* / ■ - . • 7 '
P Y T H E Æ M A S S I L I E N S I S
F R A G M E N T A , v a r i i s e x a u c t o r i b u s c o l l e c t a e t c o m m e n t a r i i s i l l u s t r a t a . V E N I A A M P L I S S . FACTJLT. PIIILOS. U r S A E . P. P. m a g .A N D R E A S A R V . A R V E D S O N
AD IllD riO T H E C A M ACAD. AM ANUENSIS E ID ^ N .
E T
B R O D E R U S C A N U T U S B E L L A N D E R
Vestmanno-Dalecarl. Slip. Helmfeld.
f ' * I N A U D I T . G U S T . D I E X X V I I OCT. MDCCCXXIY. H. A . M. S.
P. I.
U P S A L I Æ I X C U D E B A N T R E G I Æ A C A D E M I Æ T Y P O G R A P H I .K O N U N G E N S %
T R O - T J E N A R E , A S S E S S O R E N H O G Å D L E
h e r r
LARS GUSTAF KOLLSTEN
* OCH H O G A D L A
f r u
IOK. GUST.
K O LLSTEN
f ö d d H E R K E P E U S T i l l e g n a s t a c k s a m t o c h v ö r d n a d s f u l l t d e s s a bla<t m ig höjas d e n ö n s k a n , a t t F ö r s y n e n emc f r i k o s t i g , s o m D e n genoij *
-k o n u n g e n s
T R O T J E N A R E , A S S E S S O R E N H Ô G Â D L E
hehr
FREDRIK KALLERMAN
S A M T H A N D E L S M A N N E N
H O G Â D L E
h e r r
JOHAN FETER PALMAN
id D e s s a m i n a V ä l g ö r a r e s m in n e skall alltid a f
e r a s b a r n m a t t e b lifv a lika m ild o c h e m v a r i t m o t mig.
N j u g g b l c f d e n l o t t , s o m ly c k a n D i g b e s k ä r t , M e n s t o r d i n d y g d o c h s t a r k d i n lit till G lid . F Ö r d i n a b a r n H a n s s k y d d D u b l o t t b e g ä r t , O c h h o r d t b l e f d i n a t r o g n a b ö n e r s ljud. T y t e l n i n g a r n e k r i n g d in M a k e s g r a f , S e ! d e v ä x t u p p o c h b j u d a s n a r t sitt s tö d A t d e n n a h u l d a h a n d , s o m v å r d d e m g a f , D e m h ä g n a d e o c h s k y d d a d e f ö r n ö d . T a g ö m a M o r ! d e t o ffer ja g D i g b ä r , D e t r i n g a ä r , m e n offer f o r d r a r b l e t t A t t a f s i k t e u ä r r e n , a t t h j e r t a t ä r H ä t t ta c k s a m t} o c h d ess m e n i n g D u f ö r s t å t t . BROR K N U T .
l ’YTHEÆ MASSILIENSIS
F R A G M E N T A .x t h e æ M a s ß lie n ß r , quæ h u e usque difperfæ latitarunt, nu nc
p i i m u m o m o i n o c o l l t d a s , in l u c em proferimus reliquias. O pe ra: e n i m p r e t i u m nobis v i d e b a t u r , f eriptorem, qui o m n iu m p ri m u s de f epr entrionalibus terris q u i d q ua m retulit, propius nosfe , q u . n t u m lcilicet ex illis, quæ e x i l a n t, paucisfimis fragmentis, a
. S t r a b o n e , P l i n i o al iisque asfervatis, fieri potuerit. Q u a m ,
. F y t h e a m , q u a l e m i l l um h od i e h a b e m u s , e d i tu ri , adhibuimus
( o p e r a m , eam in id a d p r i m e i n f u m f i mus, ut non tantum ipfius ( c o n g e r e r e m u s r e f id u a , fed ut pr æci pua, qua: ab aliis de noflro r a u d o r e , q u o m o d o vixeri t, quid & quale fcripferit, fuerunt tra- ( di ta, hic q uo q u e ad f er re mu s . Prrcmisfis i deo levisfimis de P y - tfhtrc vita & f eti ptis, varias v a r io r um perhibuimus erud it orum de iillo fentenrias, quas m o x excipit p a r vu m f ra gm en to ru m a g m e n , c o m m e n t a r i i s d e n i q u e , qui bus ipfuin ar g um e nt um illuflravimus, c t o a d u m .
