Bivinis Aufpiciisf DifTertationem
, DE
SIM PLICi TÄTE ORATIONISj
Confenfu Amplisf. Facultat. Philojopk
In Reg,, Acaä. Up£
Sub Prsefidio
Vir i Celeber rimi,
Mag.
PETRI
EKE R Μ AN,
Elopnentice PROFESS. Reg. Φ® Ordin*
PRO LAUREA Tuebjtitr Stipcndiarius Stieg!erinnu$
JOHANNES BJÖRCK
Stockhobnenfts,
In Audit. Carol. Maf. die 19 Apr..
Anni MDCCLXX Horis ante meridiem foiitis.
Unfa Iiae,
Litteris EDMANNIANIS.
S:,e R:.i Μ.τΐί MAGNM FIBEI V1R0
ARCHIATRO,
Med. DO C TOR I,
Acad. Scjent. Holm. et Upsal.
membro,
Εqu it i dé Stella Polari splendidissiMo.
N0BILISS1M0 atqw GENEROSO
«
NICOLA
ROS EN
a
ROS
MJECENATl MA3N0
In Signum Pietatis
Opusculum hoc qualecunqué
SACRÜM.
D. D
j. I.
loquentiam, procul dubio, inter praeftantiiBma
exiftere dona, mortalibns aBenigniifimoeon*
ceila Numinc, tantaefl veritas, ut illam ope- rofe commonftrare fupervacaneum videatur,
quum plurimi de eadem immortalitef rneriti, prudentis
om ηino judicii, acerrimique ingenii heic nobis otium
concilient. Quantus etjara ejus in omni vita: genere fit uiüs, nemo non perfpicit, illam, fcientiarum aecus,
& flexanimam Reginam rerum, jure collaudaturus. Hoc
vero ab omnibus licet concedatur, nihilo tamen minus diverfae de optimo dicendi genere manent fententia:.
Si ullus heic aubiiandi quseritur locus, ad varia vario-
rum attendens feripta, probe edocebitur ac convincetur Haud pauci enim inveniuntur, qui verbis, judo poli- tioribus, ne dicam vacuis, fummam impendentes o- peram, flofculis ac pigmentis potius, quam habitudini bonae, fucco, robori, ac nervis orationis tribuant vira, atque lic ex unica illa Rhetorices parte, utut non fper- nenda, quam Elocutionem appellamus, omnem hauri-
ri pofle autument Eloquentiam. Tantum vero abeft,
A 2 hoc
• ) 4 C Φ
hoc ut ficri debeat, ut ifla patius opinio, vel maxima
fit impedimenco, quo minus ad caput & ipfam arcem
Eloquentia? perveniatur. Oratori itaque, fuo feliciter
funäuro officio, inprimis neceflura ducitur, fimplicita-
tis fit iludiofus atque, in loquendo, plus vindicet natu¬
ra,. quam arti. Hoe qucmodo fiat, in fequentibus os- tcndere animum induxi. Quod dum aggredior, non
tarn perficiendi fpe, quam experinndi voluntate, Tuam
C. L., humanitatera imploro; etenim, ut, optima mi-
rari foles, ita inferiora, qualia mea iunt, in meliorem interpreteris partem.
§. ΓΓ.
Per fimplicitatem intelligo perfe&ionem quandam cHcendi, modefti#, pudoris, verecundiae plenam, ne- que :tarnen vel gravitatis expertem , vel iplendoris, ab
omni certe alieniiiimam humiiitate, alti, contra, magni- fici, invicli comitem animi, ac maxime finceri teilem ingenii, perpetuae & exploratiifimee rationis Interpretern;
Ipfa, quam ducem feqni debemus, natura eil fimplex, Adeoque ars natura semula, nativa firaplicitate, nihil
habeat potius iancliusve; ad hanc conveitenda, ad h'anc derigenda eil omnis, hanc ftudio, quanto poteil, ef- fingat maximo. Abiit a nobis quam longifllme, ut de
veri ornatus praftantia ac uiu quidquam velimus detra- fttim, fiquidem ea plerumque eil animi mortalium ind-
oles ac conditio, ut nequaquam aitius in iüum defcen-
clat verkas, nudepropoii?a,.ac lenoctniis verborum com·
tas polita, exornaca. Permagna utique eil, & plane eornrnemorabilis, dummodo pracipui orationis finis
mesror prudenter ita omnia agat Orator, ut, amicifiirna
conlortione & opera auxiliari:, bominura animos ad ho-
nefia qucelibet & fuicipiénda & cum laude ad finem perducenda«, commovea^ Omnibus itaque in fummam.
