DIFFERENTIA
INTER
MAJESTATEM
ET
Quam
Ven.. Aftip. Fac.. Phil. Upfal.
Preside ,
DOCT. PET RO N1COLAO
CHRISTIERNIN,
Log. Met. Prof.. Reg... £r Ord,
Publico Examini Juhmntw
Andreas Laurent. Fahnehjelm
Srip. Helmfelcj,
In Audi t.. CaroL Maj. D.. 14;. Febr,. 1776,.
ÜPSALIAE,,
Typis FDMANNiANISe,
Afetaphyfici efi de Jupremo docere Numine,
^ ut
intelligant homines, qpid colere jubeantur 5
Λtqye intelligant, ita ut non inviti fed lubentes co·
länt-, ut ne oneris,Jed beneficii loco babeant, age-
rs & evgft Deum & pvoptev Deuiti; conve?iiätit«
Bilfinger
§. I.
Prooemium.
Uc ante ad Gloriam omnia obftriåi, ad Divinam creati illam fumus, totis viribus iilu- atque ideo ftrandam; ita nihil omnino melius nos excitare porerit ad hoc noftrum officium exfeqvendum, qvam fedula meditatio Majeftatis Dei eminentiflima? , utpote qva? eil fons & mäter gloria?, a creaturis patefacien-
d#. Certe Majeftas Dei eft infinita? Ejus eminentia; ful«
gor, qvi oculos non tam corporis, qvam mentis per- flringit, & reverendam ac timorem Dei generat, nos- qve totos glorificationi Divina?, in omnibus noftris co- gitationibus, conatibus & operadonibus mancipat. Spe-
cimen ergo academicum editurus, nonnulla de difFeren-
tia Majeftatem inter Divinam & Ejus gloriam coramen- tari vollubuit; qvas meas meditationes leves, in argu-
roento nobiliflimo, B. L, in meliorem digneris inter- pretari partem.
§·
Qvtd ßt in gener e Majefias, expenditur.
Maieftas, apud Politicos, fummam aenotat ubique
in civitate poteftatem. Dicitur vero ha?c fumma pote-
A ilas,
2 De differentia int er Majeßatem
ilas, majeftas, qvia in eivitate nihil eft aeqvali , multo
minus majori, veneracione dignum, Majeftatis titulo er¬
go illud inftgniiurqvod in iuo genere adeo excelfuna*
& venerabile eil, ut nihil qvidqvam eo refpe&u ma¬
jorem culium Sc obfervantiam mereatur. Duo autena maxime £imt, quar iummam in anirno excitant venera- donem, nimirum fumma aucloritas, & fumma virtus.
Summa porentia & fuprema jubendi poteftas, cui refrän¬
gen nefas eil, conftituunt audlcrkatem; cum harc effici-
ant, ut qvis mereatur adfenfura qvoad illa, qvae dieit.
Sc obfeqvium qvoad ea, qv® imperai. Virtus autem iapienti benignitate praecipue abiolvitur. Benignifas eil promtitud-o aliis perfe£tiones conferendi ; cum iapientia
aurem conjun&a > in adplicanda benignitate ohiervat con-
venientiamne in indignos Sc bonitate abutentes adeo-
qve rigore, q vara ben.eficen.tia digniores 3 qvidqvam bo
m profundatiHV
§· 3'·
Majeßas meretur venerationetn mtevnam if externam.
Veneratio, qvam nuper dixi auftoritatem Sc virtutem
comitari, duplex eft, externa & interna. Externa ab«
folvitur fubmiftione Sc obedientia ei prseftifa-, qvi ma- jeftatem poftrdet,. Sc q vi dem fuhjecHone, qvse opetibus,
verbis Sc geftibus fignificat;*. Interna auero terminatur
animo devoto Sc addidto, obfervantia, arrore Sc culfu»
Frioris fundamentum eft au&oritas; ei enim 3 qvi audio-
ritate
cjf Gloriam Divinum»
Tltafe pollefj obfeqv.ium prorfus debetur, c ρ en bus, ver- bis & geilibus, prceciife qvatenus hac autoritäre polier.
Poilerioris vero fundamencurn efl virtus: audlcrifate énlm
pollens Defpota vél tyrannus, ejusqve rnalevoli miniflri,
terrorem & metum civibus qvidem incutere, honorjficutri
ta men de fe judiciurn,, in a-ni trio nullius excitare valent.
