WH :55.f,E%S,

É

it. WH

:55.f,E%S,

d 1 s s e r t a t i o DE

F RUDU A

CON

V^R SA

TIO NE,

Quam

T

ermiß

dArdflifcColieg. Phtloft

Vpfalioifis

; SUB PRiESlDIO\

Iß l Cdeberrbm

Da HEMMING!

F O R E L I I Poes:

Prof:

i^/id

publicum

S*. R.?

M/is

Alumnus

Magnus

pontinus

o-gothus

In And.Guß:Maj.ad. XVIII.

April.

\ANjNO (JMDCC.

Q®®?®®®

UPSALI^, Typis KEYSERIANIS,

S.' R.° M:u

MAXIME FIDEI

VIR.O»

PRIMÖ SENATORI

AC

REGIME CANCELLARIiE

FRjESIDI SUMMO _,

UT ET

INCLUTi® ACADEMI^

UPSAL1EHS1S

CANCELLARIO, ILLUST^JSSIMO EXCEL-

LENTlS$lMQj>>UE C OMITl K^fC D&MINO

BENEDICTO

MJECEKÄLl MAGUO.

(ortis

immemor

tam

grave char- no tulis prxfigre hifce

non

dubitaverim

nifi pietati fua conflaret

ratio. Tua

ora,favoris plena, ^vere-

cundos erigunt Tuaque virtusqu<e Te

in hunc honorum verti-

cem

eyexit, dehcias fum

mön

,

qutftit'.

pi-

mientiå, _quo- Tibi o- üm parentern meum,

nuncmt

addicfum red-

dere dementer

poftulat, ^ut jam

fohatur ^mer

tum, ac memoria, _qua

Te _Mernum colample-

nos

grMiarum finus ef-

.

Ipfa denique

eruditio

cujus tenw(i

liba.

IIb amma humlüme

nunc

of er o, quem Te

magis pr tefentern

nvret Vatronum, nejci-

<vit. Florent

rd Camente, & Fe A-

pollineas _gerente

ßat orbi Arcloo honos, ^{a c} felicitas

_quam bonte

artes

promittant. Se¬

rena

itaque fronte

fpicias ,CE LS ISS L- MECOMES, hoc

menth devot# pignus ^•,

atque

atque dientet# adfcri-

has

* v

ILLUSTRISSLMI

EXCELLENTlSS

tMlQUE

NOM INISTUI o

I'''

•- • \ V- ^ • ;

1

, t ' v'\ \

V; "'V _\

<T»V ' i' '\ , ' -v. t/,.';; ^.■'

Ctiltörem Immtllimiim

Mngnum

kX(£~ h,ecforem. ^vf.

\*Jonßituiequtdem}CANDIDt LF.CTOR, nullole praloquiomorarijverumfinibujui dijfertatmisimmi•

nens^aritmadveru^,tepartimjurequalime accufdtu-

rumnegleäipröpofuiy partim tcßtmontanberioracirca

hodtermavimentionemrequifituruw. Vt igitur neu- trumtefugiat'yfcias velim,mihifubßdiofuijJ'e}prdter Barelajum& Neuhufium,inhone animofum, in- genwumque Tbeatro occUpatos , recentiores Geö-

grapbos; quorum fententias mihi pto'arunt; in er- dum quoque emendarunt Viri ^, erudita _peregnna-

lione fpeäabtes: Detnde me mn tiiult obittum ^, fed eruditionii cupidine, cum eam variant acmul- tipiicem viderem} abreptum ^, ab argumenio lon-

gtotem fottasfis dtfcejfum feujje ^, quem eüam

Tibi _, B. L, «ow ingraturn fure fperavi* Quid

en'un dulcius, </«4/« mortalium Jtudia per-

pendere5 gwi/w /> ab irvqua mortalitate vm- dicare queant? Quid 7 quod obfeure de erudita

converfattoue aißerutßem ^, mß doclrinamdoles,

tan* conreifandum ^, prins ptrcepta futjfet. Tacilem protnae ventam eon-

filii mel mihi pollueor, eademque fretus ^,

rrfuftfi confortii rationnn alias mihi mquirendam Ultnquo* Vale.

DE

ERUDITA CON-

VERSATIONE.

C AP.

Ar gum.

Qua fit omni [ocietatt

rnunts natura atcjue indolcs. De va-

rtetate

multipliri,

homtnum

conviffu deprehenditur, & ex modo converfandt re(ubat Pracipua diftin-

ttio Converfationis in CIVILEAi &

ERVD1TAM, qu& innonnullis^con-

veniunt,in multis a /e wvicem dis-

crepant.

