IDEA ECCLESLE EJÜSQUE IN RELIGIONE
MOMENTO
DISSERTATIO ACADEMICA,
CUJUS PARTEM POSTERIOREM
EX SPECIALI S. R. MAJEST. GRATIA
ET
M. VENERAND^E FACULT. THEOLOGIC^E VENIA
p. p.
Mag CHRIST. ER. FAHLCRANTZ
THEOL. CAND. LITT. ARAB* DOC. STIP. GUSTAV.
ET
EMAN. GABR. BJÖRLING
WESTM. DAL.
IN AUDITOR. GUSTAVIANO DIE XV NOV. MDCCCXXVIIt
Η. Ρ. Μ. S.
υ Ρ S Α L I JE,
EXCUDEBANT REGIME ACADEMLflS TYPOGRAPHI·
S. S. THEOL. LICENTIAT©
GYMNASII AROSIENSIS LECTORI,
Mag, G»NIBELIUS;
NEC NON
SCHOLZ TRIVIALIS ARO». RECTORI,
mag. ENGELS. GOTHERi
Praece'pto ribus Fautoribus
sanctum voluit. debuit, diseipuli pietas.
Föråldrar
Helgadt
af
Sonlig vördnad, kärlek och tacksamhet.
*7
est 26); quod demuru Christus., regiam sibi coram ju-
dice vindicans dignitatem, non ex hoc mundo esse, regnum suum adseveraverit 27)» sed suum esserc μοξ- τυςβιν rtj αλήθεια 28). Ad hsac Jesu. de regno divino propria verba si jungamus et alia ipsius efiata, quod
seil, ipse sit via, veritas et vita 29), quod nemo ad
patrem perveniat nisi per ipsum 30), quod nemo pa- trem viderit, praeter filium 31), bunc autem qui vi¬
det, videat et patrem 32); quod sit cognitio patris et
filii vita aeterna 33), quod sit ipse fons vivus vitae aa- ternae 34), quod qui in ipsum credit, habeat vitam
aeternam 35), qui vero contemnit, habeat judicem 36), quod ipse sit vera vitis, cujus ramum esse oportet quemque vitå fruiturum 37), quod illius de mundo tri- umphus fiduciam discipulis ejus impertiat 38)* quod pa-
cem concedat, quam mundus dare non potest 39); at-
que ulterius: quod, quicunque voluntatem patris] fa«
ciat, divinitatem doctrinae Christi experturus sit 40), quod veritatem operando ad Iucem perveniamus 41);
26) v. 21. 27) Joh. ig, 36. 28) v* 37. 29) C 14» 6.
30) C. 14, 6. 31) C. i, ig. 32) C. 14, 9. 33) C.
17» 3* 34) C* 4» '4· 55*) C« 6, 47· C» 12, 43»
37) C. 15, i. ii. 38) C. 16, 33. 39) C. 14, 37. 40) C. 7, 17. 4O C. 3, ai.|
C
quod veritas liberos nos redditura sit 49); quod verba Christi sinfc Spiritus et vita 43), quod discipuli ejus
raulta adhuc concipere non possunt, donec Spiritus ejus illos in omnem veritatem manuduxerit 44), Spi¬
ritus veritatis, quem mundus accipere nequit 45), spiritus vivificans 46), et cet. — quse si omnia pro-
pria Christi verba conferamus, non possumus non e-
vangelii de regno Dei et sanctitate et veritate et per»
spicuitate percelli atque de ejus ideå eonvenire. De¬
ns scilicet, qui archetypos est sanctitatis et fons idem sanctiheationis, in utroque respectu a ratione hominis percipi et in vcluntatem hominis operari necesse est,
si salvari velit, i. e. animi puritate seterη se vitae fieri
particeps. Quod ut illi contingat, Deus, ex amore
infinito, in Christo sese manifestavit, atque in iilius doctrina, vita, morte et resurrectione (mysterio in
tempore saltem inexplicabili) mundum sibi reconcilia-
vit. Christus igitur jam visibile centrum est mundi spiritualis, a quo ex invisibili patre procedit spiritus
ille sanctus, qui in omni veritate ducens infinitum re-
eonciliationis opus indefinenter exsequitur.
