lD IS T A TU T 1 ΟΡΗ Y SIC Λ

, ή7$tvofidfirS

lD IS T A TU T 1 ΟΡΗ Y SIC Λ

DoW

Η Ο ΜΙ Ν Ε

^

Jguarru

Divina

affulgcnte gratla—»

• '£χ yenerandae Sc

Ämplißimae Facultatis Philofo^

phicae» in Illyiiriaccelcbcrrima AcadcmiaPatria^» approbationc&conieiifu, /

,S U Β ίΡ R Μ S I D I Ο

Μ. LAUUENTIf FORN&

LH Ο s Γ R α G Τ Η I» >éTeos Profet

ioris Publici, fautoris, Praeceptoris & hofpitis» quo·

vishonoris eujtu sefatém proiequendi.

Pregraduin

Phibfiphmfummo tjutyi privilcgijj $ infi-

gmbw

ysdipißendü

Publiceexaminandam exhibeo

A Ν U N DUS N. RYS Γ APIUS

feQ-Gotur*·

InAuditortoGußaviano May borisconfuetis

Jgutdmirarüo koma fydet

um

altitudines, g? profundiHtem

ra/ amfnstuiabijjfuminträ mirur*ßpottrv. ifidorut LJL·

f ^{U B S A L I E,}

Itnprefla ab Eschiüo Matthiä*

autoritäre

>mrn

iro

Jidmådum Reverendo inChriilo

ρ

jiiaceraqj/ptetaE^ graviffim

,DA.M. ] Ο Ν Α. ΡΕ

GOTHOrSeologo celeBernm ο,in clycae Dioe*

cefeös

LincopenfisEpifcopo digniilimo) Mecoe-

natiac

Everget^

meo magno? reverenter

fuipiciendo fumméq; venerandov

•njec kön

Reverendis atcp

Clariffimis Viris'

Goöfiftorii Lincopeniis Afleflb-

albus*?Faiitoribus ac Promotoribus meis _per-

petim ho; orandis, colendirv

Incertiffimura debitar obfemntlag &

gratitudinis

ηαμηζ/ΰν7

iperoqj Promotionis ftudiorum

meo-

rum indübitatam,

Diiputarionem hanc inau- gur-alem fubmiffé & officiofe offer

^{o atq;}

ia-

fcrAbo.

ahunbus rystadius.

Prooemium*

JfUlla

^rssefi\ Patres & Fautores

honorandi,

cujusnotL yijiaWt illi qui γ(rum fchntiamjtbiacquirerefludeηt} emxl magis indagare

deberent·,

quam ta> qu<&

fetpfos

concernjt

hominis^

prfeßantiam

tå nobilttatem

depingit,

ed namcp

tnfui deducuntnr

notittam* qutdp totam hominis moltm, flrufturam

membreq,

fin»

gulay miralangeqptminentifßma artefabrcfafta, tam quoad

ipfo-

rum feibflantiam, qua prfetans eH, quamßngulorum ußum atfy

ad invicem cohßlontm^ qua mirabιIis fel, propcnit, PrÅterta quoci in

vafiijjimo

^reperitur

^mundo

^, hoc in exiguocernere

licet ho

*

minti ut verédicipojflt: hämo i&mundo tå

Kundus inhomine eS.

ipfi enim omni^um elementorum tim atcp

Jubßanttam fapienter

contuhtDeus,ut divinofpintui, quiex mente cteleßi defcendits

fragile licet> mundo

tamenßmile,

pararet

hojpitium. Hinc

vera confonumvidetunβudtorumpartem, inhts

cognofcendis

3nonmi-

mrnamefjeponendam ^» namfequinovit,multa novit,

fe

verb qui

sgntrai, muhaignarare

necefjum habet. £j)uodChilonis illa

per-

celebrittempli Delphiciforibm infcriptaoflendttfententiay

feil,

^ma-

ximéquemq; suiti debere ut

feipfum

nofcat.

^nare

in»

feipfumhornoaliquandodefccndat, fe% fuamsp

divinitmfbi animt

corporis% conceßdm

attendat

pr&flantiaw-> ad imaginem quippc Deifaftm efi.verum

protoplaflorum mandati divtni tyanSgreffone3

excellentiaiflacΗprivattos, varijsqi,

inßrmitatibus fubjeftwty

ut o- mnibmfermeptytetur momentts,corporislangvore,

tå Agritudinc

animh ird,^odto>tyißit'tadp» totfy

induat vultua

quot ammi

fueriné

motus3 nuüusfy propefit

dies,

^quo jugiter

fibt fimilis

cernatur.

