O IS Ρ U T AT I O Ν a Μ G
METRICARUU PRIM ■ ,"t
Dt*
/: Λ,
.PRIMO AC SIMPLl·*
CISSIMO GEOMETRIjE
PRINCIP Ip,
Iii
Quain-»
Divina auxilianté
gratis
SUBPRISIDIO
M; Martini Erici Ge-
5 Γ R I
jLU Μ A T Η
.I Ν F
.I Ν
Rcg^^^adercja Upfaiienfi
Pro-»''reiTorispublici,
Publich tuericdnabitur
PETRUS A. SCHOMERUS
MATHE M. STUD.
Bahebttur Diß>utatioinAuditorioMajori die27. OÜobJhorismatutinü^
opsali
ms
Pxcuäebat Escuillus Μα τ τηι
\Λννο Μ. D C. Χ Χ ΠΙ.
Mi
Ηι
Η
Γ/7\ C ST\^/τ»7» ss* ·νΛ.->*t ,-· τ*>, p*.^?is<**/Ti i ;
\£LtisTRi
TLg εχε R o s o ε τ
MAGNIFIC O DOMINO
dn:johanni qhttc/
L.B. DΕ
£)iit>frejf/Dn. D Ε ©rénpco
et ©tr^mprwm, ε qjj ιτi aurato μ a- ximeftrenuo,inclytiregniSveciasSenator*
aropliilitro Camera Regi» Adnoini-
ftraiori & Academi» Upfalientis
Cancellario Magnificen- tiiTimoj&c.
Domino
fuo gratiofe S.
τώ μελετών
κΆξηςε7Ρ>λισ·σ;^^ων βασιληων
Αζζχγ $Yj 7τχξ εμν
uW^j&ßqf/,aliX.>}V
Κ' ctvT'jV not ψϊ μ,ετίαμ,6<τώπ1& τ%
χαζ/εν&ς
&άλ7Γ$ς &αλφ6ηη οιρφιβάλγς λίτν^, SubjeftiiTimus-*
cliens
letrmΑ. Schomerw*
DlSΡU TAT I O G SO ΜST RICA
PRIMA*
DtL9
Ρ Ν C T O.
Rcfftondentc*»
PETRQ A. SCHOMERO
UPS ALIENS I·
Thesis I.
I alla intotoEucliMeo
lumine materiapsculiariini*
tiocognitionedignay &Ven¬
tilatiomrebieinfiituendaap- prime neceffaria judketur#
iüaprofefib,quade Puncto fufcipiturtpraaids ejjepotefi, quippequacognita&prehe
perfiecla,
plurimas labyrintbiin modum tntricatasquafliones^quain-'
terGcometrasdemagnitudineconttnuaagitarifa*
péfolent,accuratérefolvttt&ådfmgularemrerum Geometricarum cognitionem viam pr&monfirat commodißmam. Quart nos amplißmum Geo*
metrißcampumdifquifitiombiu quibufdam aggref
Juri, harte rem dpunfto ordirsopsrßpretjumar*>
bitramur.
2. auteminpr&fenti curruulo fintΡbo-
ΐ jffafar* ac Duct certo divagtmur9\hane
de punclo
A theo*
thcortamad hospotißimum 4. qu&ßionesrepoca-
bimu*i(filtrumprimaerit: Atifit inreruru na-
iüfä pundtum? 2. Quid fit? 3. Quaenam f- jusmiütatcs ? 4. Quamara infigniora inre-
järn natura ριτη$3 ? qusbm cum fuisrequifitis
f$sdjunBisdextrepoßmodüm explicatis,plcraft
quidde punctodifferuntur,manifeßiora evadsnt.
ι»Anfit Circa cju&fiionem an fit Pun&um, dua
fuoäfi? ßixi extrema pbilofophorum fententuy una (im- pliciternegerns* alteraftmpltctur äfftrmans Pun-
ßumψrempofitivuntjquampoßerioremcttarrLj
nos tanquam maximé & nccejjarib veram inhoc dißurfuacceptabimuéi
4* x^Antequam igttur PnnBum tn rcrum
natura effe cerita demonßrattonibm oftendamtu,
•prsfuppommuicum exEuclidis Pleroentis Geo-
merr ci$>tumexArißote/einCat. Quant.item
4,Phyi. t.25. 49. & 91. Hem1.1. de An. c. 4.
t. 70« trtnamdtmenftomm, extraquamPun&um
reale non eß> revera poβtivameffe,potißmun.z_>
cum de cadem vera (f realesaffeBtonesdemon~
βrentur , quemadmodumpaßim videre eß apud Jfcud,& Ram. tnfuü Geometriciselementü,
f. Hoc pofit0, fm modoexißere&maximé neceffartumeffeinverumnaturaPunBum, contra rigorofosquofdam> exißsmqntes
ipfuw,
obexigui*tatcm»»tura(U£,nihiltjje, quodinrerumnatura exißeret, (ed efje velpuramnegatimemContinus-
taasine»hnea?quaabipfoveltnipfo terminatur,
vel negattonem divißonut inparitbw hneaconti-
mani, htjce rattonthm Geometrtcis eptneereco*
nabimur» » j
6.Si
61 Sr Corpusfinitum tetminatur fuperficie, EuclicLz.dcf.I.ii.cl. Ram. 1.22.Geoai.e.2.
&Superficies linets, Eue!. 6. dcfi. zh Ram. 1.1.