Ruditae converfattö-/

nis imaginem oculis

a me fubjici , tanti forfan iis ^non crit, qui

A me

©

G

me noverint Mufarum in fcde, or-

bisqj eruditi civitate, haud minima, conftitutum, & praeceptis, & exem-

plis abundare; quorum intuitu,

pul-

cherrimeE hujus, atque inordinatum quid nefcientis faciei lineamenta du-

cereparumerit, nifi vultum ipfum,

fuiscoloribusornatum,exprimere va- leam. Sederunthi fere tales; quivel benigna gaudentes Minerva, quid pulchrum, quid decorum5 & contra ea,quid turpe, quidve maculae in-

ftar deformitatem pariat, perfpicere poffunt: vel qui ahus cujusdam con- verfationis _{indolcm tenentes,} hane noftram fuae fimilem arbitrantur,

yllts ut fatisfadturum me putem»

tantum abeft, ^ut feepe metu argutio-

ris politiorisque oculi , manum et- iam de hac tyrocinii tabula fufpen*

dendam, fi non tollendam exiftima- verim; ni candidam boni cujusq;

frontetn hoc poilulare vidifiem, 11

il

de ingenuis fentieadum, quod non favo-

favoris plurimum fapiat t Ht vero opinionem fuam ftatim

deferent

cum audierint, quantum differat ra¬

tio bene tuendi cumcruditis confor- tii, a communis vitae ratione.

Fateor, nullam focietatem hu-

mano in genere extitifie ^, a reli- quis adeo abhorrentem ^, ut nihil

cum iis fimile habueritj nullum a- micitiae neceflitudinisq; genus inven-

tum, cui non par ante viguerit. Ha-

bent minimas focietates,inquocum

maximis conveniant, & fi ^non ean- dem vim , eosdemq; effeäus ^, &

fplendorem plane eundem poffi-

deant; hifce tarnen fimilia, vel ab

eis non multum abludentia red- dunt. Taceo illius focietatis ,

quam Conjugalis, Patria ^, Herilisq;

poteftas conftituit ^, congruentiam

cum maximis civitatibus; ut parva domus fundamentum quafi, & bre¬

vis virtutumfere omnium, in vaftis

Ulis familiis feu coetibus elucentium,

com-

complex:o fit, Practermitto quo- que minores, quibusquselibet civi*

tas dittin&acernitur, focietatcs,qua-

rum ut una alterius fpeciem refe¬

rat , nvonftrare non opus; fat eft nolTe, quod nonnihil conveniant.

Etenim producatur iicet ^, vel fin¬

gendo^, focictas , tanquarr» dittimi-

lis ptörfus rot tamque variis focie- tatibus, inter mortaies conftitutis;

apparebit tan"en , eam , fi non alius imaginem fimitlet, ei falrem necef-

fitudini convenire , quam omnes ömnino homincs, hürrtani dum fer-

vant nöoien, colünt atque inter fe

fovenr. Una quippe vivere, dele-

öari alterius confortio ^, fe invicem amare, obfervare, mutuis confiliis

commöda prömovere , damna re-

pellere, & nullius ^non feiicitatis quemlibet participem reddere, ma¬

xims totumque terrariim orbem cömple&entis focietatis * natura &

indoles

* Grot.inPr<ef. adTr.deMar.Lib,

©

®

o- indoles poftuiat, Hxc concedof

n- Ceterum fi nonnullis in partibus fe

ia- invicem quafi refp>ciant focietates;

fe- in plurmiis certe differunt, pro eo eft inftituto, ac jun&ae fancitaeque funt,

nt. Haud enirn aliter mortaliumhiccoe- in- tus mihi vifus, _quam illa, in am- ni- pliflim® cujusdam peTpoiroteusforum

ie- ftato cujusque diei tempore conflu-

is; ens, multitudo, qiue huc illucque

[us vagans altiori de loco a me prolpi-

cf. citur.Proculnamq; tum video^quem-

^es übet ad nullius rion occurfum mi-

er, lem facilemque fe praebere; (inimi-

fe citias ^, nifi caedes prodat, non de-

\c prehendo )fibi mutütim nutu, vul-

=rn tusque ihdiciis, honorem deferre ; Iiis & 'alterum alteri profpero de ftatu

re. g^atulari ^, ut Iinitas tantum fo-

jtis dalitii faeies mihrpraebéatur. Ve-

fjar ri5m fi dékendero, & in hunc föri

°ni globum me intulero ^, penitius ut

& cujusque ftüdia cognofcam ^} quam

\cs vario ac multiplici genere hominum

unum

a 6 m

unum illud forum diftindum inve- niam* Hic indigena, nuper adve-

do jundus, mores peregrinos, ter- rasque fub alio fole calentes exqui- rit, laudat vituperatve, uti cum