Kcflnqueergo• homojuxta

Bernhardt

mmitumcetera>

ietpjum di~

feun

feuui*>trtetutH\ intec&nßße. aie tunineipiat cogitatio mä rV

finiatur\d ßfiquidfuerü, quidvecfftpoterüfpefta/ Hominis

gurcumilli* decoslodefnißum% γνω&ί atxvtBiperfonétaures, NuIIa itafyfcientia^meliortIIa, qua hämofeipfum cognofcere dißtf. Me*

tumhdccönßderans, dum mihi^ex venerandstac AmpUjßmafa-

culUiüPhilofophica

dectet@\aliquod

tnPhilofopkiafpecirnertpublice eßetdeclarandum,^prodißeriationüargumentaquaadhominisper- ducerint notltiAM*proponereproingenijviribuscon(lituiv ^{- £tcum}

veftraPatres&fautores iinmepaternamaxima%femperexti"

terint

beneficiaifav§r%fingularü\proiäis

^quo aliquoctgratamemo«

viaextaretßgnumi difputationetöhanc Nominibus veßris ^reve»

renteracofßciöfe dedieared infcriberevoluit nullus dubitans^ quin

so^ quo mefemper eftis complexifavorelütiam decaterobenign^

roftfpleflamim. Palette»

Obfervantißimm

Ν Ν, Κ*

jfeisflSSBI*

D I S Ρ U T ÄT 1 Ο Ν I S

AN ΤΗ RO POILOG I G Μ

Thefis Γ.

Niverfis in refum

principio ab opt

ficc fummo fapienter creatis>iandlius ad huc , illisquoddominaretur»mentis capax,defuitanimal⁸creatusefthomo«

; it,* ^{. ,Λ , .}

Hie töeotis & rationis particeps cumfitatq, £«<>pdicatur λ{γ*κον> excel*

lentiåiftå,fublunaria cundhpafafangisfuperatmultis,pars

quippe^eo divina;ipfi ceffit natura?» cuu&aqipropiiereumjr ipfum^veropropterié crcavitaltiflimu§>quareetiam mem-' brorumpäreiumq; ftruituråprsireliqdiV, areciå^» mirabili2*

puicherrimaq; cernitur, iolus enimhie ad iidera iidercos' rnittit oculos, propiusq; afpeftatoiympu»caeteraverö ani-

&ialia rationisexpertia^jprona ad terrampaßumq»abjecky juxtäiiiud Naionis 1.1.^mcL

Prma^cumfpeftanfammal·ι rdier<*teryarru*

Oshomimjublimsdtdité&lumife tuen

jfajffityfå ettBosadfidera uäerefyuituol-

Ef

Pliilöibphus

b 4. de partibusanimal.c,4. ait2

ooSev Ιπμηοντων

ζώων ila,

ri την<φύ<τιν kvjü κ&7η.> vrlau^ma*Setet*

Έξ^ον

oelSSetdidfit

70 voéiv κ&\<Ρξον£ν. Homo folusomnium

ariimalium erc&geft figurs, proptercaquodnatura&iub-

A 3 itan-

•ftantiaipfiuseil

cilvlna«

Opusaufcemdiviniilima?reieft in«

teiligerc&fapere.

III.

Hominem^cumomnibusfuisomnino neceilarijs, qul«

jfous defaßo^> conftat requifitis, partibusq,etiam minuti^

Jimis confiderare,_earumq; omnium apponeredeferiptio-

aes rxonkiilituimus ,-hocenimintegrumoranibusq;nume?

ffis abiolutum eflet traftatum sqnfcribere» fed brevitati iludentcs,potiflima atq; ea quae ad hominis cqnftitutio-

nem maximcneccflaria funtadducemusj reliquaexindeta- eile patebuno.

IV.

Hominis confideratiovaria& multiplex eflfe poteft^*

Cunfideratur enim in 'Theologiaquat. sterniim(al.vahdusr*.

InMceticrmrrquat^attsIUaa^idiis, InSthica, bonis quate-

nos moribus imbuendus. In Polittca civiliter _quatenus beaßdus. In Phyficaszrö quoad efientiam & partes. Et

hancUltimamhominis confiderationem _pro pnefentiai-

fumimus, atq;in membra

Difpfcirous.

1. DeHomir

nis defioitionc. 2. De diviiione. _3. De Corpore. &

De Anima.

% Μ Ε Μ B R U Mo

Do

Definition^.

V.