Geom.c. 5.& 1.5. 6. etfam linea finita clau¬
deturPelnegatione,velfetpsd,vtlalquotnaxtfim-
tinaturam dtftinClam alt ipfahalsnte. Nonnega- tione, ahequin quslibet linea circulans formali¬
tereffetmterminata,quippecujusparsomnislike-
ra ab ißanegatione, aBu continuatur-, non(etpsa;
quia quemadmodum res terminatatermtnumdβ
natura difiinclum requirtt, utdemonfiratArid.
6. Phyf.c.r,& Euclid.l.i.el. def.$.6.i3.& 1 ir.
el. dcf. 2: Ram. l.i.Geom.e.5.1.2.0.3« 1.5 c.3.
1.22.c.2. italinesconvenietterminärt non(etpsa:
Ergo altquo alio inexifienti, quodabeafitdtftm-
8um: illud aliudejjenonpotefiquamPunBum^s,
Eucl. l.i. cl.dcf-3+ Ram.1+2^Geota.c.3.Datur ergo ΡunBum.
7. Deindequoniamontneterminatum unica dtmenftone fuperat fuum ternsinum, Ram,1.r+
Gcom.c. 5.fic Corptu Superficiemprofundiiate, Superficies lineam Utitudine; Ergo etiam linear fuumterminumlongitudineiontumfuperabtt, qui
cumneclongttudoipfafit,utin priorithefioftenfum
efl, multominus låtitudopelcraßuies: eritquid
Individuum.IlludpunBinominevenit; Daturer¬
go Punftum.
8. Ex Continui definitionecfiendeturtdem.
Eil enimContsnuumcufus partescopulan-
tur communi fcertxiino. Ariit. 1.6. phyf c. r.
1.1.Eucltf.dcf.l.i. el.Ram. 1,i.Geom. e.4.
'jam verq terminus in hnca bac egseßma-dbC9
A 2 v.g.B.
*b.g.Bäutt*itquidcofi"
ttnuumtautnom stcon~
titiuum, efut partes fi»
malcopulabuntufy paté»
bitfyfic aittui m infint*
itftri-j * Sinon,autertt
quantitiS dsferet4 au t
quid indivtfibile:
nondifetta,quain
quantitatej*continuanullsu datur aBu numerus:reiinqui'ur
ergo Cijod Bfitquidindivifibde quaititaticon ι~
nutedBCadjacens,quodpunBum appeäamus. Da-
turergopunBum,
p* InfuperFunBumredeeffi Gcowtricedt·*
monfirabimut ex redtcontaBulintere&Jd &ctr·
culi· EtenimficircuJostangit re£tam, inpun¬
ctotangct.CoroLprop.16.I.3. eL
io. Tangatctrculus CFD, cujtu centrum Ft rcBamAB inC» Dicotüumipram tcngeretn pun- ß> ^ BoC,adebut Cre-veraftt
ρunΒum. Ducaturemm
ex centro circuH Ξ,re- ßa EC, per 1.poft. qua erit ad contmgenten.z_»
perpendicularü, per 18.
prcp. 3. el. fcuclid. vel
c.f. e.rs- ].i5.Ge*Ram.
&intangente dB fuma-
turquodvis fignumύ.g+
A%
coniungaturqfrtßa
ΕA, per 1.port. ffuoniam
igiturintriangulo
AECduoangult
Ε A C, Ε C Aminoresfint duobusreßia, per 17« p*r.el.
Euch
velι.c. 0. 1.6#Gcom.Kapa.- * & angulutadc eii
eft r?Bm per το. def.τ.elem.Faclid. Brit &nύ
v, guljuΕ /iL,reBoa*mor.^uareper 19, ρ. 1.1 el.
JmjcI. vei ii. c. K6. Gcorn. Ram,majoreritre-
B*/1B quamEC> Badem eftratio deomnibas aitjs
knmduBteex Ε adquahbet punBainter A&C.
Lfihtarectrcuiu* CFD, tanket lineam ABfolumin
4L punctos qmcontaBmtumfitrealis: realeerit A
punBum & pofitivum; quod erat 0ßendtndums*
η. Hute immohUifundamento adeo tnmxus eH Ari/l.irfic.8 Mechan punBum·, nonfolum-»
popttvum, verum etiamcaufameffe%curl·figuris,
waxtwemobilesfint rotundainpiano,afferere non dubuarit· Cum enimcontaBusmuhafuipartefa¬
ttatbareret &fimuleffeea, quafefefic contingunt:
quo ergo major erit hie contaBus,obdtutius,qué
minor eo cittui harerefaciet. Si igiturmn effet
•punctum,m quorotundumplanumtangeret,fané iüudcontingeretinpiano,acproindl multdfuipar-
tebareret, Cfficmajoremfacilttatemnonhaberet globus quam tetraédr&n»oBaedron, dodccaedron velicofaédron, necbdberetfiguramperfcBe(pba-
rieam,(edplanum, quod utrumq, tumzxperientia
&ejusnatura, tum
24,de£u.eL£uci4rr/»/^»4^
i ζ. Batetergoexbisdemonßratüpunetare-
verapofittva effe}qualicet in continuofint,nscex~
trat[ludjubfiflantsxifiimandumtarnenoneil tlla%
utpartesintegr&nteslineamcomno-mre,cum indi*
vifibiliaqoantumvis multa& juncia,non fa~
csant aliquid dividuura ingenere quantita**
tiscondnuje, utdocetAniUfé.phyi.c.i.
