BE
COSMO D E MEDICl S
DISSERTATIO
CXTJUS FARTICULAM PRIMANT
VENIA AMPL FAC. PHIL. UPSAL*
P R iE SID E
mac.
ERICO GUST. GEIJER
HISTORIAR, PROF. REG. ET ORD..
REGG. ORDD. HISTOBIOGRAPHO
ACADEMIJE' SVECAN^E OCTODECIMVIRO, AC LITT. HUM. HOLM.
REG, SOCIET. SCIENT, UPSAL. REG. SOCIET. SCIENT.iNIDAROS,
NEC NON SOCIET. SCIENT» AC LITT. ROM, GOTHOB, MEMBRO.
MV F.
RÜDOLPHUS ANNERSTEDT
Oslrogolhus.
IN AUDIT» GUST. DIE VIII FEBR. MDCCCXXVI.
H» A. M. S,
U P S A b I M
EXCDDEBANT REGIA:: ACADEMIÄ TYPÖÜRAPHI.
in sackam regiam majestatem maximä fidei viro
ecclestä: sviogothicje archiepiscopo
ACADEMIiE UPSALIENSIS PRCCANCEEEARIO
regii de steeea poeari ordinis commendatori
ordinisgue regis caroli xiii membro
aca demi-® s ve c an ie octodecimviro
reverendissimo doctori nobilis3imo domino
CAROLO
AROSENSTEIN
avungue© optimo,
sacrum
voluit, debuit
RUDOLPHUS ANNERSTEDT.
I
Anrepublica, ubi jam una cum morum simplicltate periere virtutes, qua?, libertatis sempUer.nas filiae, illius fundamen-
ta constituunt, ubi jam aniraorum depravatio,
citfium
am-biiio et factionum furor vitia ac intestinas calamitates, quae servitutem prsecedere solent, procrearunt, si quis in tam perturbato reipublicae statu exortus est vir, qui animi forti- tudine atque prudentia furores ac vitia reprimere et calami- taiibus modum imponere potuit, i11e ipsa rerum necessitate magnam tam vituperationem quam admirationem apud cives
posterosque inveniet. Qui qnidein si ipsa temporum atrocitate virn non numquam adhibere , et instituta, quibus condita stabilitaque libertas videbatur, excedere coactus fiiit, priva-
tae regnandi ,cupidini patriae libertatem prodidisse, servitutis
auctor, multis videbitur; idern virtutibus , quibus ab innume- ris calamitatibus rempublicam prohibuit, ceterorum admira¬
tionem. moyebit.
Vixit sasculo decimo quinto in republica Florentina vir in primis clarus, Cosmus de Medicis
(i),
qui iisdem sub auspiciis eandein subiit fortunam. Omnibus prseditus vir¬tutibus, quae inter cives benevofentiam atque honores, apud
exteros existimationem parant, rempublicam consiliis suis
triginta
(i) Natus anno 1389 — obiit 1464. Filius Johannis de Medicis,
avus Laurent» (il magnifieo), proavus Leonis X (Giovanni de' Medi¬
et) et Clementis VII (Giuliano de' Medici) Pontif. Max,
2
triginta anno» summa cum
gloria administravit (2), qui in-
ter principes sui sevi potentissimos magna
auctoritate valuit (3).
Fuit unus ex rarioris ingenii hominibus, qui, cum quasi
omnes sui temporis popuIiq,ue virtutes , omniura licet vitio-
rum non expertes, singuli complectuntur,
animi
vi etpraestantia
tum suam tum sequentes se-tåtes ad majors human i civilisqu©
cultus fastigium provexerunt; idemque quum
animi amplitu-
dine, qua totius populiFlorentini
naturam etindolem
re-fert effingitque Cosmus,
studium
rnovetrinsigne ob patroci-
nium, quo artes ac
disciplinas liberales amplexus
est(4J,
gratam posteritatis
venerationern proineruit. Hunc virum,
quem omnium, quotquot
libera in civitate exstiterunt, maxi¬
mum severl quoque judices declararunt
(5), al i i eiTrenat®-
ain-
(2) Ab anno 1434-—!464.IßorieFiorentine di
Niccolö MacchiaveUf
Berol. i?87- Lib. VII'. p. 4.16* fqq. — Hiftaire des■ Republiquts
Ita~
Hennes du tnoyen dge, par Simon de de Sismondu Paris tgog—/&
Tom. X. p. 175»
(3) Prudenza fua. ricchezze, modo di vfvere> e
fortana, lo fece-
ro a Firenze dai cittadini temere e amare, e dai Principi, ron folo-
d'Italia ma di tutfa ["Europa, miravfgliofamente ftimare.
Macehi'avellr.
Ist. Fior. Lib. VII. p- 42t. — 11" traitart d'égal å égal avec les puis-
sances de 1'Europe.
Hijioire
littéraire dyltalie parGinguené. Paris-
18ei. Tom. III. Chap. XVIII. p. 264.