Horniois definitio duplex eftNominaits uns* Re*

<m!üaitera:Nominalü, miilis aliorum opinionibus» nobis pla-

cet» quaHomo ab humo» undé

formatus efl:»denominatio-

nemaeeipit,quodcxGcn.3,19. conftat.Graecis

ab μ»τξίπννum>iurlura1 fademwtens»dicitur,

\

'

* Vh

ft

Realisι Homoeßdnmal^ratiortepr'stitiuM. HabeIrl fuaS/

quibus conftat partes breviter

re&ivimus·

Von Animo!%

Genuseft,quia pluribus ipecie difFerentibuscompetit^pr^

dicatur enimde urfo, leone, equo, aequaliter. DifFeren-

tia verbis7 continetur ieqq. qu® generi additas indolent

fuam ^s certam fpeciem conftituendo atqrab alijs diiting-

vendomanifefto prodit, perhanc enim homoefthom'o

Bc å brutis difeernitur. De hoé eleganter Cic.br; de leg,

Animalhocprovidum eBξ$fagax,^{acutum-, memor%}plenumratio»

nisξ$conßiif, quem homirttrn^vocamus,pvtclara_quadamconditio,

nedfupremo Deogeneratum eB,folum efiese tet animantium ge- Mribut atfenaturü rationü cogttatwntspartkeps,cetera omni&4 fürstexpertia.

IL Μ Ε Μ B R U

Μ»;

Do

Divifione^

,, >ν ■

ΥΠ;

Hominis parteseiTentialesdu® fünt_corpusfeümaterlä«

IisBcAnimafeu FormalistEiTentiaiesdicuatur,quia ipiiusb6- minis

ei!entiainingrediuntur,coflilkuuntatqi

abiolvuno.

Quibus velaltera vel ambabus fublatis,homoampliusriob exiibtcDe _corporein primis tanquamDomicilio,deAm¬

madeineepstanquam OorninomamquodeßRex inregno,(rg*

jjreftu ofßciorum ) hoj: eftanimamcorpore, mus.

III. MBMBRO M,

Do

Corpore Humano.

VIII·

Corpus eft pars hominis eiTentialis materlalisj anim®

domiciliumejüsq*faeukatumreceptaculunu.

IX.

.

ΙΧ·

HujuscontemrlatioiUtdiftin&ius proponatut. ϊβ Ge*

neraliter» _{quatenusex 4,}Elem.corapofitum eft & mixtum^

IIe Specialitet quatcnusiuisconilatpartibust abfolveture

I. Generaliter: Corpuseile mixtum &^cx4. Elem.cora¬

pofitum^,lic poteft oficn<ü. inqua prindpiacorpusrefohitw

exιIiisetiamidenscompoßfumfuiffe neceffameßifedcorpusfeparat4

animdin4.Slem.refol-vttur.Ε rxdiscompoßtum fuiße neceflumejß„

Majorå oulloFhtlolopbo jurenegari

poteft.

Minor

prob»

dumcadavcrhumaoumputrckitsa?i.:enditbalituscjuidäaé-

reus, quilicetlcpiom ocujprufügJat,foetortarneningratusj

adnarcsdelatus» cjusreiindiciumfatis^certum eil» quicum erafliorfit* igneat partesei adbarente» iimul concitantur^j ficq;paukrclat*^ irriu€e«-o«t»radeftioatatendunt loca,re«

iiqua verograviore ^remanent*quodadfeniumeonftat«

, ,· r. ..

·;.£[; * «-

SedElements interfein_corporehumanoitaconcur«

funt& contemperanturad unum conftituendymEns> ufc

«orufingulaterraepari^aferantur,& hoc

mediåntibusqua-

litatibusprimis>uudecxjufta illa contempcrationeoritur$c

nafeitur nobihs quadam ioboles ^quae

iemperamentum

ap«

pellatUL*. / · ^ ^

Γ Xll

Temperamentum

eil

^mutua &congrua

qualitatum pri-

marum gradibusretmüaruai» ad adliocc*rette

obeundas»

proportio,

r .XIII,

Temperamenten! hocnonfemper manet

tdemifed

varié _prostatis» loci,temporis» diaetat&c, ^ratione» muta«

ή potcili

De _corpore*

ία Genere

tantuixu*_"

xiy.

XIV,

II. Specialiter confideratur corpus

rcipe&u partium

Pars corporis humani eil qua

toti ineil vel

extra

adeil,

&

fmcquaneetotumdici>nec

'bené eiTe poteft.

XV.

Partes du&ü Autorum>in contentas& continentc»

v<dividimusr\

XVI.

Content«dicuntur,quod earumnaturafiuida fit,nec

per fe coiifiilant

illaviedin alio

ut

receptaculo fuilenten-

tur, Cujus.modifunteahdummnatum Humor

ξ£Sptritu*.

X V II.

Caliduminnatum,eil quodex iemineomnibus ingene-

iratur membris &pr«cipuumaniirj« adfundionesobcun-

das eil inilrumentumu.

XVIII.

Humereil parscorporisliquida

in vaiis ccrtis

contenta

£Üq;infitusvel

Äcquifitus.