patriis inftitutis confpirent ^, vel ge-

nio fuo arrideant; Hic privati fuis

de commodis dilferunt : Hic alii

aliis de rebus fermoneslsetos vel fol- licitos ferunt. Sic Corona illa ,

qua? in unum intenta prius ap-

paruit , ftudiis votisque difiociata

fatis _, variam ac multiplicem elfe focietatem, variamqueconverfatio-

nem monftrat. Ne verotot conver'

fationum _{genera ,} quot hominum ^,

introducantur₅ (hoc enim eflet hu¬

manuni genus diflfipare , non focia- re:)haud inepte ^me fadurum arbi-

tror , fi dupltcem tantum

converfa-

tionem, CiriLEMöc ERU DIT AM, ftatuero» Am bas conveniunt, mi¬

nus tarnen, quam difcrepant : ut c

re efle cxiftimem, quaqtum inter

fc

diffe.

Q

©

z- differant ante monftrare, quam Eru-

> ditant exponere inftituam.

r- Ad Ctviiem converfationem tan»

ii- tum non omnes natos quilibet no-

m vit. Quis enim Civitatis expers vi-

e- vit \Quis, nimirum fanus , extor- lis ris & procul ab hominum fenfu de-

lii gere cupit * Quis potcft ? Quidquid

>1- terrarum proditum exploratumque,

, illud civitas tenet. Non

p- - - ultima Thüle ¥

ta torpefcit

inhofpita;

Fe Tecolor extremo qua cingitur India

o- Gange f

t- fcrvore folis adco seftuat , ut cul-

\ _, toribus & civitate vacua reperiatur,

u- Prifca equidem aetas , faepe pa-

a- rum follicita de terris ultra patriam

>i- glebam indagandis ^, aula eft _negare

fa- juxta

\d, JFjlfiopas • - poßtosque fub

ignibus

li- Jndos» f t

c Civi¬

le * Virgil hl. Georg v.30. f OviåhMet%

;c• /,4,^.21,ffQvtdd.i%Metam.^v. 7* 8.

Civitatibus locum ; quafi illa telluris plaga, quas

media

habitabilis _; verum fedula magis pofteritas invenit, felices aurt thu- risque terras, hominibus refertas. fa-

tis, qui, aequo legum vinculo nexi ,

bene conftitutae Reip J gloriam ab hoipitibus obtinuerunt. Quam por-

ro audax olim fuit, ultra Oceanum Herculisque columnas cultas crede-

re terras, ut quidam de Thüle, de Hyperboreis ^, de Åtlantica Infula loquuti fint , tanquam fi&i nonni-

hil fuboleret fibi ; quemadmodum hodieque funt, qui fidem ipfam in

dubium voeare fuftinent : verum

& continens hic, & civitas. Qi,id quod fuperioris asvi hpmines aliam

pister veterem continentem repe- riri non equidem inficias iveruntj at folitudine horrentem putarunt, ubi

nova colonia amplas atque fecuras

fedeshabitura eftet.Sed fi^nonin eo,in

hoc certe

opinio^ ipforum delufa

t®

H

cft» Litora quippe Americae ^, in- fulasque vicinas deprehendentes,ho-

rjs minibus easdem obfeftas videre ,

j. quos quidem Principis iui jufium

a. illuc compulerat. Quo itaque fe

t _^

projiciat

mites fefe proripere cupit > ubi ter-

r- rarum civilemconverlationem plane

m effugiat?exuat & fimul quicquid Ht

e_ humani, quem homines non juvant,

je fed torquent.

ja Sicuti vero nullus non civili

converfationi relinquitur locus; ita

tn & nemo hominum excluditur. Sit

in fervus, vel mediaftinus, _{fit priva-}

m tus, infimuscivium, unus ex vulgo,

? & plebis afsecla $ fuo tamen quill¬

st bet jure gaudet tempeftive adeundi

e. praetorem , Principem ^, dominum-

at que potentem. Quid enim obftat ^,

quo minus quivis cum altero _agat *

as Qüae lex confortio inquilinum cum jn extraneo prohibet, Vitium nifi fub-

fa fit.? Non India Septentrione natos

[t. B fugat,

®

©

fttgat, nec Gangis accol# in his o- ris invifi funt. Excipit novus orbis hofpites ^e veteri ad fe commeantes,

& nos viciffim ad noftra tuto appel-

lerelitora eos permittimus. Si vero hane peregrino concedimus liberta-

tem, quae non inquilino ^, quae non

populari, artis officiique focio,con- tubernali, &, ut anftiftimge amici-

tiae proferam rnembra, propinquo, langvinisque jure nobis conjun&o?