t}.* Namfipuncto,utpartesintegranteslines-
componerent,fausLontraäimonfirata Euclidts fc*
A3 querem'.
qwrentur al·furda. /. lntru triangulum duBas reftu parallelas baß eademeffemajores. 2. Dia-
mctrum quadratt äqualem effe Uteri ejufdem,ac
proindé βmmetram, id quodnosGeometrieebifie
rationihui ofiendemus*
i4. Sittriangulum lm%eXeg(de reliquistri- angulorumffeciebw idem eftoJudicium)A B C,cu¬
jus bufis ACy componatur ex
χ 4.tantumpunftis, Dico inträ
£
I \
ctriangulum ABCy β bafis
ex"7 fünftes compofita effet»plures
i/ aj
liwasduBäs baßparadelasita-^ A ι — χι Jem ejp majoreSm yer punftum j""""""" ~'\ß
quodcuncfoDinlåtereBC,du-
j. —CAiur dgy parallelabaft AC,
c— Ά
per 31.p. 1. cl, Euclid. qua
quandoquidem dividuaeB,duobu» faltemconfiabit indiwßilibiü. Jnfrabanc ducanturalia 4.ρaral¬
ias FG> Η /, KLy ΜΝtper prop. eandem,qua quo averitceB funtremotiores>
eb
femper majoresevadmt,· Tuncenim F G, conftabit tributρunftisi ΗIver oquatuorjK Lquinfy& Μ Νfeχ. fffuare
cumbaßsACexbypotbeßconftettantum 4. &re-
vera exdemonßratisKL f.&MN6:eruntba ßn- guU"pertict Bpropioresy majores
baß
AC remotio- resquodcontra prop.4,1.6.el.Eucl.iy? abfurdum.tf. SitdeindequadrattABCDdiameterAC·
Dicoβ iineacomponereturexpunftis,foreutdia¬
meterAC fatsquaiis Uteri AD. A quovispunftet
latens DJ,ducaturperpendicuUresper11.prop.
ί,ι, cl. adquodvis punftumlaterisBC eregionen paßtum, quaneceffartoperomniäpunftadiametrr tranf-
tranfibunt, cum tota quadratiarea
tftis linets
re*pleatur♦ <§uarediameter
ACoppofitaanguloma^
ximoDt & exdefimtione qua- ρ q drattreßotintriangulo A D C,
aqualis ertt Uteri AD
oppofito
angulo ACDminori,quippé di-
enidto reßi, contraea, quade- monftratafunt abEuclidelib.
i. elcm. prop.i9*&Rara.1.6.
Geom.e» iz. acprotndéfymmetra,cujustameη
contrarium demonßrae Euclidesprop. 117. lib.
10.clcm. & Ram. 1.12.Geom. c.$< e^. Namfi
diameter/tCfit 4. lattu tero<lAD,y eritqua-
äratumdiagonij ιό.dupium ad
quadratum lateris
per47-prop.l.i.
elem. fcuclj&
5. e.i
12.Geom.Ram. &itaquadratum lateris
erit
g,(f
idem erit g.nempéexyfic%par
ejjet impar* quod
abfurdum
16. UtitatybacceinGeometvia
abfurda evi-
tentur,fatendum eil,non
expunßis, fed
exper- petuislinetslineam coalefcere, & inter duo quavis
aßignata
punßa, Imeam quamtis exiguam
tnter-ventreyjuxtaillud vulgoGeometrarumreceptum:
Continuum in infinitumeftdividuum.
77· Hincfequtturpunßacuminter (t,
titrtLj
d linea, cui infunt,realiterdtfttnßa
effe.
Nan,fi
unumputtßum ne%lineam,ne%
altudpunßunt-»
componitt & *hnea,
(f abalio punßo »in
reloco
diftatyutmodo
oßenfum eft
ybaud tnconveniens
e~ritcolligerty inter
bacreale intercedere dijermtn■«.
ig. Et
baßenuspunßumejffe monftratimWr j^Ouia
:jamverbquidfituUrb
nobis inquirendum
reflat.
J 4 *ß.€*r-
tρ. Circumferunturenimvariaαvarps au- thorihut Funßide/criptiones, qualicet verbutdt- »
fcrepent, reipsdtarnenquämproximtcotäemunt*
Jlij emm Pund:um affirmativeperunitatcm
iitiirn in continuo habcntem definiunt, ut
PytbagorasSc Αriß. alpperfloxum lin
Cuianus:quidamperterminum communtm
I
Jinesr, ut Hiero. in üb. deßnit. nonnüüi per
iignum in magnitud ine Individuum.« s ut ,, Ram.I.i.Georme.é-PetrusRyf.part.i. Quas-
ßiOQ.Georn-c.2.
