Confentiente Amptisßmo Senatit

wr:

w W

ζ f. ρ. ρ.

DISSERTAT10 POLITICA

DE

MONOPOLIIS,

Quam,

Confentiente Amptisßmo Senatit

PhiloΓ, in lllufiri ^{ad Salam} _Lyceo>

PR£SIDE

V1S.0 JMfLISSlMO,

A NDREA

9!03J <25322/

Phil. PradEProf»

Reg. & Ord.

PRO GRADU

Public# bonorum cenfur# (ubjictt

JOHANNES J. ERVALLIUS

IF£S_{T Μ Λ}NNÜS.

InAud.

Carol.Maj.ad

A. MDCCXXVIII.

Horis ante rneridiem Colitis.

UPSALlsE,

Literi?^-WERNERIANIS.

Mag

Avor veßer, No-

biliil ConfuItiiT

Spe&atiifimic]; Domini,

in

heri

nudim

im,/ed

hde ciaratm, tantmfuit, ut

mortaliumforem

ßmm, m(ihujm

hcjiiod exßare Vellern

mmentum:

quoä ^cum face

re

aggredior,

ta ex

Afia,

monßrum

ex

Ajhca, ^nee &

argeht um ex America, ^me-

um

pomgit monopolium, Jed ^more Minervas in

β ris _recepto, chartaceum

offert donum: _{quod ut por-}

reflaacctpiatd

donum, feddonantis

cientes animum,

e& quod plane confido, ^fcf humwime

cont

endo, fic aura _mequ

benignitatis _{Veßra quam}

maxttne

refocillatum

debo

Nobiliib _ConfaltiiT

& Spe&atiiT.

Nominum _Veilrorum

cnltor obfenrantiifimus J.

ERVALL1US.

ξίί va«

^crr

CANDIDATEN

JOHAN ERVALLIUS,

Dåfiflrr framgaf fm

Gradual - Deputation,

~De

Alomjolns.

Dia/ tvinna fdijaS

Si?

<#|| JpdOt

flere få profiten;

J&M _{tryocf bitr}rotnjicn oftaliten/

07ar alt öfa.flal en3 ftar;.

2l(la lemmar fTu drbeta/ (

2lUa muta f^ten fete»

JpanMe 3/.tuin fidre 53rotv

- <8>foffetTC*Der-tv^Dortiöt;åfhror;

'^anef Apollo fina $dfivor

Delar fom ^en sperre fror

Ut til tfiem fom flit ci.ft\m!.

gitt-ett

fiäpec kuéDoméd^iP'

©UD met) tiDcn ,g?er ocflön/

Utaf nåDi;ati alt of? pifvoer/

v^)om t)an t fttt oro ocf firifber:

4?alt Då 3 meD flit οφ

bön!

D) f)an itSna pldr meD fyeDer

SarDomö ffit οφ tvacfra fefcer«

^dffrråM d.iu : ^ "

Maji 17^8.

JOH. THURFXIUS.

E&e Piatonis in Cratylo effatum fe- fe habet: όνόμάίος cßScTYß ich, >5 TiC ενδήζξται ^, ci'ov eVi

■το 7Γραγμχ. Quantum ad rem me*

lius inteHigendain faciat, ut nomi*

num in anteceiTum habeatur ratio_y

■omnibus-, vel me tacente , notum eft. Hujus & nos^, ex lege methoi di, memores,circa vocabuli, in dis«

