• No results found

PRIMO AC SIMPLl·*

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "PRIMO AC SIMPLl·*"

Copied!
32
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

O IS Ρ U T AT I O Ν a Μ G

METRICARUU PRIM ,"t

Dt*

/: Λ,

.

PRIMO AC SIMPLl·*

CISSIMO GEOMETRIjE

PRINCIP Ip,

Iii

Quain-»

Divina auxilianté

gratis

SUBPRISIDIO

M; Martini Erici Ge-

5 Γ R I

jLU Μ A T Η

.

I Ν F

.

I Ν

Rcg^^^adercja Upfaiienfi

Pro-»

''reiTorispublici,

Publich tuericdnabitur

PETRUS A. SCHOMERUS

MATHE M. STUD.

Bahebttur Diß>utatioinAuditorioMajori die27. OÜobJhorismatutinü^

opsali

ms

Pxcuäebat Escuillus Μα τ τηι

\Λννο Μ. D C. Χ Χ ΠΙ.

Mi

Ηι

Η

Γ/7\ C ST\^/τ»7» ss* ·νΛ.->*t ,-· τ*>, p*.^?is<**/Ti i ;

(2)

\£LtisTRi

TL

g εχε R o s o ε τ

MAGNIFIC O DOMINO

dn:johanni qhttc/

L.B.

£)iit>frejf/Dn. D Ε ©rénpco

et ©tr^mprwm, ε qjj ιτi aurato μ a- ximeftrenuo,inclytiregniSveciasSenator*

aropliilitro Camera Regi» Adnoini-

ftraiori & Academi» Upfalientis

Cancellario Magnificen- tiiTimoj&c.

Domino

fuo gratiofe S.

τώ μελετών

κΆξηςε

7Ρ>λισ·σ;^^ων βασιληων

Αζζχγ $Yj 7τχξ εμν

uW^j&ßqf/,aliX.>}V

Κ' ctvT'jV not ψϊ μ,ετίαμ,6<τώπ1& τ%

χαζ/εν&ς

&άλ7Γ$ς &αλφ6ηη οιρφιβάλγς λίτν^, SubjeftiiTimus-*

cliens

letrmΑ. Schomerw*

(3)

DlSΡU TAT I O G SO ΜST RICA

PRIMA*

DtL9

Ρ Ν C T O.

Rcfftondentc*»

PETRQ A. SCHOMERO

UPS ALIENS

Thesis I.

I alla intotoEucliMeo

lumine materiapsculiariini*

tiocognitionedignay &Ven¬

tilatiomrebieinfiituendaap- prime neceffaria judketur#

iüaprofefib,quade Puncto fufcipiturtpraaids ejjepotefi, quippequacognita&prehe

perfiecla,

plurimas labyrintbiin modum tntricatasquafliones^quain-

'

terGcometrasdemagnitudineconttnuaagitarifa*

péfolent,accuratérefolvttt&ådfmgularemrerum Geometricarum cognitionem viam pr&monfirat commodißmam. Quart nos amplißmum Geo*

metrißcampumdifquifitiombiu quibufdam aggref

Juri, harte rem dpunfto ordirsopsrßpretjumar*>

bitramur.

2. auteminpr&fenti curruulo fintΡbo-

ΐ jffafar* ac Duct certo divagtmur9\hane

de punclo

A theo*

(4)

thcortamad hospotißimum 4. qu&ßionesrepoca-

bimu*i(filtrumprimaerit: Atifit inreruru na-

iüfä pundtum? 2. Quid fit? 3. Quaenam f- jusmiütatcs ? 4. Quamara infigniora inre-

järn natura ριτη$3 ? qusbm cum fuisrequifitis

f$sdjunBisdextrepoßmodüm explicatis,plcraft

quidde punctodifferuntur,manifeßiora evadsnt.

ι»Anfit Circa cju&fiionem an fit Pun&um, dua

fuoäfi? ßixi extrema pbilofophorum fententuy una (im- pliciternegerns* alteraftmpltctur äfftrmans Pun-

ßumψrempofitivuntjquampoßerioremcttarrLj

nos tanquam maximé & nccejjarib veram inhoc dißurfuacceptabimuéi

4* x^Antequam igttur PnnBum tn rcrum

natura effe cerita demonßrattonibm oftendamtu,

•prsfuppommuicum exEuclidis Pleroentis Geo-

merr ci$>tumexArißote/einCat. Quant.item

4,Phyi. t.25. 49. & 91. Hem1.1. de An. c. 4.

t. 70« trtnamdtmenftomm, extraquamPun&um

reale non eß> revera poβtivameffe,potißmun.z_>

cum de cadem vera (f realesaffeBtonesdemon~

βrentur , quemadmodumpaßim videre eß apud Jfcud,& Ram. tnfuü Geometriciselementü,

f. Hoc pofit0, fm modoexißere&maximé neceffartumeffeinverumnaturaPunBum, contra rigorofosquofdam> exißsmqntes

ipfuw,

obexigui*

tatcm»»tura(U£,nihiltjje, quodinrerumnatura exißeret, (ed efje velpuramnegatimemContinus-

taasinhnea?quaabipfoveltnipfo terminatur,

vel negattonem divißonut inparitbw hneaconti-

mani, htjce rattonthm Geometrtcis eptneereco*

nabimur» » j

6.Si

(5)

61 Sr Corpusfinitum tetminatur fuperficie, EuclicLz.dcf.I.ii.cl. Ram. 1.22.Geoai.e.2.

&Superficies linets, Eue!. 6. dcfi. zh Ram. 1.1.

