TI GLORIA

DISSERTATIO POLITICÄ, _y9

DE ' A '

GLORIA

G Ε Ν TI S,

QUAM,

SUFFRAG. AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.

IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,

er/eside,

VIRO AMPLISSIMO & CELEBERR1M0,

Mag. LAURENTIO DAHLMAN,

Moral, et Polit. PROFESSORE Reg. et Ord.

AD Dl EM i APFILIS Anni MDCCLXI IN AUDITOKIO CAROL. MAJ.

Η. Α. Μ S.

PRO GRA DU MAGISTERN,

ERUD1T0RUM CENSUR JE MODESTE SUBJICIT

georgius norden,

STOCHOLMIINjIS.

UPS ALU

Cahtorn vid S:t Clara Forfamling

uti STOCKHOLM,

Herr CARL NORDEN

Min Kåraile Fader,

Tfn uppgåld af ett dyr han lån lag Er i dejfa bladen gifver ⁷ Faß den ej fullgåld blifver:

Blott fåll, om Mannamån

Går florverk af en lårofpån.

Min fård att till Farnajfen hinna lag med Er dryga koflnad går:

lag endaft Edert kalla bår Allt hvad jag där kan vinna·

Ty hvad ? hvad vinner jag>

Om ej ?ned Ert fårlag.

Lefver Min Kåraile Faders

lydig,le

GEORG NORDEN.

Η _{κ · *} χ Τ

β χ"χ· ^*** m* & ** ·8

%¥ Ä Χ * #S»Äi^3[# ^* Κ Κ Χ S

^ ΧΧ «** f^S$*3r ^{*** Χ Χ Β}

3? ^Χ ■· MÜ « Χ $

Ζλ Χ).

§, I.

<ίΧ "Γ Χ>

φΐ Ι Xillud certe virtus praemium mcretur, ut

«ylfx fama operam eidem navantium & be-

ne de civibus aliisque nieritorum fem-

per gloriofa fit & confpicua. Neque

enim pravi plurium hominum mores, neque perverfa illorum judicia a vir-

ttitis exercitio homines abfterreant, cum nullagens

tam barbara & immanfveta fit, in _{qua non r.epe-}

riantur

qui hoc praemium virtuti jure deberi ^non agnofcant. Vera autem gloria in laude bonorum

Sc peritorum, ob virtutes alicujus intelleituales &

morales, aitionesque egregias, quae Ulis originem debent, confiftit, quae quemadmodum fingulis ho- minibus, ita & toti genti ob virtutes jam nomina-

tas reite tribuitur. Gentibus praeterea aeque ac

privatis alterius gentis virtutes Sc merita, fibi fami-

liaria reddere incumbit, iisque honorem debitum

non denegare, ^cum exiftimatio talis multum ad

amicitias latius fpargendas, atque mutua commer- cia colenda conferat. Qvocirca opera noftra, ^quam

A mitiori

» )»( &

jnitiori tu«, Candide Le&or, cenfuras fubjicimus,

in eo verfabitur, ^ut primo oftendarnus gloriam gen«

tis telicitatis ejus eile certiffimum indicium, & de- inde Principes pariter ac cives ad illam _comparan- dam Sc confervandam obligatos eiTe.

§. Π.

Gloriam gentis virtutibus ejus nixam, felicem

Illam redders atque potentem in propatulo eft. Ab

ca enim pendet, quod aliarum nationum Principes

amicitiam iilius qusrant, illam offendere timeaiit

Sc oifenfam fibi reconciliare ftudeanc: facit illa, ^ut amici, quique amicitiam iilius ambiunt, cceptise- jusfaveant, _åtque ei auxilio fint. Contra vero glo¬

rias ejusinvidi, quicquid mali animo volvant, odi*

um tarnen fuum vix pateiaörum iri volunt, cum hoc fibi male ceHurum, fatis prsevideanr. Quan¬

tum itaque felicitatis ^ex gloria gentis in rempubli-

cam redandet, hrnc _patet, cum civibus hoc modo in pace vivereliceat, 8c agrefibrem vix extimefcanu

$. III.

Cum vero magno, utdiximus, genti fitcom- modo & emolumenco

iuam femper penii habere gloriam, idcirco iilius cura reliquarum erga fe ipfam obligationum ^non minima erit. Hane vero gens fibi acquirere poteft, vel fapienti adminiftra«

tione negotiorum publicorum, qua Princeps, ran- quam perfona moralis fibi femper ca vet, ne ali-

quid comiixictat, quod genti dedecori fit, vel me-

ίΚ ) 3 ( £

ritis (inguloram civitim, plurimorum inprimis, fin-

gularibus animi dotibus, praeclarisque virtrutib.us

praeditorum. Qvocirca quaedam Princip:, qna Prin-

ceps, quardam civibns, ad gloriam geati concili-

andam injuricla, confpiciimtur.

IV.