(4) Ginguené de ftudio disferens, <po erudti
faecula decrmaquin-
to litteras antiquas restituerunt, addit:
"Médicis était le point central
,et corame la caufe premiére de tout ce mouvement
fcientifique impri—
ir.é å des efprits éclairés et actifs, pour rerouvrer et
conferver des
trésors littéraires, qui, fans cette impulsien peut-etre, ou
méme fl
eile eüt éé plus tardive, auraient entierement
péri."1 Giwguené Hift.
Litt, d Italie. Tom. III. p. 256. — The Life of Loreitzo
dV Mediet
rby IV. Rofcoe. Bafil. 1799• Vol 1. Ctp. I. p. 20
fqq.
—De la Ht.
térature du Midi de lEuropé, par
Sismondi. Paris
r&rg.Tom. II.
p-
*6.
(5) Cosmé, le plus grand cftoy.en q.ai fé foifc
jamais élevé dan»
ambitionis crudelitatisque reum judicarunt
(6j.
Sismondus ,qui prseclaro opere res a
rebuspublicis Italicis medio
sevo ge-stas conscripsit ,Cosmum, cujus
magnanimitatem agnoscit,
gra*vius culpat, quod in omnibus rebus
gerendis
nonreipubli-
cs Florentinre, sed suis commodis consuluerit, quod ad do-
minatum in cives famHiam suam extollere cupierit, €t am¬
bition© sua selum, quo Italia? libertatem contra barbaros tu- eri potuisset,
praesidium perdiderit (7). In id itaque jam
operam impendimus, ut,
paucis de Florentinorum discordiis
prsemissis, criminum, qua;ia jCosmum
aSismondo collata
suntj
un pays libre. Sismondi, Hiß. des
Repuhl. It al, Tom, X»
p. /75. — Fu Cofimo il pi"u riputato e nomnto cittadino d'uomo disarmato, ch'a-vesfe mai non folamcnte Fireize, ma alcun'altra cittå di che fi abbia
memoria. Macch. Iß, Fior, Lib. H11, p, 417".
(6) TI ne fut un peu eruel qu'autant
qu'il
eut ungrand intérét
k rdcre. Memoirts
généalogiques
de la maijonde Mediets, (Tenhove)
Tom, I." Livré I. p, 53, — On n^eft pas
d'accord fi ies
vertus deC6me étaient reelles on feulement fpécieufes. Henri Etienne, ennetn!
juré du nom de MdJicis, Pa
jugd fevérement. ^Come", dit il, s,a été
loué pour fa libéralité envers le peuple »
rnais cela
netendait
qu'a-tirannie , et n'etait cette douceur ii non un appas^ et
h&me^on jett-é
pour prendre les poiefons et les mänger
puis apres.J' Ibid, Tom. 1,
Livré I. p, ?J.
(7) Il n'y auroit eu qu'un
feul
moyende faaver Fltalie, c'étoit
de fuivre le projet des républicains
florentins
queCosme de Médiciå
fit échouer; de maintenir la républtqoe de Milan*
lorsquelle
re.cou-vra fa liberté en 1447, &c* — Mais ceprojet, que
les Albizzi
auroi-ént é.é dignes de former, que Neri
Capponi
con<jut etfoutint
avecfermeté, que Sixte IV renouvela,
fut détruit
par1'ambition perfon-
ellc de Cosme et de fon petit-fils, qui, pour étre les
premiers cito-
yens de leur patrie, et pour
élever leur famille å
unpouvoir fouvei
rain, ovoient befoin de l'alliance d'autres princes , et non
d'etats U-
bres- Sism. Hiß. d. Republ., ItaL Tom.
XI.
p,362. cfr, Tom, XII.
tp, rq.
x
4
sunt, maxima quaeque perquiramus, et pro virili parte ma¬
gni tiri memoriarn vindicemus»
4
Celeras inter Italiae civitates, quae Imperaforum et Feo- dalismi jugurn medio asvo exuerunt, et litteris antiquis in- vigilando recens agvurn quasi pnepararunt, respublica Floren¬
tina potestate et artium eultu eminuit. Adeo vero populi inquieti violentiå discardiisque quassata fuil, ut raro factio-
sorum auf praestigias aut administrationen» e'vitaie potuerit (&).
Kobiles prirnum, mutuis excitaii odiis, Guelphorum Ghibel-
linorumque inter se adversas partes susceperunt (g). Post
▼ario# casus atque certamina pars Guelpha Ghlbellinam e ci- vitate propulit, sanctum inde libertatis prassidium visa (io).
In discordiis nobiles inter et plebem, quae non diu abfuere ,
illi summis magistratibus privati sunt
(it),
Bianchi et N-e-- ri(ß) Ma di Firenze in prima fT divifero infra loro i Ifobili,. dipoi i
Nobili ed il Popolo, ed in ultimo il popolo e la plebe : e molte vo!-
te occorfe che una di quelle parti rimafa fuperiare, lr di vife in dae.