4 XIX.

Infitw eirtotianimalismafT«

å naturaingencratur &

>.&exfemine oritur,aliasHumidumRadicaledicitur.

XX.

Acquifitu* eil quiex

alimentis acquiritur.

Et eil

primariussreliecundarius.

XXI

Priwarijbumores funrfangvis?phlegma,

Bilis flava

&

(atra,ierum> fudor,lachrym». Sccundatij Ros

& Gluten.

XX IL

Spiritus eil

iubftantiapertenuis,

aereaex

feminis fub·

tiiiori

portiooegenitäiCalorisvinci:lum,tacultatum animse

vehiculum, &primumanimas ad a&iones

pernciendas eÄ

inftruinentunu«

B Bilq;

Eflq; Naturalis* vitalis

aut

Ammalis.

XXIII.

Contirttrttss fbnt1 _qua:firmam^» folidatn & conftanterft

faabentfubftdhtiam.- Santqjfimilarcs& Diflimilares,

XXIV.

SimHares funtquac in fimilespartes itidividi pdflTunt»

ut omnes éjufdem rationis feu iubilanti» fint cum töf&

Ejusmodifuntofla, cartilaginesf» ligamenta, Membrana?^»

Nervi»ArtéfiaefVense» Fibrae,Adeps, ötotis'. ^,HaealiåsSper-

«naticae» quodimmediate et fcminis cratfamento genita?

fint» dicuntur» quarumquatdam,utNérviv ArterieVen»,

adfeniumtantumfuntfimilaresjéö quod heterogeneiquid

illis fit admfxtum. Hisquidam etiam

muiculum, quh

ten*

dinibus&nervis confiat,adduntv,

r—— —- XX V.

Partet Difftmilaret exfimilaribusconftant, & funt qugg klpartesdiflirmlesdividontur» funtq»,diverf£ fubfiaötiae Ht-

böminis*. ^{, ,}

XXV1.

Harum in internas & externas'divificnem ofitatana

Jopponimusj cas' vérutn commodjtatis caufå iecundum ventfibdios &Artusconfidtrajre placet.

XXVII/

%,, .

Venfcrictili in quibus vifcera nobilior« fuam habent

fe dem ^tres iunt: Supremm,MeMuiyInfmu4.

τ

XXVIII·

SkpremmeßCaput,eüq; hocpars corporis globofa,

cöi

lo fuprapofita»iacultatis animalis

fedes\

XXIX,

Inhoc_cohtmttur Cerebrum,con{izt_q;partibus(Cranio

ib quofittttr*tfti(untrcwondüifagittalis,

ÄafißJohJfc)

fatie.

XXX♦

XXX.

✓Certbrumeilpars-moUis» alba

& meduliatis, expjasäfti?

enafcminis&fpirituumporticnc

faäa, in

gyrosq.

invo*

luta imenyngibus

circumdata» incranijcavitate

contcn-

ta,fenibum iedes»nervorum

principium

^#

facultatii ani-

malis domiciiium^»

XXXI.

Hoeviicerumeilreifi/Timum»fenfuum

arx;,mentis

ta*

gimen>fapieotiae,

roemorisjJudicij,cogitationum domici-

liumqui^üs

^Dcogcnushumanum

fimilimum habetur,qua<·

rcetfaro ^naturaiiiud optimémunitumyoiuit»quo

laefo v?F

jmalé aftcäo, rationis ufura homini

deeiT« ntcedc eil.

" ' ' '

X XX II.

Faciesrdtotum,quod fronti itafeeft,

dicitur,

compre- fhepditq; ocrIqs Äures,

Nafum^Gcnas, Meotum» Dentcsr

Linevam? Palatum» Epiglottidem

fcuuvuiam*.

\ - ΧΧXiΗ.

■Media*ventrictdu*fucccdit,

cujjpars anteriorpeüm eijr

cui extrinfecus wC\tx.funt Mampn« cordis

propugnacufc

infcrminis infuperla&is

geocrationh inrantisq,· nutritioni

conducunt. Pofterior.Der/um,partesutrinqj

Ifitera appel«

ketur»eontinee ptdus hoc cor& poimones·

XXXIV.

Cor eil γβηtris mcdij pars

princip alls, fons natitl calo

ris» arteriarumorigo, facultatis

vitalis domiciiium.

XXXV.

