gry in
ACTA
APOSTOLORUM
Exercitatio Philologica iv,;
QUAM,
CONS. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.
IN REG. ACADKMIA UPSÄL. •
PR.ESIDE
viro max. rever. ac celeberrimo,
MAG.
JOHANNE J.
AMNELL,
Lit. CiR/i'c. PROFESSORE Reg. et Orb.
IN• ACROAT. MAJ. CAROL. XIX NOV. MDCCLX- PUBLICO MODESTEEXAMINISVBJICIT
Stipekdiarius Gröiwallianus ,
OLAVUS GRANDELL,
dale/ureus.
h. a. m. s.
ups alle.
c VIRO Spe&atiffinw>
Dno
petr q
d u f v a,
NÜTR1TIÖ & FAUTORI Propeniiffimo.
Hosmineinter,colendi imc>
qui Evergetarum
Tili, Speftaddimcmihi no¬
Vir, hoc minus me decebit eile imme-
morem , quod perbenevolo in me adfe-
£tu Tuo, Tuaque beneficentia infigni, lit
fadtum , ut prodierit hoc mex quahscun-
que op^rce , liceris navat&, fpecimcn. Ita-
que Tibi reddo, quod Tuum eft 5 laetus-
que occafionem arripio ingenda Tua de
me protnerita publice praedicandb De
cetero , quod me penes eit unum , pre-
eor ex animo, yelit Nurnen T. O. M,
Tibi pariter ac Tuis omnibus aufpicata
quaevis & profpera clementiifime largiri.
Speäatiffimi HOMINIS TUI
Cutior ohfervntiti,
OLAVUS GRANDELL.
sst
VT ulü*JS?
t &£kéoQAAi^rO/lAi>->KåAAÄ &£K'
Å r&j 12,.
ÅCTOR. GAP. IL
Comm. i.
!v r<£ o-vfi7TÅyjP8<rBoii x. r. A.) SV. 77* (Pitigesdagen)
fiillkomnadvar. MeritoNofter admilit particidam
temporis; (ed Gr. verbum non Ita videturexpres-
fifle, ut fenfuilatis fit confultum. Facile enim coliige-
ret quis inde, efjiuxijjejara diempentecoftes leuprateri-
ijje: qvum tamcn adfauc manc eflct iiiiusdiei, (puta,
ex iupputandi ratione Judarorum, r-firrj rrjs ffMgc$9
qua* nofira; nonte antemeridiana; relpondet;) ceu ex a-
pologia Petriv, 15 huj. cap.fatis foperque conftat. Ni-
mirura S. fcriptoribus Gr. nonIblum Trhqfa^veét$ mM-
vStjvczi dicitur tempus, quod explctum jamefl ac con-
fummatum, (Act VII. 30. XXIV. 27. Luc. I. 23.) led 5c
quod, nunc demum adveniens,duransveetiamnura,ad-
hue nonexiit;ex.gr. Luc.II. 21. coli, cumI. 5a. & Act.
VII. g» itemque Joh.VII. 8* coli, cumprsec. v. 6 & II.4.
Qui quidem poftcrior fignificatus competit etiam rf
cvfxT7\^8ffB<xi tum noftro hoc loco, tum Luc. IX. 5r.
Cfr DAN. FESSELII Adverf Sacr. L. III. C. I. p. 192,
£]. & SAL. GLASSII Rhetor.S. Libr. III. p. 1051, iq„
Sicautemconvenientius hcic dederis kommen var} quam
fullkomnadvar; aut, fi mavis, Tåpingesdagen inföll/£
var inne. ■
Ho-uv bu ro ccvrc.) SV. the voro tillfammans. Gr.
phrafm copiofe illuftratam,ipfamque pariter huj. 1. me-
taphrafm Svegicam, dedita opera, vindicatam vide ad
y. 15 cap. I, a Cl. Auct. ExercitationisF II, p, 18,Comm.Iqq. '
4° ACTOR. IT. 2.
Coram. 2.H%os) Sonitus intelligitur rtrepitusve,qua- lis provenit ex vahementiore motu aéris; & adpofiter
quidem rcdditur a Nortratc Don. Neque enim cumqui-
busdam de articulato föno quopiam, aut coelerti oracu- lo, heic eft cogitandum; quamquam dicitur & alias y\
<Pu\y\ {articnhita vox) ej* &£<xv& II Petr. I. i7,lqq.
Cum nortro illo loco cfr Luc. XXI. 25. ubi mentio tJxé-
errji- BceÅccvcqs xcq aocA«' & addefis , qux dicentur infra
de ri? CpMVY\ adv. 6.