Φ ) y ( Φ
veiuti colTe&is, nervoie Cicero: *) Is nominandus eiE Eloquens qui humilia fubtiliter, & magna graviter, &
mediocria temperate poteft dicere.
$. III.
Ad inflitutum propius ut nos accingamus, tenen- dum eil, in oratione primum accurata opus eile rei
tra&andse cognitione; inde omnis derivetur oportet fer-
monis vis & efficacitas. Si enim nihil penfi habetur,, quid res propoiita ferat, claufis ut dicitur, pugnatur o·
culis, & nihil minus, quam res attingitur: Ex quo mi-
nime mirum eil, fi omnium ienfibus talis repudietur
oratio. Ejusmodi Oratori illud Poet# profe&o incuK
candum:
Eft aliquid, quo tendis 8^'in quod dirigis arcum:
An paffim infequeris corvos teßaque lutoque.
Inde enim accidit, ut, judicii imbeciilitate, rebus non>
fetis diftin&is, in varias inoidas ineptias & cum deili-
nata ad dicendum materia res vari# ac diierepantes com·
mifeeantur, ex quibus orationem in immodicum cre- icere tumorem, ac confundi neceile eil. Apprime O-
ratöri prodeil, utr ipfe non modo diftioctb gaudeat re·
rum iciöis, Ted & tales easdem in auditoribus fuis ex-
citet ingeneretque. Si enim virtutem quandam fvaden- dam, aut Vitium quoddam diflvadendum ßbi fumierit, utique aqua ipfi haerebit, Γι obicuros tantum & confu-
fos de ilhs animo volvat conceptus, quid in illa tu to
commendet, in hoc autem vituperet, ignorans. Si quo-
que auditores in ejusmodi offenderint conceptuum tene- bris, fieri tum fvevit, ut quid pro certo habeanf, quid
non, prorfus nefciant, & iic in caiium omnino laboret
A 3 Ora-
a) Ad Brut. OratorCap. 2g. Cfr. >iffevt. Lagerlöf» Upf. hup.
yp Ayp. De prxcipuis humani Eloquii virtutibus ac vitiis.
• ) f ( ·
Orator. Hinc egregie Cel. Canziusi h) Quid, inquit,
de Oratore, verasne expedit illi animo agitare ideas,
an vero parum refert, quibuscunque erroribus, modo
verborum colore amceno tin&is auditorum animos oc- cupare fludeat? Nefcio, an iint ulli, aut fuerint olim, qui ornate decipi, quam pulcre doceri malint. Tanti
veritatem judico, utiilam, nudam licet, nec verborum fplendore iuperbientem, faciam pluris, quam errores,
phalerato dicendi genere & maxima veroorum porapa cohoneilatos. Deinde iniignis quoque circa ipfas voces
Oratori incumbit prudentia & cautio. Has namque nifi in fixo atque recepto adhibuerit fignificatu, alium
facile cum illis jungent audientes ienium, quam ille,
&: Tic metam praeter jaculum mittit. Ante omnia id
Oratori erit agendum, ut plana & perfpicua definitio-
ne, quafi janua quadarn,in rei perfrraclandce cognltionem
luos intromittat auditores. Quoniara in oranibus ait
Cicero c), quas ratione docentur & via, primo conili-
tuendum eir,quid quidque fit$ explicanda eil ixpe ver-
bis mens noilra de quaque re, atque involutae rei nor
titia definitione aperienda eil: fiquidem definitio eil o-
ratio, qute, quid fit id, de quo agitur, oflendit quam breviifime. Tum explicato genere cujusque rei, viden-
dum, qute fint ejus generis Pive formte, five partes, ut
in eas omnis tribuatur oratio. Erit ig!tur htec facultas
in eo, quemvolumus eile Eloquentem, ut definire rem
poiTit, neque id faciat preile & anguite, ied cum ex- plicatius , tumetjam uberius, & ad commune judicium
popularemque intelligentiam accomroodatius.