Fülmeeil pars

raia^cTpongiofa velut

ex

fpumoib fang»

yinc concretå^> refpirationis &

vocis edend« inftrumen«

tum»cordis^ refrigerium-».e

XXXVI.

lnfimuitandem

wntriwk* eft> qui å mrdio »Diaphf

ag*

,matcdiicernitur. £il autem

Diaphrtgm* panuigulus qui-

3β

Mm?

dam tcnuis» cafne,nervis & membraöis conßans» undi- quaqjadhierens,organs vitalia å naturalibüsdividens>aliäs*

ctiamfeptum transverfum^nominatuiv

XXXVIL

Stru&urahujus talis cftjJnparte anteriori eftEpiga«

ftrion, ubi

hypogaiftrioadextrum

& finiilrum atq,· regio

umbilicalis, fub _qua deieendendo eft hyporhondrion, ubi inteflina,ingvina&mcmbra generation* deilinata» inpö»

fleriori verolumborumregio eil&osfacrum.

XXXV III.

Eftq; hic primaeconco&ionis officina ^, quia primus

eibumingeftum recipit δέpercoquir>unde pofteapartes ali-

menti utiliores ad hepar deferuntur»inutilia ^vero & iuper®

fluafecernuntur. Α&ίοcjus^uAacis ieuchylificatio dicitur0.

-r__r

XXXIX^

Nutrioni& primae'conco&ioni inferviunt Oefopha-

gus » ventriculus ipfe&inteftina;. Secundaé^vero quod

linaentumutileelaboratpraecipué infervit Hepar*

XL,

Hepareilparsorganica ventris infimi» iangvini coagu«*

lätoperiimilisjin dextrohypochondrio Tub diaphragmate proximéfita, fangvinis officina» Hujus a&io Χψωτις ^

Λψβίτuo-ις vocatuiL.0, 'f

\ XLL

^.

Huicvcficula feliéa adhajreti qua? bilem fTavamexillo*

utnoxiamattrahit&inintehinadetrudio. Huicex adver*

fofitus eft£/e«>quibiiénii atrarn multo iangvine alimcn«-

tario permiftara>uhde jugitcrnutritur, iibi allicicv

XL IE~

Renes, <venaemulgentes. ureteres\veßeay funt Organa quac fuperflua &corporinoxia fecernunt, evehuntq;a

v XLI1L

XL T II*

Artikfunt membra ramorumvclut extfuneo pöfife^

$a,qtiorum bcneficio, homo^externafua perficit opera.,»

Suntq; Manu*3c Prdes apprehenfionis 3c ambulationis^

Organa peraeceiTaria-,*

XLIV,

Dividitur Manu* in Brachium,eubitum3c manumex- tremam quinis digitisinftrudtam» Brachiumab humeroad

eubiti flexuram denaittitur»Cubitu*å flexura ad proximum articulutir» qui manus parvac initiumeil» protenditur,pars reliqua manus<parvadieitur» Hsee in χ»ξ7πον,

yt.tQ.Kcc£mw

&digitos dividitur,excujusdelineationibus Tibi frudtuofas (quasfermefuperftttiofas- ^/>^/w)conjedturasconquiruntChi«-

romaatich-

xlv:

Pestotum id quod å coxendice ^nsq?adextremitatem digitorum pedisextenfum

eft.

appellatur. Suntq,· ibi Fe-

muvfGemicru*&pesparvvs: Femuy ad Gcnu eft demifl^umc Genu(cujtt*anteriorparspatella> poßerior^veropoplesnuneupatur,) eft femoris ^accruriscoarticulatio ,hujusparsunaατηΜημην altera didla eft, duo etiam huic funt oflaTibi**

ξ£ Fibula..

xxvr:

Pesparvus fulcrum eft3ctotius ftrudhiras bafis, qui in*

MtvfAtmmÅov &l digitos diipeicitur^

Artusbini datifunr,ad- mutuas invicem prsftandas*

operas, unodeficiente,alterpraefens prasftatauxiliurn.

De

corporis ftruiiura haéienus-

IV.MEM-

IV. .Μ Ε Μ Β R U

Μ.

y ^. ' i Jt ' si' ij'~ χ; v

Do

Anima^.

f" · *·■·.

^Lyi^

H«ceumoarauunhumanaruma^ionumfonsad$$ra

·- ipibrum animaiium

prmcipium formale Γι

t,

ipllus

natoram prsftaatiifirqam elfe oportet»

in cujus

natura

mveftigandi

difficultatem ponminimfm

experti Tunt Philotophi» quod planum

ex ep

cde poteft» quod maxioié de ipfi aiTignanda

deBnitionefolicitifnerint>quoru

divcrias & intcr ie difcor- dantesopimonfsadduceW

non efle

neceft&rium ducimus«

/ x.Lvjii.