Princips, qvurn ^, qvo felicicres fubditi fint, ea majori ipfe fpiendeat gloria, in id tota mente &

viribus incumbat, ut, quse perfeöioiti gentis fibi fubjefbe inferviant, fufcipiat ^ac pronioveat. Jufti-

tiam itaque exerceat, moderationem in om ni bus ad-

hibeat aaionibus, _mignoque Sc generofo femper

Sc ubique inckrefcat animo. Hinc leges, fini ci¬

vitatis acccmmodatas, fanciendo, imperium ad ea-

rum tenorem exercendo, ceconomiam fublevand»

commerciaque

prsemia virtutibus ^, fuppliciaque

vitiis proponendo, patrise fines contra invaforem

defendendo, cppreffis & affiibtis fuccurrendo, id

agit, quodveram felicitatem civibus pariat, fibi-

que & nation!, ^tam inträ, quam extra civitatis po-

mosria honori Sc glorias ducatun Präster ^nas virtu-

tes, qua? gloriam Principi conciliant, dignitasqu^«

dam eft & decorum

fumma contentione ab illa obfervandum, qui fuprema Majeftate fulget. Eife

hoc cumipfa exiitimatione totius gentis ita conne-

xum, ut in ejus opprobrium non poffit non verge·

re, fi Princeps ipfe, vel Miniftri ejus in a£tibus publicis, quasvilia, quae Majeftati indigna eifent, proderent, cum e chrono nihil aliud emanare debe-

Λα _at>

& ) 4 C &

at, quam quod ^magnura, nobile Sc generofum

iit»

V.

Moments perpendenti officiorum, gloriam ^gen-

tis fpectantium ^> ukerius obligatio fe offert civiam iingulorum, ad gloriam nationis fuae tantum con- ferendi, _quantum fieri poiiit. Cives rempublicam

conftituendo, finem iibi fuam felicitatem propo*

fuernnt: ad hanc autem procurandam utramque

paginam facit, (i qviiibet pro virili, tam animi,

quam corporis a natura conceffa dona, in totius reipublicae commodum augere& perpolireftudeat;

ii legis ^, tarn Divina;, ^quam civilis prseccpta fände

obfervare fatagat; cumque gloria virtutis comes iit, _gentcm, his pneditain, per totum terrarum orbem comitabitur. Communi hinc ufu loquendi

illam gentem eruditam appeilant, in qua plurimi reperiuntur, qui praeclari aliquid in literis prsefti-

terunt, aliam vero induilriam, cujus cives in re¬

bus gerendis fagaces & circumfpedi funt: aliam

item bellicofam» ubi fubditi _nunquam fatis extol-

lenda cupiditate, libertatem patriae defendendi,vin-

dicandi atque hoftesprofligandi flagrant, aliamque

moderatam Sc pacificam injuftos in vicinos impe-

tus non moiientem. Ex adverfo injufta, frivola, ignava, Sc denique inermis illa audit, quae'neque

belücis inclarefcit virtntibus, neque togatis. Flo-

rentiifimx Europas nationes iibi gratulari queunt,

quod cives optimas frugis in finu fuo foverint, di-

:■

gnos

» ) s C &

gnos, quo? VcScrentuf cun&i; cum duplici nomi¬

ne patriae. utiles fuerint,, & praeclaris a&ionibus, &

gloria , quae ab iis in totum regnum redundavit.

Gallica gens tempore Francifci Primi ab hoftibus

acriter prefia, fola nihilominus tremendae poteftati

Imperatoris Caroli V:ti refiftere aufa„ fua Regum-

que virtute ad id faftigium eve&a eft , ut facilepo-

tentiifima dici mereatur- Belgis olim patria fuit„

exiguam prorfus fpem, uti videbatur,: praebitura

eommerciorum,, regia tarnen hodieeit,, quae indu-

Öria,, labore & par ii mo nia res iiras. ea perduxerit,

ut ditiffima, immo feliciiiima habeatur- Laudan-

tur Ängli navalis fui; exercitus robore;; ita &Sveci,, pariter ac Helvitii fortitudine belli ^ aliisque fum-

mis virtutibus jam diu innotuerunt. Qvis i'taqve

ofiicia cuilibet hoc in negotio injun&a no η obier-

vat, nexumque felicitatis gentis cum gloria ejus:

perennem? Qvid,qvod boni civis nomen qvttue- ri cupity novum heic facile invitamentum reperiet»

ad qvamlibet: a£Hcnem ^turpem evitandam , qvae

genti fux dedecori elfe poifit, praeter naturalem.

cujusvis obliga tionem ad mala omni nifu fugienda.

§. VI.