fertationis limine, explanationem obiervamus. Mompolwm _{itaque il-}

ve folivenditio, Grac. μονοπώλιο^,

«Tro jS μόνος, unus, ^ τ^λεομαι, vendo, vulgo definitur, quod fic_,

Α mw-

, -:"7' , 2

-'2

commercium emevdi, vendendi, per·

mutandique a paucis,

vel

lam u·1

(urpattm,

rehquis civibus

h. e. cum umsjoltig

vel

fitri fö¬

let, cumpaucis fecum

admiflis,

ac emit aliquod^genus mercatura

unl

verfum, ut folus fuo arbitrlo

vendat

&pretium

ilatuät. Et quidem

inde.fuerit, ii quis hane

folivendi-

tionem diretie, ut loquuntur,

vel

indirefie> h. e. fuo vel alterius no¬

mine, exerceat; immo, quocun- que

dividatur modo, ratione vel

mercium, vel perßnarum,

vel loci·

Hine dedu&urn iubflantivum per- fonale, monopola, μονοπωλης, qui

jus

tnonopolii, ut

folus

di·'

vendat, impetravit. Omnes

enim

qui in negotiatione

(ua ita ie

runt, fecretam interfefe intelligen¬

tian! habent, resque iuas ita

infti*

tuunt, ut ad fingularem

venditio-

nem omnia contrahant.

Vid.Calvin.Lex.jurid. Lath.p. m 7Z^' Y ΌαηderMuelenp.$i$. Altbufpolit.p.rr,671·

Mat-

Marper^ Μα&ζ, ρ. m.}ΐι. Λ/#Γ-

>«'· få*<"»·f'SOf*

I II.

Propofitum habet qusevis fo-

cietas civilis parare Tibi (ufficien·

tiam rerum omnium, ad vi&uriL.

& ami&um in vita beate ac felici*

ter agenda necefiariurn. Hinc cum una non omnia ferat _t^rra, fed al¬

tera alterius indigeat ope & auxi*

Üo , admin ftratio _autern, pravi-

fio _ac cura Reipubi. multum ipdi-

geat peeuniariae opis; ea non aiio

telicius modo _, quam mercaturae adminicuio cornparari poteft. Un«

φ h&c iubiidia ab opibus & pecu*

niis, Ariftoteles inter ea, finequi-

bus civitas nulla iubfiftere poteit, referthi χρημάτων rivtt svitcpiccv

{ύπάξγΐϊν

Ιχωσι

χρίιας

7«}Ιϊ|£Ο! ^;·- Quantum itaque utilftatis ^com*

mercia Reipubl. adferant, vel hinc

Α 2 con-

4

cöiiftat, quippff

finé qüibfts focie*

tas & vita commode tranfigenda_» ^}

vix fubiiftit. An vero hoc ipfum

de nwnopoliis, ceu fpecie

quadarcu

cömmerciorüm , jure dici

poflit,

Cum ea interdüm communi mer#

cantium ccétui quam maxime

of«

experien#

tia, paucis-difplciendum venit-,*

Quod luumquoque präsilent ufum, juxta mentem Politicorum

afTerere

nöndubitamus,diflinguendotarnen

iriter ea, qua? publica^i,

quod dici#

tur, Sc privata exercentur

utilitate.

-

: De illis communis eft fenten»

tia, quod non fiant reclamante_>

femper utilitate publica; quin

in#

mo teile Bceclera , mulfam[itblevan-

Pur ctvesy qnoties egenfe

RepubL cwti

Colleäis tfibiitk pfope.

fnecandi

publici fubfidto

tmtiå mokftia mimiiiur b). Ε il e

rii

uni».

,*verialis via

qua:ienäi

iiquis

,Vvaluent poteilatem

c^nfequi, uC

,jfolus aliquid vindat.

Quare cit

vita-

vifatum étiam ipiarüm quaedanu"

ι hane rationem fequuntur, curn^"

egent pécuriia; monopoliiim re«4<

rum vendendarum utinftituantc),"