Geom.c. 5.& 1.5. 6. etfam linea finita clau¬

deturPelnegatione,velfetpsd,vtlalquotnaxtfim-

tinaturam dtftinClam alt ipfahalsnte. Nonnega- tione, ahequin quslibet linea circulans formali¬

tereffetmterminata,quippecujusparsomnislike-

ra abanegatione, aBu continuatur-, non(etpsa;

quia quemadmodum res terminatatermtnum

natura difiinclum requirtt, utdemonfiratArid.

6. Phyf.c.r,& Euclid.l.i.el. def.$.6.i3.& 1 ir.

el. dcf. 2: Ram. l.i.Geom.e.5.1.2.0.3« 1.5 c.3.

1.22.c.2. italinesconvenietterminärt non(etpsa:

Ergo altquo alio inexifienti, quodabeafitdtftm-

8um: illud aliudejjenonpotefiquamPunBum^s,

Eucl. l.i. cl.dcf-3+ Ram.1+2^Geota.c.3.Datur ergo ΡunBum.

7. Deindequoniamontneterminatum unica dtmenftone fuperat fuum ternsinum, Ram,1.r+

Gcom.c. 5.fic Corptu Superficiemprofundiiate, Superficies lineam Utitudine; Ergo etiam linear fuumterminumlongitudineiontumfuperabtt, qui

cumneclongttudoipfafit,utin priorithefioftenfum

efl, multominus låtitudopelcraßuies: eritquid

Individuum.IlludpunBinominevenit; Daturer¬

go Punftum.

8. Ex Continui definitionecfiendeturtdem.

Eil enimContsnuumcufus partescopulan-

tur communi fcertxiino. Ariit. 1.6. phyf c. r.

1.1.Eucltf.dcf.l.i. el.Ram. 1,i.Geom. e.4.

'jam verq terminus in hnca bac egseßma-dbC9

A 2 v.g.B.

(6)

*b.g.Bäutt*itquidcofi"

ttnuumtautnom stcon~

titiuum, efut partes fi»

malcopulabuntufy paté»

bitfyfic aittui m infint*

itftri-j * Sinon,autertt

quantitiS dsferet4 au t

quid indivtfibile:

nondifetta,qua

in

quantitatej*

continuanullsu datur aBu numerus:reiinqui'ur

ergo Cijod Bfitquidindivifibde quaititaticon ι~

nutedBCadjacens,quodpunBum appeäamus. Da-

turergopunBum,

p* InfuperFunBumredeeffi Gcowtricedt·*

monfirabimut ex redtcontaBulintere&Jd &ctr·

culi· EtenimficircuJostangit re£tam, inpun¬

ctotangct.CoroLprop.16.I.3. eL

io. Tangatctrculus CFD, cujtu centrum Ft rcBamAB inC» Dicotüumipram tcngeretn pun- ß> ^ BoC,adebut Cre-veraftt

ρunΒum. Ducaturemm

ex centro circuH Ξ,re- ßa EC, per 1.poft. qua erit ad contmgenten.z_»

perpendicularü, per 18.

prcp. 3. el. fcuclid. vel

c.f. e.rs- ].i5.Ge*Ram.

&intangente dB fuma-

turquodvis fignumύ.g+

A%

coniungaturqfrtßa

ΕA, per 1.

port. ffuoniam

igiturintriangulo

AECduoangult

Ε A C, Ε C A

minoresfint duobusreßia, per 17« p*r.el.

Euch

velι.c. 0. 1.6#Gcom.Kapa.- * & angulutadc eii

(7)

eft r?Bm per το. def.τ.elem.Faclid. Brit &nύ

v, guljuΕ /iL,reBoa*mor.^uareper 19, ρ. 1.1 el.

JmjcI. vei ii. c. K6. Gcorn. Ram,majoreritre-

B*/1B quamEC> Badem eftratio deomnibas aitjs

knmduBteex Ε adquahbet punBainter A&C.

Lfihtarectrcuiu* CFD, tanket lineam ABfolumin

4L punctos qmcontaBmtumfitrealis: realeerit A

punBum & pofitivum; quod erat 0ßendtndums*

η. Hute immohUifundamento adeo tnmxus eH Ari/l.irfic.8 Mechan punBum·, nonfolum-»

popttvum, verum etiamcaufameffe%curl·figuris,

waxtwemobilesfint rotundainpiano,afferere non dubuarit· Cum enimcontaBusmuhafuipartefa¬

ttatbareret &fimuleffeea, quafefefic contingunt:

quo ergo major erit hie contaBus,obdtutius,qué

minor eo cittui harerefaciet. Si igiturmn effet

•punctum,m quorotundumplanumtangeret,fané iüudcontingeretinpiano,acproindl multdfuipar-

tebareret, Cfficmajoremfacilttatemnonhaberet globus quam tetraédr&n»oBaedron, dodccaedron velicofaédron, necbdberetfiguramperfcBe(pba-

rieam,(edplanum, quod utrumq, tumzxperientia

&ejusnatura, tum

24,de£u.eL£uci4rr/»/^»4^

i ζ. Batetergoexbisdemonßratüpunetare-

verapofittva effe}qualicet in continuofint,nscex~

trat[ludjubfiflantsxifiimandumtarnenoneil tlla%

utpartesintegr&nteslineamcomno-mre,cum indi*

vifibiliaqoantumvis multa& juncia,non fa~

csant aliquid dividuura ingenere quantita**

tiscondnuje, utdocetAniUfé.phyi.c.i.

t}.* Namfipuncto,utpartesintegranteslines-

componerent,fausLontraäimonfirata Euclidts fc*

A3 querem'.

