IN CORDE

i U

DIS PUTATIO

§/i

ANTHROPOLOGICÄ

Do

CORDE IN GE

N

^E

R E>

Quairu

D. T. _O. M. A.

sub phjesidio

Clariflimi & ExperientiiTimi Viri,

M. JOHAN _{IS FR AN C K,}

Anat. Sc Botan. Prorefforis Pub. Sc

Ordinarij?prae-

ceptoris> faiitoris

Sc

hofpitis fui

aevi- tatém honorandi.

In

RegiaUbfalienfium _{Åcademia_j}

PlaucLx ac public*: vcntiiatiotn uding^nij cxsrcicium fubmittic,

OLAUS _AR VIDI T H _{E G N} E R

Jiluftriilimi Reg ni Sveciae Archidapiferi Sc

^c.

Alumnus*-'.

In Audit Ftttriad d. /. Dceemb.^• * ANNO _M, DC XXXVIII. j

UPSALliE,

Excudebat^fchillus Macthie Acad. Typog.

JLLUSTRlSSIMO JC G EN E RO SIS SI MO

Heroi ac Domino

Diu G A B R I E LI G U-

STÅ V

I

Wia/Bib. Baroni in RU

ftlitfjO &

?årcfoo/

Domino

in ©fureforjja/ Inclyti

Kegni Svccia? Ärchidapiferofc

SenatöriMagni-

åccntilliåiö, fuprcmi itemJudicijquod Hol-

nuaseft prajhdigraviiTimomeenon Ve- ftrogothi#judici provinciaii.

Dominomco tlemen-

tiifimcu

UT ET

jILLUSTRl Jgj ENS R Q S ISS IM 0 ET FOR-

t/ s s i mo Dominoy

Dil. TURONI ©rmPtcrna/

Lib. B. de

ftmitty & @mvcfwffa/Tribuno

equitum Oftrog* E-xcellentifs. Do¬

minomeo

gratiofiffimo.

HAbet

iuftriflime

hoc

Dm-.

omnis

Ärchidapifer

benchciorum ixcellentifi recordatio,

me

Dm. Jb

Tribüne, Dorauii mei

gratioßihmi

^> ut

qvandocunq; &

ftitogtur, animumbeucfküm per

fe alias ihren Tum, len¬

tis vetoti rlammis &

tacitis qmbusdam impuihbus accem

dat vehementius Quod

enim animaeftcorpori,hoc jugis

meritorum

memoria beneüeenüae.. idip(um& mihi pie

/

fiiccufrit ut qui confcius quantis veftrat depmllcanda?

magnificentiae benefigijs,jam indé åprirois ftudiorum mc-

orum incunabulis auetus ^ornatu q; fim. Omne pro- indé tempus mihi deperiflc autumem quo non li.eat ve- ftram fingularemmagnificentiarn, etfi nan arqua, debito

tamen, quoad vires fuggerunt, cultu. & quidern lånCte prolequi acvcnerari Etcum totus, qualis quaiis ille (it»

quem inbonisartibns modelte fcntio» profeciu*, veftrå praecipuåmunidcentiå haåenus gratioiéileterit, iibuit il- lius primitias ejusdem auturibus _quam hümtlime filtere

& tacras fien. Materiam quod concernit in qua diligen-

tiaemea?qualecunq; fpecimen exhibere anmxus fum> re-

bariMam^utingenuo homine miniméirtdsgnam, ita å ftu-

dio meo neutiquam efle alienam* Ecquid enim expedit

forisutin cortice,tam foliicitum sflVcumintüsinträ nos

tanqaamin nucleo abundé

fuppetat*

_quod Itudium no- ftrum &indu(triamjuremeretur,quonomine principalis

in hominepartisTheoriamqua? füis etiam non caret fru¬

ctibus, tantis viris ^non ingratam fore judicavi. Accipite

ergo, Domini jlluitrinTimi,Generofiffimi» hane,quam il- luitriamerita veftrarepolcunt,debitce fubieCtionis & cul- tusThsllaram, qui licet expeßatione veftrå