In notione reg nr coelorum explicandå aliquanto fu-
42) C. 8, 32. 43) C. 6, 65. 44) C. 16, 13· 45)
C. 14, 17. 46; C. 6, 65.
ig
imus copiosioreS, quia ex illa pendeat ipsa idea Ec-
clesise. Uno tantum loco Christum ipsum Ecclesiam
suam expresse norninasse Iegimus (Matth. 16, 18.),
hoc autem summa cum emphasi. Locus ipse, omni-
bus notissimus, omnium facile in Novo Test, vexa- tissimus est, cui scilicet ut fundamento quasvis Chrisd¬
ana confessio suam superstruere velit fidem. Pronun-
tiat autem hic Jesus, se super illam fidem, cujus a- pertå & constante confessione Petrus nomen suum
meritus est, quod nempe Jesus sit Christus filius Dei,
ut in rupe inconcusså Ecclesiam suam esse aedifica-
fcurum, nullis unquam inferni viribus cessuram. Neque
parum momenti inesse ipsi vocabulo οικοδομήσω credi-
mus, ex quo partim videre nobis visi snmus, notio-
nes soliditatis, unitatis, harmoniae et incrementi ide-
am Eccleciae ingredi, partim concludimus, Iilum ipsum
Ecclesiam suam aedificare. Cum hoc loco praecipue
conferamus Joh. ίο: ιβ. ubi Jesus dicit se diversas
gentes congregaturum esse, donec una fiat grex et
unus pastor, atque universam orationem ejus quae di-
citur Pontificalis Joh. iy, ubi sancta Ecclesia summå
luce perfunditur, Precatur scilicet Patrem, non pro
mundo, sed pro illis, quos a Patre acceperat — qui
etiam a mundo non sunt — quos vero ille, a Patre
ipse in mundum missus, jam in mundum emittit —
quorum numero non immediatos discipulos suos tan- tam comprehendit, verum omnes, qui per illos ad fi- dem in ipsum perveniunt — ut illi, per veritatem sanctificati, ad perfectam illam unitatem perveniant, quse inter patrem et ipsum est, ita ut ipse in illis
Sit quemadmodum pater in ipso, atque idem amor, quo Pater ipsum amat, inter illos sit — hoc autem, ut mundus per illos perducatur ad fidem in di vinam
Christi missionen), atque cognoscat patrem in ipso>
quae cognitio vita aeterna est»
Quod si igitur propria haec Christi efFata conjungi-
mus, purissimam obtinemus Ecclesiae ideam,^ qualis
scilicefc in ipso vixit. Fidei nimirum illorum, qui cer- tam de divinitate ejus persuasionem tenent» ut rupi
inconcussae Ecclesiam suam ipse struet i. e. per san- ctum et vivificantem spiritum veritatis, qui a patre per ipsum procedit, sanctam ipse operabitur commu-
nionem inter omnes, qui spiritum ejus accipiunt, hac
autem ratione incrementum ejus et perfectionem con-
tinue promoturus, ut in mundo, Ecclesiaj opposito,
auctum in dies progressum paret cognitioni Dei, quse
est vita aeterna» — Ecclesia autem nullo modo cense-
atur esse institutum quoddaro, a confessoribus, ex ipsius ordinatione, nedum sine illå, constructum, sed
21
opus solius Christi, corpus ejus, in qno membra sunt homines, ipsiusque sempiternse ad reconciliationem
mundi cum Deo operationis instrumenta, qoatenus scilicet ipse in Müs vivit. Ipse solus est animus et vita, voluntas et actio.
Quomodo jam ad sirrgulos pervenit regnum Dei,
instar ininuti seminis, quod tarnen bonitate terrae et
diligentia curse ad centuplam messem perferri potest,
vel fermenti instar, quod universam massam transit
ejusque mutat naturam, quomodo ipsa Ecclesia mun- dum ingressa est, ab initio quidem parvo, vim tarnen infinitae generationis continens et exserens— ita eun-
dem iu modum quoque idea ejus ab invisibili egressa
principio, maximas tarnen in Ecclesiå ipså adeoque in
universå vita et scientiå revolutiones operata est. To¬
tam ideae historiam pertractandi neque vires uostrse, neque hujus opellae fines permittuut. Quae maximi
videntur momenti et plurimum doctrinae suppeditant,
ubi locus poscit, dabimus.
Integra, intaminata, ut sperare fas erat, qualis ad Apostolos pervenit, ab illis quoque tradita est eccle-
sise idea, quorum Paulas in illa commendandå uber-
riums est. Quorum singula recensere dicta, huc fa-
cienfcia, nosfcri non esfcoperis. Quod si quis sanctitatis et amoris commendationem praecipue desiderat, adeat lo-
ca: Eph. 5, 25. cet. 1 Cor. 4. 16. Tit. 2, 14. 1
Fet 2, 9. ι Cor. 3, 16. Col. 1, 18. Quod si quis
universalitatem, unitatem et organicum membrorum
contextum, videat: Eph. 4, 4—16. 1 Cor. 12, 12—30
i Cor. i, 12, i3. Rom. 12, 5. Joh. 10, 16.' Gal.