Qcnreg (OeqcfAWYis nvoijs ßictlctsl) SV. Säfom ett mag"
tigt ßört vader kommit hade. Iliud omittit
Germ. LUTH.j Vulgata peradvenientem exprimit haut fecus, ac norter interpres. Verumtamen nequc ftc fatis
exhauritur vis Graecx vocis. Nimirum pertinet r& <p&- (uti prolatis adrtruit exemplis GEORG. DAV.
KYPKE in h. 1.) ad violentiorcm, quo venti ruunt,im- petum fignificandum; quemadmoaum & alias (Art.
XXVII. 14. if. 17.) (piveeboti dicuntur illi ipfi, qui, re*
pcntc orta £empeftate, cwoc^naaBlvroc rS rekele, in ma- ri jartantur huc illuc, C violcnto feruntur motu, quor- lum rapuerit ventorum vis. Uvojv ßioclav reddit mäg- tigt ßort vader; quorum quidem adjeclivor. altcrutrum intcrpreti fuirte fatis, vidcri pofTit. Licebit förlitan ef-
ferrc: Så/om ett fiarkt väder farit bade; vel certc: {ett dhri) likaßfom afettframfarandehäftigt väder.
OAcv rev otKov} Quemadmodum in Gr. li/igva ?r«r
& ekes crebro inter fe alternant, ita SV. heic transtulit
allthufet, cumxque commode pofuifletefterre hela bü¬
ßt. Similitcr Jon. IX 34. Ev ecpocgrlute lyevvfåys ekes,
Tu äß aller &c. pro hel och hällen> quod nortris hodic
uiitatius.
Ha-av xocBrjfjisyci.y pro hABryrc, notifTima pcriphra-
fi, quam obfervatam vide in Exercit. /, ad v. 10 cap. I.
Cum Vulg.j LUTH. aliisque SV. proprie reddit proxi-
meque,
ACTOR. II. 2. 3. 41
:meque, tbe jåto; Dan. item de fadde. Etil vero res le- vions eft momenti, exponere tarnen mallemus, tbe vi- flades, aut tbeuppeb&liofig. Erat haut dubic lty.es, £ 5«
KccSypevci, eadem domus illa, ubi dicuntur apofto-
3H Y.ccTcifjthcvTfs c. I v. 13, ad quem locum notata vide
in Exerc. I. Et vim ferme camdem habet utrumque illuci participium. Kec vero inufttata eft hasc aeeepti»
<Gra:ci nctSviv&ctt rj xuB&iv, (itemque federeLatinor.)
ipro verfariquo loco, commorari, babitare. Cff Matth.
IV. 16. (ubi qvum bis occurrit y.xBri/jisvcs, aptc trans-
ituiit SV. loco pofteriorifo7n bodde.) Luc. I. 79. XXI. 35.
4(ubi quoque ths xaBri/uhac iiu 7rqo<TW7rcv tyis yqs com-
;mode reddit nofter: Som bo på jorde?ie.) XXIV. 49. &
.Ar. XVIII. 11. quibuslocis y.ocBlgetv sv rrj ti'oKsi conver- ttit haut minus aapohtc blifva i fladen. &c.
Comm. 3. il(p$vi<rxv ccvrols) Convcrtit LUTH., ac
:fi exftaret *V xvtoIs, manfahe anihnen. Art:, uti obler-
-vatum fuitin Exerc./, adv.3 c.I,idem eft uQBwm mjtcIs,
;ac rc&(SctvTcbv. Quam quidempajjivacumdativisconftru-
«endi tormam, profanisitidemGrxcis familiärem, com- jpluribus lacrorum feriptorum exemplis illuftratam vide
•ab F.RASM. SCHMIDIO ad h. 1. Nobismct unus latis ifuerit locus I Cor. XV. 5. 6. 7. 8- ubi vim dativi Grx-
<ci SV. internres probe vidit, per fingula commatared-:
idens ro c(p§Y\\ui tim, varda fedd AF&c. Ncque atitcr"
ifupra, c. I v.3, o^Tavojxsvcs ccxjTcts, aftbem. Ita & no- iftro hoc loco potuilVet efferri Fordo fedde (ßgos> fyntes)
.AFtbem, adftipulante Dano; pro quo habet SV., quod
xque commodum ert ufitatumque , tbemfyntes. Nortra
aitpote vernacula iftud cum Graeca commune obtinet,
ait, omifla prapofitione illa, a verbo, qua diximus ra-
tione, cafus aliquando regatur.