Officiis

quorum intereOr^ circa gloriam gen¬

tis delibatis, duas virtutes moralesy ad illamobti-

nendam & coniervandam praecipue facere ^r exem-

plis confirmare conabimur: fortitudinem loqupr &:

jiiftitiam. Illam coniideratam dicimus periculoruni fufcep tionem,, laborum perpeiEonem & dolorumi

A _{$ con-}

& ) * ( »

eontemtum, de _qua virtute illa gens g!orietur,qu?e

fines patriae fortiter defendit

füamque iibertatem

Sc leges, contra omnes, cujus demum cunque fit, infultus, mafcule defendit. Gentem noftram tra- dunt hiftoriae, omni tempore fortitudme belli in- claruiiTe, _qua apud alias nätiones maximi fernper

xilimata fuit; ad apicem vero fiium tempore Gu-

ftavi Adolphi, Regumque Sveciss ejusdemitemma-

tis, gloria FatrisnoflTs perdu6tafuit beliica. Sum-

miis ille Heros Hyperboreus, Rex bVecias iüo tem¬

pore falutabatur, quo ditriidkim fere Europae vin-

dicem libertatis Sc religionis fuae ^a fummo precaba-

tur Numine. ille, caÜidas irrspotentis Imperatoris

Germanici artes, cppreucs ab illo Imperii ordines,

Sc denique mala, caoregnisimminebant hyperbo reis, animadvCi tens, (qua: proiefto praevidere, pru- dentise fuit, occurrere vero Ulis, fortitudinis)par-

ticeps fit belli Germanici. Opuscerte fuitarduum, quod prudefitiam Regis perkiffimi, &fortitudinem

Herois confurnrnatiifimi poilulabat, nihilomiruis ea

fundamenta, fummus Rex noiter brevi _tempore jecit, fuperquae, pofi: iedecim annos, aedificium

ereffcum fuit, in fecuritatem totius Imperii Germa¬

nici, adhuc perdurans. Ut taceam regiones &

urbes, _quas felicibus fuis armis regno Svecise addi-

dit, _quae omnia, & felicitatem gentis noitrae, &

floriam xemplum fortitudine ejus etjam Helvitiorum ^partam, aptum fatis fatis teftantur. eft, quo evincamur, quantae utilitatis hxc gloria genti fit:

fortitudinis exiilimatione, quam fibiacquifiverunt,

&

SÉ ) 7 ( »

adhuc feliciter tuentur, id obtirmerun&, ut si pace quieti ultra duo vixerint fecula.

§. ' VII.

Åd jufticiam quod adtinet, quis ^non videt i!V

lam permukum kd gloriam gentis conferre? Am¬

in i iliud propofitum fuurn cuique tribuendi, com- riumi a natura dicatum utilitati; non minus integras genti, quam euiiibet membro civitatis com! efTe de¬

bet. Genti, hac virtute iniignfihunc honorem ab aliis

delatum legimus, ut in negotiis arduis & maxime controverfisjUtpoce in pacis cohditiombus proponen·

dis & figendis, illius ope&interpellatidheufeiint.

Pax iila celebris Rysviceniis, Regem inter Gallo¬

rum ab una parte

& Imperatoren Germania, Re¬

gem Hiipanias & Anglisß ab altera parte, Augufta

Sveciae Domo difceptatrice, fancica,- omnium oeur

Iis, aliis cxemplis recenfendisutiüperfedeam?fiftk,

quantum juitina glorias gentis iiiferviat.

§. VIII.

Gioriam gentis tanquam pretiofiffimum ejus

thefaurum ukeriusconfiderans, negare nequit,quin fupremis Poteftatibus furnmum _jus fit iilarn defen- dendi, & contra omnes invidorum impetus vindi-

candi. Qvemadmodnm enim qvilibet hoino in fta-

tu naturali jus habet officia fibi debita vi, fi aliter fieri nequit, exigendi, ita ^una quseque gens jure

eodem gaudec

Jenioribus mediisfusque deque ha- bitis, vioienter jus i'uum perfequi. Quamobreni,

cum

5K ) ⁸ ( &

cum in gentem injurius omnino fit, qui aliquid in ejus contemtum moliatur, qui debita gloria illam privare conetur, nullam rationem video, quidni lsefa, etjam vi armorum, damni rfcparationem quas-

rat. Hoc autem vanas tribuere fuperbias, ignoran-

tiam artis regnandi

contemtumque firmiiiimi fa-

cile fulcri flatus prodit. Tantum autem abeft, ut hoc modo Principes iub fpecie gloria contemtaea«

lias aggredi gentes poffint, cum occafionem regio-

nes earum fibi fubjiciendi vident, ut potius gloria illa, juftitia, ut audivimus, etjam]comparanda,

Ulis omnem injuftam prohibeat

invafionem.

Til Sin Wan Herr AU C TORN.

Hm fort! Du år ^nu malet nar α,

Dar kranfen blir Din fegers rof : Du löper nu til fiui på prof

At fom en Måftar andra låra.

Du ger en kort men finrik plait

At bela folk til Åran föra.

Plog vifadt bvad Du kunde göra, Och göra lär på längre b an.

Far fort! at Dina Landsmän leda Den fanna dygdens fvåra fjät,

Som gå til Ärans majeftät, Och oß ^en lycklig tid bereda.

Du blifver Sjelf' då är efull.

Men /kulle dock firtjenfler glömmas;

Så iir at Ar an ej bur dömnias

Af det fom blott är lyckans JkuQ.

OLOF BERGKLINT.