Dalle quali divifioni ne nacquero tante morri, tantr efilj». fante diftri—
buzioni di famiglie, quante mai ne nafeesfiro in alcuna Cinä, della quäle fi abbia memoria. Macch. Iß. Fior. proemio p. p cfr. Lik. IL
P &2'
(p) Match». Iß Fior. Lib. IL p. gö.
(10)5 E di vero la parte Guelfa e föndamento, e Rocca ferroa e-
ftabüe del la liberrå d'italia, e contraria a totte te Tirannie ; Oer mo¬
do che fe alcuno Gueifo divien Tirannorconvien per forza. ch*"e' di- venti Ghibellino, e di cio fpesfo f'e veduta la fperienza. Si che grar- de beneficio del noflro Comune é mantenere , e accrefcere la parte Guelfa, Ißorie di Mattia Villan i. Lib. VIII. p. fgi. Rerum Italien-
rum Scriptoresr edidit Muratorius. Tom. XIV.
(n) Summi magiftratus, qui fenatum (la Signor.ia) conftituerurt,
ri (A'bi et
Nigri), sie qui
in prseeipuas partes abierant di-versas nuneupabanlur, deinde civitatem divisam tenuere. U-
triusque factionis victoriä adversaTioTum casde et exsilio in-
signls fuit
(12}
Nobilibus ab honoribns remotis, optimatese plebe §uam aucioritatem praevalentem reddiderunt
(13).
Quumvero nobiles pristinam recuperare potestatem, optimates ple- beji adieptam retinere desiderarent, plebsque tandem, ut fit, utri«que invideret, tanta odia invicern exarserunt, ut patriae
servitujem adversae faetionis victoriae universi prietulerint«
Principatum Gualtherio, Athenarum duci, detulere (14).
Tyrannum,, ne unuin quidem annum passi, omnium ordinum
cives sirnu.1 adgressi propulerunt £15). Pulso tyTanno inve-
terata odia nobiles inter et plebem resuscitata sunt. Plebs,
ad exiremtim acta, nobiles proelio vicit, nec honoribus tan- tum, sed fere omni civili jure prLvavit,. et tam severis le¬
gibus repressit , ut deinde civem, quem gravi poena affice-
re vellet, inter nobiles censeri iuberet
(16).
Ab Albitiis et Riedis, quoruin Uli optimatibus, hi vero plebi favebant , no¬vis laboribus exciutis, plebe, quse tres annos in optimates
saevi-
fu"re: JufHtise Vexillifer (Gonf.xloniere di giuflizia) et Priores (i Prio- r§; bi prineipio tres,, deinde fex, tandem octo creati funt. Cfr. Macch.
Iß. Fior. Lib. II. p. po.
(1 ) Macch Iß, Lib, II, p. p?'. fqq. — Sismondi Hiß. d, Repubt.
Tom, 1 F. p to7. Jqq.
(iPopolani grasß dicebantur- Sisnt Hiß. d. Republ, Tom. F.
p- 119
(14) Macch Iß. Lib. II. p, 133. — Sisnu Tom, V. p, 34?.
(15) Macch. Iß. Lib. II. p. 13p.
(16) Providderoche qualunque fosfe battuto,0 impeditagü lapos- fesfiooe dt.^ fuoi beni, potesfecon una dommda accufarlo ai consigli,
v farlo chiarire dt»*' Grandi, e ehiarito fottoporbo ai carichi loro. Ibid,
lib III. p. 163,
saevierat,
ab Albitiis domita(^17),
bis quoque puls'is, respu- blica, tot tantisque jactata vicissitudinibus, in Medice« factio- nis potestatem venit. Cosmus, qui prudentia opibusque prse.ititit, civium inqaietos animos sua auctoritate continuit, et
rempuclicam miro populi favore administravit.
Cosmum cum Albitiis comparare instituil Sismondus, sed iniqua, ut nobis videtur, censura illum persequitur. 1nter factiones, contendit, quas rerum sutnmae praffuere, Albitiam sapientia, perseverantia et moderatione in republica admi ni*
stranda ceteris praestitisse; adeo civium libertati consuluisse,
ut neque vim aut corruptionem ad potestafem suam rennen- dam vel augendam adhibuerint. Illa autem rerum mutatio-
ne, qua Cosmus Albitiorum aucioritatem suscepit , libertatia
fundamenta dissolvi priinum coepisse (1 8). Costnum« quum inter obs.curos et hu milj loco natos sui studiosoa facile prin-
ceps
<17) Ibid. Lib. III. p. 198.
(18) La faction des Albizzi qui avoit domiré pendant cir.qnante"
trois ans (de 1381 a 1434), avoit bien mérité de la rép,ublique flore.n-
tine. Dans ce long espace de temps eile avoit fait preuvc d'une fa- gesfe, d'une conftance, et méme d'une modération dans la direction
des affaires, que n'avoient point égalées Celles qui la précédeventt que n'imita point celle qui la fuivit. C'etoient les Albizzi qui avoient
tour å tour arrété les projets ambitieux de Jean Galéaz, pre¬
mier duc de Milan, de Ladisias, roi de hlaples, et de Philip¬
pe- Marie Visconti. En méme temps qu'ils avoient ainfi maintenu Ja liberté de PItalie, ils avoient refpecté celle de leur propre pays.