20* Verumlicetha PunBidefinitionssinge-
nere optiméfalv&ripoßint,inßecietarnenearum nuiia srit, qua effentiam punEli Geometmcifuffi-
cienter mbis monßrare videtur, cum non tdrru»
fecundum particulartm feientiam Geometriam^* *
quamuniverfalemFunElumdcfinlmtj&cnaturam *
ejus explanent«,
2i. Nos proindé FunElum Geometrieccon-
templantes, ejtuqs[implicitatem, quaommbusijs praeft, quafub cognitionem ipß cadunt,intuen·
tes, dpartiumnegatione,quaeffentiamejuspro-
xtméconfequitur r«wEucl. 1,i.el.def.i.Punftu;
deferibimm,
l·μεξος xbh:
cujusnullaparseß.2 2. Uta.bacdefimtio plamüsacfaciliüsper-
j
eipiatur,fciendumeftQuantitätecontinuamtres haberepartes>unamfecundum longitudinemyreli- \ quiisfecundum latitudine&craßitiemfeuprofun-
diiatem, itatarnenutnonomnüquantitasbafccj»
omnes habeat,fedquadamunteamfecundumIon- gitudinemtantum, quadam duasfecundumlongi-
tudinem if latitudtnem, quadam denid przter
j
bafee
h»fce dtm altitudinem feuprofunditAtem,quem»
» admod'um dsmonfirat Clavius incomrn. iupc?
SphairamjohdsSacro Bofcopag.r4.
2f. Hocisaoflenfofactlecögnofceturyquidfit
PunBumpoidehcetid,quod in talimagnitodi-
nefine omniparteexiflit, ka utnequt Ion«
! gum, neque latum,nequeproiundumello cogketur·' quod licetmagnitudoipfamnfst, til
. tamen, utpoßmodümofiendemm?initium&c(un>*
damentum omnis magnitudmit & infpeck tins£>
qua ubi Imea incipit Pe(etUmeffedefinitytbipun- Boftatimterminatur, utdoset Eucl. Ui.cl. d.3.
Ram.L2.Georn.e-3.
24. Punéti bujut Ge&metrhéexempiumins
rebusnaturalibusverumreperirinußumpotefi. St
» quamPünonullaadebexiguafintyut β inteäigantur
* dipidiiparteseorumomnemfinfumpoftea effugiet*
ctijufinodi efi vtfiigtum tenuißimiftil·, lemter itt-»
ceraimpreßi, extremstasi(km reBd line^quam...»
Apeliesfertur poft Protbegenem duxiffeinJabel-
layextremumcaudaScorpknbsffic.tamencumhac
omnia inmfinitu fecaripoßmt%non>»umpunBum reprafentare, (ed qualemcung, ejushmm,udmc/n
nobtsmculcarerexiftim&rt debent.
I 2g. HincttajjAppAfetyPunBumfenfuhatid-
quaquam perceftibiU
effe,
cumfenfit
percipUrkurt Tantumca, quacorporafuruinmfinitu>u äivtitbi- It», fedmente tantumappr&hcrfwiletpAfdtioncm
nuttamadmtttem, ßveinlongum}fvein latum-*,
cumutrodp deßituAtur,
26. ffuoda.punBum defimtu-rpernegatio»
I -nemfidnecdefinitionenstpfamaliqudρ tccatswo
A f »ecu-
accufatj neeexiftentiamtjuscrerumnaturλtoHit.
Eil enim funclum cmnium quantitatum conti- , nuλτumprim um acfimpUcifitmum prtnctpiunLs,
quo(ubUtadefetet magnitudoynanfecusac
fublatd
unitateipfenumerus,Cuf.1.3.deffiente cap+9.
principiorum verb saeßnatura, utnonnifinega¬
tions explscenfurtutdocet Platoin Parmenide,
¬at Proclusaddcf. i.l.i.el. Eucl. Deinde
multainrerumnaturacxiftunt, quorum cumdtf- ferenda pofitiva noslateani, negationeeadefini-
re, (f häc rattone ihrum cjjentiam indagareo*
portet.
27. Solum ita% PuncluminGeometriapar-
titioniseftexpers> utunitasquidem,(edinArith-
mctica-) πvuvfeuinßans-, fed inPhyfica: Sicfybac defnitioputifii,qua
apudprimumphtlefbpbum ob
negationen?,quamincludtt,imperfectaforte
vide- , tur, inGeometriaperfecta eft,cumad Geometri~cam materUm ejusfyprtncipiafufftcieniertradi-
tafit>&infuoproprio(oro tlluftrata.