5Unde eriam Imperantes ejusmodi

commercium, intnitu ialutis puWi-

cas, admittant, certis conditioni- bus pofitis: fi nimirum i. major

habeätur ratio utilifratis & commo-

di urbium, quam ceterorurri civi-

um, refpechi mercaturé & artifi-

cum _, ne inde eis

quid

ac detrimentum'capiant. ^2. _Quan-

do Fifcus haud pärum augetur éx

variis confociationibus mercato-

rum, praTertim cum quibusdanu

^privatis vel rnercatoribus parurrL^

aut nihil pnejudicatur*^v 9. Tem¬

pore neceffitatis annonåricE ^, Ma- giftratus

optime prohibeat,

jusmodi rfierces,

quibus

dantur; judicent enrrn hoc iieri cum damη o eorum vel _uon. Et qufmvis nemo emere

cogatur^prii

A _{? ces}

6

ce$ opportun©

ftbi

acqui-

ränt. Ut & ditioribus contra in-, terdi&um fit, ^ne iupra certum e-

mant modurn ^, _quo ceteris etianu

licitum Ht emere 6c viceveria. Ut

iunt verba Rålamb. in fuis obl.

jur.

dicendum

Γι

conditiones regni admittant mo- nöpolia absque

irnpedimcnto incre-

menti urbium* civiumque

publici

ufus, qui circa ompe commercium cumprimis fpe&etur, ita tarneny ut privatum femper

commodutn.»

abrögetur, ut in omntbus beno conifitutis Rebuspubl.

accidit,

gi enim competit, publicum

patius

quam

privatum

com-

modum, _quapropter &

hoc cafu

jusprivatorum vel tollere,

veltnu-

tare valet; unde civium,

inprimi?

egentium j tutor ac pater

vulgo

nuncupatur; ac

adeo

cafibus Il¬

eitis, & ad publicum

pertinentibus

ufum, ipfupi mpnopolia

admittere

decet.

I^eic

7 Heic ver-o obiervant Politici,

mempolta.

nifi publica

firate debere exerceri, in modum redoris navis, curiurn non mutan-

tis, nifi urgente calu neceilitatis.

Quare nec confulrum ducunt hoc pa&o xrarium augeré, cum

alias

rationes licitas ad hoc inveniantur,

ut fatis monftrant icripta Popico*

rum, Befoldi, Larheri ^, Klockii, Hennelii, Bodini, Faufti, Bcecle-

n aliorumque. Hucacceditj quod

tale in cafu neceilitatis femel ad#

miiTum monopolium, ^non in per«

petuum maneat> fed certo tempon ris fpatio circumicriptum,

quando

fc. rationes, ob quas

illud

illud ceflet. Pari ratione ac Me- dicus ^groto, ad priftinam valetui

dinem reftituto, periculoiam me¬

dicinarn ulterius non obtrudit; ita

& cerarium, dum ejus re(arcita_·

eftegeftas, alias, easque commG- diores, pecunias acquirendas quas^

rat rationes.

A ₄ Ce-

Ceterum, Γι qui, initis

foda-

litiis, contra jos, & fas, priva«

ta quafi au&oritate,

monopolia_i

exercere velint, omnia tenüant^j excogitant, explorant,

quibiis mul-

titudinis_opesadiecoiitrahant,

dum

colle&is pecuniis , alios vincunt,a-

lios

prasveniutft,'alios

aufto

rum pretio deterrenü, ac

ioli

munt omnia, _quae deinceps proli-

bitufuoioli venduntquam maxime.

Hos', utpote non publicam ^,

fed

iuam ipformn cogitantes falutem,

ex communi Politicorum iuftragio damnandos ceniemus ^; horumque monopolia angue & cane

pejus eile

Nam

Nnoti modo uniuscujusque

neceffi-

tas & indigentia, verum Sc vit®

cultioris Sc ornatioris

degenda?