§. IV.
Orafionis artifex deinde iollicite curabit, ut in il-
lam
h) InOrat.p. $6.Jf./7/. c) AdBrut. Orator Cap. 33.
Φ > C Φ
iam perfpicuitas per ornnia infundatur tnembra. Hane
virtutem jure inter praccipuas llatuimns, majoris quip·
pe momenti, quam farfan quisque putaverit. Dici ne- quit, quantum a limine verte & germans Eloquentia?
aberrent, avida Pieridum ioca luiirantes, dum hane vir¬
tutem quaii plebejam & abjeclam deipiciunt. Plerique.
id unice in medium afferunt, dicunt & faciunt, quod fupra aliorum vim & ingenium affurgat. IfHusmocii
vanitatem reprehendere videtur Rapinus: d) C'efl un défaut, qu'ön ne pardonne point, que d*aiFe£ier å pa-
roitre grand, & ne Pétre pas, & å vouloir f'elever fans
pouvoir fe ioutenir. Le fecret eft de penier les clioiés
dignement & a ne point fe fervir d'autres paroies, que
de Celles, qui iont capables de repondre åla dignité du
fujet dont on parle : un grand fujet fournit toujours
de grands fentiments, & les grands fentiments attirent
toujours de grandes expreflions & des paroies elevés.
Sed cumin eo tenere modum, res una fit omnium dif- ficillima, hinc facile in tumidos, alienos, frtgidos fen-
fus prolabitur, quos nec vulgus intelligat, nec cruditi
ac prudentes facile approbare poilint. Sic igitur boc Fa-
tum quod eft omnium , qui modo fincere de optimo
dieendi gener© ientiunt,confenfu atque feriptis com pro- baturn, vieium eile in Eloquentia vel maximum acom«
niuni hominum feniu aberrare. Profecto explodendi funt, ab ufitato dieendi genere digreifi-, qui novas &
obfeuras Parnaili meditancur vias. Prudentiores autem omnia bene intellecia digerunt, & pauca ex multts ea- que ad rem lumma dexteritate decerpta, fvavitate ora-
tionis condiunt , quo plebcjis etiam auribus facilius atque fruåuoiius. iniUilentur.
d) Reflexions fur PEhquence Pag. ty, fl. jj.
Φ ) s ( $ 5· ν·
Simplicitati fefe etiam commendant Puritas, re- rumque Diicrimen. Puritasfpe&atur in ienfibus,io ver-
bis, in circumfcriptione verborum. Senfus inprimis
debent efTe communes omnium, qui facile in mentem
cogitationemque cujusque veniant, vel certc venire vi- deantur,per fe veri, nudi, cogniti, fimplices &: fine ul-
Ia artis afFe&atione. Primum igitur requirit, ut ienfus
fint communes, intelligentia faciles, aut qui faltem ta- les videantur. Plerique enim magna funt relicitate prce- diti, qui res alioqui per ie arduas & impeditas tam e- nucleate diftingvant, ut palmam cuique, vel mediocri-
ter erudito, faciant. Hoc eft dicere rara communiter,
& communis raagnifice. Qui virtutis hujus prseflanris-
fima: ulterius (convinci cupiunt, facras tantum inipiciant Pandedias, qua:, licet majeflatem fpirent, fatis vix ad-
mirandam, maxima nihilominus gaudenc (implicitate. Ni¬
hil namque in illis, mihi crede, nifi convenientiam acde-
centiam invenient undique exquifitiifimam. Quid movet fortius, quam Sacrarum lectio literarum? Non, movent,
non perfvadcnt, ied cogunt ,agitant, vim infcrunt: legis
rudia verba, fimplicia & agrcftia, fed viva, fed anima-
ta, flammca, aculeata, ad imum ipiritum penetrantia ,
hominem totum poteftate mirabili transform3ntia. Qua.