2g. Hane Pun&inaturamfimplicemaccurate contemplans Lucretiusftpfumtumexbacpartium negatione,tumreliquisejus,quasnosinhacqua»
ßione tetigimus, proprietatibus^ utPoetaPbyfcus eleganter bifceverfibus defcripßt:
Tum porrbquoniamexrremumcujuf4uecacumen Corporis eft aliquid,noftriquodcernerefenfus,
Jamnequeunt,id nirairumfinepartibusextat>
Et minima conftatnatura, nec fuit unquam Per fefecretum, ne^uepofthac eflevalebitt
3,0-a.r- 3 β* *ta
fi*
Ρunflum Teidimut*
Por-san? pftA rb tuet minimafitnatura ζ£ entttatis> infignes<
t amin
tarnenin fe habet utilitates, quaexiguitaternejus
fingulari quodam
encomio compenfdnt,
quarunL*quadsmfunt intpfout
eft
ex(etmmobile,& d
quan-titate,inquaeft,infeparabile, quadamPerintpfo,
uteft mobile, &d quantitate,per mentü[altern^
abfiraBionemfitparabtle.
jo. Utilitates priorisgeneru
potißtmum
fexfuntt quAruntprimaeft, quod
lincam, cujus eft
terrninus definiat, &ab alia quavisexclu-
dat, & quod munus eft
jufticiae,unicuique
quod fuura eft reddat. Etenimficircularisfue-
ritlinea,poteftatefuaipfdmdeterminat, prineipij finisfa vicefimulfungitur, ftcutpalain
annulo; fi
autemfinitanecinfe reflexα, αflu
tpfam
definit,(fejus prtneipium eft & finis,juxta3.
def. 1.1. el*
Eucl.ubi dicit lioearaclaudiieuterounariu-
trinquepundis*
β /. SecundapunBiutHitaseftt
quod fit
CO- pula quaedacn fcu vinculum,quoomncsli-
neae partes interfevindas
contineat, &ex
multis unamcontinuamlineam faciat* De~
monftrabimus: Sintdus lineaA B,BC·Dicopun-
Bum B effe communem [\ -6 ς
copulam, qua lineaifla b
copulanturinterfe,ittu*
ut tfla lineafiantunali-
/ \
nea continua♦ Si eninL» f
\
punBum B utrtusfa li-
Μ 4}
nea AB, BCnon effet
communis copula, nonfecundumfetotunsyfedβ-
cundüm aliamatfaaliamfuiρartemlineasAB>BC
• copularet9 &ficpunBumBeffet
divifibile,quod eft
contra
contra ejus nåturam. Quare B eft communisco*
fula: quoderatoßendendutn.
$2. HmcfecjuiturPun$umt om oisquaa- titacis continuae primum ac iinopliciffi-
mum eile prineipium, Cum enimpunBum, u$
jam oftenfum efi, uni&t omnem Untam,Itnea o-
mnensfuperfictem,(uperßeiesommcorpus·>*ηαηι~
feßitm eil punBum omne corpus untre, Quod
enitfl unit unientia, maxime unict uQita_..
jf. Tertia TunBiutilttaseil,conftituers
circa fe ipatium ubi ubivis fit in piano,x~
quabileå 4.angulisplanisre£Hs; quodficde»
tnonftrabimus:SitpunBumΕtnpiano. Dicoipfum confiituere efreafeJpatium aquabiled 4. angulis
reßts. DuBisentmreßU
ΑΒ, CD feie(ecantibus
in Ε dato puncto,· etunt duoangelt CEA, Α Ε D, duobusrtBU,äqualesper
13.prop, l.i. cl. Euclid.
vel per 1. e. el. 8. 1.
Geomet. Ram. hodem modoeruntduoanguli D ΕΒ, ΒΕ CduobusreBis äqualesi quibuf ad priores duos duobus reBisa»
quales,additityßent^tx1,axj.c}* omnts 4.an-
gult C Εät AED,DEjB,BEC tn fiatio cir-
ca ΕpunBum, äquales 4+ reBüi quod erat de- tnonßranduttLjii
$4. Quarta utilitas eil, quod iit com¬
munis fe&io omnium linearurn fefeiecan- tium ; velquod tdtm eß> id, quod pluitscoro- munitefiioeas feeat: quoajicoßendemw* StnC
d&4
duslines. J B, C D fefe fecantes inÉpunBo* Di¬
te B effecowmunem illarumfeBionem, feuunum piano,punBum, quod duost(lasiine&s communis terfccat. VunBoenim B exreBa A B, (umantur
utrtncfjporttomsÄqualesG F, FHt
quibutyCodern
A
1 α
<? _ . Ε ,.Η HS
K
D
funBoy non <varisto circinoexCD3
(umantur
**quates Fl, FKper 3. prop. 1. cl. & fit Fpun-
3um mediumitneaGΗ, Ε y>erοpunBummedium
linea IK. SU dico F & Ε effeunum idem^pun¬
Bum. Si enim fmt diverfapunBa, punBum Ε,
aut erit extralinear» AB» ausinipfa. Si extra,
tniar» non fecat, cum m comurratquidem>quod
eß contra bypothtftn. Si vero intpfa,auterit
ad
pé rtesA,Velad B:&cumduo
punBa
nunfmtim«
medtata in eddem Imea» ut oßenfum eßtntheii
36, femper tnter iüa
cadet Ums,
Ergofi addatur
adm tatam G F, velad H F,faciet dimidiama- jcrem, &(teGΗ,nonerttperl K bifartamfeßay quod ftem eß contrahypotheßn. Εβtgitur F&£
idempunBum, quod plurescommumter
lineasfe*
tat;quoderatoCundendunu*
55.guin.
qχ* Quinta utilitas eß, in eodem plano-
recipereinfc piures lincas, nonin directum jacentcs, fcdüproducancurfcfeiccantesr%
adcujufvis anguiiftve rcäilinei, utBAC,ftioe
curvilinei«* Η D G,
HDEtFDBjfivemixti- lineiIDG>IDE con-
fhtutionem, ut inde
ornmum rerum certtL»
habeatur menfuratio.
