j

TCCV-rcv 7rccç Ofxrjça* itévrçov fxccçij*. àc rev çlfav yctç iljroi Kevréïv, »7 fjcccqt£. Etiamfi vero fie fxctçryt, vi hujus hvfxa, (quod non immerito forte dubturn vi­ deri poftit,) propria competeret notio inftrumenti pun­

gentis , perinde atque ra> nèvr^y id tarnen certum eft, alio potius fignificatu Græcis feriptoribus frequentati rf,v

fjLcc^iyoc. Vide!» & v.hrçcv & fxctsijr erat quoddam tiX w tçov,

f. ferientis inftrumentum: quare SVIDAS, uti t o yàv-

tçcv loco fuperius addutfto, ita & rv\v fxccçiyct defcribit, ål vjff rov 'ht7tov TFÅnrrofjiev, Sed HtvTgcv pungendo feriebat 1

acuminatae cufpidis ope; /xdsi^non item, quin verberan­

do potius aut caedendo: flagrum Romani dicunt.

KA-AATPOI7A itidem cum rZ xevr^u commifcuere nonnulli.

Et, judice quidem H. G R O TJÖ ad A R A T U M , prior illa vox Græcis aliquando notavit (limulum. Ita enim Bcarets y.ocÀocvço7toc (peçuv, quem commemorat A R A T U S hujusque Seboliußes, a M A N IL IO , poeta Romano, ex­ po nitur, qui

Stimulo junctis in fla t, de more, juvencis.

Sed v ero , uti non femper curæ eft fido interpreti

Verbum

verbo

fuper libertate ufum, aliud armorum g^nus pro alio (ub- ftituiffe, five bubulco Jlimulum pm baculo tribuifife, faci­ le fufpicamur. Cfr. laud. SCHEFI ER. de Re vehicul. L. I.

C XIV. Nimirum xccÀocvçoÿ, illud /3ovxcÀev dvüçcs gefta-

men ap. HOM- pedum eftfpaiioritius baculus, cu­

jus materiam æque ac lormam exprimit Græca vex, K<2

i o t o n p o s k e n t p a

Acv epim lignum e ft, & qo7sr, inclinatio, curvitàs, «V«

TOU çèTTeiv’ 3C fi dixeris t o k^Aov TC Çi

7

eJWv, «AAot xco/uttuAcv , fu ftè m aliqua, fui parte curvum,

inflexum , repandum. Fidem didis faciet EI 1S T A T H1U S

ari 1 C. HÜM. K«Accu£o\J>, inquit, >7 ßcvy.cÄty.rj ÇccQiïcs' est

Jt' |uAcv xccroj to fVffcv ^c7r>jv e%ov, y .r.K . Neque a -

lia facie exhffietur hoc inftrumentum ln imaginibus a n ­ tiquis» vel ipfo G R O T IO teftej v. g. in Ardophylacis

effigie : cum c contrario t o ytvrçov in re d u m tendens ex ­

hibeat lapis ille Rubenianus, de quo fupra. Vid. SCHEF-

F E R U M , 1. alleg. Denique fu n t, qui putent, n o n -

nunquam ra> y.hrçco uro$uvct/*ew rrjv OPFIHKA, f., ut D o­ res efferunt, o^ocrccy quæ HOMERO aliisque Graecis proprie virgam quamcunque notat aut arboris ramum, &

fjieTdowfjuA, inftrumentum ex ea materia fabrefadum 5

quale & (limulus f. virga aculeata, qua boves incitare

moris erat. Ita H E S IO D U S, in adparatu rei agrariæ

deferibendo occupatus, reliquæ fupeJlediH adnumerato^-

7sry.oc, E. X)-H. 40 j > fq.

- Otckv, àyçcv i%kT\ti£

Xeip) KußoüV, cçTSYjycc ßooTv hù mrov 'txtjcci. k. t . A.

Dicitur h e i c ^ m o r , manu prehendens extrem itatem /. /*-

premam partem flivœ, ( ftiva Romanis cftpoftica aratri cur­

vatura, quoddam quafi manubrium efficiens capulumve, quo tenetur aratrum ac regitur; Gr. iy/rKr 7su^d to f^erBca.)

/limulum tergo boum admovere. Neque tamen nos fugit,

loci hujus Hefiodei interpretationem variare. §. VII.