M a s f i l i a , urbe N a i b on e nf i s Galliæ opulentisfima , fexcentis c i r c i t e r annis ant e Chr . a Phocæenlibus co ndi ta, P y t h e a s , q u e m P ’h i l o l ' o p h u m , G e o g r a p h u m , M a t h e m a ti c u m veteres prædicarunc i n i f i g n i o r e m i ) , fuit oriund us. Q u o t e m p o r e p a r u m convenit.
Q u u m
j ) Philofophus dicitur a Cl e o m e d e (vide infra Fragm. X V ) & Pl u t a r c h o, qui in Philofophornm numero eum habuit in libro
f u o , de placitis Philofophorum. Quod vero in Geograpbicis & Mathematicis valde fuit verfatus, omnes fere veteres teftantur.
Q u u m v e r o f cripta illius a D i c æ a r c h o Me s f e ni e nf i & s T i m . t o , atque S i c u l o , T a u r i m i n i i q u i p p e n a t o , u f u r p a t a f ue i u n t , Py- t h e a m m a g n o f er e A l e x a n d r o a q u a l e m h a b e m u s 2). D i c æ - a r c h u m e n i m d i f c i p u î u m fuisfc A r i s t o t e l i s 3 ) n o v i m u s , T i - m æ u m v e r o , a b A g a t h o c l e T y r a n n o , qui a n n o 3 0 5 a n t e C h r . S i ci l i am f u b e g i t , i n ex i l i u m a d l u m 4).
1
' t t h e a m pr.upe- r e m d e g i s f e , P o l y b i u s t r a di di t 5 ) , de ce t e r o a ut e m ni hi l d e vita ipfius a p u d q u e m q u a m l e g i m u s , ni hi l de i i s, q u » c o m p o * f u e r i t , f cr i p t i s , n i h i l q u e d e t e m p o r e , q u o i nt er i er i nt . P a r t e m v e r o i l l o r u m f i n e m farculi q ui nt i pof t C h r . f er e a t t ig i s f e , i n d e a u t u m a r u n t , q u o d S t e p h a n u s B y z a n t i n u s , qui i n t e r C o n s t a n t i n i & J u s t i n i a n i t e m p o r a v i x i t , in O ß io n ibu s P y t h e æ r a t i o n e m h a b u i t 6 ) . V i d e t u r v e r o S t e p h a n u s h æ c e x A r t e m i d o r o per i i sfc, q u e m n o m i n a t i m p:redi cat y ) . E x i i s ,q u æ fu. p e r f u n r , P y t h e æ f r a g m e n t i s , c o n c l u d e n d o , d u o prrel ert i m o p e
r a c o n f e c i t , a l t e r u m Tyjs.' f f e ç t o i ï o ç 8), a l t e r u m ver o
7s s ç \
’Sly.sci-2) Mo n t u c l a, Hift. des Mathématiques An V II. T . I. p. i 8 8 ;
G a s s e n d i , T . 4 . p . 5 3 1 ; U k e r t , Geogr. d. Griechen und
R ö m e r I. 2. p. 2 9 9 ; M u r r a y in Nov. Comtt. Goett. T . VI. p. 6 2 ; Bo u g a i n v i l l e in Mémoires de PAcad. des Inf
er. T . 19. p. 1 4 8 ; B r e h m e r , Entd eckungen itn Alterthura W e im a r 1822. 2.
P- 343
-3) Hu d s o n Geogr. vet< ris feript. T . 2. p. 1, 4 ) Ba y l e . D ift. Hiftor. T . 4. p. 366. 5 ) St r a b o L i n . 2. p . 1 6 3 .
6) M o r e r i , Diflion. hiftor. T . 7. p . 4 0 8 ; B o u g a i n v .
I. c. p. 1 5 0 ; F o r s t e r , Gefch. der Entd eckungen und Schiffahrten
im
Nc-rden p- 31. 7) Mu r r a y I. c- p. 71. 8) Vide infra, Fragro. X V II .