A t qvi iimul pronus efl ad confetendas aliis perfedbo-
nes, atqve in adplicanda benignitate fapieoter obfervat convenienrtam, ne benevolentia ab indigno impune in
abufum trahatur contemnaturqve- hic inqvam , non po·
teil non a qvoiibet rnadlari ipontanea animi fubmiffio-
ne, obfervsntia, amore & cultu. Ergo qvi fummam di-
gne aciminiilrat majeilatem, non modo externara mere«
tur venerationem, fed & internam obtinet eamqve ma¬
xima m , qv^ a iubdito poteil unqvam proficiici.. Virtus
namqve mäter gloria? eil, qvod ei jure debetur.
§■ 4.
Talis Majefl as Deo compttitJ
Hasc breviter & generatim didla, Γι ad De um adplica-
mus, iole clarius patebit, fulgere Eum majeflate omni-
no iumma, Dependet ab Eo totum hoc univerfum, qva
omnes fuas partes, maximas, minimas, tam in prima produdfcione, qvam in iimulranea & iuccefliva rerum
difpofrtione. Totum ergo hocce Ipfius (proprium eil.
De proprio vero habet qvilibet plenarn poteilatem pro arbitrio difponendi. Deus itaqve plena gaudet poteflate
pro arbitrio difponendi de foto hoc univerfo, de Omni¬
bus creaturis, & rationalibus & irrationalibus, tam de illa»
A 2 rum
4 De differentia inter Ma je flat em
rum fubflantia, qvam a&ionibus; idcoqve Ipfi compe-
tit imperium independens, abiolutum & illimitatum, in
maxima & minima hujus univerfi, cui poteilati refragari
nefas omnino fit. Habet praeterea omnipocentiam, ita ut
pofiit exfeqvi omnia, qvas unqvam mandat, exigit & re-
f radialis minatur; nihil enirn £i eft impoilibile. Ha¬
bet ergo fumroam aucloritatem. Nec minus in Eo fu- fpicimus fummam virtutem: fulget namqve infinitis per- fectionibus, qvte omnes in hoc uno qvafi concurrunt,
ut creaturis fapienter fe benignum gerat. Si qvis alius,
certe ille pronus eil, q vi aliis conferat perfectiones; fa- pientia taman Ejus cavet, ne beneficia ab indignis prae-
fra£le conculcentur, qvando rigore, qvam beneficentia
Ejus, digniores fefe reddunt. Hinc qvatenus indepen¬
dens omnitudo perfectionum Divinarura ad res condi-
tas refer-tur, Deo tribuitur Majeilas, vi cujus fupra o-
mnes res longiffime eminet, omnia autem Ipfius domi-
nio neceflario fubfunt, omnesqve fpiritus imperii Ejus
cives atqve in dieione & jurhdiclione Ejus iunt; Ipfe ve-
ro nec fuperiorem, nec sqvalera, nec exemtum fuo im- perio aliqvem in ampliffimo rerum exiftentium ambitu sgnofcit. ,
§. S·
Oy·od formalis ßt Gloria Deiy jnonfiratur.
Gloria, definiente Cicerone, a) eil illuftris ac per- vagata multorum magnorum, vel in fuos cives, vel in
omne
β) Cicero dé divinatione 1, 2*
cf Gloriam Divinam.
omne genus huraanum farna Eoeritorumj vel, ut ait Illa-
ftris Wolfius: b) eil confenciens laus bonorum & perito-
rum , ieu bene judicantium. Hinc Gloria excelleniem perfeftionem & virtutem veram fignificat, trahentem ho¬
rn i nes in admirationem, amorem & ®itimationem fui.