Etiam improbos interdum admitti-

irius, & quos haud de meliore no¬

ta eflfe novimus; quibuscum con- verfari multo difficilius putatur , cum emendati _magis , non pejores

ab illis difcedere cupimus. Eft igi-

tur Civilis converfatio mittun homtnum tibique ^{ter rar um} con)un£lio, a.ä virtu-

tem fectnndnm, vttium autem

expel-

Undttm conlviram & intenta.

Verum,- quid Erudita noftra de- fiderat ?num illa ab hocce pulcher-

rimo propgfito aberret $ Eft huic

i .. ianc

fane tanto propior , quanto ejus certior, & quo tutiore via ad hunc

finem properat. At ^non ideo una

eademque converfatio Ultimum e- nim omnibus cffe finem dixerim _,

quem civilis converfatio appetit ^,

quo alium priorem noftra in ocu- lis habet; talem quidem, qui lu-

cem atque fplendorem ultimo af*

fert. Eruditionem quarimus, qua

deftituti, haud aliter ac caligine la- borantes, lucem equidem nonnul- .lam fentimus,led neque ipfi in ea

intrepide verfamur,neque quid aliud

in illa verfetur diftindis formis di-

gnofcimus ^, umbrasque captamus.

Eruditione ^vero adfcita , iyncei

fete fumus. Hane noftra conver¬

fatio fibi tanquam fcopum , quo

collineet, proponit, & ab hac E-

rudtta denominari cupit ; Quam fi

definirem _, amicum dicerem efte

confortium homwum ^{er u}ditorum , vel ttudtiiom proximorum ^» ad _tnptmum vari*

#>

9

varia doBrina itnbuendtim excoien-

dumque,

dcfcBuque

vario liberandttm. Et haec eft iila converfatio _, cujus indolem mo-

dumque ^, non omnibus in propa- tulo efife dixi _, ficut ejus ^, quam Civilem vocamus. Non enim ^u-

bique terrarurn colitur , cum nec

ubique eruditos reperire licet. Non

quemübet fortis cujuscunque ho¬

rninem admittit- Ted _fingenuos, ar- tium liberalium cultores^> ad rfapsen-

tiae ftudia eredos, dodos atque e- ruditos,• imo eos, qui, etfi ^{non o-}

mnem dodrinam exhauferint, uni«

verfam tarnen amant, & ⁴ fi inge-

nium viresque non deficiant, vel

fortuna fuas non injecerit ^moras,

fotam Tibi familiärem reddere ni-

tuntur, Tales noftra requirit con¬

verfatio , rüdes vero vulgusque de«

lirans longe ^arcet, prasterquam ubi

horum infipientia fapere difcamus.

Sic didis, petitam diverfitarem

?i' * ^' fatis

tn. fatis manifeftam eflfe pnto •Tedprse- jUe terca

fciendum

animo hsec

qa duo converfationis genera diftindta

10- effe velim. Alteram equidem juxta

)a- alteram pofui > non tamen ut par-

jm tes contrarias & Tibi invicem ini-

u. micas ftatui ^j quin altera alteram

iec ingredi poftit, pro mutua, quae eft

on inter iplas familiaritate. Ut, qui

l0_ modo de civiliter converfantium

ar- comitatu fuit, mox inter eruditos

,n- verfari ⁵ & a fapienti riirfum ^con»

e. greffu in alterum tranfire ^queat*

(> Imo, quamvis haec duo fine modo-

nj, que aperte disjundta appareant; al-

Te„ terius tamen oilicia artesque in al-

tero quodammodo exerceri vide-

JSj mus,

& locum utrobique invenire:

n;- quamquam , ut quod res eft di-

>n. cam; ft quid praeclarum atque ex- cellens in civili converfatione elu»

ceat , id eruditae noftrse fere uni,

IS< verfum debet» Unde enim mo.

rum decor & gratia, nifi quod fci-

tis tc

tc ab ingenio probe exculto för-

mentur ? Unde Civilis prudentia

nata ? nonne ex cerebro variis ar-

tibus imbuto * Quis Rempublicam

feliciter conftituit,* bene prudenter-

que adminiftrat; fortiter tuetur, &

gloriofe ad faftigium apicemque deducit; num rudis quisquam ho-

minum 5 hoc illius folum eft, qui exemplis monumentisque virorum

eruditorum _, honeftum, utile, &

juftum quid fit, didicit. Plurima

vero vitia _, quae in civitates irru-

pere, & lethiferae peftis inftar fa-

lutem publicam vexant; ea omnia rudi ifti catervae accspta referenda funt, quae temerario

- - - - - animcrnm

Impulfi CACet ma^naque

cupidi-

ne duffa, * fertur in id plerumque ^, quod, in fignis ejus quafi _nbtata,SPEC10SA