'PjAeavov 9 ) i n f c r i p t u m , q u o r u m illud pr ocu l du bio f pc da vi t A r t e m i d o r u s E p h e ß u s , P o l y b i o fe r e asqualis, /n G e o g r a p hi c i s ,
a M a r c t a n o H eracleota in e p i t o m e n r e d a d i s 1 0 ) , q u u m gene« r a t i m f al t em r ec enf uer it P y t h e a m i n t e r e o s , qui p e r i pl os orbis
c onf c r i pf i sf ent , T erree p e r io d u m l i br os qu e de Oceano id em fuisse o p u s , alio fub n o m i n e , B r e h m e r & M u r r a y c o n j e c e r u n t , u - t e r q u e d u b i i , hic v er o m i n o r i fiducia I i ) . T u o i ti nera P y - t h e a m fecisfe, c o m p l u r e s ex i f l i mar un t 1 2 ) , ad B r ita n n ia m fcil icet & T h u le n , u n d e r e v e r f u s , a G a d ib u s, juxta Oceani ora a d f l u m e n , q u o d a p pe l la v it T a n a im , navigaverit. Si v er o ex S c h o l i s fle ad A p o l l o n i u m R h o d . 1 3 ) , P y t h e a m i p f u m in L i p a r a & S t r o n g y l e f u i s f e, c o l l i g e r e fas f i t , t e rt i um p e r m a r e m e d i t e r r a n e u m petiisfe i t e r , v i d e t u r , nifi c u m B r e h m e r 1 4 ) o p i n e m u r , P y t u e a m , a t e r r i s , quae V iß u la m c i r c u m j a c e n t , profe-
d u m , ad T a n a im u s q u e u r b e m , juxta Maeoticum m a r e fi ta m , p e r v e n i s f e , e x i n d e v er o Ma s fi l ia m r ev er fum. Q u o m o d o c u n q u e fe res h a b e a t , P y t h e a m m u l t a s vifitasfe terras, easque r emot is-
f i m a s , nulli d u b i t a mu s. C o m m u n i b u s Ma sf i l ie nfi um impenfis i - p f u m p e r e g t i n as a p p ul i sl e o r a s , a p u d q u os da m recentiores legi m u s 1 5 ) , q u o d v e r o a p u d veteres nullibi c o m m e m o r a t u r .
U t r u m
9 ) Vide infra, Fragm . X I I , XIII. 10) Hu d s. 1. c. I, p. 63. 1 1 ) Br e h m e r, 2 . p . 3 4 9 . 1 2 ) B o u g a i n v . I. c. p . 153; B r e h m e r p . 3 4 9 . Cf. Uk e r t, I. 2 . p . 3 0 5 . 13) F ragtn. X V II . 14) P- 3 8i .
15) He n d r e i c h Masfil. S e d . 2. in Gr o n o v i i T hesf. T . VI. p, 2 9 7 3 . Ga s s e n d i T . 4. p. 532, Bo u g a i n v. 1. c. p. 157. fq.
U i r u t n o m n i a qua» n a r r a v i t ipfe v i d e r i t , a n m u l t a q u o q u e ab
aliis a udi t a ccce pei it, diffi cil e t f i d i d u , qu u m n i l q u i d p i a m ex ipfius fcriptis h a b e m u s , e u n d a v e r o ex aliis f u n t p et e n d a . Mi v e r o an rite P y t h e æ t r a d i d e r i n t r e l a t a , a n , o m n i p a r t i u m f i u -
di o al i e n i , v e r a m ipfius f en t e n t i a m f e m p e r a t t i g e r i n t , a d d u b i t a r i p o s f u . Alii al i t er I ' ï t h ï a m d i j u d i c a r u n t f e r i p t o r e s . E r a t o * s t h e n e s a s fe rt i oai bus illius m a x i m a m h a b u i t f i d e m 1 6 ) , ita e t
i a m , p ar c i us q u a m q u a m , H i p p a r c h u s N icœ en fis. P o l y b i u s
v e r o p a r u m illi c r e d i u i t ; S t r a b o mendacia» & f r a u d i s i d e n t i d e m
i l l u m a r g u i t : u t e r q u e f o r t a s f h , five invi di a d u d i , five quot i P y
t h e æ t r a di t i one s de fi p t e n t r i o n a l t b u s & o c c i d e n t al i b u s tena» r e g i on i b u s a vul ga ri h o t u m t e m p o r u m G e o g r a p h i c o f y f i e m a r e m u l t o a b h o r r e t e i l t . P o f i S t r a b o n e m vet eres m e l i u s de P y t h e a
fenfisfe v i d e n t u r , f i q i i i d t m i l l um i ae p e n u me r o f e c u i f u e r u n t a u c t o r e m . R e e e n t i o r t s d e n i q u e m a g n i P y t h e a m æ f t i m a r u n t , i m-
m b d i c i s q u o q u e l a u d i b u s ejus n o m e n u o nn u n q u a m ce l e b r a n t e s . Haec v e r o t x f eque nt i bus ipfe col l i ga s .