Quia in Hellade notiftimus fuit /lim uli u fu s, mirum non eft, allegoriam provetbialcm, inde fumtam , quam nos in praefens illuftrare adgrefti fumus, Græcis familia­ rem exftitiffe. Æ SC H Y L U S, fublimis ille poëta Athe- nienfis, ac tragœdiæ pater, in Agamemn. v» 1Ö20. ait :

IIPOS KENTPAMH AAKTIZE, r f r fc x s fxcytjs.

perinde ac fi mcnuiflct : noli, more jumentorum contra ftimulos calcitrantium, impatientia adgravarç ærumnas tuas atque intendere. Et alias id e m , in Prometheo v. 3 20 , fq- re filiere potcntiori, ei que feveriori , domino vetat his verbis:

Ovxovv, ifxot ye yçûcfxtvcs o icxa y xX u,

ITPOS KENTPA KHAONEKTENÉIZ, c ç w or,

Tçot%vs jJLOVxç’Xpç cviï v7isvôvvos K çxrl(t

Ub4 7TÇCS y.ïVTÇCC KûûXoV, (tCVT fcÇ7, TGV TToiïx )

i'/.Tei-vewy æqui valet omnino rS> Auv.rl^eiv, Et cum t£ xév-

tçcüquidem comparatur p cv xçx tis xvv7rsvâvvoçf legibus hu­

manis (olutus, atque adeo fumme liber, fummequepot­

ens ; idemque tç x % v s ccvrjç, a (per ne d u rits homo, contra

quemadeo pedem p ro ten d ere futurum lit «tkA^oV, &inrna-

lum grave cefTurum alteri debiliori. QMppe, uti nos

m onet HESIODEUM è7nrf$iov, fabulæ de accipitre&Iu-

fcînia fubjundum, E .^ H . v . 2 C g , fq.

AÇçwv, es yJ sSéXci 7Tçcs xçelaacvxs xvrrfeçlÇjsiv' Niy.rjs re ç s ç e r x i, 7tçcs r xitryeaiv x X y e x 7:x<jyji.

Sic, ut in Tragicis maneamus, apud EURIPIDEM in

Bacchis v. 7S8. fq., cum primum limplicibus verbis Pen­

theo edixiffet uyysXcs'

G v Ç>vjf*i XÇW’M & 07tA’ h tx lç s & x i

©?£, aAA’ y a v y x & i v '

d ic o } non oportere te a r m a i n fe r r e Deo, Jed adqnieCcere: mox v, 793,fq. idem monitum repetit, noftro illo proverbio ulus.*

QvoijJ. XV x v r u /uc&XXcv, rj Sv/uw/uevcs,

riPOl' KENTPA AAKTIZOIMI, âvyroç d)v, &s£. i.e.

S a c ra f a c e r e m a v elim ipft, (B fo r fa , Baccho, ) q u a m , D eo fu c - ce n fe n s,a d verju m (lim u lo s c a lc itr a r e , m o r ta lis cum fim . N i­ mirum in dehortando argumentatur ab imbecillitate homi­ nis , cujus vel maxime, ubi divinæ potentiæobluélatur

- va n a eft fine v ir tb u s i r a .

Ncque aliter eamdem rem Lyricorum princeps PJNDA-

<&lç€tv (f ihocQçooç' YLwocv'xje.vlcv Xußovrx

Zvycv tiçnyeh nO TI KENTPA Je rot

AAKTIZEMEN* rth B u

QAiSriçcs ciy.os.

llhi gemina a jumentis petita eft metaphora: jugum,in ­ q u it, cervici mpofttum non gravat un ferre juvat. ( l a ­ bo es intelligit homini irrogatos.; e contrario autem, uti mox tropum iiium perlequitur, calcitrare adverfum

fiim idos, via efl lubrica f. ad lapjum proclivis i h. e. res-

plena diferiminis ac noxæ, v el, ut C H R IS T I illud

ad SauJum repetamus, axArçov gg/v.. Ad quem locum

PINDARI interpres, rj dï ■ TÇC

7

7

cl xoiTcc rrjv yeooçylctv xevrçt^oyevci v7To tov ac^oDvtos', AuktI- £cvcri. to xtvTçcv, Xy yoiAAov 7rA^rrcvra/.quod & ipfum tra­

dit ad h„L ERASJVt SCHM1D1US in Commentar.p.94-

Sunt 8t aba Graecorum adagia, quæ cum noftro hoc

confentiunt j quale illud apud SVIDAM: Ec tov cvçctvov

Tcgeuav, in cœluvi jaculari ; nempe fic facile fiet, ut ja­

culum in ipfum mittentem recidat. Neque aliter r r

(deoyotxiiVy quod CICERO in Dial, de feneiftute red­

dit gigantum more bellare cum D iis , EURIPIDES in

P>acchis, tamquam nocfctyioJee , adhibet. Denique ad

hos, qui temere certant cum iis, quos vincere non pns- fint, pertinet etiam illud SIR AC. C IV. 30, 31. quod GRE­ GOR. NAZ. in epift* ad Eudoxium ficadlegat: Tcyrißicc-