tio ivadet,ut non noflri ipfius

dun-

taxatcommodum _procuremus,

Ted

Sc alforum hominum inferviamus utilitati, 8c in commune quid de-

feramus, _quo aliorum

nobis bene*

volen*

4 * volentiam conciliemus, _quorum^

ope, confilio&commercio aliquan·

do indigemus. ^Quamobrem a&io-

nes, qua? a nobis proficiicüntur_,^ί duplicem finem ^, ad quem colli-

ment, habere oportet, fc. privati

commodi promotionem, curia re- latione ad communis iocietatiscon-

fervationem, ^a _qua omnis pendet

vita? tranilgenda? beatitudo, ut re*

&e loquitur ClariiT. ^van der Müe-

len /). Quare non fine cauila Ci¬

cero dixit: Umim debet effe omnibits propoßtum, ut eademfit

utihtas

umverjorum

adfe quisque rapiat;

dtjjolvetur

humana confortio. Atqueβetiam hoc

natura pr<e[cribit> ut homo hominis qmcunqueßt, ob eam ipfam cauffam ,

quodis homo fit, confultum veht, ne*

cejje eil fecundum eandern naturam o-

mn'tum utihtatsm ejße communemg),

a)Ly.c.S. i>)_{p.m.ioij, c)}l.i. Pol. c,f>

d) /. /.c. f. e) Magaz.ρ, te. 5^;.

Bud, Philof,praB. ρ, 30J.&]6ΐ, f)p.tn

400. g)hl. of.

A ₅ §* ^-

»o

fr ffir

Quoeirea tum demum licitum

fiet ex conceiilone Imperantis mot

nopolium, Γι certa

fubiit caufTa; &

adftringatur ille, qui

privilegium

irnpetrat, ut

jufto

ClariiT. van der Müelen : Oportet

vir^ca ejusmodi

privilegiet

&

denteragere; nec convenit

Principi in

w concedendisje nimis paedem

prtbe-

re: mcumbit ^emm ei diligenter exa-

minare, mim fatis juflacauf]a

privile-

gti ejusmodi petendi

fubjit h). Nec

non Buddeus: monopolium non

eil

concedendum ^, ni[igravis &prägnan¬

tem^a hoc

jtibeat

ubi

tis

rnen limitibus eil ctrcumfcribendnm;

cum non una ratiqne in commerciorum

& ipftus

civitatis^damnum ißud cedere foffit

CauiBe poffunt eile varias,

ut fi cives reliqui impenfis

facien*

dis impares fint, & rebus

aliunde

advehendis non fufficiant, & fine

tali mompoliojconfervari civitas non

poflii·

I!

poffit;

cepfen-

tur in quibusdarn loqis ^, lupuli<,cal¬

ci*, cerevifu, ^vinorum exoticorum,

pannorum monopolla, Ita ii u-

nus, duo tresve mercatores, aut

artifices toti fufficianteiyitati, plu«

res autem fibimet ipfis damno fint,

ne omnes efuriant, & multitudine

civitati _noceatur, poterit imperans uniilii, aut duobus aut tribus to#

tum committere commercium«..

Hitic etiaminventoribus rei puju<-

dam novae & artis, bono publieo

utilis , concedi poteft ^remune*

rationis gratia ad aliquod tempus

ejusartis beneficium, exclufis aliis, qui ^eam a?que bene profiteri pos- (ent. Qua rationeetiam Typogra·

phis, vel Bibliopolis indulgeri io*

ientprivilegia,

pus (oli libros vendant, quos typis excuderunt, vel impenfis iuis ex#

cudi curarunt, ut optime innuit Zieglerus k).

Nec invidendum eft hocmer#

cimonii genuslmperantibuß, fi tan«

ta

^rarii public! fuerit inopia, ut

non fit, unde peri

poflint

mus, quod, introdu&is fa?pe mo*

nopaliis ^,

ipft

folverint crediroribus; id

quodRu-

pöltum, in rebus ad viéhim perti*

iientibus, fecit. Sic RegesPortu- gallia?, corrimercia in iEthiopia &

India, claife inftruéta _armataque^

manu, magna fui laude& ufu exer-

cuerunt. Pariratione aronlata in-»