longé

fit in ferior,veitroq, iliuftri decori pUrié imparfhbens me meo

pedemetiorJindubitantertamen confido eandem majoris

ue me fpei certillimamiiticemtuturam.Veltramcum pri-

mis clcmentiam,

liiudriiTifiieOn^.Afgbidapifer,

Pominc gratiofis-qua poltum lubjettiöue^oro& obteftor,uteam

gratiamquå mc hattenus clementer fuitdignatspropor- rd mihi meitq; ftudijs gratiolé alpirarc patiatur jubeatq;

hane Minervasmex fobolem rudemprorius,cupitacgrati-

tudiniseiledocumentum, _quomihi admajora» bono cum

B z Deo

Deohinclndé audenda .sddaturhatqjsnimus:

Ålunte-

tenimftüdiagignuntq; indtftiia Magnatu ^favores.

Necminorme tenet(pesde Veftrå perilluAri Dominatio-

ne > Gcnerofifs. Domine Raro, Tribüne Excellenthhmc, Domiae gratiofiHimemagni parentis non abfimüis pro«

les,quippe cui astatém voloptan fuit^mearconluleretenui-

tati > meq; inmufarum _palcflra currere cupientem trici»

tarnen implicati/limis ar&c involutura &: conclufum ^>

hortari &ad fpem fubindé concipiendam animare, fiibfi- dioq; liberaliiTimolevaro- Hinccerra expe&atio ^» hinc

firmafpes^> veftrarn praeluftrem Daminitic^msödern a-

nimoerga ^me immeritum fuiim clientem,_perpctuö futu-

ram,atq;hoc ipfum quidqoid eil,iubje&itamen & devo-

tianimi argumentum piacidé fuhrepturarru. Deniq;Ve-

Aram clementiam &V,- jlluftrem Dominationem fimpii-

ci ad ultimum adoriorveneratione, utcon(vetasdemeipei jugiterinfiftcrc, mei(q; Audiis (ua dementia &gratiå^«-

ternumadeflc& favere dlgnentur,ne concepta promo.

tionis fpe, mihi quasha&enusgratioféilluxit, _unquam ex>

eidam_s. Deum fupplcxveneror utV. Clementiam& jlh

V. DominationemOmnipotentifuå benedi&ione firmare

cumulareq; vclit, quopatria: affliäae fuppctant, inquoru

brachijs Taluspublica aliquando conquicfcat. Sic Vovi Ub- fal, 22. Novcmb. 163 a.

V. C. & JIl. V. Domiagt.

Humilimusclicns«

Olaus Arvidi Thegncr.

O-Gothus.

&/m_{\Mi SB m mrn 37S/^} 2

sfc&&éi ÉI &

u? tis?<£' <d■jf.^■•*.. v^

0©e^

Do

CORDE I TM G ENE RE

Thefis. L

Umcor

praccipuum &:

nobiliffi"

mum

corporis humani

fitvilcus,vi~

y

^tx

prirjcipiim, fons

calorisSc viv.r fici

neöaiis>officinaitem$pirituurn

vitalium,arteriarum

radix Sc Scatu- go, nccnon

pulfius Sc refpirationis

primusau£ioracaffedtuum fedes; _quo

vigente vi-

gentomnia,

langvente langvefcunt,

intereunte in-

tereunt:

Jdeoq; de

ejus

mirabili ftriftura,

a&ione

Sc ufu, ( cum

contcmplatio illius fit jucnndiflima) brevitcr

in hilce thefibus _agere

decrevimus

^? initio

abejusEtymo dudto.

^\

II.

Gneci cor

quafi

vocant,«^T* *e^~

ietve&i

quod eftVifcrare^pulfarejpereni

^n.motucictur

cor. Hinc latinis _etiam

appofite, fimilem

ferme ob

rationem,cor

^ä

currendo>propter

perpetuos motus

diäum^,. _111.