(8)

qwrentur al·furda. /. lntru triangulum duBas reftu parallelas baß eademeffemajores. 2. Dia-

mctrum quadratt äqualem effe Uteri ejufdem,ac

proindé βmmetram, id quodnosGeometrieebifie

rationihui ofiendemus*

i4. Sittriangulum lm%eXeg(de reliquistri- angulorumffeciebw idem eftoJudicium)A B C,cu¬

jus bufis ACy componatur ex

χ 4.tantumpunftis, Dico inträ

£

I \

c

triangulum ABCy β bafis

ex

"7 fünftes compofita effet»plures

i/ aj

liwasduBäs baßparadelasita-

^ A ι — χι Jem ejp majoreSm yer punftum j""""""" ~'\ß

quodcuncfoDinlåtereBC,

du-

j. —CAiur dgy parallelabaft AC,

c— Ά

per 31.p. 1. cl, Euclid. qua

quandoquidem dividuaeB,duobu» faltemconfiabit indiwßilibiü. Jnfrabanc ducanturalia 4.ρaral¬

ias FG> Η /, KLy ΜΝtper prop. eandem,qua quo averitceB funtremotiores>

eb

femper majores

evadmt Tuncenim F G, conftabit tributρunftisi ΗIver oquatuorjK Lquinfy& Μ Νfeχ. fffuare

cumbaßsACexbypotbeßconftettantum 4. &re-

vera exdemonßratisKL f.&MN6:eruntba ßn- guU"pertict Bpropioresy majores

baß

AC remotio- resquodcontra prop.4,1.6.el.Eucl.iy? abfurdum.

tf. SitdeindequadrattABCDdiameterAC·

Dicoβ iineacomponereturexpunftis,foreutdia¬

meterAC fatsquaiis Uteri AD. A quovispunftet

latens DJ,ducaturperpendicuUresper11.prop.

ί,ι, cl. adquodvis punftumlaterisBC eregionen paßtum, quaneceffartoperomniäpunftadiametrr tranf-

(9)

tranfibunt, cum tota quadratiarea

tftis linets

re*

pleatur♦ <§uarediameter

ACoppofitaanguloma^

ximoDt & exdefimtione qua- ρ q drattreßotintriangulo A D C,

aqualis ertt Uteri AD

oppofito

angulo ACDminori,

quippé di-

enidto reßi, contraea, quade- monftratafunt abEuclidelib.

i. elcm. prop.i9*&Rara.1.6.

Geom. iz. acprotndéfymmetra,cujustameη

contrarium demonßrae Euclidesprop. 117. lib.

10.clcm. & Ram. 1.12.Geom. c.$< e^. Namfi

diameter/tCfit 4. lattu tero<lAD,y eritqua-

äratumdiagonij ιό.dupium ad

quadratum lateris

per47-prop.l.i.

elem. fcuclj&

5. e.

i

12.

Geom.Ram. &itaquadratum lateris

erit

g,

(f

idem erit g.nempéexyfic%par

ejjet impar* quod

abfurdum

16. UtitatybacceinGeometvia

abfurda evi-

tentur,fatendum eil,non

expunßis, fed

exper- petuislinets

lineam coalefcere, & inter duo quavis

aßignata

punßa, Imeam quamtis exiguam

tnter-

ventreyjuxtaillud vulgoGeometrarumreceptum:

Continuum in infinitumeftdividuum.

77· Hincfequtturpunßacuminter (t,

titrtLj

d linea, cui infunt,realiterdtfttnßa

effe.

Nan,

fi

unumputtßum ne%lineam,ne%

altudpunßunt-»

componitt & *hnea,

(f abalio punßo »in

re

loco

diftatyutmodo

oßenfum eft

y

baud tnconveniens

e~

ritcolligerty inter

bacreale intercedere dijermtn■«.

ig. Et

baßenuspunßumejffe monftratimWr j^Ouia

:jamverbquidfituUrb

nobis inquirendum

re

flat.

J 4 *ß.€*r-

(10)

tρ. Circumferunturenimvariaαvarps au- thorihut Funßide/criptiones, qualicet verbutdt- »

fcrepent, reipsdtarnenquämproximtcotäemunt*

Jlij emm Pund:um affirmativeperunitatcm

iitiirn in continuo habcntem definiunt, ut

PytbagorasSc Αriß. alpperfloxum lin

Cuianus:quidamperterminum communtm

I

Jinesr, ut Hiero. in üb. deßnit. nonnüüi per

iignum in magnitud ine Individuum.« s ut ,, Ram.I.i.Georme.é-PetrusRyf.part.i. Quas-

ßiOQ.Georn-c.2.