reidem Rapinus o ejusmodi de Eloquentia Petri & Pau¬
li fert Judicium: Ce ne font point des raiiohnements
vains & iübtils, que leurs diicours: c'efl une narration
toute fimple, avec une explication des Myiteres de la
mort de notre Seigneur & de la redemption» Ce font
des mouvementsdoux & forts; de certains traits parti-
culiers d'une Eloquence pure & naturelle; un grand ufa-
Se
JLL_.II II II I -—.■■■ I IIIur I .1I,I I—-"»·
é) Libr. ett. Ρ. η$. jf. 3/. Confr. difput. de Stili Biblki
Majeß. acfimplkitaU hab. Jub m. Prftfidc Α. η<J7.
i ) 9 ( Φ
ge de PEcriture Sainte, & des exemples tirees de Pancien
Teilament: mais par deifus toute cfaoie une on&ion de
grace & de devotion, plus capable de perfuader, que
tQUt Partifice de la Rhetorique profane.]
jj. VI.
Sed irna praeterea reilat, Ofafori circumipe&e &
anxie vitanda, rupes. Eft illa, nimius phalerarum deli- ciarumque Rhetoricarum ufus,tantum fimplicitati offici-
ens quantum, fi caftus fuerit atque modicus,ad iilam ve-
re conducat;haud fane aliter,atque aromata ac condimen-
ta fi modice adfpergantor,.gratiilimum cibo eonciliant faporem; fin vero immodice, ingratum omnino atque faflidiofum. Qui noverit, illaro inprimis virtutem, qua ienfus in verborum parfiroonia copia comple&itur, audi- toribus,iapientioribus faltem pergratam eile,numejusmo*
didicendi generi,eoque!di£lionipoliendte,iludendum eile, negaverit? Qui aliam ingrediunfurviam,aliter fentientes,
inepticE calamiilris naturalem orationis pulcritudinem
deformatum eunt, fi abundantius, quam fimplicitati con- veniens eil, ornatus adhibuerint. Verbis occupati po·
litioribus iententiam ipiam temere negleftum eunt, pro
Junone, uti fert adagium, nubem ampleåentes, ex cu¬
jus eompreffione, non Heliconia Proles, ied inanis i- maginationis Empuia?, nafcantur neceile eil. Perlvafum
erit, quod apparatus ac fpiendor verborum & phrafi-
um orationis minime conilituant virtutem. Pulcritu- do, in ipfis quarrenda eil rebus potius, quam verbis.
Certas hac de re praefcribere regulas fieri non poteil,
nec poterit unquam. Neque in arte probe veriatus, mi¬
hi crede, facile in devia trahetur. Reilat,ut paucis de
brevitate & concinnitate moneatur. Ullus vix ienfus, auditu citius, defatigatur.^ Taedium audienti & legen- ti-parit immodica eloquii, fuo iaepe nucleo deilituti,
B pro-
4» ) »o ( ©
profuiio. Quid igitur dulcius? Quid dignius, quam,
qua: eil naturalis· propenfio, jfimpliciter, hoc eil brevi-
ter & fine ullä obfcuritate, Γι proferantur ea, qua: ad
rem fuis depingendam coloribus fpe£lant, & futilem,
nefcio quam, verborum farraginem devitare. Hac in pra:ceptione audiatur Cauflinus /): Expeditam , inquit, brevitatem, qua: nihil habeat obfcuritatis, magnum es- fe Eloquentia: vigorem,eamq.ue graves perfonas, quan-
tum auditores tulerint, apprime decere, non debere
tarnen eile prteruptam , Pufpiciofam, nimis affe&atam ,
qua:que invidias. tendere videatur in clauiulis. Elegan¬
ter itaque citatus Rapinusig) Cefl un grand Art, que de Γς^νοΐΓ ménager des ornements & de les méttre en leur place, quand la neceflité oblige de f'en fervir. L'*
artifice de PEloquence ne peut avoir d'efiet, que con-
tre eile roéme, quand il eil trop éclatantj des qu'il paroit, il devient fuipeft; & on le regarde commc un
piege, qui n'efl dreffé, que pour furprendre: outre que
ce qui frappe Pefprit & le iens avec trop d^éclat, le las-
ie & le fatigue. On fe meprend fouvent de recher-
eher tant d'eclat, & on trouve, que ce qui brille le plus
dans le diicours eil faux pour Pordinaire. C'eil ainfi
que des figures fi recberchés, des antithefes fi fines, des epithetes ίι éclatantes ne fontpas toujours, ce qu'il y a de plus conforme au bon fens. Membrorum brevitatem ora-
tioni etjam addere perfpicuitatem fatemur, nam fi jufto longiora eilent membrafacile caligo ofiiceret orationi, id quod docet Heineccius. h)
§. VII.