Aixy.e^ofjLs\Ki yAacrcrcci) Non immerito convertit
$V.paffive, ad exemplum Vulg., LU TH. aliorumque,
L->
F 2 fön'
4* ACTOR. IL 3, 4.
fbnderdelade; ficuti Danus adfkilte. Neque tarnen alio-
res recidet, fi Gr.partinpium, more perquam ufitato,
reciproce quis expofuerit per éocurui diuy.efi£ttacid tun¬
gor, fom deladefig. Non injuria autern yAu>a<r<xs pro-
piie no-flerexprimit, tungor: ftmili licet translatitio Sve-
cic# vocishaut fecus, ac Grasen, h. 1. flammet inte-ligan-
tur yAöitrrcei&if, feu tingvarvm quodamnrodo forman*
referentes ac ipeciem ; eldslågor , fom liknade tungor r.
qua; vcro non neceflaria interpreti fuit paraphrafis.
EymSvjw)- exponit THEOPHYLACTUS per tsavt-
L sravVöfTo. (cfr I Petr. IV. 14.) Sic & diuturniorem mo-
ram quamdam impqrtat noftratis illud: lief filtandes.
Non urgemus mutationcm -y etil nec male ad .literam
redderetur, fatt, vel ccrteJattefig, quorum hochabet,
cum LUTH. & GEZEL., rec. Danus. Nempe^quod,
fubauditopromminisperfoiralis adcufativoy neutralem fre-
quenter admittit fignificatum , tc xcddl&iv, Vera & na-
tiva vi fua, atque ex ufu optimorum auåorum, ver-
bum eft aSlivnim; (cfr I Cor. VI.4. &c.) ita ut efterrctur
heic integre: h.cc^iasv lotvro' puta to 7iv(>, cujus proxime
anteeeditmentioj quorfum quidemopportunius refertur
k-KccSice j quam;, quod J. C. WOLFIO aliisque placuit,
ad to UveZ/uoc, Ayiov, leqv. demum v. 4 comraemora^
tum: tametfi, quia hujus Sanåiflimi Spiritus, collato-
rumque ab ipfo (jloctxv, lymbolumlfuit^ignis ilie,
propemodum idem evadet loci (enlus.
Cotrim. 4. EttA^VStjtojv nvevpcctos Ay.) SV. kordo
upfyllte aftb H. A. Heie &fepiuscule alias non potuit
non fupplere nofter ellipfinGrzecarprcepof Ex, a qua fub-
audiendaregimen genitivi pendet; quam veropoft Ver¬
la implendi rariilime cxprimunt Grxci Interim lcgitur
plener EH ci^7rxyr\s yépetv v&j cck(WctIxs , Matth. XXIII.
25. qvumdeq. v. 27 exftet yé^etv dxuSxQvixsy itemque
3Luc. xl. 39. ye^eiv xgnxyfis &c. Sic Apoc,VIII. 5,:A1-
ACTOR. II. 4. f- 43 ßavooTC'i yef*'<£etv EK té? Ttu^os x. r. A., qvtim dicatuf ßepius elliptice ye\u!£eiv o£xs , v^cctc? , xAxa/xdTWV, &C.
Marc. XV. 56.Job. Ii. 7. VI. 13.
Hejavro A^Aeiv,) Non eft, quod referatur hic: Ich
cus eerum in numerum , ubi cc^yogtcu circumloquitur
vcrbumaliud, cujus infinitiva adhseret; (qua de periphra- fi, röis Q» paritcr & S. fbriptoribus N. F. haut inufitata,
efr Exerc. 1in Atta Apofl. ad v. 1 c. I.) ut adeo foret i- dem, ac fi fimpliciter fuiffet feriptum lAccAvioocv. Certe, qiiia nunc primum Divinißimo miraculo cedit*apofloiis
lin^varum illud donum,quo non item gavili erant hac-
tenus, prarftabit heic verbum incoativum propric inter- pretaricum SV. metaphrafte: tbe begyntc att tala.