Ejusmodi enim fenfu vel gullu animus humanus a natura pratditus eile obfervatur, qvo benevolos redamamus, inge-
nio pollentes & fapientia preeclaros honoramus, eosqve
aeilimamus in qvibus apparet virtutis & perfe&ionis fi-
gnificatio, qvoqve etjam oppofita averfamur & indigna-
mur, Hoc interno & involuntario fenfu, nititur uni-
verialis benevolentia, amor & exiftirnatio eorum, qvi
cum bonitate virtutes intelleåuales rationisqve vim con- jungunt, afque mentis & corporis pr®ftantia funt illu-
ftres; ftudium deniqve iis piacendi, ipforumqve appro-
bationis & laudis ardens defideriurn. Harum vero af·
feclionum pnecipuum objeilum Ipfe Deus evadit, qvam primum Ejus majeilatem & ingentia beneficia intellige·
re difcimus. Is enirn hac relatione ut infinite amabi-
lis & adorabiiis nobis apparet, cui competit intrinfeca
illa dignitas, per qvam omnibns rebus anteponi mere-
fur. Eundamentum igitur Glori® Divin® eft, qvod non
folum ob infinitam natur® excellentiam, fed & ob im- menfam beneficiorum magnitudinem, Deus fummo ho-
nore & cultu dignus fit. Ad Deum itaqve plenius cog- nofcendum, non tantum eilenti® & adtributorum Ejus,
fed & cperum notitia reqviritur, qvae fingula, nifi ex-
A 3 ftitis«
b) Volfii Comp. I, N» & G. 127*
i
é De differentia t fiter Majeßntem
fiitiiTcnt, rec religionis culiusqve Divini ulla foree uü-
lilitas,* nedum neceilkas. In Deo qvippe reiigioil cui-
tores fufpiciunt rerum omnlum au&orem & rediorcm, qvi totum mundum ejusqve variam difpofitionem in fua independenti pofeüate babef., fuoqve fapientiflimo con- jfilio fingula ad fines fuos dirigit. Gloria itaqve Dei pra?-
cipue a createris rationaübus peragitür, in ilncero arno-
re, grato animo, fiducia, patientia, precibus & fuppli- cationibus, qvibus omnibus animi affe&ionibus, Divi¬
na omnipotentia, omniicientia & inexhauila bcnitas, pro
creaturarum modulo agnofcitur & extollitur. Hinc Glo¬
ria Dei formalis non abiblvitur fola notitia perfeciio-
num Divinarum, Ted & fimul confiilit in a&ionibus Ii»
beris internis & externis, ex convivbone vel pet fvafio-
ne de perfeftionibus Divinis oriundis; & ita ad illana pertinet araor, cimor, fiducia, invocado, gratus ani-
mus, laus & celebratio Nominis Divini, & verbo, o*
mnes illi a£tus, qvibus cultus religiofus privatus & pu- blicus abfolvitur. Et qvoniam Deus non fantum omnia
eondidit & difpofuit, qv&cunqve prater Ipfum exifhint,
fed & in rebus qvoqve fingulis au&or eil omnium, qvibus exfplendefcunt ornamentorumj fimul ccnftat, qvam k-
tiflime patere debeat gloria hseceej qvodqve triftibus
laetis eventibus pariter locum habeat. Ex accurata vero con«
fideratione relationis inter Deum & creaturas intelligen¬
tia ac felicitatis cupiditate prreditas, nihil magis manife-
ftum eft, qvam beatitudinem creaturarum fummam &
perpetuam, in Dei communione, cultu & glorificatione,
uni-
of Glorlam Dlvinam. 7
nnice fit a ra effe, neqve fine Gibris Divince ardenti Ze-
lo & iludio, ulfam homininxr ielicitafero fperari, multo
minns obtineri poffe. Placuit ergo fupremo rerum o- mninra Moderatori, crcaturas ratione prsditas, ad fuäi Majeftacts cuitum & jucundiilimam frukionem produce»
re, ut fierent perfefts, bests & ianGse Ipiius approba-
rionis araorisque cotnplacentize objeåa, & Ipfius del k is;
ka ut bonitas fimul & knakas Del Ipii creandi motiva fuppeditaverint.
§, 6.
Qvod Gloria Dei externa fit etjam ohjecliva , ofienåitur.
Ut Dens hane Gloriam formalem ieu inbjekivam,
q va per efientialem fuam Majeflatem dignas eil, a cre- aturis rationalihus obtineret, necefie fuit ut ejusmodi pro- duceret objecla, ex qvibus fumms & infinit® Dei per- fefliones intelligi Se colligi poiTent. Inde ovitur illa
Gloria, qvam Philofophi objeflivam nuncupant. Nulla
enira tam exilis, tam contemta, tam proje&a videtur
creatura, ex qva in nexu cum aliis, ad creatorem non liceat concludere. Jam vero exiilunt innumerabiiia fpe-
cimina in omnibus & fingulis animatis, inanimatis, o-
mni loco omni tempore obviis crcaturis, qvibus abfolu-
tx Dei perfectiones, entibus mtelligentibus redduntur
dernonilrabiles. Scilicet ita adornavit res omnes, ut fint adumbrationes perfeflionum Ejus fiummarum, & hoc jpfo, argumenta &'motiva ibppedkent fpiritibus9 infini-
tas
I Be differentia inter Majefiatem\
tas has perfektiones fuipiciendi ac venerandi. Et ad hane
gloriam objektivam pertmet, qvando coeli, Pfalro. 19 v.
2, dicuntur enarrare gloriam Dei. Sed haec Gloria non
eil babenda pro illa, qvam Deus ut finem ultimum in-
tendit.
§. 7.
Qvod Majeflas ßt Deo interna^ Gloria vero exter¬
na , evincitur.