20* Verumlicetha PunBidefinitionssinge-

nere optiméfalv&ripoßint,inßecietarnenearum nuiia srit, qua effentiam punEli Geometmcifuffi-

cienter mbis monßrare videtur, cum non tdrru»

fecundum particulartm feientiam Geometriam^* *

quamuniverfalemFunElumdcfinlmtj&cnaturam *

ejus explanent«,

2i. Nos proindé FunElum Geometrieccon-

templantes, ejtuqs[implicitatem, quaommbusijs praeft, quafub cognitionem ipß cadunt,intuen·

tes, dpartiumnegatione,quaeffentiamejuspro-

xtméconfequitur r«wEucl. 1,i.el.def.i.Punftu;

deferibimm,

l·μεξος xbh:

cujusnullaparseß.

2 2. Uta.bacdefimtio plamüsacfaciliüsper-

j

eipiatur,fciendumeftQuantitätecontinuamtres haberepartes>unamfecundum longitudinemyreli- \ quiisfecundum latitudine&craßitiemfeuprofun-

diiatem, itatarnenutnonomnüquantitasbafccj»

omnes habeat,fedquadamunteamfecundumIon- gitudinemtantum, quadam duasfecundumlongi-

tudinem if latitudtnem, quadam denid przter

j

bafee

(11)

h»fce dtm altitudinem feuprofunditAtem,quem»

» admod'um dsmonfirat Clavius incomrn. iupc?

SphairamjohdsSacro Bofcopag.r4.

2f. Hocisaoflenfofactlecögnofceturyquidfit

PunBumpoidehcetid,quod in talimagnitodi-

nefine omniparteexiflit, ka utnequt Ion«

! gum, neque latum,nequeproiundumello cogketur·' quod licetmagnitudoipfamnfst, til

. tamen, utpoßmodümofiendemm?initium&c(un>*

damentum omnis magnitudmit & infpeck tins£>

qua ubi Imea incipit Pe(etUmeffedefinitytbipun- Boftatimterminatur, utdoset Eucl. Ui.cl. d.3.

Ram.L2.Georn.e-3.

24. Punéti bujut Ge&metrhéexempiumins

rebusnaturalibusverumreperirinußumpotefi. St

» quamPünonullaadebexiguafintyut β inteäigantur

* dipidiiparteseorumomnemfinfumpoftea effugiet*

ctijufinodi efi vtfiigtum tenuißimiftil·, lemter itt-»

ceraimpreßi, extremstasi(km reBd line^quam...»

Apeliesfertur poft Protbegenem duxiffeinJabel-

layextremumcaudaScorpknbsffic.tamencumhac

omnia inmfinitu fecaripoßmt%non>»umpunBum reprafentare, (ed qualemcung, ejushmm,udmc/n

nobtsmculcarerexiftim&rt debent.

I 2g. HincttajjAppAfetyPunBumfenfuhatid-

quaquam perceftibiU

effe,

cumfen

fit

percipUrkur

t Tantumca, quacorporafuruinmfinitu>u äivtitbi- It», fedmente tantumappr&hcrfwiletpAfdtioncm

nuttamadmtttem, ßveinlongum}fvein latum-*,

cumutrodp deßituAtur,

26. ffuoda.punBum defimtu-rpernegatio»

I -nemfidnecdefinitionenstpfamaliqudρ tccatswo

A f »ecu-

(12)

accufatj neeexiftentiamtjuscrerumnaturλtoHit.

Eil enim funclum cmnium quantitatum conti- , nuλτumprim um acfimpUcifitmum prtnctpiunLs,

quo(ubUtadefetet magnitudoynanfecusac

fublatd

unitateipfenumerus,Cuf.1.3.deffiente cap+9.

principiorum verb sanatura, utnonnifinega¬

tions explscenfurtutdocet Platoin Parmenide,

&notat Proclusaddcf. i.l.i.el. Eucl. Deinde

multainrerumnaturacxiftunt, quorum cumdtf- ferenda pofitiva noslateani, negationeeadefini-

re, (f häc rattone ihrum cjjentiam indagareo*

portet.

27. Solum ita% PuncluminGeometriapar-

titioniseftexpers> utunitasquidem,(edinArith-

mctica-) πvuvfeuinßans-, fed inPhyfica: Sicfybac defnitioputifii,qua

apudprimumphtlefbpbum ob

negationen?,quamincludtt,imperfecta

forte

vide- , tur, inGeometriaperfecta eft,cumad Geometri~

cam materUm ejusfyprtncipiafufftcieniertradi-

tafit>&infuoproprio(oro tlluftrata.

2g. Hane Pun&inaturamfimplicemaccurate contemplans Lucretiusftpfumtumexbacpartium negatione,tumreliquisejus,quasnosinhacqua»

ßione tetigimus, proprietatibus^ utPoetaPbyfcus eleganter bifceverfibus defcripßt:

Tum porrbquoniamexrremumcujuf4uecacumen Corporis eft aliquid,noftriquodcernerefenfus,

Jamnequeunt,id nirairumfinepartibusextat>

Et minima conftatnatura, nec fuit unquam Per fefecretum, ne^uepofthac eflevalebitt

3,0-a.r- 3 β* *ta

fi*

Ρun

flum Teidimut*

Por-

san? pftA rb tuet minimafitnatura ζ£ entttatis> infignes<

t amin

(13)

tarnenin fe habet utilitates, quaexiguitaternejus

fingulari quodam

encomio compenfdnt,

quarunL*

quadsmfunt intpfout

eft

ex(e

tmmobile,& d

quan-

titate,inquaeft,infeparabile, quadamPerintpfo,

uteft mobile, &d quantitate,per mentü[altern^

abfiraBionemfitparabtle.