&<&ui çciiv 7Tcraycv, ^ 7rocçciyîa 1.roedevet. ubi laudat ada­

gium,, Romanis etiam follemne; contra torrentem n iti+ Harum fimiles parcemias gnomasque alias bene mulras, cum (aero adagio pulcre congruentes, fubmimftiat in Chi­ liad. fuis laudatus ERASMUS.

§. VIIL

R O M A N IS, heic itidem ex more fua Graprurro le*

Uegennhus veftigia, ut receptus ftimuli ufus, ita tritum

fu it proverbium noflrum. Inter opera ruliica refer­

t u r a TIBULLO L. I. Eieg. I. v. 50.

« - STIMULO tardos incrcpuijfe boves.

Ubi increpare eft admonere feriendo. Equos v e w etiam fiimulatos arguit illud PL A U T I in Meneecbmts » i \ f t . V. Sc. II. v. ic p . fq.

Jam adßitt in currum, ja m lora teneo. jam

S T IM U L U M in manu eft.

A«ite, equi y fa cito te, Ioni tus ungularum adpareant Cur fu celeri. &c.

H inc* ut ceteras a fiimulis petitas complures meta­ phoras taceam , enata ccKÂïiyoçlct 7rccqoifjowwc , quam in

Phorm* A ft. I. Sc. II. v. 27. profert TERENTIUS:

- - Quae infeitia eft j AD VORSUM STIM ULU M CALCES ?

(fubaudi ja blare,) quæ quidem Davi verba funt de G e­ t s {ervo, non amplius adverfante adolefeentibus domi­ nis, ('uti initio, gravi cum malo f u o , fecerar,) fed ob- lequente potius: id quod probat Davus, prudentisque

ac fani hominis efle diftitat. Pulcre Q V IN TILIA -

N U S L VI. c. V Nocet pugnare in iis , quae obtinere

non pofjtf, ubi vinci necefje efh expedit cedere. Adhibet & AMMIAN. MARCELLINUS Hiftor. L. XVIIL ada- givm , noftro illi geminum.* contra acumina calcitrare. Ubi ftiwulos haut dubie intelligit, quorum fuit acumi­

nata cufpis. Denique etiam addimus P L A U T IN A M

aßegoriam in In tcul. A ft. IV. Sc. II. v. yj\

St (limulos pugnis c<edis, inanibus plus dolet~

Sen-Senfus e f t , quem diximus, quemque apertioribus verbis

exponit fee), verfu Poéta :

De nihilo illi eft irafei, qui te non flocci facit»

Ubi veio dicitur quis non calcibus, fed pugnis, caedere

fiimulos, dufta videri pollit præfens metaphora non tam w rou ficvy.hrçcv, quam ex alio quodam inftrumento

MtvrtirtKu' nifi fo: te dixeris, Poetam , diftione jam a

jumento caldtrante ad hominem translata, vice roZ

Kcwr&tv dedita opera, & quidem adeommodatius, heic adpofuiffe ro caedere puqnis.

§. IX.

Quum, præter adagium noftrum, pauciffiina fintfcri- pturne N .F. loca, quibus yJvr^cv fiat mentio; ifthæc etiam brevibus comple<fti aphorismis, ab inftituto noliro non

erit alienum.

APHOR. I.

TO KENTPON tov Sccvcctov rrjv oc/jiu^rlav ubi figura­

te dicit Apoltclus i Cor. XV. y j. 5Ö. HOSE A præeunte C. XIII* v. 14- Mvocpiv intelligit f laedendi vim\ uti pleris*

'que vifum elt ci i tic is. Cujus loci metaphoram ti quis

du&am velit a /limulo, quem fupra defcripfimus, facile

promerebitur adfenfum. Quod fi potius ah alio quodam

inftrwvtnto punçente, cui adpellatio rev xévrfcv a Graecis

feriptoribus itidem adeommodari fveverit, v. c. ab acu­

leo , qui nonnullis animantium elt lædendi organon, tro*

purn defuintum quis contenderit, plane non repugnabi­ mus ; fiquidem & hujus & illius vise eadem elt meta idem- que exitus.