Breviter (ic explanata & majeftate Divina, qva? e- tjam Gloria interna a nonnullis dicitur, & Gloria illa ex¬
terna; facile jam perfpicere licet, tum qvod differanf,
tum in qvibus difFerant. Nimirum differunt primo ut
internum ab externo, cujus fundamentum conftituit. Ma¬
jeftas namqve feu Gloria interna eft, uti antea expoiu-
imus, ipfe cornplexus perfektionum Dei fumrnarum, qvas
perfektiones, cum ipfum eile in Deo ingrediantur, eft:
utiqve illa aliqvid Deo internum. Gloria vero objekti¬
va, cum fit ipfa exiflentia rerura , qvatenus demonftra-
biiitatem abfolutarum Dei perfektionum infert, in rebus
a Deo diverfis conipicitur, ac ideo eft Deo aliqvid ex-
ternuro. Idem obtinet qvoqve refpektu ad Gloriam for¬
malem habito, utpote qvx abfolvitur agnitione & ve- neratione iummarum Dei perfektionum, roente, verbis
diktis & faktis, qvas omnia Deo funt externa. Nihilonoi-
nus vero conftituit interna Gloria feu Majeftas funda¬
mentum Gloria? externas. Id namqve conftituit funda¬
mentum alterius, in qvo continetur ratio, cur alterum
exi-
& Gloriarn Divinami
exiftat. Jam autem complexus iumraarum perfe£tio«
iium , qvas Deus pofiidet, Eura qvam maxime reddunt
dignum, q vi roente & operibus fufpiciatur & colatur,
ac ideo hsec dignitas Ejus fumma, id eit, Ejus Majeftas,
£um permovit, ut conderet tam fpiritus, qvi majeita-
tem iufpicere, venerari & colere pofiunt, qvam res fi-
ve objeéta, qvse fpiritibus argumenta & motiva fuppe-
ditarent, ad ma-jeitaiem Ejus agnofcendam & rite colen-
dam: hoc eil, in majeftate feu Gloria Dei interna, con- tinetur ratio Gloriae externa, ac ita illa hujus fundamen-
tum conftituit»
§. 8, !
Gloria Dei externa non efl Deo ejfentialh,
DifFerunt ergo ulterius, qvod majeitas feu Gloria
interna, hoc eit, Gloria Dei radicaliter ipeftafa, fit Deo
efientialis & neceiiaria, minime arbitraria: externa au¬
tem illa fit eminenter arbitraria , non vero efientialis. O- mnitudo fummarum Dei perfe^tionum Deo eit efientia¬
lis & necefiaria; hic vero complexus fimul per fe & ne- ceiTario involvit iummam dignitatem Dei, qvae iupra
omnia fuipici meretur, ita qvidem, ut perfe£tiones &
adtributa Ejus qvovis modo patefiant, cognofcantur &
amentur. Non tantum ergo ipie complexus perfeåionum
fummarum Deo eit efientialis, ied & illa inde orta di¬
gnitas fumma, qvae cognofcatur colaturqve. Externa au¬
tem illa Gloria Deo non eil efientialis; iolum enim
Glori« motiyumj nempe seterna iHajDei dignitas ut cog-
B nofca-
10) De differentia inter Majeßatem
nofcatur, ut ametur, neceilarium eft; ut vero Deus
Semet Ipium adumbret & Illi fuas Ipfius dignitati eilen-
tiali faciat, fufcepta creatione, qvantum fatis eft, id ne··
ceiTarium &\ eilentiale Deo non eib. Stetit enim penes voluntatem Dei liberam», Dignitas illa Deo eilen tialis,
qvae Ei inerat^ ut cognofceretur, amaretur, a libera Dei
voluntate popofcit, ut Tibi fatisfieret creatis rebus, q vre id prteftate poiTent«, Si libera Dei voluntas, faltim ut tefi:aretur, qvam Tibi omnia eflent trqvipollenda, eflen-
tialem illam Deo dignitatem ut patefiefrets non audire voluiiTet :: a fe Ipfo fane Dens deiciviflet^ qvod cum fie>
ri haud podit, feqvitur hanc Gloriam eile eminenter ar-
bitrariam ?! hoc: «(¥, contrarium ejus non eile impoilibi- Ie·, qvia^ Gloria hsc externa non ffuit ex folis Dei es-
ientialibusqvae abfolute neceilaria innt ~ ob majoren*
tarnen congruentiam incermitci non pofie?r ne, illa non exi- ihente, aliqvid natura: perfccliiTima indignum emergat;.
H'inc tamen·' nihil detrimend capit libertas Dei, qvam
qvippe non metimur ex: neceffitare roorali, qvat moti*
vo ined, Ted ex potentia hoc & ijffud agendi, qvam:
iane Deo abjudicaverit nemo^ etil: ob> tale- motivum e*·
gerit;.
-