jo. Utilitates priorisgeneru

potißtmum

fex

funtt quAruntprimaeft, quod

lincam, cujus eft

terrninus definiat, &ab alia quavisexclu-

dat, & quod munus eft

jufticiae,unicuique

quod fuura eft reddat. Etenim

ficircularisfue-

ritlinea,poteftatefuaipfdmdeterminat, prineipij finisfa vicefimulfungitur, ftcutpalain

annulo; fi

autemfinitanecinfe reflexα, αflu

tpfam

definit,(f

ejus prtneipium eft & finis,juxta3.

def. 1.1. el*

Eucl.ubi dicit lioearaclaudiieuterounariu-

trinquepundis*

β /. SecundapunBiutHitaseftt

quod fit

CO- pula quaedacn fcu vinculum,

quoomncsli-

neae partes interfevindas

contineat, &ex

multis unamcontinuamlineam faciat* De~

monftrabimus: Sintdus lineaA B,BC·Dicopun-

Bum B effe communem [\ -6 ς

copulam, qua lineaifla b

copulanturinterfe,ittu*

ut tfla lineafiantunali-

/ \

nea continua♦ Si eninL» f

\

punBum B utrtusfa li-

Μ 4}

nea AB, BCnon effet

communis copula, nonfecundumfetotunsyfedβ-

cundüm aliamatfaaliamfuiρartemlineasAB>BC

copularet9 &ficpunBumBeffet

divifibile,quod eft

contra

(14)

contra ejus nåturam. Quare B eft communisco*

fula: quoderatoßendendutn.

$2. HmcfecjuiturPun$umt om oisquaa- titacis continuae primum ac iinopliciffi-

mum eile prineipium, Cum enimpunBum, u$

jam oftenfum efi, uni&t omnem Untam,Itnea o-

mnensfuperfictem,(uperßeiesommcorpus·>*ηαηι~

feßitm eil punBum omne corpus untre, Quod

enitfl unit unientia, maxime unict uQita_..

jf. Tertia TunBiutilttaseil,conftituers

circa fe ipatium ubi ubivis fit in piano,x~

quabileå 4.angulisplanisre£Hs; quodficde»

tnonftrabimus:SitpunBumΕtnpiano. Dicoipfum confiituere efreafeJpatium aquabiled 4. angulis

reßts. DuBisentmreßU

ΑΒ, CD feie(ecantibus

in Ε dato puncto etunt duoangelt CEA, Α Ε D, duobusrtBU,äqualesper

13.prop, l.i. cl. Euclid.

vel per 1. e. el. 8. 1.

Geomet. Ram. hodem modoeruntduoanguli D ΕΒ, ΒΕ CduobusreBis äqualesi quibuf ad priores duos duobus reBis

quales,additityßent^tx1,axj.c}* omnts 4.an-

gult C Εät AED,DEjB,BEC tn fiatio cir-

ca ΕpunBum, äquales 4+ reBüi quod erat de- tnonßranduttLjii

$4. Quarta utilitas eil, quod iit com¬

munis fe&io omnium linearurn fefeiecan- tium ; velquod tdtm eß> id, quod pluitscoro- munitefiioeas feeat: quoajicoßendemw* StnC

d&4

(15)

duslines. J B, C D fefe fecantes inÉpunBo* Di¬

te B effecowmunem illarumfeBionem, feuunum piano,punBum, quod duost(lasiine&s communis terfccat. VunBoenim B exreBa A B, (umantur

utrtncfjporttomsÄqualesG F, FHt

quibutyCodern

A

1 α

<? _ . Ε ,.Η HS

K

D

funBoy non <varisto circinoexCD3

(umantur

**

quates Fl, FKper 3. prop. 1. cl. & fit Fpun-

3um mediumitneaGΗ, Ε y>erοpunBummedium

linea IK. SU dico F & Ε effeunum idem^pun¬

Bum. Si enim fmt diverfapunBa, punBum Ε,

aut erit extralinear» AB» ausinipfa. Si extra,

tnia non fecat, cum m comurratquidem>quod

contra bypothtftn. Si vero intpfa,auterit

ad

pé rtesA,Velad B:&cumduo

punBa

nunfmt

im«

medtata in eddem Imea» ut oßenfum eßtntheii

36, femper tnter iüa

cadet Ums,

Ergo

fi addatur

adm tatam G F, velad H F,faciet dimidiama- jcrem, &(teGΗ,nonerttperl K bifartamfeßay quod ftemcontrahypotheßn. Εβtgitur F&£

idempunBum, quod plurescommumter

lineasfe*

tat;quoderatoCundendunu*

55.guin.

(16)

qχ* Quinta utilitas eß, in eodem plano-

recipereinfc piures lincas, nonin directum jacentcs, fcdüproducancurfcfeiccantesr%

adcujufvis anguiiftve rcäilinei, utBAC,ftioe

curvilinei«* Η D G,

HDEtFDBjfivemixti- lineiIDG>IDE con-

fhtutionem, ut inde

ornmum rerum certtL»

habeatur menfuratio.

Uwe faßum eil, ut a

Cjutbufdam angulus (it

dißrnMagißerMathefeos. Linde illudGeometri-

cum: Fonmm anguii maximaexparteeflo

åpuncto.