Indiis fope cremantur, ne trans- ve<Sa in Europam vilefcant dimi' riuantque pretium. Huc pertinet qudque monopoh'um falls

ejusque

ftens järn fic di$i ^{> exercere} poiTet,

tit

eleganter monftrat

Dn,

Dalheim /). Quibus omnibusacce*

dit conflitutio pr'etn. Monopolia e-

nim ideo fere odjofa &

prohibita-»

funt, quia_B venditores plerumque-*

iniqnm

η

iniquum pretiiim rebus tuis pro-

mercalibusponunt. Vitium igitur

iftud ubi purgatum fuerit, tolera-

rifacilepoteritmonopolium, etiam

rerum ad _annonam pertinentium.

Sed quia difficile eft venditori in_»

tanta felicitate,. de _qua übi maxi-

me blanditur, modurn fibi _ponere;

fuperioris neceile eft ut accedat juilio, per quam coérceri queat

fcfyu-i fub pfc-na amiftionis pri- vilegn, ηifi pareatur, ut inq:ui.t-j

Zjeglerus

Magiftratumtaxarepretium, prae-f

fertim in mercibus ad Politicam-Λ5 vitam neceiTanisj, fecus ii id con·"

cedant in id genus

mercibus,qua^*

foium ad delicias & luxum perti-"

nent n}, Ut & Boeclerus: Pretia"

de rebus monopolii ab Imperanti-"

bdscotiftituta, fi inträ terminum,"

a juftitia naturali pr^fcriptum«.,"

confiftunt, nihil ab asquitate difce-ifi dere manifeftum eft. PoiFunt au-·

'

"tern "

*4

,,?emfalvajuftitia, quiReipublpra?5·

,,funt, _{augere rerum} pretia iupra_j

,,modum naturalis in vendendoie-

„quitatis, eo jure

modoque

,^dem fere confilio ^, quo civibus

„tributa imponere, exteris vedi·

„galia; a quibusparum

diff< rthaec

„monopoüi

exercendi

hoe

„infuper

commoditatis habet, quod

„occultius & inienfibilius, adeoque

„tutius & cum minori molefti» ac vdifficulfatefir,quicquid exigituroj.

Tali igitur modo adornacum mo·

nopolium , nihil habebit iniqüi;

praefertim cum , ut fupra

diximus,

éxcedere pretium ita taxatum ven- ditori nüllo liceat modo; tantunu

abeft _, ut monopolia injufta

dici

queant. Sed hic tarnen probe cir*

cumfpe&um nihilominus

deceteifé

Principem, ne miniftrorurh

äväri·

tia, quibus nimium quandoque-»

confidunt, decepti, monopolia^»

concedant propter präsentem

all·

quam utilitatetti, cjtiam fatius

fuis*

*5 iet ab initio totam refpuere, quam

poft vulneratam falutem publicam

de rerhediis cogitare.

g) p, 430. i) Phil. Praftt ^p-5*o. w.

788. 1) vid. befj bctdticfalibe cmgdmDc Commercfen uti (StDérigC. tri) ρ. 7?ό> h)

ρ. 430. o) ρ. ιοι8·

§. IV.

Sunt autemvari« & multipli·

ces techn« monopplii prohibiti, quibusdamnum publicum, ob pri¬

vatum uniusvelpaucorumquorun- dam quaeftum, infertur; de quibus

Politici fuie agentes, fpecies ejus

variaseiTe_communiterdocent. Nos

eas omnes heicreceniereminus ne-

ceflariumducimus(utramqueenim paginam facerent) content! unam akeramve

adduxifte,

hibent, ne reliqui cives ad ^ea lo-

ca, unde ipfi fuas petunt merces, accedant. Qui dolo malo efficiunr,

ne ulias _merces, ufui noftro ^{neces^}

fariss , ad forum deferantur, quo Do-

16

Dominus iilius loci, velcives ejus*

dem fua cariusvendant, cum alias ^

abundantia pretium imminueret.