VTiLrT AS fvadet, Sed erroris Jfui

* Juv; Satf, io.

m _iy

c#

fui non feras _{, nec} leves fope de-

dit poenas hxc vulgi moles ^, pef- fumque ivit rudi manu atta. Haud

enim aliter ac näves lata permean-

tes aequora, tuto Scyllse latranteis

canes, Charybdisque voragines ^prae- ternavigant, peritus cumnavita,&

maris gnarus gubernacula tenetj in-

ter brevia autem & Syrres undis quaflatae abforbentur, quae imperi-

tse vacillantique månui paruerunt;

Sic omnis Civitas, cui eruditus &

prudens contigit gubernator ^, in tranquillo fecura degit ; cui rudis,

errori & jaäura proxima eft. Ve¬

rum hxc _, quae ad utiliratem &

decus, ^ex Etuditione & Erudita converfatione refultans, pertinent,

alias mihi pr^dicanda propofui : noftrum ^vero ha&enus fuit _{, pau-} cis cxpofuifie, in quibus Civilis &

Erudita converfatio confpirent,cum

in plurimis a fe invicem difce- danr.

Heic

® 1(5 Ii

Heic vero aurem mihi vcllet for¬

te quispiarn»

admonebitque

ram exotfae difiertationis, eo quod Onomatologiam vocum, EruditA

é Converpitionis ,fuo loco fraudaverim;

quae caeteroquin in

difputationum

fo-

leat. ied veniam Kp^ro eo citius,

quo longiot fum a culpa«

Etenim

hane fufpicionem ad tituli

confpe.

&um cuipiam nafcituram verebar ^, quafi Civilis

converfatio

folum

nomine a me incruftaretur, & ego

poft clariffima ingenia, virosqjeru- ditiflimos, SACGITTAR1UM, AL-

THUSIUM , CH1R1UM, & in hoc argumento facile principem, GFAZ-

ZL7M,eandem do&rinam tradereau-

derem» Quae de me forte opinio,

ut fe prius tollerem coegit ^, dato

inter praecipua hsecce

converfationis

genera dilcrimine. Qiiod, ut fpero,

obtentum» alacriorem me, cum ad onomatologiam,tum argumenti pra- gata-

@

@

gmatologiam capeffendam réddift Singula autem, ut benignam nan- cifcantur interpretationem ^, rogo

quaefoque»

CAP.

Argum, Quid Rudis, quid

NEminem

efie

arbitror,

qui

vel

Latii guftaverit fermonem, quem Eruditi vocis fignificatio fugiåt. Sic-

uti enim quilibet aiacer & ere&us animus, laudis ftudio duciturj ita qui literis clarus fieri cupit, nihil jucundius habet, quam fe Eruditum

falutari. Summus eft hic quafi ti- tulus,&viroseonfummatjeperomnes

rei literariae _partes do&rinae arguit*

Cum _ergo tam vulgo nota fit

vox, nequicquam de ea diflererem,

ni antiquo purioris lingvae ufu, ho-

C diet-

© iS §>)

dicrnum paulo liberiorem animad-

vertere contigerit» Quia vero bono¬

rum ta eß natura, ut rari & tenutt

vtaneant

gloriofi^efjufi ohßlefcant,

rendum _{, ne} quid dignitati nominis

noftri decedat, cum etiam medio-

criter dodis tribuitur. Eveniet for*

te, ut fummi in ftudiis Viri,adGrse-

ciae Philofophi * exemplum , cui

llluftre illud 20^05,. eo quod vul¬

gare admodum eflet,. difplicuitj a- lio quovis ⁵quameruditi titulo ornari optent. Sed quidimpedit,inquies,quo

|'

minus cuilibet, fupra vulgus vel

tantillum fapienti hoc concedamus

nomen l Non vis, non origo vocis prohibet. Erudire _namque eft fua fe eximere ruditate > feu vitio, quo

ante laboravit;. & ruiis, a quo ver- bum defcendit, cuivis rei poliend#

accomodari aptum. Haec, utpote

quae primigenio fuo conveniunt,

noti

t Comel. ils. cv6. * Cicer. Tu(c*

Q.I- 5*c* 3*

#}

®

sion inficior. Rudus cnim, velprout antiquitus in ore Latinorum fona-

bat3 Raudas & Rodas{a) fecundum

Varronem(b) linguae fuae gnarnm in pri mis, ^&s nominabat, confhtum 5c informe, quod fcoriis non prorfus defpumatis, ulteriore igne purgan- dum _{erat, antequam} fabrilibus ului

effe manibus peifet. Hinc eft rudu- fcuium, quod L; Cincius Alimen-

tus(c) pariter ses infedtum dicit; 5c Cl, Pighius in Comment: ad Valr Max.{d) Raudera _per aeris frufta,affes,

nummosq,-, etiam fignatos explicat,

Probant Leges XII, Tabb: a Lud;

Charonda ].C. aliquo modo refti- tut2£y(e) Rodufculo libram cum feri- endam cenfent, in nexu mancipio-

que faciendo: Afle enim tangeba-

tur

(4) Feßm- _p.m. 163. (b) de L.Lat+

L_{41. 5. 34.jf. w. 27.} (e)vid.4Feß*

p. m. 163. (<ah Ltb. 5. c,6.Ex» 3»

I e) vid.