APHOR. II.

KENTPON accipi de infedorum aculeo, fatis oftendit

locus ApOCtil. IX. fq. - - tffljhScv cayqlcesliz Ttjv ytjy,

èUcSq dvr eels f^cvala, &s e^ovatv t^ovalocv et <jv.dq7îIci. - .

%\u>-A %\u>-A K T I Z E I N .

çhy cud? 7tôcv Sêvfyw. (non, uti folentalias, nocere gramini9 plantis, arbori busqué:) h y.r, ( pro ccååcc) tcvç av$çœ7rov ç y. r. À. & quidem yy cc

7

cujusmodi fole.it efife ßxaxvtvyics ayoç

7

7

ar\ oiv$pûû7rov. E t,quod ad formam harum aW<Lv> inter alia

« ‘ b v ■> \ c , i ' t y ,

dicitur : ey^vaiv cvçcts cyaxs cv.cç7ïrtis , ygj Y.evTçei rjv svtxis

cvçxïs ctvTûov' e r a n t , inquir, in caudis acu lei : id quod etiam

de fcorpionibus memorant PLINIUS H. N. L . XI C. XXV & XXXVII, Æ LIA N U S H. A. L, VI. C. XX, & veterum alii ^ qui & illos ex fcorpionibus adpellant A-

y.svTPcvç , quibus non fimplex ,fed geminus in extrema cau­ da fit aculeus. Cfr. laud. ÆLIANUS L . XVI. C.ulf. Scor­ pii caudam ad idlum paratam ubi defcribit NASO, Fallor. L» IV. v. 163.

( - - Elatœ metuendus acumine cande

Sc or pius Z?c.)

vocat acumen, quod ARATUS, itemquePOLLUX L . VI

C.XXIX, adpellant ksvt^cv <ntoprtcv, quo paélo Græci tri­

buunt etiam vefpis apibusve vJvrçcv , cujus ope pungant læ- dantqtie. Ceterum quid fibi velint myfticæ illæ locuftæ>quas Patrum alii TOC mevyxTX r x ccydSxçru, xpevbciïicxay.ccÀcvff'-

alii expofuerunt, de finire non eil noftrum. Saltim non pro­

bamus interpretationem CAMi EG. V1TP.1NGÆ, locum

hunc referentis ad Gothos, qui, ducibus Alarico & Athaul- Eo, excidium adtulerint imperio R em ano, Italiam univer- Eam,ipfamqi:e Romarrqcrbis dominam, graviter depopulati,

APHOR. III.

TO ErKHNTPIZEXÖAI,quod Rom, XI. 17.19. 23.24, occurrit de furculis oleußri, h. e. gentilibus, vicejudæo- rum , (qui cum naturalibus ramis olcœ, iisque de/rabiis Z?

exci/is, c o m p a ra n tu r^ olccc fpirituali Divini tuti in/itis,

feu in eccltfiæ ccmmunioncm adoptatis 5 metaphoricum e ft, & quidem arceflitum ab re hcrtenfiî quod aperte

indicat v. 17 & 24. Ex r ic y.utx Çn'aw i£exc7r/;e

A«/cu, H&f ttuçcc (pverw hey.nTçîcSr^' hç kocååuåocicv. Pria­

mum notat pungi; dein pungendo inferi. A rboreim

videl. inftrumentoquodam acuminato compungi oportet:, u t , perfaftam rimam, inferi queat in fiflam ftirpemi

talea f. refe&us alterius arboris furculus.

S*

D ,

G.

In Differtationem

C

.

G

i

P R Æ S 1 D 1 S.

^ ^ jttv .rl^ o v ro i tfere 7tçcs nèvrçt* kcctc%ecc SotuAcVj Ç i s i o u d ' X f i v t c ç y y j v c c v f ç o i' rjiïs ß t u v ,

EvAköc fjiefJi\^cciJievcç rE Z H A IO S, uiïe 7rtÇ yve

liocvXcv ixifjiY\Tr\s 7reiQcfjtévciO Qew.

* * * *