Ornnis denique conventio & ila-

tütum , fövens parliaütates ^, ut loquuntur,.&

faftiones,

nopoiium.

Alphonfus

frumenti quicquld in Apulia con*

creviiTét, viliffimo etnebat pretio?

ut iumma egeflate ac inopia annm

nx> arbitrio addiceret fuo. _{ica quo*}

>

que de Siculo quodam rélerunf.

Cum enim apud eum pecunia re*

poiTta efTet* ferri

quicquid

ferrariis emit, poilea vero merca- toribus illuc accedentibusvendebat folus, non magnum prétii exces-

fum faciens; fed camen ita, utpro 50 talentis ^, centum

eonfieeret,

Quo cognito Dionyfius,

pecunias

amplius,

5yracu{ismorari vetuit; utqui

redu

tus reperiiffet rebus iuis

inutiles

Plura

17 Plura hujusmodi, etiam recéntio*

s ι ris cfvi, exempla, jam recitar&j

non vacat. UndeCarolus Quintus Imperator, in conftitutionibus Bru«

t xeliis cditis , ftatuit, ne civirates,

communitates , collegia mercaco-

x rum aut confuium aut artifieum». ; is aut confratria? conftituerent aut», lc conderent

edi&a?

i- monopolia pertinentia autpr-jejudi-,

05 cantiä utilitati Reipubl. Revocavit*

cm quejamfa&a, eonceiTa fimilia nul#

o* k atque irrita deeiarans. Et: mul*

it. tis quidem in locis, ut ex receffibus

e- Imperii patet, per tapp. & ftatus

?X Imperii monopolia interdi&afuere,

3- nimirurn ut ea hisque iimilia pa-

at <äa in toto Imperio, irrita, injufta

s- & reproba eiTent. Ea qui inie-

Ό rint," illorum bona: meri Imperii

2ü4 Dominis confifcari deberent; Ipiis

as quoque nulla uspiam fecuritate ^ca-

us - veretur,magiftratibus quoque gra-

\v vifiime iniunftum ^, ut pragmatE

f cam hane fanåionem fubbonorum

ra amis-

η

amiffione rigide exercerent.

Et

proprer negligentiam

ipii magi-

ftratui inftante in ^camera Fiicali

centum marcis auri multentur p).

Quarenec Tulliusipie

uberem im¬

probat mercacuram ;

ied

qui

ab aliis emunt, quod carius ven- dant, Sordidos appellat q).

Quantum per ha?c bono infe*

ratur publico damnum,

longa cb-

fervatum fuit experientia. Qua-

propter

id

cavendum eil

principi, ne quis privatus, arte-»

lubdola & omnimoda coémtione-»

monopolium

mediretur: Id

emolumentisj obquas mercaturam incivilem introdu&am eiTefocieta-

tem ftatuitur, adver/atur. Quid?

quod commerciorum promiicuus

debet eile uius, ut antea demon- ftravimus, eaquejuris publici,quo

euivis conceditur licitis modis 8c ticulis, pro utilitate 8c

neceffitate

vteiuaj, adquirere, emere, ven- dere, diftrahere, alienare. Horum

ufum

I

19 t iiium hominibusauferre,quidaliud,

-

, quam vitam ipfam adimere r)?

Ii Ünde commerciorum privationem ). Propheta inter calamitates & poe*

i- nas ponit s)t Nam hinc iubdito-

11 rum pappertas &egeftas, quos di-

1- vitiisabundare & dicefcere, intereft Principis. Aft vero a privaris, re-

3* fte Pufendorfio i), monopoliunrk,

> proprie di&um, quodque vim pri-

3. vilegiihabeat,inftitui nequit. Quo-

ft modo enim privatus direéle poifit

^ prohibere , ne alii quoque cives

j ' certum genus mercium tra&ent,

η cui neque imperii quid competit,

π neque vim adhibere licet? Igitur

i- ab illis exerceri duntaxat poiTunt

? monopolia ipuria , quae vim juris

is aut privilegii non obtinent, fed

t- clandeftinis fere fraudibus & ^con-

0 ipiracionibus conftant, quique coi-

fc tione fa&a, varii generis merces

e coémunt, premuntque, ut fic ^ra-

t- ritare earundem _{procurata ,} iniquo

η > B ² illas

η

20

jjlas pretio

vendant.