Uwe faßum eil, ut a
Cjutbufdam angulus (it
dißrnMagißerMathefeos. Linde illudGeometri-
cum: Fonmm anguii maximaexparteeflo
åpuncto.
$6. Sexta tandem uttittaseß,quodfit in-
ftrumentum quo refta & psripheria fefo
tangentesita coar&antur, utintcripfasrc- aiia locum haberenequeat, quin circu-
lumiecct.Demonßratto:SitpunßumJcoarßans peripberia per-
feßam ABCy cujuscentrums D, Gf reßams
Ε Ffefe fangen'
tes in J.- üico
punßdm Λnun
. ptrmit&rt put 'ttUre&ainteripfastranfeat, quinfeiet ptyipbi·
triam* Tranfeatemmalia reihquaftzΛIL, &du-
i■ A; quaadconttngeniemperoendt-
ffuldmmt,per*8.proo*j,ehEuch vd cap.v
elera. 15.1.15.Geomet. Ram.fat angultu ADI aqualisangulo FAH, per 23. p.l.!«eL£ucl.JjPuo-
niamigituranguli FAH> A D IexconfruHione*
juntÄquales»additocommunianguloDAΗ»erunt
duoanguliAD/, DA HȀqualestotianguloreHo
DAF,per 2, pron.iåcoqp duobus reHis minores.
jQuare pern. pron.l.i.el. Eucl.veli.c.c. 12.
1.5.Gcom.Ram, coibuntAH, DlreHa inalt'
quo puncto, utinI. Quomamigiturin triangulo
ADIttresanguliA D/, DA/, DIA Äquales fmt
duobut reHtéper32«p.l* 1. eL Eucl. ve!9.e. 1.6.
Geom.Ram. &duoanguli DAUADloßenftfunt Äquales reHo DAF: ertt rtliquus AID reHus%
atej.adeomajor,quamDAI»acutus i JguarereHa
DAmajoreßquamDI,per 19·prop.l.ι, el.Eucl.
veli2»c.1.6. Geom.Ram. Ί^οη igiturDiad circumferenttamperveniet,acproinäépunHum._»
I,intracirculumABCexißet>atcpadeo reHaA//>
circulumfecabit. Coar&at igiturpundu A pe- ripheriam ABC, &tangentcm EF inA ka,
11t nulla inter ipias alia reda pertranfeao, quin circulumFecet: quoderatoßendendum.
Αγ. bafuntprincipalsspriorisgeneris punBi utilitates, quaeitnfuntquatemueflex/0 tmmobtle&aquantitAte tnfeparabile: pofiettorts
generisfequuntur»quatnpunHofunt»uteßper/e_»
tnobtle,&aquantitatepermtelietiu*operattomm
feparabiit^.
38* Haautemutilitatesemotulocali, quem
punHoimaginattonoßra attributt,potißtmumdi-
manant, qm eilvelunm» velmultiplexeoaenua
tempore(actus. - -
3P%Uno
i λ 1
-C
qρ, UnomotulocalimoDeturPunBum,ium jfeorßm extßens, cujufdam animalculi infiar,vel
retio9 "bei circulari velmixtodeniqimotuferrttn-
telligitur, itauttn motursciotermmum acqusre-
re velnonacqmrereDaltat,
40. ReBo motumoveri&terminumacqui*
rereputatur, quando tnter dtßantia tranfeunda
terminos ne% tn banc neg^ inillampartsmdefle-
Bit)[cdaquabtleminceffkmtentt,utipfamdißan-
tiam veftigio rtltclo adaquet, Hujusficmotiutili-
taseft, quod fuo fluxurectamlineacDnobis^
cfformet, é cujusrattoneformalt illaemanatpro-
prietas;qudd fit omnium inträeoidcm cer-
rninosbreviflirna, utbancdefimt Arcbimed.
Incon£ i. ad1. poft. deSphar. Utβcogitetur
punBum Αfluere ex Α υ
inΒβtautnonfulfultet, [ed direBo itinerepro- grediatur,effuieturfå¬
nevefttgiumACB,quod
linea reölaappellabitur,
quacomparataadADB,
A.
AFB, inträA (fBterminos,omniumbre-
vtßimaerit, utconßderantipatet.
41. tiinc apparet å quovis pundto ad quodvis pundtum ducircbtamlineampofle.