Mafo des Albizzi, Nicolas d**Uzzano,et Rinaldo des Albizzi, qui fe«
toient fuccéd.és a la téte du gouvernement. n'av.oient jamais cesfé d'e-
tre de fimples citoyens; ils ne f'etoient jamais arrogé ni fur Petat, ni fur leur propre parti une autoritd arbitraire; ils n'avoient employé au«
cun moyen détourré pour augmenter ou leur influenceou leurs riehes- fes. Au Jieu d'avoir recours å la force ou a la corruption pour asfu-
rer la continuation de leur credit, ils l'attendoient de leur propre mé- rite, de leurs talens et de leurs alliances. La revolution qui les ren-
ceps emineret non tam ut P°Puli Florentinl aut factio-
nis suas, quam ut privatam snam potestafem firmaret, ipse
supra eivium ordinem surgeret, et familiam suam acl domina-
turn in cives cxtolleret, studuisse; vi et severitate adversa-
rios persequendo insfituta, qutbus condrta stabilitaque über,
tas fuerat, funditus perturbavisse; reipublica? gloriam et ma-
gnitudinern ambitione sua perdidisse
£20).
Ut in historia fere nniuscujusque reipubllcse casus In- signes inspieere licet,
ubi
fataülius quasi verti, lihertasque
et opes, eodem civium studio, quo antea paratas erant, sub.
verti videnturt sie etiarn in republica Florentina libertas*
non per Cosmi administrationen! illa quidem, sed
jam
ab e©tem-
rerfa en 1434, et qui éleva Costne de MéJicis a leur place, commen-
^adés-lors å 3ltérer a Florence les principes du gouvernement
républi-
cain. Sismondi Hiß. d. Republ. Ital- Tom IX» p. 79-
(19) Plus les asfoc'es de Costne de IPédicis étoient d'ün ordre
fubalterne, et plus Pimmenfe ricbesfe, Pimmenfe confidération dont ce chefjouisfoit, é oient disproportionr écs avrc leur obfeurité- Il de.
vint Photnme de fon parti, bien plus exclufivement que Renaud des
Albizzi n'avoit été l'homme du fien. Sism, Tom. IX. p. 80.
(20) Sa politiqne,.au lieu d'etre mue par des confidérations fupé- rieures, fe rapportoit toute å lui feul, et les vues de l'intérét perfon-
rel font plus courtes que celles de Pamour de la patrie ou de la liber-
té. Costne, en voulant asfurer au dedans de Petat fon pouvoir et ce- lui de fa fatnille, flt perdre å Florence ce qui faifoit- fa glorre et fa grandeur. Sism. Tom. IX. p. 374.—Il employa contre fes ennemis
des tnefures fév>éres et violentes, qui ébranlerent la conftitution dans
fes bafes, autant qu'elles blesférent les individus; il fubfiitua å Pefprit
de corps qui animoit les Albizzi, un cfprit de famille qui fe rappor¬
toit uniqtrement aux MéJicisj il feffor<;a de fortfr de Pégalité republi¬
caineantant que fes compatriotes fefforgoient de Py maintenir. Il
chercha dans Pamitiéde Francs Sforza un appui dont il fentoit le be-
foin, bien plus pour lui-méme qne pour fa republique. Ibid. p. 375.
—. Cosme de Médicis ne f'occupoit å Florene que de Paffermisfement
fe fa famille. Sism. Tom. IX. p. 114- cfr. Tom. XII, p. 27• 228.
8
tempore, quo nobiliutn ruina'
(ai)
vlndicata vlclebatur, inservitutem vergere coepit, ab Albuiis ipsls magraopere viola-
ta. Nobiles enim, civili jure privat! , brevi degenerarunt *
belli pacisque virtutibus, quibus illam , a qua jam rejicie bantur, patriam illustraverant
(22).
Imperiti vero atque ambitiosi homines, postquam ptebi infitnae summos ambire ho- nores licebat , oranes magistratus usurparunt, et potestate sua non in reipublicae salulem, quam ignorabant, sed in avaritiamet privata vel studia vel odia usi sunt (23). Civium ani-
mos corrumpendo assecuti sunt, ut tertio quoque anno ma¬
gistratus ex ipsis reficerentur, cives autem, qui in repnbli-
ca gerenda consenuerant, qui communi utilitati privata corn- moda posthaberé numquam dubitaverant , a reipublicas atlrni- nistratione excluderentur. Bespublica tandem corruptam penes
ple-
(21) Quefta rovina de' Nobili fu fl grande, e -in modo afflisfe la parte loro, che mai piü contra il prpolo a pigliar f'-»rn»i fi ardiro- no", anzi continnamente piü umani e abietri diventarono. II che fu qagione che Firenze non folamente d'armij, ma o'ugni generosi:å (i fpogliasfe. Macch. Lib. II. p. /50.