hos

drat i 11ud Apolionii Thyanad a; ϊ

pud Philoftratum //): r} yrj π&)·

Ίων μήτη?, fexdtoc yåf ύμϊις

fe

afe/M ονιες πεποΐ%ϊ&ϊ άνΊψ ctijäv μόνων μηϊέρα. Ubi ramen com-

merciorum utiliras in eo pofi-

ta eile debet, ut iit in civitate o·

mnium, quae ad felicem vira? iu-

ftentationem expetunrun fufficien*

tia, & ut ea fit, quam minimo poteft pretio,

comparabilis.

* vid. HUrquard. de jur. mert. & ^j

comm*p m. prj. p) vid. Ldtb.p. m.yzy,

/ ^f. off', r)Althuf. Pol. ρ m.6yi. s)

Ezech, ^c.27. t) de J. A\ G. p.m.yof, Hocbff. p, 407. u) l.i. c.u.

$■

v. ;

Cum, ut fupra

demonftra-

tum, monopolii nomen invifum

(lt%

& leges mnltarum civitatum

id

graviter notent, qua?ri

nihiiomi*

n us poteft, an illa omnia cum

j'i'·

re

2%

re natura pugnent ? Verum obfer-

vatu dignum eft, quod redle addu-

cit Pufend. w): Heic multa ^ex invi- cha monopohorum eximenda ^, qua

revera taha non(unt. Quid fic ^mo- nopolium ^, ex aliatis facile confta-

re putamus, illius videlicec nomii

ne, nullte ^venire poflunt merces, niii quis iolifibi earundem venden- darum faculcatem arripuerit, vel

ad hoc ipfum fecundurn inftituta_,

civitatis jus iibi quasfiverit. No- tandumitaque,nobis hic fermonem

eiTe de ejusmodi monopoliis, quas propria quafi & privata exercen-

tur auäoritate, Talia funt, _qua;

fiunt confpiratione plurium de ^non

vendendamerce aliqua infra certü pretium; quippe, utinquit Grotius .v);moncpoiia non omnia cumjure na-

tura pugnant, quando videlicet pu¬

blica _fiunt au&oritate, bono id fla- gitante communi, & exigente pu¬

blica neceifitate. Circa conipira·

tionem itaque mercacorum inter_.

B 3 fe

22

fe de pretio, ut nemo

minoris

ad emendum

illo cogantur pretio,

norabilis inter

moraliftas orta eft controverfia, an hi peecent contra

juftitiam,

ro charitatem. Quidam ftatuunf,

ίι ρretium

illud

juitum,

hos peccare contra

juftitiam,

refiitnendi juxta

furam exceih s jufti & legitimi

„pretii.

Quia pretia

„pendent ex

libidine & privata^

„mereatorum

aucloritate, (ed vel

„ex fupericris

taxatione, vel

„muni cfftimatione ^,

bona hde_>,

,,absque conipiratione

& dolo ini-

,,ta, fpe$at3

raritate & copia

„cium, emtorum &

venditorum, |

,,ca;terisque circumitantiis

*. U·

bi ^vero confpirant in pretio

jufto

& legitimo iummo,

alii hos obli-

gari ^, alii

rurfus

obligari

ad reftituendum exiftimant;

fed

contra proximorum

charitatenu v

pec«

peccare, modo nullus eorum frau- dibus, vi aut metu, prohibereta-

lios mitius vendere. Ceterum^,

norme qui peccat contra charitatis

normam, etiam peccet contra fe- cundam

Decalogi

gem illam ^moralem immutabilem?