Anima InHotline licet utejujsfpecipca&

ultima for·

mainformansuniea i!trratipne tamen opcrationumquas

precipué in

corpore«ereettres»

triplici appcliari confvc-

y\tnomine,

icil.Pegetétiv* Senfittva

ψ

Ration<*lü>

quas

diilin-

€ték

vegetativa,

cum ea

maximé communis fit» incipieq<

tel>cdnfidtr$bimur\

XL IX

Antmå vegetätlvM eft aäus

primus corporis organicå

rPhyfici, qup illud vivit,

nutrimentoailutnpto nutrit^r,au*

getur&fibi

fimile in ipecie gignit. Ärift, 1.

z.

de

an. c.4.

"V" _L.

(

Hujus efteftus propriuseft vit*,{in

cnlido innstc få hnrni«

Jo TéÅicaliconftßens) cujus

privatio

Mors

eft. Et quia in

cot"

poribusanimat«triamaximcfupt

ncceifaria

^t

Ipteg*itas in·

Jividui,ejusiJonenqusntita*

&ß>ecici con/ervaito.trcs praecipuse

oriuntur fun&iones» Nutrieio, Accreiio,Generstio. Ariit.I.z,

dein.e. 4. LI·

Nutritioeft animac^{" "}vegetativs

facultas» quå

_f 'per

intro·

re®«*

iéceptionerq ahmend» corpusaoimatumnutrltutjÄrquö de ejuspartibus indies

abfumitur>id

ex alimento in

fubftais

tiamconverfo reftauratur. Huic fubordinatsefunt alielc«

eöncoårix, Attraärix, Retentrix»Expultrix.

• , /

SlL

^{U ...}

Aconita eft facultas animsevegetantis> quacorpusabi-

matiiraexailimilato^» vicalorisnativi alimento,nutritum, inomnesdirnenfiones extenditur majusqj

efiicitür»

^donec

juftaacquifitafitmagnitudo

& ftatur® a naturapraeßmtus

LIIL

Generat/oeå facultatis

gcncratricis adto>quacorpus

animatum pcrfe<ftum ex femine genitali aliud

fibifimile

progencrat ad

jpeciéi confcrvationem. Arift.i.z.de

^{an. et*}

Hujus adminiftraefunt

Alteratrix3Formatrix,qUGe

alias ρέϊ(πΚα,ςικηdicitun.. LIV.

AximaJenfitiVa eft a&us primus

ιquo

homo pereipit k

apprehenditeaqu# cktra ipium

fünf,

feil,

fenfibilia

> appc- tit falutaria&de iocoin locum movetur.

. . ^ k ^ _

LV.

Extribus diftinüii opcrationibusquas in corporeaal·

maiisexereet» tresdiftindteprodeunt potentiäe: Se»fiüvat

Afpetiiha^Locomotiya.

i.

Enim

rem

obje&am cognoieitho¬

mofenitiq:

apprehendit.

z. Kem app'rehenfam appétit vcl

averiatur. _3. Deloco in locum fepromoverc poteft.

*

Ly1L

Scttfw

quorum

beneficio

animä ienfitiva

fua pereipit:

06) e&a,

funt Extern/

vcl

Internt

LI ί . ^

Extertäfunt qui

in

^{corpore extra}

refident

& objeäa féåhbiliaexternapraefentia pereipiunt^> &iuat^5. Viius Au- ditusjolfadus? Guftiis, Ta&tfs, Quorum trespriores^com-

£00-

iinoditatis» duopofteriorcsneccfTitatlsj dicuntur ^{» cum ani-}

malnullu fine bis viverepoiTit. Arift.i. de fenf.& fenfat.c.^4.

JL VIII-

Internifuntqui intraCranium in cerebro coniiftunt &

operationesfentiendi

ibi exfequuntur,

qui

fpecies

fenfibi-

lium non folum praefentium fed etiam abfentium perci«

piunt>judicant &confervant* Suntq;

PhantaßayJenfa

^com'

munts& Memoria.

AdhosceuafFe&ionesfpc&ant Somxui& vigtha, qua-

rumhaec , utex fenfuum operatione,itailleex eorundem

ceilationebomini &animaliin univerfumomnicontingit*

LIX.

Appetitivafacultas eft

anim® fenfitiv® vis,

quahomo

ex fenfuumprsecedentecognitione,

adbonumeupiendum

&malumfugiendum iaclinatpr,,

ix /. ^. ' '

HuncvarijinfequunturAffeftfu> qui'quajdamperturba-

tiones &motioncs appetitivse lacultatis &fpirituum cor- dis abobjeåo» quodyi imaginatrici jueundum vel mole-

ßumapparet, proillo

proféquendo

hocvero

yitando

exci-

tat®. Suntq,

Iaetitia,tri(litia»

amor,

odium>fpes>

metus&c*

quo autem modo hi

fub tationis Imperium fintrevocandi,

matermorumqj formatrix £thica ex

officio

fuo

oftendit.