(22) Quella virtü dell'armi e generofirå d'anirro, ch'era nella No- biltå, fl fpegneva , e nel popolo., dove ella non era , non Ii poteva raccendere. Macch. Lib. III. jks.
C23) E i 'Rettori della Cittå di Firenze havendo ä' fuoi confini il Tiranno potente, viveano improvifi, fotto confidanza degna di biafi.
reo e di grave punizione. Ma com avviene fpesfo alia noftra Cittä;
pero che ogni vile artefice della. comunanza vuole pervenire al grado del Priorato,e de'maggiori uficj del Comune: ove ("Hanno a provede-
re le grandi e gravi cofe di quello. E per forza delle loro capitudini vi pervengono ; e cosi gli altri Cittadini di leggiere intendimento, e
di novellafanno cittadinanza, i quali per grande procaccio e doni e fpefa fi a'temporali di tre in tre anni a gli fquittmi del Cömune infacca- re, ed é questa tanta moltitudine, .che i buoni, e gli antichi, e favj,
e djfcreti Cittadini di rado posfono provedere a'fatti del Comune; e in niuno tempo patrocinare quelli- Che é cofa moltq ftrana dallo antico governamento de' noftri autecesfori* e dalla loro follecita provifione,
plebem erat
C24)'
Qv°d cum a?gre ferrent Albitii ceterique optimatum duces, reruin moderamen plebis manibus eripere6tatuerunt; id vero ut perpetrarent, nomen Guelphum pes- eimo publico exemplo adhibuerunt. Tempore, quo Guelphi
ad Ghibellinos, quos superarant, persequendos maxime in-
tenti fuerant, cives quosdam constituerant, quorum esset offi¬
cium proscriptorum bona procurarej Capitaneos partis
(Ccipitani
di parte) adpellaverant
(25).
Idmunus (quod, etiam postquamcessaverantjam Guelphorum Ghibellinorumque odia, perdurave-
B rat),
E per quefto avvjene , che in fretta e* n furia fpesfo conviene.che <1 foccorra al noftro Comune: e che piü l'antico ordine, e il gran fafcio
della noftra Comunanza, e la fortuna governi, e regga la Cittå di Fi-
renze, che' i fenno e la providenza dt' fuoi Rettori. Catuno intende i due meß, che ha a ftare al fommo uficio al comodo della fua utilj.
tå, a fervire gli amici o a difervire i nimici col favore del Comn- ne, e non lafcbno ufare libertå di configlio a' Cittadini, e quefto é fpesfo cagione di vergogna, e di grave danno del noftro Comune rice- vuto da' fuoi minori, e impotenti vicini, Matteo Villani. Lib, II,
Cap. IL
(24) Onde al noftro tempo é da miravigliare come la cittadinan-
za fi mantenga, esfendo ftrana da quelle virtü , e dalla provifione di quello reggimento, e in luogo di quelli antichi amatori della patria, fpregiatori de' loro propj comodi per accrefcere quelli del Comune fi
truovano ufurpatori del reggimento, con indebiti e dishonefti procacci,
e argomenti, buomini avveniticci , fatiza fenno , e fanza virtü, di niu-
na autoritå nella tnaggiore parte. I quali abracciato il reggimento del Comune, intendono a' loro propi vantaggi, e de* loro amici, con tantafollicitudine e fede, che in tiltto dimenticano la provifione falu- tevole al noftro Comune; e non é chi per lui penfi, né per la fua li¬
bertå, nå per lo fuo efaltamento, né honore, né per riparare al peri- colo, che gli puo avvenire, fe non nella ftrema giornata, o in ful fat- to. E per quefto fpesfo occorrono gravi cafi al noftro Comune; e niuno prende vergogna, o afpetta, per havere mal fatto al Comune,
"alcuna pena. Matteo Villani. Lib, IV, Cap. LXIX. Cfr. Lib.IV-Cap♦
XV. Cap. LV.
(25) Macch- Lib. III, p, /54. Sism. Tom♦ VI. p. 340.
rat) flagitiosi
quidam homines adepii
,ducentos sibi similes so¬
cio»conciliaiunt, et civitatem
Ghibellina
partelaborare dictitan-
tes, legem pertulerunt, qua omnes
cives,
quosaut Ghibellinos
aut non veros Guelphos esse ipsi
judicarent
, ne quemambirent
magistratum,
admonere, admonitioni vero non obedientes vel
capite damnare possent;
privum deinde senatum aliosque ma-
gistratusparti Guelphse consulturos instituerunt ("26). Albitii
partem
Guelpham,
quamadeo populo sanctam intelligebant,
ut eam prae se ferentes
nihil
non acivibus impetrarent, sum¬
ma alacritate amplexi sunt
(27); admonitionis lege
omnessibi
invisos cives damnarunt, tau tam potestatem
assecuti, ut plus
quam
reipublicae naagistratus valerent (28)- Guelphos
Ghi-(26) Matteo Villani Lib. VIII.