AotAeiv &TSt>otis yAooacro&u\} SV. tala med annor tungo¬
mål. Med optime fårcit dcfecium t£ Ev, a quo famw
liariter Grarcus ille pendet dativus caujfie, inßrumenti9ma-
di, &c., Latinor. xquivalensablatwo. Cfr Abt. L 19.1 Cor. XIV. 2.Rom.XIII. 13. Jac. V. 10. ubi a fupprefloEv
perinde, acfrequenter abas ab cxpreflo, cafus iile regi-,
tur. Adde Marc. XVI. 17. ubi yAoocreous AocAeTv xotnotist
(novis, peregrinis, alienis,) idemeft, quod h. 1. hbcu?w aliis, quam quibus adfVeverant,quibusve erantufihac-
tenus. Sic idem funt noftris andre , främmande > nye
tungomål$ quorum hoc potius, quam nya tungor, in
verL Suec,admiferimusI.c. Marci", quoniam vernacu- lsenoftrx cum Gracca & Latiali nonelt communis meto-
nytnica illa ty\s yAdvent f. lingva acceptio. Quamobrem
& mox v. 11 huj. cap. å^eré^cce yAdxreecs reddimus våra
tungomål potius, quam våra tungor , quod habet ille
noffer. Demum, ubi A«AriV yAouoaccis dicitur infra, c:
X 46. XIX. 6. (quodSvecus effert tala med tungomål,)
ftatuimus ellipfin alterutrius adjeSfivorum, qua; modo habuimus, hé$ccie} xccivocls, aut confimilis altcrius, W
C. åictCpcgae, &c.
Comm. 5, AE , quod inferyit tranfitioni> libere
F 3 Nofter
44 ACTOR.. II. f.
Noder per //, (comm. 6 per 7///, comm. 7, 12, 13 per och,) exponit; & id quidem melius plerumque, quam
rec. Danus , cui tantum non ubrque eft Ate*. Inte¬
rim podremo loco, v. 13 , Noder ctiam adhibuidet
haut immerito Men particulam , exceptioni, quae cd il-
lic, probe convenientem. Cfr Exerc. I in Act. Apofl.
ad v. 7 prxccd. cap.
Hcrav y.cctodcüvtss) pro kcctsokuv. Grxcamperiphrafin
haut incommode SV. ed imitatus, voro boende; qvum converti podit foleatque alias bodde. Nec vero neces-
fc erit Svecicum illua commutare cum voro, viftades, uppeböllofig, aliovedmili verbo,Judarorum alicnigena-
rum advenarumque in urbe (anda 7,rocfoixlav (eu tem- porariam habitationem, & moram fortade perbrevem,
magis defignaturo ; uti fuerunt etiam in exteris his-
ce Judxis, qui mox v. 11 htth,fusvres nuneupantur.
Profe^o vetat nihil, quo minus late aeeipiens to bo, quod verbo Grxco huj, i. proxime refponact, ad com-
morationem quamlibet, adeoque vel ad exigui tem¬
poris hofpitium , referas. Et commodc h. 1. dicen-
tur Hicrofolymis in prüfend xarcwwrff (boende) il-
\i ipfi Judxi, qui hucadventarant, relictis tantifper na-
talinus locis (v. 8) fedibusvc fuis, quas Sc extra Palx-
ftinam, in exteris Sc profanis gentibus, fixerant; quas-
que fedes, pod celcbrationemfedi folleinnioris, aliud-
vc negotium quodeunque Hicrofolymis pera&um, bre-
vi fordtan eflent repetitüri. Cujus rei intuitu dicun-
tur infra, v. 9 Sc fqq., iidem hi Judxi Yocroubres rtju
Meao7rotctfjltoivyKoC7r7rci$oyJc&v}IIcvtov,Aoiuv,Q^vylccv, Tlo&futpu-
ÅiceVjA/yu7rrov, roc tJjs" Aißvrjz y.r.A.;ubi rurfumSV«
fom bo. Confluxcrunt videlicet in urbem Judxx princi-
pem cx diäis regionibus, ubi fuos condituerant lares,
exteri Judxi; quibus vero etiam intermixtos adventas-
fc quosdam tcov Tr^cayiAvroov, feu qui, abdicata fuperdi-
tione paganica, Judxorum feie aajunxerant cccledx, ex
y« 11 colligere fas ed. A710
ACTOR. II. ;.;g.
A7TO 7t0tVT0S eSvifZ TMV 1)710 TCV
UgOCVOV) Subaildi CV-
rcav n cnévTuv i$vw' cujus quidcm poftrema: vocis re-
petitionem cum CHR. AUG. HEUMANNO in Erklä¬
rung d. N. 71 ad h. 1. admileris potius, quam ellipfin
Toov x^oov, a J. CHR WOLEIO in Cur. Pbilol. Crit.