Subftantia _{ejus carnea}

eft, denla/olida

Sccom-

pafta,

ne in continua

diaftole

feu

dilatatione,

Sc

Sy-

ftole

ftolefeu contra£Hone

frangatuf,

neve

etiam calor

infitus

fpiritusve vitales

^>

propter fubflantiae tenui-

tatemexhalent. IV.

Fibrasomnisgeneris

obtinet ad robur & ad

ii n

ciendosmotus ^> reéhs,

obliquas &:

träns

verlas.

V.

Reibe åcordis bad ad mucronis extremum

producuntur: Ojuquae fecundam cordis longitu¬

dinella

oblique feruncur

:

Transverfae orbiculatim

fivecircularitercor

ejusq; ventriculos Sc latera

am-

|

biuno.

VL

Re<fbirumbeneficiotrahit ^cor

fangvinem

per

yenaecavae oflium in dextrum

ventricuium. Sc

ae-

remper

arteriam venofam in finillrurn: Obliquarum

minifterio atträdtis_ga

udec fruiturq,: Transverfarü

opera

vero,fit fangvinisin dexcro finu attenuati per

venam arteriofam in

pulmones

^>

vitalis fpiritus in

Aortamfeuarteriam

magnam>& fumidorum

^{va^}

porum,cum

fpiritus & fangvinis arteriofi portiun-

cula, in arteriam

venofam expulfio.

VII.

Harum quoq;

fibrarum

ope

mirabilis cofdis

motusabfohntur,

qui duplex eft: Diaftole;& Syfto-

Ie:quas intermedia !quies,quae geminaeft; excipit*

alteraquae

diftentionem> aitera

qu*

contra&ionem

fequitur>

VIII.

In Diaflolecorrugantur

Sc contrahuntur

cor¬

dis_extrema?bafis

quippe admucronem? Sc

mucro ad bafim

rapitür: Itaqibrévius-quidem quoad lon- gitudinem in motuevaditcor? fed

ejus

latera omnia

ita

amplificantur?ut figura hxc ad Sphaericam omni- umcapaciffirnam accedatproxime. Et fit hic

mo-

tus

quando redtae fibrae

ad

bafis

centrum mucro-

nem

attrahunr?

_atq;

ita dilatationem efficiunt. In

Syftole

contra

extenduntur cordis

extrema,fed la¬

terafubfldent8c

quafi fiaecefcunt?

_tumq;

longius quidem, fed angtftiusevadit

cor.

Et fit hic

motus

priori contrarius

^tum,

qu?ndo fibrae transverfie

^mu-

cronem åbafi

deducunt?atq; ita

cor

in Iongumpro^

duclurn coardhit. In contradione

coraliquid

ex- cludit? in dilatatione

aliqu d admittit. Quieti

ge- mir

^quaeinter hos duos cordis

motus

dilatationis

&contradionis media eft, inferviunt fibras obli¬

que,

reliquis quiefcentibus.

IX.

Tunica

vefliturpropriä fatis tenni 8c vix fe~

parahili?

_quae

ipfius f ubftantiam firmiorem confer-

Yat. ♦

1.

Circacordis

bafinadeps fatis copiofecbnafci-

tir ceu

glutinüm

cur

c'dan

åc

hi

^rc

imprimis

^u-

fum; I* Ut_cof

et|humc€latuni reiccilletur?

ne ex

con-

continuo motu calefa£lum exficcetur. ^2. Utcor-

dis calor foveatur,

adfitq; pabulum

^ne

humidum xadicalepenitusabf

imatur

Adduntalij tertium

^u- furn^ne iciiicet vafacord

s,j3cr motum eiusperenne exficcatarump

intur,

ideoq;adipe

tanqua

ungvine

ad i lorum humedlationem illiniri volunt. Circa co~

num cordis

nullusadepsnafcitur,fed abhamore

in

pericardio contento,adLjirefocJlationemhume-

diat ur, XL

Vafå

accepitcarnofa cordis fubdantia ad iui

nutritionem > caloris innati

confervauonem,

Sc

fenfum_.. XIf.