Rcßn'.Paraiip:

%^Ant. Rom. p. m. S15,

©

@

tur Ii bra. Quam apte porro

hoccc

Rudus ad informe, impolitum &

afperum quodque transtulerint, ter-

minatione leviter _mutata, quilibet

animadvertere poted; ut Rudis ^ap>

pellata

fit

materia

de form

ta,h. e. formam quidem nada, fed

non pulchram ^, elaboratam atqj

perfedam;

ficut veßimentum rude

non perpolitum, tefte

Cincio, qui

Belli Punici II. tempeftate floruit,

& non minus inter Grammaticos,

quam Hiftoricos (/) notusLibro de

Verbispri/cts, quem Feftus (g) vidit.

Ciceroni * dicitur villa nonrudis _pro

fplendida; Senecx

{b)capilhrudes

mam incomptam defcribunt. Quin

etiam athletarum illa virga miflio-

nem e ludo fignificans ^, proprio quafi epithero Rudis appellata eft ; nodis quippe

fuis

ferula

(f)

Hiß

Lib

(g) p. m.i63.

* ad

£p, 9. (h) in

Hippol.

®

@

ferula. Quid ergodeGreco

'Paßfog

fcntiendum ? multum equidemGre-

cias debet Latinus fermo, pluri-

mumqj de Dorica lingua mutuatus fecit fuum; ^verum tamen anxium

ne nimis fit quorundam fludium

vereor, qui fingulas fere ^voces ds

Gracia arceflunt, & fere nihil La¬

tinum putant, quod non ^eo fuam

referre originem poflit. Et mirum, quantumhi verborum inopes faciant prifcos Aborigines, atque in vici-

nia degentes Tufcos, quafi vir-

gamprius exprimere non potuerint,

quam iEoles Dorienfium finibus

exterminati in Italiam venerint.

Sed nec firma fatis Etymologie

ratio fubefle videtur _, quandoqui-

dem una alterave litera, non ean- dem ftatim _arguunt efie ^vocem,ni-

fi certo illatam mutatamq; fciam,

& fignificdiio ipfa refpondeat. Neu¬

trum in Rade invenlo. Nam _neque Grecos eatn fecum in Italiam tu-

liflc

®

©

iiflc conftat; neque plane idem quod 'px/3dog valet. Quid Maro,

alias Matonii vatis velligia fedulo premens.ubi hicin OdylPca (/) canit,

ÖTTzronxevKipKtj tr'tAa/ry _mg/fiyKii

puß<$»

rudern non adhibet, fed Pici fata di&urus ( k)

- 4**10,inquit^capto, cupidi-

tJe conjttx

Aurea

perctiffum vtrgajuerfumL

JFecit avem Circe ? Virgilio ^con-

cinit Venuiinus _vates, etiam Home-

rici Mercurii 'pdßiov exprel*

furus, (/)

Ju pias Ut'ts aniwas reponis Sedtbus: Virgajf

levern

Aurea turbam ,fuperis ^Deorum Cratus, & imii.

Qiiando itaq; Grtecum hocce vir-

gam notat, eam pulcherrimana in- dicat, non rudern, nodis & cortice trudo (m) athletis donatam. Si

vero

(i)K.v.2,93.(k)tLsfcne'td. /,^7»v, 189»

0^10.17.{myirg.Fün.l^.v,']43.

verö alius alias cp«/3<& fignifica-

tiones inferat,bacilli praecipue,& teli vicem has obiifle rudes velit, affen-

fum forte impetrabit , modo ad AntoniniImperatorisdefcendattem- pora, qui, utex Dione in Hierony#

mi Mercurialis Arte

Gymnaftica(zz)

rclatum legi, primus edicto cavit,

ne acuto ferro g/adiatores tnter fe di-

micArent _, fed obtufisgUdiis & tereti- bus. _{Haäenus tarnen} rudis illa vir- ga i&ibus faciendis haud idonea fuit, fed emeritis^ interdum & no¬

vis in pal&ftra,tantum in otii con-

ceflfi fignum _{data, Rudkriit (o) de fe} reliquit nomen, Difpiciamus _por-

ro _, quam apte in rcliquis _tropus

ad primum illud Rudm fe fe com-

ponat. Unde _{ruinarum materies»}

contufique cum calce lapides, viis

vel pavimentis fternendis apti, rit-

dus novum

vetusque, Vitruvio* Pli-

(»)