adoptatam. Rcddit noftcr, ac fi foret fcriptum : «W
yrotvTos eSrgs- tu v?to tov
ugccvou(c'vrcf.) nf allabanda folkt fom under bimmclen dr. Nee diffitemur, fupplcta elli- p<i, quam modo probavimus, vix melius ionituram huj. 1. metaphrafin, hunc in modum: af allab. folk i-
bland them, fom under bimrn. äro; a qua verborum for¬
ma non abfccfTit rec. Danus. Nos innoftro, qui cum- dem omnino exhibet loci fenfiim, nil volumus immu-
tandum, nili fortålle utpluraliter efFerrentur allab. folky (folkßag,) fom under bimrn. äro. Illud itccvtcs, quod
cum Dario redderc h. i. nolim alla, egregic omnino
allabanda exponit No fler, LUTHERUM imitatus, cui eft allerley«. Neque enim dicere vult LUCAS: ex o-
77inibtis fingulisvey led e variis, iisque fat multis, gen- tibus Afiae , Africar, Europa; quarum fubjunftam illi-
co videre eft numerofam feriem. Et vel iniequens ge- vitivus TQN} qui partitivas ed, atque a fubaudiendo pendet EK, non univcrfitatem populorum, fed varic-
tatem ac multitudinem heic innui, dilucide prodit
Ad htfc, fermonem effe de iolis gentibus iliis, quce de-
lati* in luas regionesJudarorum quibusdam familiis pra>
cipuum pra?bucrant hofpitium, fubftratar materia? nos
edocet indoles. Addimus exempla, ubi Flås- (enfii non
aiio occurrit: Lac. XI. 42. tcuv
aMatth.IV.23,
Tfocncc voGos y. r. A. I Cor. X. 25. 7r«y to ev /xocyjÅÅM 7rca«
}äiu$vo\>' &c. funt olera diverfi generis, variimorbipluri- mique; venaha in macello mocvTciu c\pcc, f. cnjuscunqnt
generis opfoma.
Comm. 6. To orÅfåo?) intellige tu A«5> quod Lu¬
cas noder addidit Eyang. c» l y. 10. Quippe multi-
tudini
46 ACTOR. IL 6.
tudini Sc copice qnarumlibet rcrum defignanda* idonea
eft Grceca vöx;quomodo Luc. V. 6. dicitur Sc
wAq&oe. Hominum vcro frcqucrttiam h. 1. rifce expri-
mit illud noftratis: mycketfolk.
Zwe%vS*i) Refert nofter, cum optiino quoquejin-
terpretum , ad confufionem adtoniti (eu obftupefccntis
popuii, animorumquc perturbationcm illam atque e*~
sxviv, quam porro etiam innuunt Iqq. commata y
Sc 12, ubi reddit Vordo fbrbäpne. Potuiftet tarnen, 5c
contextui Gr. convenienter, &iis, quaein verfionc no-
ftra praccedunt, iingularinumero efterri: vardthdpet, C
vardt beflört; quibus proximumcft, quodrcccntior ad^
inifit Danus, liefförvirradt*
Ort rjxücv hc skcctoc rrj \ftoc ßtccXtxrtoActAsvruv ccvroöv.)
Cohxrent ifthxc cum praecedentibus huncce in modum:
confufus eft populus, {obftupefa&us, perturbatus) eo quod
audiretunusquisque lingvafua(fibi propria Sc peculiari) /o—
quentes ipfos. Itaque Tic adornandam vellemus huj. 1-
verfionemvernaculam: vardt båpet (beftört)tberöfveri att
(tberföre att) hvar och en börde tbem tala ined tbefs eget
tungomål. Pro quibus habetNofterille: ty tbe bordetbem
talabvar ochenmedfittegetmål. Ubi nos caujfalem parti-
culam vcleum inmodum,quo diximus, vel per att aut
emedanpotius,quam perty,reddendam autumamus. Por¬
ro nominativum, hs ev.ocsce, (efe referentem ad verbum jjf-
ymo\, in metaphrafi fuo reponere loco malumus; fecui
quam fit inSvecica,quam qui legerit,facileputabitGrx-
ccferiptum eftc: rjyaov évccéxcc^a,audiebant unumquemque:
ex qua neque patebit illico, <WAexrcv intelligi propriam
his ipfis,quiaudiebant; non autemiis, quiloquebantur.
Quod rehqvum eft, v dWA«eroff h.1.non aliud nobis cen-
letur, quam 7Auarx v. 4. quod conftare etiam arbitra-
mur|cx(qq. v. 8 Sc 11inter fe collatis, ubi, rv låloc
åttchiKT6o Y\fxoov Sc recis Yifxere^xts<yAxaccctc A#Atfy-
tsc, codem occurrunt fealiu
M. e, A.