$6. Sexta tandem uttittaseß,quodfit in-

ftrumentum quo refta & psripheria fefo

tangentesita coar&antur, utintcripfasrc- aiia locum haberenequeat, quin circu-

lumiecct.Demonßratto:SitpunßumJcoarßans peripberia per-

feßam ABCy cujuscentrums D, Gf reßams

Ε Ffefe fangen'

tes in J.- üico

punßdm Λnun

. ptrmit&rt put 'ttUre&ainteripfastranfeat, quinfeiet ptyipbi·

triam* Tranfeatemmalia reihquaftzΛIL, &du-

i A; quaadconttngeniemperoendt-

ffuldmmt,per*8.proo*j,ehEuch vd cap.v

(17)

elera. 15.1.15.Geomet. Ram.fat angultu ADI aqualisangulo FAH, per 23. p.l.!«eL£ucl.JjPuo-

niamigituranguli FAH> A D IexconfruHione*

juntÄquales»additocommunianguloDAΗ»erunt

duoanguliAD/, DA HȀqualestotianguloreHo

DAF,per 2, pron.iåcoqp duobus reHis minores.

jQuare pern. pron.l.i.el. Eucl.veli.c.c. 12.

1.5.Gcom.Ram, coibuntAH, DlreHa inalt'

quo puncto, utinI. Quomamigiturin triangulo

ADIttresanguliA D/, DA/, DIA Äquales fmt

duobut reHtéper32«p.l* 1. eL Eucl. ve!9.e. 1.6.

Geom.Ram. &duoanguli DAUADloßenftfunt Äquales reHo DAF: ertt rtliquus AID reHus%

atej.adeomajor,quamDAI»acutus i JguarereHa

DAmajorquamDI,per 19·prop.l.ι, el.Eucl.

veli2»c.1.6. Geom.Ram. Ί^οη igiturDiad circumferenttamperveniet,acproinäépunHum._»

I,intracirculumABCexißet>atcpadeo reHaA//>

circulumfecabit. Coar&at igiturpundu A pe- ripheriam ABC, &tangentcm EF inA ka,

11t nulla inter ipias alia reda pertranfeao, quin circulumFecet: quoderatoßendendum.

Αγ. bafuntprincipalsspriorisgeneris punBi utilitates, quaeitnfuntquatemueflex/0 tmmobtle&aquantitAte tnfeparabile: pofiettorts

generisfequuntur»quatnpunHofunt»uteßper/e_»

tnobtle,&aquantitatepermtelietiu*operattomm

feparabiit^.

38* Haautemutilitatesemotulocali, quem

punHoimaginattonoßra attributt,potißtmumdi-

manant, qm eilvelunm» velmultiplexeoaenua

tempore(actus. - -

3P%Uno

i λ 1

-

C

(18)

qρ, UnomotulocalimoDeturPunBum,ium jfeorßm extßens, cujufdam animalculi infiar,vel

retio9 "bei circulari velmixtodeniqimotuferrttn-

telligitur, itauttn motursciotermmum acqusre-

re velnonacqmrereDaltat,

40. ReBo motumoveri&terminumacqui*

rereputatur, quando tnter dtßantia tranfeunda

terminos ne% tn banc neg^ inillampartsmdefle-

Bit)[cdaquabtleminceffkmtentt,utipfamdißan-

tiam veftigio rtltclo adaquet, Hujusficmotiutili-

taseft, quod fuo fluxurectamlineacDnobis^

cfformet, é cujusrattoneformalt illaemanatpro-

prietas;qudd fit omnium inträeoidcm cer-

rninosbreviflirna, utbancdefimt Arcbimed.

Incon£ i. ad1. poft. deSphar. Utβcogitetur

punBum Αfluere ex Α υ

inΒβtautnonfulfultet, [ed direBo itinerepro- grediatur,effuieturfå¬

nevefttgiumACB,quod

linea reölaappellabitur,

quacomparataadADB,

A.

AFB, inträA (fBterminos,omniumbre-

vtßimaerit, utconßderantipatet.

41. tiinc apparet å quovis pundto ad quodvis pundtum ducircbtamlineampofle.

Fiam cumlineafitfiuxm quidamimaginarws,atg,

adeo linea rtBafluxus reffaprogredient, [tut β punBum quodpiam ad altuddsrecié progrsdiin- telligaturf du&a fåneßt4puntload punBumretia

linea. Ut inhoc diagrammateapuntloΛadpun- Bum Bduftaefl nBax abeodem^du adD(fEt

imb

'■j

(19)

imo innumcrA alte ab eo*

dem ductpoffunt, tå quod *

i* fua petitions poßulat**·

fcuclides* ^—χ>

42. ReBo motu moveri &tcrminumnons

acquireredicttur Punélum, /V* moveri ima- gwatury utnulltbtaffurgateUiiusynulltbi fubfideat bumtltus, (edaquabiltterincedat,/i /'«infinitunz_>

fnoPeretur, Hujusßc moti utilitas efl, quodli-

nearninfinitam nobisdelineet, (»0» /'«- fintta reveraftt, efttmpcßibile y(edreß>eBa defcnbentüicui conccilum eßre&ara lineam in continuum reda producere per z. poft*

1.1,el. aututentés, qui alterumejusterminum^

noncurats cujufcun^βtlongitudinis) de quapoß-

Modum tantum accipit Geometra, quantum pro

fuo u(u oput. habet, refiduo negleBo, ut hoc modo

α,π&^ν declaratArift.I, 7. Phyf.c. 7»

Hujuu proprioa* eft, quodadeam,å datoqao- vis pundo, quod extra eameil:, perpendi-

cularis bnea duci poflit, quemadmodumdocet

Eucl I i. el. prop«i2.