(0)

Lib ₇ • c. s»

nio, f Lucilioatq; aliis dicuntur, ni- quod haec afpcra & minima? ar- tis eilent opus •> Rudere Afinis^quam

congruum |Quaeferarum inconditum magis, horridumq; edit clamorem,

etiam Leoni terribilem,

Intempefiivocum

ruditilia

p)

ter vociferanti tribuat, & in Geor- gicis Cervos ^vaviter rudentes (q) ap- pellet. In JEneide vero. (r)

Hinc exaudtri gemitus, Leonum,

Vincla recufdtitum & (era Jub

nocic

rudent um.

Sic 6cproram

rudentem,

ticos Rudentes commodc dicit,a

ftridore, quem faevientibus ventis

reddunt.

Quemadmodum autem Rudes ex

senea ilia maffa res varias dicuntuf Latinis₅ ita 6c erudite, cum vitio

re-

tHifi,Nat.l 16.C.15.

(p)Ovid'1.6.

aß.

34^ lq~\Lib. 3. v. 374.

(r) Ltb.

v. 15, 16.

©

©

remoto,peculiari dore renitent. Ad oculos non rede minus transtulitCi¬

cero_, (j)quam Tacitus (Yj ad

xurn; quemeruditum^ hocett,non te- mere lafcivientem _, Ted arte & cura

inftitutum, in Petrotiio, omnis ^a-

pud Neronem elegantis arbitro,no-

tat. Maxime vero ingenio huma-

no hoc adaptare verbum Larinse lingv# audores amant. Sexcen-

ta iuppetunt teftimonia, fed nec curta pagina inftitutiqj ratio ea ad- mittit, nec (ignificatio aperta fatis poftular. Iis ubique ^aut dodrina_,

aut inftitutio, aut cultus intendi-

tur: fenfus verb nulla alia _voce melius exprimitur variaturque

quam ubi poliendi verbum adhibe.

tur. Ideo llle toties verbis voca.

tus tefiis Cicero, [>] ingenii for¬

na am plane rudern impolttam inlu- per vocat,& Eruditum hominem ^ut

D omni.

£s]in Paradox. 5. c. t. Ltb, 16.

An\c, iSf (») de Orat.

@ 26 @

©rnnibus bonis artibus politurn ^cei>

fet.[Vj Cujus quae alia ratio»quam

quod metalla originem rudis voca- bulo praebuifle cum noverit ^, hoc

quoq^

poltre

ac aeris ferriquc xruftis lima decuf- Iis, fplendor operi inducitur ; Tic ingenia moresque hommum arti-

I bus & literis fpeciem nancifcuntur,

nulli non amabilem, imo claritu'

dine fua venerandam admirandamq;,

nifi cultores ftudio fefli eam^tetra denuo obfcuritate involvant.

Honoris proinde ^, minime exilis, cuipiam affigimus tirulum, Erudttur»

falutantes,* fivc id fiat ex fentenria Prifci aevi, five Medii,Recentioris-

ve» Tot enim periodis ^, omne »

quod poft enatas literas deeucurre-

rit temporis fpatium , defcribere c

IC

O] 1. defin.

m

rn- rc vifum eft, ut eo feliciore _pro-

im grediamur pede, in Erud;tis celc-

:a- berrimarum gentium inveftigandis»

oc Non enim omnis natio, unamean-

m- demque circa Eruditionem fovit it, fententiam , fed alia huic difci-

eo plinas ^, alia illi addifta magis ^,

ter laudem inde reportare ftuduit.

uf- Nec exiftimandum Latinos, de fic _{qnorum ore} petita eft vox, quem- -ti- Übet, quacunque demum arte in-

ar, ftru&um ^, absque difcrimine, Eru-

tu' ditum appellafle; certam & illi do- q;,|

ftrinam hoc fub nomine requifi-

tra vere. De _qua opportune hic difie-

reremus5 nili inter literata fecula ^, [is, a nobis modo iudicata, & mox

m perpaucis enarranda, fuum Roma¬

ria na Eruditio übi vindicafiet locum.

■is-

e >

re-

: e rc

CA?,

® 28 m CAP.

Arg:

Hebrxi, Per/d^, Chald&i, phoenices, Indi, asftgyptii,

&

(tri

trione majores.