1 6 ) St r a b o I. p. i i : . 2 . p . 1 2 « . 1 6 3 , 1 7 5 . 3 . 2 2 1 .
P o l y b i i ju l i c i u m de P y t h e a a p . S t r a b . A m s t .
1 7 0 7 . Lt b. 3. p . 163.
fy v \a \ <T o v v 0 r i e X v ß i c s u7T i c t o v ' ' t u i c c v t o t c u t o , T tm ; T)] 0C \S ç û 07IG0 , KOt) 7I t \ r j T i TOOUVTCt ^iOOOTY][AOITOC 7F^CCTOO Y.CCI 710' Ç fv r c c y ê \ CITO. I I c A u ß s X n o v ra> l A e a a w l c ü 7r « r r e v e i v ß r e v r o o . c‘ f x h -
r o ) y e e lç fuloov T t\v YlcoyX jO tlccv h e y e i 7i \ e v o o o i ' o oe K oti f u f y p , rÔÔv T o v K c a /A cv 7rèfccTCoy y.uTûo7tT e v y .e v c c i T ri y 7:ç c c c cç '4 r i c v
I d e m , pp. S T n A k . L. 4 . p. 2 8 9 .
ï ï ç g t s ç c v ès Ke^ßtkoov C vrng^ev èju?ro^iicv t7i) t c v t j o t<w 1to- roifjito 7reç) rjs HÇr\xe U o X vß ics., fuvyjoSe'is t m v v tio Ilu S écu /ut>
.9-oÄoyrjSévTtuv. o rt MacraocÀioorcov /wèv tgüv o v^y^ccvrccv 2xr}7rlcovif oùJéîi’ fT%f Aeyeiv cviïëv fMr\pY\s a £ ic v , êçooTrfte'is V7T0 t c v Z,xrj7ilc0’
vos V7ièç rr,s B çsTTotvivSjs, cvJè tûov fx N c tfß a v o s , cvJ'è ra>v ix
K o^ßyjkcovos , oclneç y \ g c c v ccçia-Tctt 7iokets t o o v r u v r y . Ylv^éocs
ö
êSuçÇqve "^tvGotsSui
t c g k v t u .St r a b o L. I . p. 109.
'l a r e f a v r q v ©cuÀ»jv I IvSécos av»j£ ipsv& JTocros é ^ T c c v T U i.
Id. L. 2. p. 1 7 5 .
ricÂÀOf^cÜ (ië 7rctÇ><X,Y.ÇCVCjJ.ë\CS r e v s CCY&fOCTttVS 0 IlvSëCtS)
xctvTUvdcc 7TCV &ë\pëucrrcc^
Id . L. 4. p. 3 08.
A ëïçrjKë n uSëCCS TTFç) GûJàI/S*, KOt) TûüV âkXùùV rôûV 'tUVTV
TC7TûOVy OTt fJlëV 7l£7lkcCGTUl, Ç)OtVeÇOV £X TûûV yVûûÇlÇo/JlëVCCV %ûû(>lc«JV*
xxTë\pëvcrrc£i y c iç c tvru v t c c 7 ïk ë iiT U , dûG7reç
nul
7Tçéreçcv eïçtj-T ctr ûojts èrjkcs h t i v expevcr/uevcs ^caÀAcv Xëç} tcuv ix rs T c n isu z-
von. U ço s /mevToi roc ovçccvicc v.ct) rtjv fAOiôv\fxo6Tmy\v Seûcçiuv
Ï k c c v o c s èô^ëië x ex ç tja S c a t c 7 s •nçocynccai.
Id. Lib. 7 . p. 4 5 2 . Kw< oc riuB tocs 0
7totçoûxe 'o t\'lr^o s. Tracer yc& r^U T iV M ïaTcçict.
' u ( r d b c k ) o u T V ] s Y c c t s ^ s v j c c t o t c i o i v t c c t i s
Ga s s e n d i, T . 4. p. 5 3 0 .