- Hjec fuere, quse ad materiel hujus enodationem,
pu-
f) Be Eloq. Sam & Hum, Libr. 2. Gap. 16. g)
Refl. far VEloqm. Pag, 20. fl. 22. h)In F'undam.Stilb cultΪ Gap, 2. Part. /. jf. 5 o.
C# ) " ( $
publica? lucis faeereMlrftmtii: -vefitateni re3e defenfita-
vi, ncc mihi vitio, fperaverim, vertet HumanifL Le-
clor, quod minus id omatc fitperfeftum. Neque inge-
nii.mediocritas, neque brevitas,, quam mihi perneces- fariarn vidi, paila eft ita comi ornarique argumentum,
ut haud dubie promeruit. Interim leviter ad.kkib ,
mitiori ut excipiantur judicio, ea, qua par eft*', obfer-
vantia rogo. Faxit vero Deus, perpauca ut h«c in. no-
minis ejus tendant gioriam, quss eft, eritque femper ultimus meus
FINIS!
MONSIEUR,;
*V
Otts allez difputer fur un fujet que ja lientencfc point encore, mais
quej'e/perefnvoir avec le tems,fi Vous ävez.-lä honté de mccontinuer les
foins que Vous prennez de uiinftruire.
Sije favois plus de fraticois,je Vous diroishien plus de chofes,
earje Vous aime de tout ttion- caur W JW avec lieqiccoup de recomob-
funce & djatMcliement r -
MONSIEUR
iegot» 'r»;:.:· . yyj 5'b_t> anqj3 st.j* i y
Vdtre tres JniuihTe tres oleiffant
• · '*"■ ■.-- ■.* ■ ρß'rviii'ur
; λ J J£A^ MATTHIAS AURIVILLIUS.
TIL
Herr CANDIDATEN.
MIN wJN,
uti mitt hrofl, Du bildat har Din fjål;
AfARA, TRO och DYGD, Ditt hela hjerta brinner,
Du florfla valluß vinner, När Du får gjöra väl·.
Men hhr jag glömma bort det loford och den heder,
Som SNILLET Dig bereder ,
Och FÅLLAS fnart Dig ger?
Den har ej känfla fatt, fom illa kan uttyda,
Att jag vill vänfkaρ lyda,
Och ännu önfka mer.
GUSTAF HACKMAN.
ä
MONSIEUR LAUTEUR,
Souffrez,tre amiehercommunBJÖRCK,Vousquea jedit cifouferie- deiiii«en enprofevers.a toutIl n'aboutiroitee que nd*
å lien d'y ajouter quelque chofe, car Vous avez iu Vous meine Vous aquerir 1'applaudiflfement de tout le monde raifenable par les talens en- gageants åe Vötre Efprit <5c de Votre c'oeur, ceft pourquoi mes eloges
ne fauroient relever Vos merites plus qu'ils ne le font deja. PoiuTvivez
comme Vous 1'avez fait jiisques ici å gagner tous les cceurs, Vos amis f'«n ferent plus d'honneur, & de gloire que Vous metne,
C P. BLOMBERG,