Venam Ånatomici ^fe. coronariam vocantå^cavaetrunco exrraventriculos enatam?quae : totam cotdisbafin coronaginftar

cingit, cui valvu-

^;

Iae> ne

fangvis in

cavam

reffuat;affixe* Ramulos hinc

iode

Ipargit deorfum

^per totam

cordis fuperficiem,

icd eosper

finiftram

^partem

infigniores Scnumero-

iioresj eoq

Jod denfior Sc folidior ibi

caro

fit,ac

co-

piofiore fangvine ind

^gens:

Vena haec faepius fim- plex edrard gemina_,.

XIII.

Arterias duas

co$bnarias ab

arteriae magn£

trunco

prodeuntes obtinet: Nervulos

qunq;

ad- modumexilesåfexta conjugatione ad fenfum

ac-

,cepio. Tem-

XIV.

Temperamentum cordis in aftivls qualitativ

buscalidum eft, imo inter omnes ajivirrialis partes

naturafua

calidiffimumScprascipuVfinifter eius

ven-

triculus,cui tantus c*iorhuft>referente

Columbo,

utfi

digicumiramieris vix ferre poflls.

XV.

Quibus

cor

calidius eft, illi Thoracem hifpz.

dumhabent,

funtq;

^prae

caeteris magis audaces, inq;

iram

proni; juxtaPoetam:

Hißida membra

quidem dur^aper brachtafctX)

Promittmtatrocemanimum«

XVI.

Rarum autem

exemplum eft, quando ipfa

cor- dislabftanciahirfjta

ScpiLs referta reperitur, iunt

enim tales homines

fortiffimi,

bell cofiiTi «i Sc au~

daciflimi,calidilfimiitem

^Sc

calUddEmi,

_{atq; ut}

plu-

rimum fcelcrati XVIL

VidicBenivenius

infigncm quendam latro*

hem ob

flagitia fufpenfum Sc dernam Aaatomicis

ad

fccandjmtraditum,cuj

^{js cor}

obex'miam cali- ditatem,

invcntum eft

pili* undiq; refertum. Hoc

idemmvcntimreftlri

cordeAriftomeais Gr<eci,viri

forcidimi, qui folus perhibetur inregras aciespu- gnandoin fugam vertiffe. Amatus L^fitanus

quoq;

Ferrariae

quendam confedlum vidie,

cums cor

val¬

deerat

pilofum#erat

quoq;

ilie infignis latro Sc

^{gr *s-}

B fator

fkor: Etiterurnal'um yidit,

q?d

pr-xterea

pilos

^m

lingva

^gen

itosia.be bat fat is longos.

, XV Ib

F guram

habet

^cor pyram

d dem

nuci

pine®

nan abilm Lm, ex Bafien ^{ro an}

pl

ore

in

urbina-

r m m-scronemfenfim „deümt: Jnhorr ine tarnen

figura eies magis eft rotunda & oblonga

^{qeamm a-}

nimalibus

tefteHipppcrateo

XIX

Pars cordis

fupremaqu

^e

^latior

&fofundama*

g*> caput

\ bafis cordisappeltatur; Farsinfimanva- gis acuminata;

conus, rr.ucro,cufhis _{6c apex*}

XV

Magnitudo

non

eft cadem omniWs, _variaft

pro aetate

Sc

ttmperamento.

Qui firgid oris du

t

temperarnentifcormajus habere

dicunfur

qui cali-

dioris,minus. Hinc

pavid^s

ac ighav

il

^us anin ali- bus, fi Ar ftoteli credimus,

praegrande

cor

datum

eft,

ca:terispuüi<um

aut medir ^tre. Homo tarnen

proprcporüone corporis,reliquisauimalbusgran-

d ^usobtinuit,uti Sccerebrum

atqfEpar. I

oi

gimdq

cordis eft fere

digitorum fex,

iatitudo &-4lHhidft quatvor.