V e n i t m i h i Py t h e a s c o m m e n d a n d u s & a m o r e Pat ri æ & Ci vi t at i s g r a t i a , qutc u t Eu t h y m e n e m i n A u f t r u m , fie i p f um i n B o r e a m emi f i t , p e r A t l a n t i c u m : r e c i t a t u r o s , q u i d in t err i s us q u e u l t i m i s vi feret ur. N e c r e f e r t , q u o d , u t S e n e c a m e n t i t u m E u -
t h y m e n e m f er i b i t , fic S t r a b o , Po l y b i u m f e q u u t u s , p l u r i m a m e n d a c i a P y t h e æ adf e ri bi t : q u i p p e & p h i l o f o p h u s f u i t ; ac veri p r o i n d e f i ud i o f us ; & q u o d a d coel efi es q u i d e m o b f er va t i o n e s a t t i n e t , id v i d e t u r f u f f i c e r e, q u o d f u e r i t M a t h e f e o s , a c ipfius a- d e o A f t r o n o m i æ v a l d e per i t us.
Bo u g a i n v i l l e in M é m o i r e s de l’Ac a d . des I nfer. T . 1 9 . p. 1 4 6 .
Py t h c a s est u n d e s p l u s a n c i e n s é c r i v a i n s q u e n o u s
c o n n o is s io n s dans nos c o n t r é e s , e t p e u t - ê t r e ra e m e dans to u t l ’O c c id e n t. H a b i l e a s t r o n o m e , i n g é n i e u x p h y s i c i e n , g é o g r a p h e e x a c t , h a r d i n a v i g a t e u r , il r e n d i t ses t a le n s u tile s à sa p a t r i e : ses v o y a g e s , e n f r a y a n t de n o u v e l l e s ro u te s au c o m m e r c e , o n t e n r i c h i l ’h i s t o i r e n a t u r e l l e , 8c c o n t r i b u é à p e r f e c t i o n n e r la c o n n o is s a n c e du g lobe t e r r e s t r e . M u r r a y in N o v i s C o m m i t . Go e t t . T . 6 . p . 9 8 . P y t h e a s m u l t i p l i c i feientia f u i t p r æ d i t u s , & f i d e r u m a t q u e G e o g r a p h i a * , t u m ma t he ma t i c ae t u m fpecialis, f i u d i o , p r o i f i o r u m t e m p o r u m r a t i o n e , praeclare v e r f a t u s , qui litteris lnf ce p r o m o v e n d i s o m n e m o p e r a m i m p e n d i t , & G r æ c o s p l u r i m a e d o c u i t a n t e a i nc ogni t a. T e r r a r u m i g i t u r & g e n t i u m e x t e r a r u m c o g n o - f c e n d a r u m d e f i d e r i o i n c e n f u m , m a r e q u o q u e esfe i n g r e s f u m , m i n i m e a veri fpeci e a b h o r r e t , e u m q u e li t t ora H i / p a n i c a , G a l l i c a , B r i t a n n i c a , & G e r m a n i c a , presfi us l e g i s f e , & h o c i t i ner e ad dis* f i t i sf i ma fub f e p t e m t r i o n e l o c a , feu p e r v e n i s f e , f e u , ita a fe f a- d u m , aliis p e r f u a d e r e v o l u i s f e .
S e i h e l , E r a t o s t h . F r a g m . Gort . 1 7 8 9 - p » 1 3 2 .
P y t h e æ fi dt s a S t r a b o n e & P o l y b i o ita l a b e f a c t a t u r , u t h o m i n e m i n e n d a c i s f i mu m t u m j udi cent . C u m ex f criptis ejus ni hi ! fit r e l i q u u m , eSc q u i d q u i d d e eo c o n f i e t , e x adver fa ri i s ejus, r at i oni bus p a r u m apt i s e u m i m p u g n a n t i b u s , peti d e b e a t : j u d i c i u m de eo i n h i b e n d u m esfe vi det ur. H o m o i n g e n i o f u s fuisfe v i d e t u r , qui c o n a n d o a t q u e a u d e n d o m u l t a v i d i t , pofi eri s inac- cesla. At h a u d r a r o vei i pl e f a l l e b a t u r , vel c i v e s , t a m per i - cul ofi itineris n ar r at i o n i b u s mi r a cu l o f i s i n h i a n t e s , g l o r i a n d o at« q u e j a & a n d o fefellit.
Fo r s t e r, G t f c h . d . E n t d e c k u n g e n u n d S chi f f a hr t en i m N o r d e n F r a n k f . 1 7 8 4 - p* 30«
Py t h e a s w a r ein M a n n , d er u n fir e itig eine g r o s fe K e n t-
u ifs d er N a t u r b e f a ß , d e r die S te rn k u n d e f e h r g u t in ne h a t t e , u n d m it g r o s fe n M u th e u n d einem p h ilo fo p h ifc h en G eiß e d e r B e o - b a ch tu n g reichlich verfehen w ar.