Cap. XXIV. E
perloro fquit-
tinj feciono Capitani, e Priori, e
Configlieri di
partedi loro fieguito
per molti anni con asfai publica,
ffacciata
, edishonefta fpezialta; e
fotto falfo nome di parte Guelfa, trovando modo
di diftruggere
ed'a-
basfare il gjufto e fanto nome di quella,
hebbono podere di fare ogni
cofa, fecondo il loro difordinato appetito.
(27) Avendo adunque Piero
(AlbizztJ favorita la legge, quello
che dai fuoi nemici era ttato trovato per fuo
impedimento, gli fu via
'-•Ila faa granddezza, perche
fattofi
Principe diquefto
nuovoordine,
fempre prefe piü autorita,
fendo da quefta
nuovaSetta di Guelfi
prima che
alcun altro favorito. Macch. Lib. III. p. /55.
(28) DondeiCapitanie la(Setta de'
Guelfi
eradiventata potente, per-
che ciafcuno per timor di non esfer ammooito
gli
onorava , emasfi-
■aamente i Capi di quella, i quaü erano
Piero degli, Albizi, Mesfer La-
po da Caftiglionchio,e
Carlo Strozzi.
— ela cafa degli Albizi, co-
me Capi di quefta Setta, fempre
crefceva. Macch. Lib. III.
p.156. ]q.
— E a tanta arroganza i Capitani di parte
falirono, ch' eglino
erano piü che i Signori temuti, e conminore riverenza f'andava a questi che
a quellt, e piü fi ftimava il palagio
della
parte,che il loro. Ibid. Lib,
III. p. 165 — e chi non
fi
fentiva benforte, dava
operacon pre-
ghiere, con fervigj, e con doni, e con
danari di riparare alla fua for-
tuna, ch* era nefle mani de'Capitani della parte
Guelfa. Matteo Villa•
»f. Lib, VIII, Cap.
XXXI.
Ghrbellinosque
nihilo minus infestissime persecuti sunt
(29); plebem
praecipue reprimere studuerunt (30), Popu-
lus, continuis tandem
fessus calamitatibus
,magno tumultu
armatus convenit , »gne ferroque
Guelphorum duces
oppres-sit , nullisque
abstinuit injuriis,
quas,quum licentia pro Ii-
bertate est, irata plebs
committere solet (31). Tres
annos a plebe ssevitum erat, cumAlbitii pristinatn parti Guelphas po-_
testatem restituerunt. Acerbe et
crudeliter injurias
aplebe
acceptas ulti sunt
(32): cives populo gratos perplurimoa dam-
narunt , et a
magistratibus solliciti excluserunt (33).
Magnis
virtutibus in republica administranda inclarue*
runt Albitiij sed
principia,
qua?necessaria libertatis funda-
menta Itaiis ipsis videbantur, magnopere
violarunt (34). Po-
testa-
(29) e ivi furono
nominati (Ghibellini) grandi,
epopolari di rool-
te cafe, e famiglie delle maggiori e
migliori,
epiu ftanti della Cittå
di Firenze, antichi cittadini, e amatori del loro
Cotnune
edi
par.te Guelfa. Matteo Villani /. c.
(30) Macch.
Lib. III.
p.166.
<31) Tumulti dey
Ciompi di Gino Capponi, Script. Rer» Itat.
Tom, XVIII, p. 1106.
(32)
Né
filqueflo Stato
tnenoingiuriofo verfo i fuoi cittadini, r*
meno grave ne5 fuoi
principj,. che fi fosfe ftato quello della plebe;
perché molti nobili popolani ch'
eranonotati difenfori di quella, furo¬
no confinati infieme congran numero de' capi
plebei. Macch, Lib. III,
p,jpg,—.In
fortificazionedello Stato
ancoramolti provedimenti fecero
,I quali erano contra
quelli che fi facevono infopportabili, e ai buoni
eittadini della parte propria odiofi;
perché
nongiudicavano uho Stato
buono o ficuro, il quäle cou tanta violenza
bifognasfe difendere.
Macch. Lib. III. p. 2oy.
(33) Sism. Tom.
VIII.
p. 292.(34) Stsm. Tom,
XVI.
p. 387./??• Ea principia tribus fenten-
IKs comprehendit Sismondus:
1:0 Toute autorité exercée fur le peuple ed
émanée du peuple.
12
testa tem, quam Guelphorum jure usurparunt, non a populo
mandatam acceperunt; illam enim partem injussu populi ipsi
instituerant. Prirr.o itaque violato libertatis jure, reliquse et-
iam potestates ultra jus proferendi erant (35). In omnibus
ante Albitios rerum mutationibus
infelligitur,
voluisse popu- lum, ut omnes clves magistratibus subjrcerentur (36); Albitiivero surnmam potestatern extra magistratus gesserunt, Populi itaque majestatem arbitrio suo inferiorem reddiderunt. Jam in id ventum erat, cum Cosmus ad rerum rnoderarnen pro- vectus est, ut non nisi familiam aliam pro alia ir> xeipu-
bliese administrationen! substitueret (37).