quia _per ejus _{praecepta omnia difV}

funditur _quoque juiticia. Quid e*

nim juftitiae _{proprium, nempe iu-} umcuique tribuere ? Quidcharitati

magisineffiquam utproximoetiam fuurn tribuat? Unde heic apprime necefiariam diftin&ionem illäjudi-

catclariil.van der Μ üelen _,juftitia?*

inexpletricew,qualis hic intelligenda»

qua? ejus exhaurit praeftationem ^, quod alter ^{a me} jure perfe&o pote-

rat exigere, & in attributricem, qua?

illa _continet officia , qua? praeftari

quidemdebentjfedjure

gi _nequeunt; cujusmodicharitatis

&humanitatisofficia. _Sicquaedam monopolia juflkiä, qua?dam ^chark

toi/repugnaredicuntur.

ad illa quod attinet, ^cum norLu tan·

24-

tantum naturalis ratio, Ted & jura

civilia di&itent, imrno praecipiant,

ne alteri per aiterum iniqua

infe-

ratur conditio, facile omnino con- cluditur cum ipfo Grotio

ejusque

commentat. Van der Müden, &

A. Ofiand. ea monopolia, cum in perniciem

tendant focietatis,

humane, tum etiam civilis,

jufti·

ti$adverfari, eosque, qui ea exen

cent, ad reftitutionem teneri

da·

mni, hoc modo vel

Reipubl. vel

privatis,lllati:

quandoquidem quod

leges pr^cipiunt,

ejus prasftatio-

nem jure perfe&o

ab altero exige-

re poilumus.

Aft qui limites non

excedit

jußi pretii,

quamvis fummum exi-

gat, contra

charitatem folummodo

peccare

videtur: quoniam vel dis-

fvadendo aliis, ne mitiori

pretio

vendant, vel _perconventionem

illi*

citam aliquid agit:

ab

enim pe*

tere quidem poilum, ut

humanitet

mecum ag-at, non vero

exigere·,

nam

nam jure fuo utitur, & proinde ad

reftirutionem ^non tenetur. Pari fere ratione ad cetera hujus con- troverfia? momenta refponderi pot#

eft, quamvis nonnullis hsec ipia^,

fenrentiahaud itafirmo niti videa¬

tur fundamento; _qua de re coniu-

Ii poilunt ^van der Miieleny), nec

non Ad. Ofiand. in Grot. s). Ex hoc _viden quoque poteft, quid

fentiendum fitde Dardanariis, quos aequeac hos, contra charitatis nqr- mam pugnare > evidentiiiimum^.

eft. _Nam cumreliqua ^mercatura,

ad fudlevandum fuis commodis

humanum _genus, inventa fit, ha-

beatque

res, periculum aliaque aeftimabiha accidentia, _quae honefto patroci-

nari poiTunt lucro; talis contra_»

coémtio nihil horum pofiit pras- texere, fed commodis humana Γο·

cietatis inimjca, adeo nihil ad ^co?

piam rerum & emtionis facilita-

tem conferat, ut eadem & re &

C voto

t*

votoexcsmmunione civiliauferat,

nec nifi in incendio _annons, fpem

omnem & prastextum collocatum

habeat *j\ Pluribushasc perfequi, propoiiri vetat ratio; quapropter,

cum mihi, diutius monopo!ium-·

exercere, integrum non fit, mer- cibus in portum

fubdu&is,

vela conrraho,

ratem figo,

D. O. M.

Cujus duäu & aufpicio iterabfolvi,

fi"

LAUS SEMPITERNA.

r»)?.τη. you * Lejf. ^L. z.c.24, dub.20.

χ) deJ B.#Ρ. p·m. 43z. y) p.418 &zp.

z) p. m HZ feqq. f vid* Bχcl. op. Pol.

p, 102g. Marquard. dejur.mereat. ($com.

t·S'b ("il·