M ä n n e r t , G e o g r . d. G r i e c h e n u n d R ö m e r I. p.
D ie g a n z e R e ife des Py t h e a s h a t auch in den verßilm nxeU
ten U eb e rb le ib feln , nach welchen w ir f i t beurtheilen m i i s f t n , noch f o v ie l innere W a h r h e i t , d a fs m an fie nicht f ü r erd ich tet h a lten kann. Seine Z e itg e n o s fe n h a tte n z u v e r w ir r te B e g r i ffe vo n d ie - f e n G eg e n d e n , als dafs f i e desfen N a c h ric h ten h a tte n b en u zen k d n . nen. A u c h in ä n d ern T h eile n d e r E rd b e fch re ib ttn g fin d e n fic h noch I d e e n , d ie ih m E h r e machen. E r w a r z . B . w o h l d e r e r fle , w elcher a u f den G edanken k a m , d u rch welchen Co l o n A- v u r ik a f a n d , d a fs m an vo n E u r o p a w e ß w d r ts fe g e ln d I n d ie n erreichen könne, cet,
Uk e r t, G so g v . d. G r i e c h e n u n d R ö m e r I. 2. p. 3 0 9 . M a n w ü r d e f e h r u n rech t t h u n , d en ^ Py t h e a s g a n z a h F a -
beler z u v e r w e r fe n ; eben f o f e h r aber a u c h , w e n n m an fe in e n A n g a b e n u n b ed in g t G lauben beim esfen w o llte ; z u m a l da M e h r e , res vo n dem , w as die A lte n a u s ih m u n s g e r e tte t h a b e n , z e i g t , w ie w e n ig g e n a u fie fe in e N a c h r ic h te n b e n u tz te n . O a fs er g e r e i f t f e y , la sfi [ich w o h l nicht b e z w e ife ln ; aber vieles berichtet er nach H o r e n f a g e n , fe in e m einm al a n g en o m m en en Stfßetue in d e fs w a r d es a n g e p a fs t, u n d Z ie le s w as er d er W ir k lic h k e it ge.m dfs e r - f u h r , mochte d a d u rch an R ic h tig k e it v e r lie r e n ; u n d d a fs er vo n d em H a n g e fe in e r Z e i t z u m W u n d e r b a r e n u n d A u ffa lle n d e n n ic h t f r e y f e y n m o ch te, b ezeu g en m eh rere d e r u n s g ere ttete n S te lle n , w e n n w ir g l e i c h , w ie f r ü h e r fc h o n b em e rkt w a r d , nicht z u fc h n e ll ihn verd a m m en d ü r f e n , da u n s die T r e u e der B e r ic h te r -
f la t te r n icht v e r b ü r g t ifi.
Br e h m e r, E n t d e c k u n g e n i m A l t h e r t h u m 2. p. 3 4 5 .
Py t h e a s w a r ein Hu m b o l d t seines Z e i t a l t e r s , n u r als s o l
cher ka n n er in Z u k u n f t b etra ch tet w e rd en . E in M a n n , d er schon drei J a h r h u n d e r te v o r u n se re r Z e itr e c h n u n g als M a th e m a tik e r , A s tr o n o m u n d als M u s te r d er N a c h a h m u n g g l a n z t e , v e r diente schon d u rch den B e s i t z dieser W is s e n s c h a fte n das g r o s s ie Z u t r a u e n , noch m e h r , w enn e r , en tfla m m t d u rch L ieb e z u d ie s e n , w eder A u f w a n d noch G e fa h r sc h e u te , u n d z u r B ere ic h eru n g seiner K e n tn iss u n d der E r d k u n d e , die d a m a ls einen w ich tig e n Z w e i g der A s tr o n o m ie a u sm a c h te , sich a u f fe r n e R eise n w a g t e , die N ie m a n d v o r ih m u n d N ie m a n d nach ihm u n te r den g e b ild e te n V ö lk e r n des A lte r th u m s u n te r n a h m . P vt h e a s w a r ein
M a n n , d er w e it ü b er seinen Z e itg e n o s s e n s t a n d , u n d dem die H im m elsk u n d e nich t w e n ig e r z u v e rd a n k en sc h e in t, als die E r d kunde.