4$* Circularimotuintelltgitur ferri Pun-

6lumj dumcircaaliudpun- 61umfixummovetur,donec adcumlocumredeat,dquo Caperatmoveri»itaquidem

ut eandern dtßantiam abeo

femperteneat· ütβcogite-

tur tunBum Α moveri a-

qmdtfianter

circapunftum

Oquie-

(20)

Dquiefeens, dorne adtundem redeat Ucum, dquo

\

dimoveri c&pit,circularimotufirri dteetur. Hu* f

juspunßiβcmotiutilitasey?,quod peripher!a ra circülinobisdelineet,cujusproprietatesmaxi"

me funt admirabiles, quemadmodum id ofiendtt

Arift,inproaemio Mechanicon.

44. Adixto denitfo motufluere inteüsgttur

Punctum,quando inmotu ineeßumaquabilemnon^ tenet,fedtitubat, modoinhanc modomillampar*

tem defleßens. Bujut ßcmoti utiltt&seß, quod quamplurirna miftarum linearuta genera^

nobis depiogac, quarum quadam funtumfor-

mes,utbyperbole,parabole,e[iipfis,combiüycittoi*,

beltx;qu&damvetodifformes,quarumcopiofm eß

numerus, quas cumfuisinßgmortbm proprtetati-

busaliasουνθεω enumerabimus,

\ 4f. Multiplici motu movetur Punctum vel*

inpiano, Pelin folido+ Inpiano,quandoduobuswo*

tibus fecundum reßam, velmaliqua ratione,vel

innuüamovetur.

46. In ratione aliqua dupücimotumovetur Tunßum, fttmagtneturperβmoveri fecundums

latusunumparaflelogrammtrtclanguli,fecundum

alterumperoperaccidens, ita quidem, utißt mo¬

tas rationem quandarn laterum inter fe jervtnt.

Hujusßc motiutiiitaseß, quöd retta ngul1dia->

metrumnobisdeicribac, utdocet Arirt.cap.i»

Mech. &noshdcrationeoßendtmuf. ittrettan- gulum ABC D cornpr&henfu*»fub reßisAB, AD,

quafint interfeinratione,quamdualationesipfius

Ababent.MoPeatur Aduplicimotu,alteraquidem

tendenstnΒ, alteroverb admotumIiηes. A B fer

ratur '

(21)

raturinD, fervata in-

terim Uterum rattone:

ΨΚ, !

lta% ponatur ex motu ab A versus B, perve·

mjje in Εt exmotuau*

Ρ

tur cumlineaAByfaBa

tem,quoin rationefer~ Ε C

£

ip(a

ABtnfhy

perveniffein

Gy&ε GconneBa*

tur. Erit igiturparallelogrammum A EG f,pa-

railelogrammoABC Dproportionale) & fmileper

i.def.6-eI.EucI, & circa eanderndiametrum per

conf.prop.24.1.6 el.Euclid. JgiturpunBum-*

K-Αfi duabus lationibus feratur, laterumpropor- tione fervata, lineam reBarn producet,Videlicet diametrum A GC. Εfl enim omnis diameterre"

Banguli reBa:quoderatoßendenduml%

47. Hute confentit & tllud}quodaProclo

ex Gcmino aeeeptumftc expofitum efi·: Si qua-

drangulum duosque rootus,quia?qualice-

leritatefiant, alterumquidern perlongitu-

dinem, akerum perlacitudinem intellexe- ris, dimetiens produceturreda exiftensli¬

nea? 1.2. com.indef. redas liaeas. Proprietät Diametriei?,quodparallelogrammum omne bifariam fecet, utdemonßrai Eucl.prop. 34.

> L1.elen1.6c Rarn.2,c.e-6.Lio.Geom.

4g. Innufla rationemoveturPunBum,ftab nnoparallelogrammireBangult anguloy eodem du- plici motufecundüm eadem Litera, fedininßanti indivifibtlt moveri imaginetur. Htijwftcmotiu-

f tilitasefly quod viciikni peripheriam circuli

nobis dcicribat, ut doeecAriic.cap.£- Me-

r, t ,:

£2 chani-

(22)

chanicon, idquodnos aliter hdc rationeofien-

demta: SitreBangulum A BCO. Cogitetur enim

I

A mövertininfiantiversus D,per(insamA O, &fimul

A

werjusB perlineamA B,ita tarnen, utlineaAD,ipfiAB

^

femper (tt perpendicuUris.