Quam

quam

nulla

^gens

feritate

a-

dem bonas frugis protulerit men¬

rem; quin Linus alterve e miilibus hominum artium capax inventus, qui fuos illuftrare potuerit : Noti

cuivis tarnen earum in ^numerum re-

ferri contigit, quas vel ob reperta

ftudia, vel au£ta excultaque Erudi-

tae dici _meruerunt. Sed _{per popu-} Iös vagari jant pridem coeptum eft Barbarorum nomen _, quod modo G-.aci, modoLatini, quamprimum fapere, fibi vifi funt, aliis extra fui confortium degentibus , inu(Tere ; riotam certc haud egregiae indolis, ferino _quae magis capiti, quam hu-

mano

%

@

mano conveniret» Quo tarnen convicio fl abftinuilTent , latius fuifl'ec. Eadem enim fors eorum

plcrosque, fi non omnes, opprellit,

quam in aliis vituperarunt.

lnter cultioresverogentes,principem

fi HEBR^EORUM. pofuero , rem nemini merito invifam me fadurum arbitror. Non enim longe adeo fata ejus refpicere mens mea poteft , ut

eam literis deftitutam deprehende e

queatj fed iis, eruditioneque deco-

ratam, cum reliqui hominum ad- hucfollicite,&: nonfine errore,(ibiaii- quid fimile fingerent. Iniquum etiarn föret de Hebraea fapientia dubitare ^,

ob divinam _{, quam prae} fe fert, originem, Et quanti faciemus

illam eruditionem , cui incontami-

natae orationis decus acceflit, tum maxime aflertum, cum impia ^na-

tio, qua? coelum temcrario aufu tentavit, mentibus lingvisque Nu-

minis vindida confufis, dilfiparetur;

folo

folo Scmi domus , patrisque Noa- ^, chi, fermone integro manente. Cu¬

jus in reliquiis fanctiflimo Codicc fervatis, ^nec verba delunt Erudttio-

nem exprimentia: (y)

'HDID-HHp

Jicctpite eruditionem meam, exclamat

mortalium fapientißimus Salomon,*

& mox (&) mil "1D1D

TO

K^tiuditeeruditionem _dr

fapite. Nec

radix longe infra låret , ( a) cum

"O» ^erudien$ deriförem_^ait.quod

tamen ID"* non ubique per erudi-

5vit explicatur ^, fed interdum ficut

in N* T» Graecum ttcu&vm, cui,

Pagnino(^)

hebraeumrefpon-

det,

caßigandi fignificationem

net: forfan h#c alteram fuggerit;

difficulter enim ruditatem exuunt

animi, & de vivaciffimo faepe ^in¬

genio Vitium furca expellendum»

Etil _vero ( p&rctt

(f) Prov.S.v.io (%)?>.

OOC.c^»

7.

(b)

Graiis

fl

9

Grajis eruditionis difciplinarumquc Deas, hinc ^nomen fortitas, conji-

cere liceat) Ifraelem minime rudem fuifle innuantj ftudione tamen pt- culiari atque difciplinae dicata fue-

rint _{, an} non, ambigo. Nam Grammatices adhuc nullus ufus,nec

nifi Tero (c) Hebrsei lingvam, juxta introdu&ae artis praecepta, fuis vel peregrinis ,tradere noverunt. Non inficias _eo, quin literaturae quaedam

cura ipfis, jam a principio gentis ^, fuerit; ^{verum non} anxia , &, ut GrsECorum illa

Romanorumque

regulis alligata» Vernaculam quip-

pe lingvam ^cx parentibus haurien- tes, literarum dudus noviüe con- tenti _{erant, ut} patrum monumenra _,

ante omnia vero jEHOVal L /.

BRUM fuis rimari poflfent ocuiis.

Ex fola _autem legendi notitia ,

quemadmodum neminem eruditum facile dixeris, fic ubi nec Rhetorik ca,

(

c)

® ©

ca, artificiofa nimirum, tradita re-

peritur, quempiam cx arte dicendi

laudaveris. IJfus tum omnem lin- gvte dedit cultum, & opinio, qna

quisque magiftri. elegantias , ut eft difcipulorum mos, fe&abatur. Sed Hebrseis _{has artes,} fi quis vel ma- xime denegaverit ^, quod caute ta¬

rnen fiat _; nihilo ^tarnen fecius fci- entiarum & verae fapientias femina

fno in folo jafta gloriari jure pof-

funt, unde totus olim orbis mef- fem uberrimam fecit. Hi itaque primi, ^a Noacho divino fene ^, in- ftrutti, naturam explorarunt,• terras

praccipue indolem ^, ut ( Maronis u- ti verbis liceat, d)

Quidqu&fyfernt regio,

&

cujet fcirent; Nam

Htcfegctes,

illic

felicius

quarum primus fator Noachus, po- fteris variam praebuit ludendi mate- riem.

(d)

Virg.Ceorgds

(e)