Mediceos Semper summo favore amplexus erat pupulus, qui
3:0 L'autorite des mandataires du peuple retourne au peuple apres
un temps déterminé; aueun des mandats du peuple n' ed irrévo- cable,
3:0fableQuiconque exerce une autorité émanée du peuple, eft refpon-
envers le peuple de l'ufage quril en a fait.
(35.) Quod quidem Petri Albitii exempfo clare manifeftatum eft, qui cum BaWce fummo arbitrio a publicis honoribus excluderetur, ean- detn in parte Gaelpha retrnuit auetoritatem, et aerrus quam antea ad-
▼erfarios admonitionis lege vexavit, Cfr. Macch. Lib. III. p. 163, (36) Eo fpectabant popuü motus duce Ubaldo RufFoli et deinde GianO della Bella, leges contra nobiles latae (ordinamenti deila giußi- Ziay, nobifiumque ruina,
C37) Le pouvoir de Petat, au Heu dTétre concentré dans les ma-
ins des fonetionnairespublics, fe trouvoit prefque en entier en debors des magiftratures. 11 étoit exercé par quelques hommes dorrt Ja pru- dence, la rtcbesfe, Péloquence, et les alliances de famille avoient as-
furd le credit» Selon que ces hommes femportoient Pun fur Pautre, qu* ils'réusfisfoient å fe fupplanter, a f'envoyer réciproquement en exil, on voyoit la rénublique pasfer des mains d*une famille å celles d'une autre. Sism. Tam. IX. p. ?g.
qui ad eorum magnanimitatem , optimatum superbia oppres-
sus, jutlitiam poscens, ssepe confugerat; neque eorum um- quam eorvsiliis, auctoritate aut officiis opibusve caruerat. Ye.
ro de Mediets et deinde Jobann!, Cosmi patri, pium irnmen-
sumque studium prsebuerat (38). Faetionis itaque princeps jam natalibus erat Cosinus. Quo litulo generosam
omnino in
republica vivendi rationem, cum invidise et potestati Albitio-
rum exposnus esset, sibi instituit. Quamquam euim tum populi benevolentia, quam hereditate acceptam ipse humani-
tate ac liberalitate auxit, tum priscorum nobilium auxilio prsevalens, assectatorum nobilitate, opibus atque studio Albi-
tiis par, numero vero multo superior erat
(39%
numquamtarnen neque ciain neque palam aliquid contra eorum admini¬
strationer« moliius est
(40).
Quem cum nimiam obpopularita-
tem timerent Albitii , perduellionis accusant , arcessiturn,
quum
(38.} Accordanfi tutti quellt che di quefti tempi hanno lafciata al-
cutia memoria, che fe Mesfer Veri fosfe ftato piü ambiziofo, che buo-
no, poteva fenza alcuno impedimento farfi Principe della cittå. Macch.
Lib. III. 2.05.— Giovanni di
Bicci fu
condotto al fupremo Magiftrato.Di che per l'univerfale della
cittå fe
ne fece tanta alfegrezza (paren-do alla rooltitudine averfi guadagnato un difenfore) che ineritamente
ai piu favj ella fu fofpetta.
Ibid. Lib. IV.
2t?»(39) L'ancienne noblesfe, toujours exclue de l'adminiftratioh par les deux factions, Pattachoit de préférence å celle qu'elle voyoit op-
pritnée comme eile; en forte que Cosme avoit pour
adhérens
deshommes égaux tout au moins en naisfance, en ricbesfes, en talens[et
en zéle, aux partifans des Albizzi, et de beaucoup fupérieurs en nombre. Sism. Tom. IX. p. 3p. Cfr- Macch. Lib. IV. p. 256. fqq,
C40}EraCoftmo uonaopradentisfimo>di grave e grataprefenz3, tut-
to liberale, tutto umano, ne mai tertb alcuna cofa contra la part«, né contra lo Stato, tna attendeva a beneflcar ctafcuno,e con la liberali-
tå fua farfi partigiani asfai cittadini. Macch. Hb.IV. p. 254. — IIn*at- taquoit point le gouvernement, il ne
cabaloit
point contre lui; maisil
ne ddguifoit pas non plus fes opinions, qu'il exprimoit toujours avec autant de noblesfe que de franchife. Sism. Tom. IX. p. 34.
M
quum
innocentia fretus InCariam venisset (4 r),
necare statuunt.<Adversariis corruptis, de casde licet elapsus , exsul tamen
non sola innocentia tuto inter factionum turbas vivi sensit
Cosmus
(42);
oibam reliquitrempublicam (13
; opesad
earn recuperandani a pluribusprincipibus sibi
oblatas recusat , et patrizomnia
secondonare dixit 144). Populi suffragiis patria
redditum, ut salutem suam acceperunt cives, patrem patria
sponte
consalutarunt (45).