Jam ad

numerurrL*.

XXI

Singulis animantiluscor

^ünum å naturs da¬

tum eft dectbatenim uuc«m vitafc

principi'um>

|uxu verficu.um:

Nen

Noh maltos_refnwtbmum eß,

Rexuniciueß«,

Literistarnen non nulii memoriae

prod;defunt in

Paphlagonia perdicibus bina corda

data

effe,

& de

leporibus fimüe quid addiderunt: Quod

tamen_,

hauddubic

fabulofumprorfus, vel

ccrte monftro-

fuminaliquibus foltern fuio.

XX (T.

Situm efi: corin

medioThorace

fecundum o- mnes

dimenfiones, ubiapu'monibus undiq; cingi-

tur: Solatamen bafis medium

exquifite

_oecupat,

mucro conufve _npn

nihil

antrorfum

fpe&at,

_atq;

finiftorfim

_verfas

papillam finiftram

in

pulfiu

^mo-

vetar,ut

Diaphragmati &

^cavae venas per

medium

Thoracem

afcendenu,

cedat- ^Et

quia adl^vam

pu-

pibam falienciscord

^{s motus}

percipkur>quiain

^eam

partemconus

magis

propen

Jet; Hinc ignarum vuL

gascor

in finillro

refidere iatere, j

udicat.

XXiJL

Reconditumautem eft corin tutiflimoTho-

racisloco,

5c

quidem idcirco

in medio, utvitalem

Spiritufn fe vivificum

neftarfalutaris _ftelloe

inftar,

xqualiteruniverfocorpori diftribuat,

5c

oequaliter

etiam_{one 5c}cx

pulmonumlobis

aérem, _pro

refrigerati-

confervatione

caloris attrahat.

XXIV.

Conne&itur

_bencficio

Pericard'j? Mediaflino

B 2 5c

&rDiapbf:*grratbaf

pff

vafa alijg etiarr partibus

prae-

cipueprinc palibus und: miritcus _ejus

cum ccrc-

bro Sc

Epate ccnfeniur*.

XXV.

Hafcefpfaetcrea

cor

alias pärticulas*

ena?

eius

ccnfornriationeni

ingrcdfunturjUCpote fenas

2

ri-

culas,- ^cuas cavbates, iertum, vafLJ- < eoatver*i , ~cuae1

fltit ina

corporis h mani Hippocråti dicuriti

^r

8c

undeeim valvulas: Std hifee rcLctis nunc

paucis

cordis ufumat

tingemus.

XXVI.

ll/us cordis varius eft,^{1. ut} vi'as

calorisq-

vi- Vifici initium ^8c fons fit: ca]or enim ille

fingulis corporis partibus äprima conformauone implanta-

tus valdefluxiliscft>ne_q;

fimper idtm

pern anet*

Jdtd

hujusreparandi & confervandi gratia,

natura pecu are

quoddam

Organum, ccr

videlicet,

^con-

flruxit,

quod tpiritum calorcmq; vitalemgigmret?

Sccum orrnibus

corporis partibus

^cum

fängvine fpiritiofo

transrrutteret. 2. Ut

fit

officina8c

C/®rfpirituum vita ium} qui experenni 8c indefefib

ejus motu

aflidue

_generamur,

8c ir.de

per arter as tanquam

tubos in univerfum

_corpus

deferuntur,

a onfolum propter

vi

tam tctius

confervandam, ftd

etiamut fintmateria

fpintuum anirrialium qui in

ce- i&tro

gignuntur.

3»

Utfkngvintm

^pro

nutrition®

pul

pulmonum confciät, e'q- gratam vkem.

pro

com?

irunicato

perrc;fpiratJoiurr

^aere, rep«

rdat.