Sitautemcum ApunBuwLs fuomotu perlineamAB per*

B

veneritin Ε, idempunilum

A fimiliter fuomotuperItneamA Dlatum,perve-

niet tn G: erit ergo ex duplici bosmotu·,quo.per

ADquafidiffunditur &difceditforas; 0JperAB

versus centrumB, (efienimBcentrumqttadran-

tis BAFC)retrabitur, nekvageturlongiys, quam

åqualitas dtβantia undifi d centraferbandaper- mittit%nonquidtmin Ε necin G7fed in F, eritfi >

punBumFinctrcumferentia circuli.Quare pun- dum A duplici hocmotu fincratione late- ; rum , peripheriam defcnbet: £)αοά erat o-

|

ßtndendum. fjjuanta verofitutra%latio,men- | furatur Itneis reclis, quarumalteraeBfmusre- I

dusΕF, altera finus verfus EA*

4 In folido duplici motu movetur Puts»

Buw,quandocircafohdum^unomotu perfefécun-

dumreciaminfuperficie fohdt, alteroadmctunt-» f ejufdem recla,Aqualtcelerttate delatst,circaaxem

ipfim foltdi defertur. Hujus(te moti utilitas eil, quodvariaslineas mixtas&uniformes,pro

rationeiolid* nobisdepingat. Siemmhocmo¬

tu moveaturreBd mfuperficte &circaaxemcy-

hndri) ortturbeltxcyltndrtaca;fireBdfecumdüm

longi*

[

(23)

Ungitudlnem com, (f circum ejus axem movere

φ intelltgatur,fiet beiixcontca: βinfuperficiefpha- χ

i & circaejusaxem, ßiralisßh&ricagignetury cujußnodi eil iäa,quamfoiabortuin ocrafumten- dens nobis deßribif,de quihm omnibiufuoloco.

$o. Ettantumde Puniii utilitattbus. Ante-, quam verb ad ultimum qu&ßtüm perDentamus,

ι quarerehtcnonimmeritoÜbet,cummaginatione concipiatur itaperlocum moveripoffe Pupilumsy

anei ficaliquis locus attribuendus} Adquam quaßionem refpondendum arbitramur, PunBurkj»

quatenm reßdet in corpore, locumnonhabereper fetfedrationecorporis cui ineβ:quatencu vero per

imaginationem,fecundum ßmuttudinemquandam,

* qua cumcorpu(culoconfertur, per(emovetur,ni¬

hilobftare> quin per tandem analogiam

lociuipß

' *

attribuatur, tta ut inteiltgaturt(jeinpunctocor"

porisambientis,hoc incorporelacato·.

jt. Tandemquaßunt in/tgniora in quantita- 4. Qu«-

tepunBa Didendum eil. Conßderanturautcmilla naminh~

velabfoluté velrelate. Abfolutein fuotantum

(üb- naturL/

je&o, tfquidem velinimtioyDelinmedio, velin-* gun<ä*?

finesundeetiam triplex oritur Punftum: Incho-

ans, quod eil 'mitium, utA,Terminans/i?#

fi-

B ^ niens, ^uod

eß finis

ut

C, Continuans, quod

inquovislococonceptum (fpriortm (fpofterio-

rem partem refpicit,ut

B. Ex bis incboans (f

terminans utrobifj uni¬

kumeßV conttmmtiaaufemppffunt

ejfe

B * j.j.Re-

(24)

$2. Pelate conßderaturΡunBum,quatenus addiverfarefertur(ubjeBa, Eftq,Df/PunftutrL» »

contaåus, vel Pun&um interfediionis, W Centrum,veldfPiqi Polus.

jj. Puo&tim contadus proprieeß, iiL·, |

quo linea ctrcularis circularem cangit ,vel i iupcrficiesglobofa globoiara» "beiquandotc-

j

da lineaaapcripheriam circuli vel iuperfi- \

ciem giobi ita pofita eft, ut cum diametro :

angulumredumconilituao» Tale tBtnboc

|

fchemaée punBum-^

/. - ««ς- - {,

£ qUo circulares ;

linea HC, IC,

KCfetanguntjitem

rebla FG & diBi circuliHC, IC, K C,

HocpunBum effeu- nicum, demonßra·

vimut in thefi 10.

Alias PundumcontadusdiciturAn quo ρ

linea

qusecunq;

lineam quam- cunq; quocun- que loco noiu

plane interfe-

JjT11"1 —j-j *r-l *

ied

tan-

tum cootingic*

Tale ettpunBum B & F in dtagrammate boc appefito.

S4· PundumInterfedioniseft,in quo duse linea? velreda?, vel reda &curva, vel

deή"o; curv..a?·temntuofecanr.Sicquoniadu£

: ' - VM

References

Related documents

tamen ipsa notio illiu s, quod absolutum atque supremum e s t, deelarat, ejusmodi leviorum rerum respectura nega -.. livani tantum eam habere virtutem, quod ali

tevertere deprehenfa eft epocham anni civilis- du Sen quod idem eft aequino&amp;ia ac folftitia tempo- aC(. raque caetera ingreibonum Solis in ftgna

tion effe quin Chrißus von animo modo y [ed etjam corporis dotibus &amp;

HIne les conclavi quoque eft, tamdiu quod Cardina* mancipen*. tur, hinc eft quod

bi dies, quod alioquin intelle&amp;us nö- ftri infirmicate , fimultaneam ejus. non valeamus

34.. De motu hadenus, fequitur quies qua? mo- fcui eft oppoiica : dicitur privacio motus ejus, quod a- ptam ad recipiendum motum habet naturam, iic aqua qua? frigida eil,

tio Dei intuitiva fic radix &amp; principium amoris erga Deum faciie ex eo patet, quod ea fit vis ac natura boni. ut, poilquam cognitum eil, appetitum in

it, quod tamen maxime fpe&amp;at ad conjugia credentium, tanti enimDeus facit hane fuam ordinationem : utpro- nunciet eam eile eLyviiotv, caßitatem, puritatem ,