LXX.

Locomotha eil facultasanim® fentientis, _qua homp

velfecundumfe toturn,yel fecundum aliquamfui partem

de locoin locum ad obje&um prolequendum

vel averi'an-

dumfeie movere& progredipoteft.

LXlh

AnimaRationalü eilfubftantia incorporea &

Spiritua-

liseorpori hominis conjunßa»

fine

tarnen

ejus oxganoin-

LXIii«

LXIII.

Quod anima Rat, (ubßmtidi fit$onftat> éil^η.fei perfe&io fuflinetq;accidentia.

Incovporeazf> quiaUnbill

cum porpofe

in

eodem eilepoteß loco* iecusfefi haberet, fine

äimeniio*

, numpenetratipne»necintimé con

jungiyeluniripoiTcnt^

necmateriatajnteiligere poflet objeäa, quia quod intuf

cxißeret,extraquod eflet cognofci prohiberet. ^..

Ariß, If

3.dean. c.4.

'

XXIV. / ,

Spirjiualts

eß.fubßantia

^>

incompleta

tarnen

quia

cor¬

poris huraani perfeélio eil

naturalis, cui

conjun&a ünutn

efficit tyirxffyjev, iliudq, informatatq; CfTe ipfi largitur ipecificufn ^»hac abrutis dißingfitur ^, hujus beneficioiuas ipecieipropriasexercetoperationes,ioqui,ridere,&c, Eft itaq; Anima Rationalis

Phyficé confiderata aliud nihil,

quam aftus feu forma hominis in quantum homo,

sxxv/ ·

β ,· .

InPhyficise^amraaeiacultates

prareipue attenduntur,

quibus ipfa in

perficiendisfuis operatioaibusutitur,&per

quasfe exereredefiderat, L

Χ

V

L

Suntq;primaria&Secundaria:

iftasfunt

InteäcBtäb.

yoluntasihX) loqui,ridcre>

iachrymari»

numerare, quibus

nonbuliihas·adm'irandi>commumcandt,ir?iitand'h$ottnt\asad*

dunt. Deprimarijs paucisagemue

&ftri<ßim>reliquas

^vero

cumcontantaminvolvant difficökatemomittemus.

; L XV11.

IntelleButy eil facultas aoimae rationalis,_qua homotfcs intelügibiles cognoicit .Jk judicau.

iLxyni.

OhjeBumhujuseilρ»οήw

inieBigitxle, in quod

cogno- feendofertur intelleflus,fqua]e eil omne Ens in quantum tale, fiveripgulareiitiiveilniveriale,matenalefive lmateii-

ale licet noh pari modoh#eipfacognolcati quianon «q;

inteil;gibiiia> materiale ßatim6c üne rnora cogaoiut,rc.

C

Jiqua

iiquationitem >intelligit iöibper intelle&us feipfum nön

perTpeciem

Ted

perrefiexionem. ScaL fexer. 307»

LX IX.

Medium quo Intelle&usintelligit eilfpecies mlelligibUh^»

qusealiås intelle&ionis conditio dicitur» quaqiimmedia-

* te ab-obje&o_recepta obje&um repraefentat, ut fecundum

«amiutelk&usderebus redejudicare ροίϊιο.

3LXX.

Intelle&usinfefpe&atus licet unusfitjdi ilingviturta-

/ menvelmödiagendiratione vél

obje&orum.

Priori modo

cftAgensvei Patient- LXXI.. ^.

Jgenseilqüiphantafmata

illuilrando

& abftrahendos intelleåioneni elicit, & ipecies poteilate intelle&asj. ut a*

du iritelligantur, efficiu.

LΧ Χ11· , „ .. . ,r ,

Patienteft qui in fe fpecies intelligibiles ab inteiledu

Ä-

genteillumiriatas recipit,

paflibilis hinc dicitür«

eo quoda ipeciebus reeeptisleviter

afficiatur,M^r/Wäkem

dici folet»

nonquodmateriaconftet,fedquodin mödumipfius varias

öbi imprimi iinaf formal.

, LXXIII.

Rationcobjeöorum» Intelle&üsdicitur

Specfciftiivus

&Pra&ic9Specu/ativi(4t{i qui circa resneeeflariasoccupatur}

i^'eas'ioium CQgnofcat,& reicognitionéacquifita fuo^per-

fundlus eit officio. L XX i V,

P/a&icus yerdcircares nonföjumcognofcendo, fed

ut ahqoao

do opéretur; verfatur, quodq; bonum intelligit»

έίϊιciauIj XXV.