Fiam cumlineafitfiuxm quidamimaginarws,atg,
adeo linea rtBafluxus reffaprogredient, [tut β punBum quodpiam ad altuddsrecié progrsdiin- telligaturf du&a fåneßt4puntload punBumretia
linea. Ut inhoc diagrammateapuntloΛadpun- Bum Bduftaefl nBax abeodem^du adD(fEt
imb
'■j■
imo innumcrA alte ab eo*
dem ductpoffunt, tå quod *
i* fua petitions poßulat**·
fcuclides* ^—χ>
42. ReBo motu moveri &tcrminumnons
acquireredicttur Punélum, /V* moveri ima- gwatury utnulltbtaffurgateUiiusynulltbi fubfideat bumtltus, (edaquabiltterincedat,/i /'«infinitunz_>
fnoPeretur, Hujusßc moti utilitas efl, quodli-
nearninfinitam nobisdelineet, (»0» /'«- fintta reveraftt, efttmpcßibile y(edreß>eBa defcnbentüicui conccilum eßre&ara lineam in continuum reda producere per z. poft*
1.1,el. aututentés, qui alterumejusterminum^
noncurats cujufcun^βtlongitudinis) de quapoß-
Modum tantum accipit Geometra, quantum pro
fuo u(u oput. habet, refiduo negleBo, ut hoc modo
α,π&^ν declaratArift.I, 7. Phyf.c. 7»
Hujuu proprioa* eft, quodadeam,å datoqao- vis pundo, quod extra eameil:, perpendi-
cularis bnea duci poflit, quemadmodumdocet
Eucl I i. el. prop«i2.
4$* Circularimotuintelltgitur ferri Pun-
6lumj dumcircaaliudpun- 61umfixummovetur,donec adcumlocumredeat,dquo Caperatmoveri»itaquidem
ut eandern dtßantiam abeo
femperteneat· ütβcogite-
tur tunBum Α moveri a-
qmdtfianter
circapunftumOquie-
Dquiefeens, dorne adtundem redeat Ucum, dquo
\
dimoveri c&pit,circularimotufirri dteetur. Hu* f
juspunßiβcmotiutilitasey?,quod peripher!a ra circülinobisdelineet,cujusproprietatesmaxi"
me funt admirabiles, quemadmodum id ofiendtt
Arift,inproaemio Mechanicon.
44. Adixto denitfo motufluere inteüsgttur
Punctum,quando inmotu ineeßumaquabilemnon^ tenet,fedtitubat, modoinhanc modomillampar*
tem defleßens. Bujut ßcmoti utiltt&seß, quod quamplurirna miftarum linearuta genera^
nobis depiogac, quarum quadam funtumfor-
mes,utbyperbole,parabole,e[iipfis,combiüycittoi*,
beltx;qu&damvetodifformes,quarumcopiofm eß
numerus, quas cumfuisinßgmortbm proprtetati-
busaliasουνθεω enumerabimus,
\ 4f. Multiplici motu movetur Punctum vel*
inpiano, Pelin folido+ Inpiano,quandoduobuswo*
tibus fecundum reßam, velmaliqua ratione,vel
innuüamovetur.
46. In ratione aliqua dupücimotumovetur Tunßum, fttmagtneturperβmoveri fecundums
latusunumparaflelogrammtrtclanguli,fecundum
alterumperoperaccidens, ita quidem, utißt mo¬
tas rationem quandarn laterum inter fe jervtnt.
Hujusßc motiutiiitaseß, quöd retta ngul1dia->
metrumnobisdeicribac, utdocet Arirt.cap.i»
Mech. &noshdcrationeoßendtmuf. ittrettan- gulum ABC D cornpr&henfu*»fub reßisAB, AD,
quafint interfeinratione,quamdualationesipfius
Ababent.MoPeatur Aduplicimotu,alteraquidem
tendenstnΒ, alteroverb admotumIiηes. A B fer
ratur '
raturinD, fervata in-
terim Uterum rattone:
ΨΚ, !
lta% ponatur ex motu ab A versus B, perve·
mjje in Εt exmotuau*
Ρ
tur cumlineaAByfaBa
tem,quoin rationefer~ Ε C
£
ip(a
ABtnfhyperveniffein
Gy&ε GconneBa*tur. Erit igiturparallelogrammum A EG f,pa-
railelogrammoABC Dproportionale) & fmileper
i.def.6-eI.EucI, & circa eanderndiametrum per
conf.prop.24.1.6 el.Euclid. JgiturpunBum-*
K-Αfi duabus lationibus feratur, laterumpropor- tione fervata, lineam reBarn producet,Videlicet diametrum A GC. Εfl enim omnis diameterre"
Banguli reBa:quoderatoßendenduml%
47. Hute confentit & tllud}quodaProclo
ex Gcmino aeeeptumftc expofitum efi·: Si qua-
drangulum duosque rootus,quia?qualice-
leritatefiant, alterumquidern perlongitu-
dinem, akerum perlacitudinem intellexe- ris, dimetiens produceturreda exiftensli¬
nea? 1.2. com.indef. redas liaeas. Proprietät Diametriei?,quodparallelogrammum omne bifariam fecet, utdemonßrai Eucl.prop. 34.
> L1.elen1.6c Rarn.2,c.e-6.Lio.Geom.