Quocumque
deinde circumspecfu adversarlorum injurias
ase arcere studuerit Cosmus, neutiquam tamen populo servitu-
tis jugum impositum voluisse
judicabitur. Sumrnam
potesta-tera non secundum arbiirium suum, sed communern semper
cum
(41) Quamquam fuaderent amici et propinqui, ne pareret, ipfe
tamen recte factorum confcientia fretus, Judicium fubire minime recu- favit. Magni Cosmi Medicei vita , auctore A. Fabronio. Pifts. 1789.
P' 33' Cfr. Macch. Lib. IF. p. 261.
(42) i danari furono pagati; donde Bernardo ne dirvento piu uma- no, e ne fegui che Cofimo fu confinato a Padova, contra la voglia
di Mesfer Rinaldo (degli Albizi) che lo voleva fpeguere. Macch. Lib.
IF. p. 263•
(43) Rimafta Firenze vedova d'un tanro citfadino, e tanto univer*
falmente amato. Ibid. Lib. IF. 264..
(44) $oh. von Müller's Allgem. Gejch. Th. 2 p. 392.
(45) Cosimo dall' altra parte avendo notizia della fua reftituzione,
torno in Firenze, e rade volte occorfe che un cittadino tornando tri- önfante da una vittoria, fosfe ricevuto dalla fua patria con tanto con- corfo di popolo, e con tanta dir.oVazione di benevolenza, con quanta fu ricevuto egli tornando dallo efilia, e da ciafcuno volor- tariamente fu falutato Benefattore del popolo, e Padre della patria.
Macch. Lib. IF. p. 271. — Omnino illum fic patria accepit, ut lucem falutemque redditam fibi aq rcftitutam arbitraretur. Fabronius, Cosmi
Med. vita p. 48.
cum iij1 qIii infer cives
praesiantissi mi existimabantur, admi-
nistravil; quurn vero ipse
consilüs prudeniissimu-s et maxirni*
opibus (46 ) ad
reipublicas einolumeriium parattssimus esset;,
ceteris auctoritate piacvaluit
(47). Simul
cumCosino
nona-
lius
(46) Immenfas
Cosmi
opes etgenerositatem tum hiftorica auctö-
ritas tum monumenta exftructa teftantur •-
Hierauf
warCosimo der
reichfte Privatmann in Italien; 128
Handelshaufer in Flu'ropa, Afien
und Afrika wurden auf feinen Namen
geführt, ffoh.
vonMüll/r, All¬
gemeine
G'fchichte. Tom.
2 p.389.
—Cöme fut le chef de cetre
Mailon et la commenqa, homme d'gne o'etre
nomri.é
entreles
tres grands; et enfon
casqui é-oir de marchandife, étoit la plus grande
roaifon , qui jamais ait
é é
aumonde,
carfes fervite-urs et fa-
cteurs ont eu tant de ctéJir, fous couleur
de
ce notnde !V"éiicjs,
que ceferoit
merveilles de croire
ce quej'en ai vü en Flandres et en
Angleterre, entre autres en
ai-je vü
unappel'd Gerard Quanvefe (Qua-
rate/i), prefque écre
occafion de foutenir le Roi Edouard le Quart en
fon érat, étant en grand guerre en
fon
royaumed'Angleterre
, etfour-
nir parfdis au dit
Roi plus de fix-vingt miJIe é
us, 011il fit peu de
profit pour
fon maitre; toutefois il recouvra fes piéces å la longue.
Un autre ai-je vu, nomrr
é
etappellé Thomas Portanay (Portinari),
étre pleige entre le
dit Edouard et le Duc Charles de Bourgogne pour
cinquante mille
é:us,
et uneautre fois
enun lieu pour quatre - vingt
tnille. Philippe de Commines,
apud (Tenhove) Mcmoirts Généat. dt
la Maifon de
Médicis. Tom. 1. Livré I.
p.8t*
—Dans les Ricordi
écrits de la mein de Laurent de
Médicjs,
on trouve.qu'ii avoit fait
le compte, que de
l'an
J434å Ifan
147',leur maifon avoit dépenfo
en båtimens, en aumönes ou en
impofitions
,663,755 florins d*or,
équivalant,
poids
pourpoids, å 7,965,060 Francs,! et d'apres la
proportion
qui exiftoit
acette époque entre le prix des métaux pr£-
cieux et celui du travail, å environ
trente-deux millions de francs.
Ricordi di Lorenzo, apud
Rofcoe Lift of Lortnzo. T, III- p. 4$. Sism.
Biß.
T. X.
p. 173.(47) Eft qnidem magnus
in hoc homtnnm confenfus, qui de re,
bas horum temporum
fcripferunt, nuWa
umquamin civitate, quae <p.
misfajura libertatis uni
homini permifisfet, quemquaro-vi et armis,£0-
mii Cosmum in ea, quae libera