GperationesInfe1le$us.t res"fünf ^: dpprehenßoßmplicium cpmpoßtio&Divifio atq; Dtfcuyfus, qua;

å

reinatura&

intelli-

^endimodo defumptae funt. Intelle£his enimpvimo

rem Ußicam & iimplicegi ftoriina &

nudé apprehendit. £ftq;

ope*

éperatiö pHma. Veinde, cumid fibiad operationemaoå

ihfiiccre intelligit» aliam ipiladdit, & hocfit, fircrumna-

tVratalisfit, ütcompoikioaemmutuarhadmittat,_compo-

üendo,firfröirsüs, dividendo ^> oritutq;fecuncla'. Tandem

resitaappiehenfaSjCOrapofitäSvcldiviiås,åd difcurfumrc-

vocät, per quem,expraemifiiscönclufioneroelicit, utquoä \

verum veifalfum fit,

aifcquatur,

fitq; tertiär.

lxxvi:

_ , .

^olunta&zft.facultasanimae rationalis, quå

hiomo

res

*b intellc&ucognitas&judicatas eligitvelaveriatur.

. LXXVIL

Hujus Obj(ΣΙum eil bonumin_gcnere iive ftvera tale fit»

five apparens, å praecedenté ibtélleftus cognitione mob- ftratumiutenim'ab appetittrfenfitivo adbonum åYenfu^ex-

ternoapp;reji£nfufafacile' ducimur,ifcaå voluntate ad bo·

dumabioteile&uoftenfum»nec difKcultcrmovcmur.Ariite

h3.c. 30. de an. LXXVIII.

Inappetiturtiyoluntati

^ante hominis _lapfum nullum

©ratimperiumdedhaniiomcatum^cumeofvaviiförnaq;erat confenfio, nuncyerointereagraviflimafetnpcr eft lufta ^,

utvöiüntatifa;pe cedcre & appetitui fuecumbere necef-

fum fit i quandoqj etiam in ipfa lii&a voluntas fuo pri-

vaturDominioiUfyereciicere licelat: Ferturequüauripanec Auditcurrrnhabenas-Si veroaliquando admittatur a?gre nec finemagnamoleiliahoc fit, & fub fpecieψ fieri videtut,.

Lxni

Inpotentiamnaturalem nihil prorfus imperij Habet

voluntas,quia illa naturaliter penitus, uno eodcmq; mo¬

do neutiquam vcro proarbitrioägerepoieft.

LXX X.

VoluntatisatiioFol/f/oappellatur: A&us ejus éft vei Folunfmfö) Mtxtwt^t vel lnvvlüätdrmi Hibc fcÜe, Nolle,

ΝηΜοΙ &XXX1. lliud

IäudeßαΒίοvoluntatiißmplicüx quiaßmpUcUer inrem atna-

■xarnfertur. Ißadeß *Bt*> repugnantUßmplicis qutaßmphcitey

maiumaverfatur, Hoceß aBuo,mediumexapprobationü βrepro·

battoniiaBibus mixtue*itaui rimnecapprobetnecreprobetßmpl't-

citer«

Aifpprotnflitutotanlum*

Deo

Trimm fit

laut)

honor &

glo viainjeculorumjccula Amen*

Syiliilf dt -ijL· üidi \AftlfüjijSf ι?ί %Si vU%Xt'JU *Sd VÖ

%3$C3CC?0C3^

Piafoliddfy

Eruditionet

nec non ornnu

generüvjrtutibu* cultijßmo

ac

politijßrno

viroJuvenil

Dn_. A NUNDÖ NICOLAI RYSTADIO,

Philofophidtoptimojure

candidat

o,amicomeofingulariter

perdileBo

de_Homineprofummoin

Phdofophia

gradu

β

^prtvtlegiojuße obti-

nendopubliced$Bffimedp dijputanttawcthonoris βfinceri äff:BuadedarandigratrdgratuUbundiu^accinebam

Subfcripites.

ΣΡ Korp.*K&jφυΓ& ολρσνμτπχ,ντει νίηην*

BsAriw tνζ/ρκας2f μίξ*)7Γ@» w mCßSi

®%Κ6 ύίος τιάρων φυσικών xolggtvovΚντον9

Åv]$ dhhevet ^ίχη,οκ φύιτιςτ kpoiSij*

JOHANNES L. STALENUSio

Acad. llbfal. S,Ss Theol. Prof. ord.

pub. & nunctemporis

. iProredor*

SI miratur

_{Quae muito}

Homo

artificumflruäa

fpatiofa palatia

labore

regurm

videt:

Cur propriumhaudidem

fpedetlydema,

rogetq;

Artificumquisnatn

ftruxerit illudopus/

Ergoquamfaciasj:-udentcr»

ANUNDE, quodipfo

H«citadivulges» cemere

quiiq; poteft,

Amicifßrnofuo appofuit

SAMUEL ©rW.