4g. Innufla rationemoveturPunBum,ftab nnoparallelogrammireBangult anguloy eodem du- plici motufecundüm eadem Litera, fedininßanti indivifibtlt moveri imaginetur. Htijwftcmotiu-
f tilitasefly quod viciikni peripheriam circuli
nobis dcicribat, ut doeecAriic.cap.£- Me-
r, t ,:
£2 chani-
chanicon, idquodnos aliter hdc rationeofien-
demta: SitreBangulum A BCO. Cogitetur enim
I
A mövertininfiantiversus D,per(insamA O, &fimul
A
werjusB perlineamA B,ita tarnen, utlineaAD,ipfiAB
^
femper (tt perpendicuUris.
Sitautemcum ApunBuwLs fuomotu perlineamAB per*
B
veneritin Ε, idempunilum
A fimiliter fuomotuperItneamA Dlatum,perve-
niet tn G: erit ergo ex duplici bosmotu·,quo.per
ADquafidiffunditur &difceditforas; 0JperAB
versus centrumB, (efienimBcentrumqttadran-
tis BAFC)retrabitur, nekvageturlongiys, quam
åqualitas dtβantia undifi d centraferbandaper- mittit%nonquidtmin Ε necin G7fed in F, eritfi >
punBumFinctrcumferentia circuli.Quare pun- dum A duplici hocmotu fincratione late- ; rum , peripheriam defcnbet: £)αοά erat o-
|
ßtndendum. fjjuanta verofitutra%latio,men- | furatur Itneis reclis, quarumalteraeBfmusre- I
dusΕF, altera finus verfus EA*
4p» In folido duplici motu movetur Puts»
Buw,quandocircafohdum^unomotu perfefécun-
dumreciaminfuperficie fohdt, alteroadmctunt-» f ejufdem recla,Aqualtcelerttate delatst,circaaxem
ipfim foltdi defertur. Hujus(te moti utilitas eil, quodvariaslineas mixtas&uniformes,pro
rationeiolid* nobisdepingat. Siemmhocmo¬
tu moveaturreBd mfuperficte &circaaxemcy-
hndri) ortturbeltxcyltndrtaca;fireBdfecumdüm
longi*
[Ungitudlnem com, (f circum ejus axem movere
φ intelltgatur,fiet beiixcontca: βinfuperficiefpha- χ
r£i & circaejusaxem, ßiralisßh&ricagignetury cujußnodi eil iäa,quamfoiabortuin ocrafumten- dens nobis deßribif,de quihm omnibiufuoloco.
$o. Ettantumde Puniii utilitattbus. Ante-, quam verb ad ultimum qu&ßtüm perDentamus,
ι quarerehtcnonimmeritoÜbet,cummaginatione concipiatur itaperlocum moveripoffe Pupilumsy
anei ficaliquis locus attribuendus} Adquam quaßionem refpondendum arbitramur, PunBurkj»
quatenm reßdet in corpore, locumnonhabereper fetfedrationecorporis cui ineβ:quatencu vero per
imaginationem,fecundum ßmuttudinemquandam,
* qua cumcorpu(culoconfertur, per(emovetur,ni¬
hilobftare> quin per tandem analogiam
lociuipß
' *
attribuatur, tta ut inteiltgaturt(jeinpunctocor"
porisambientis,hoc incorporelacato·.
jt. Tandemquaßunt in/tgniora in quantita- 4. Qu«-
tepunBa Didendum eil. Conßderanturautcmilla naminh~
velabfoluté velrelate. Abfolutein fuotantum
(üb- naturL/
je&o, tfquidem velinimtioyDelinmedio, velin-* gun<ä*?
finesundeetiam triplex oritur Punftum: Incho-
ans, quod eil 'mitium, utA,Terminans/i?#
fi-
B ^ niens, ^uod
eß finis
utC, Continuans, quod
inquovislococonceptum (fpriortm (fpofterio-
rem partem refpicit,ut
B. Ex bis incboans (f
terminans utrobifj uni¬
kumeßV conttmmtiaaufemppffunt
ejfe
B * ■ j.j.Re-
$2. Pelate conßderaturΡunBum,quatenus addiverfarefertur(ubjeBa, Eftq,Df/PunftutrL» »
contaåus, vel Pun&um interfediionis, W Centrum,veldfPiqi Polus.
jj. Puo&tim contadus proprieeß, iiL·, |
quo linea ctrcularis circularem cangit ,vel i iupcrficiesglobofa globoiara» "beiquandotc-
j
da lineaaapcripheriam circuli vel iuperfi- \
ciem giobi ita pofita eft, ut cum diametro :
angulumredumconilituao» Tale tBtnboc
|
fchemaée punBum-^
/. - ««ς- - {,
£ qUo circulares ;
linea HC, IC,
KCfetanguntjitem
rebla FG & diBi circuliHC, IC, K C,
HocpunBum effeu- nicum, demonßra·
vimut in thefi 10.
Alias PundumcontadusdiciturAn quo ρ
linea
qusecunq;lineam quam- cunq; quocun- que loco noiu
plane interfe-
JjT11"1 —j-j *r-l — p· *
ied
tan-tum cootingic*
Tale ettpunBum B & F in dtagrammate boc appefito.
S4· PundumInterfedioniseft,in quo duse linea? velreda?, vel reda &curva, vel
deή"o; curv..a?·temntuofecanr.Sicquoniadu£
■
: ' - VM