4

i

c

to*ius

corporis

partes

Ivo aß duo

motu

five pulfu V å pufredine ccrJtrVet: Nam

quae partes

fpüituuni

Vitall' m & cordisinLuxu ucn vegctai ;ur>

illa-gan- giana&SphacelocorrifiuntLr, putrefeuntatq;

moriuntur. _p.

11 fedes

cuoc,

fs afitétcum,

_quos

fion nuliictiam

appellare foltnt

^motus

cordis,

qus

tarnen fkri ^vi de^tur fecundim tctam iubftantiam cordis

fpeeifico &.

arcano quo

dan

^{in reo:}

ita enim

Dcuscondid tbumanam, naturamut in corde cir-

cumgeflarc't fecum fentiretq'; vtl laetitöm bonae

conlcientia? & reöefadlciü, ^{velterrores ac} _poeras

iralae eerdeientiae ac feekrurn, JDetm rogarm s

utcordancfira,abinfantiaad

cmne malum

ftmpcr pronapurificetatq; mundet ab omni iniquitate,

ta-

ciatq; illainfan6 ifi

rr uni

Spnitus fa dii habitacu-

lum5

qu;

nos

duc

t

& rrgatin

^cn

ni

^p

ietatt & fan-

öitate, adfui divini lionknis

gkriam & omnk?»

noftrümfalutenu,

Q^U ^ESTIONES

i. An

cor

vit® prineipium* Äff

B

5

" An

©2*36089©$ ©O©9©@60@3©©a©6©©©©i©6

Ad Litteratiflimum

Juvcnem,

Dn-OLAUM

AR

VI DI THE-

gacrum»OUrogothum, publice de

Corde cUiputamem_3.

S Zilie

Si

et*

trab

eftrgrum

ervham vix

bewies

fine

evolvere

CorJe

mor

put

es,

ed.

Co/por» i't

n:dia

cxnßt re*io te iocatum%

/nievmitwzm'iris

fytrttxt

a'% viger.

Jdverdß riggat, mox cuncljs _{occupat artuo}

SsfuAor, ißinteritu felvitur ^omnedecuo.

6)uidf Genuaeß h?minunt,mentoquod dixerss excors:

Senteermimfxtuum deter1orapetig.

6}nodUceea111 ijuvenes iÉn !■" 11 11 ds>

$ß velxtextremum clavferitomne di?m*.

HdCquontain Thegvkitcpotensdefendtty

h*b»%

j Cor vitiö[Xrursh Tivis honore einem.

L. Scribcbat

LAU RENTIU S &rws*

Stüdiofc ^W Ürbe Pbfalir & Iltens'e-c virtute extültiß _nio,

Da... OLAO ARVICI THECNER

O-Goff ^< ,tuöinGyn n OnepJ>.ante qua- driei ^nu nn,ßpgulari, dt ^{t <} ide ^utpu¬

blice itact ci.fi n c duputauti,

:jT[Ördar

ftrnßursm : ceu vena*,vafa, figu-am,

Ventriculos, puKum& ^carcra pendis QLAE»

Kon plus pendis Horro; fcdqui Cor itruxit,

h iulusCordts _pender© itnia poteft.

lAm'tcd msnumewttfy

Pojuitt ^v

Daniel

Kylander, iß Cymn. Lincop«

Or. .& Poe£ L-eü. Crd.

J7 ^

cor

membrorurn

parsprmeeps,

principe dignus

»lieloco.cordi cui lunt _quamaxima^rcrumj

Ferreus hinc efltm i nt n tua captaadsn arem

&ytr*patriotarum ftiiflinre 1 fc«_gner Clac.

Suo jamiiiartjßmo lubens^afftaud'haü

£rieus Pari

t 1 Sgi »i

"'

'iisfZSM

lr ^

'

»

'■ -■ - v ■■ ■■ - ^ ;

l

■ " ÄÄ^iiä € ..vt.

It •gg