3, 28· Eph. 2, 20—22. 2 Cor. 6, 16. Ubique au-
tem ab uno Christo derivacam videbit vim, quae cun- cta regit, vitalem.
Judicent jam igitur cordati, an quid ra ajus, sancti-
us, lsetius et omni religionis desiderio magis suffici-
ens, ab intellectu humauo concipi, nedum fingi, pos- sit, quam ejusmodi, quae a Deo in universo et sin·
gulis est, vita·, qua Deus in tempore regnum opera¬
tur divinum, cadncisque organis in ipsorum et omnium
usus salutera, aeterna struit; quå homo, soiitariam ab- jtciens imbecillitatem, infmitam quodammodo parfcicipat
potentiam, propriam deponens licentiam verå efc sum¬
ma potiturlibertate; quå in omnibus una est voluntas,
unum coret unus animus; judicent, an, hac ipså san-
ctse communionis ideå, de cujus realitate quemvis per- svaderi apud ipsum est; jam pro divinitate Christia-
nismi argumentam, nisi ipsa omnibus argumentis ma-
2J
jor est, adstrui possit. Quå igifcur curå servanda sit il-
la in templo summi Dei flamma; quibus commissa vi- gilibus; quorum igitur vel incuriae, vel impotentiae,
vel impietati tribuendum, si vel dcficiat ista et extin-
gvatur, vel in incendium ruat, vel profano tandem com-
mutetur igne; haec docti accuratius explicent; nobis,
quse in hac re summi videntnr momenti, indicasse
sufficiet. Ut autem naturae impotentia in male agen- do et male omifctendo asque conspicitur, ita quoque in
historia notionis Ecclesiae utrumque vitium, vel in di-
vina perfide deserendo, vei profanis Sacra miscendo,
deprehenditur. Hujus ut in Catholicismo proprius lo¬
cus ut, ita ne illud recentiori Profcestantismo specia-v
tim culpae veniat, vereamur.
Apostolorum de Ecclesiä notionem externi nihil
ingredij certum est; quod eniro eådetn voce usi sint
ad externum quoque coetum confessorum Christi si·
gnificandnm, dubiuro ne moveat (quamquam ejusmo-
di notionum commutatio in primo Christianorum coetu
facilius possit explicari, qui seil, internae Ecclesiae na-
turam purissime referebat), eodem enim vocabulo sy-
nagogam quoque i), nec non seditiosam hominum
turbam a), cet. eos indicasse constat.
i) Ebr, 2, la» 2) Act, 19, 32.
Prima autem vitiationis, a conflictu cum Psychis-
mo ortae, indicia non diu abfuere, Duo praecipue hu- jus pugnae genera sunt, quibus sanctitatem et sublimi-
tatem suam, naturali homini inaccessam, probavit i-
dea Ecclesiae. Unum ideam in externo realiter prä¬
sentem invenit et accipit, unde sancta praedicato-
rum Ecclesiae natura in magicam tendit; alterum i- deam in exteruo realiter praesentem reddere et siste-
re vult, hypocriseos praesertim fecundum. Illud Ca·
tholicismus Romanus perfectissime exprimit, hujus ve·
ro in Montanismo, Novatianismo, Donatismo, Anabap- tismo, cet. exhibentur exempla. Quum autetn hujus-
modi phaenomena alterutri ex dictis virtiis plerumque originem debent, et sancta praeterea Ecclesia neque
Carthagine, neque Pepuziae, neque Monasterii, neque
Philadelphias realem sese in externis sistere pofcuit,
factitise sanctitatis mole oppressa", nec meiior unquam sperandus est successus, hisce, ut minoris moment!, examinandis nunc nonvacamus, priori paullo majorem
adhibituri diligentiam.
Quum reAsiqty\s Cbristianismi non statim potuerit absoluta sisti, quum praeterea ideam seiuper procedat
sensus, facile est explicatu9' quare primi confessores Christi immediate principium sensus magis quam dog-
25
matis perceperint, unde nec idea Ecclesiae in ipsis sa¬
tis perspicuitatis et constantiae assecuta est, antequam
instarent errorum pericula. Neque speeulativå illius
determinatione opus erat, nullis adhuc dubiis exortis, Sufficiebat illis, quod sentiebant se in Ecclesiä vivere, atque in ipsa amoris et sanctitatis praxi argumenta possidebant, quod haec eadem Ecclesiaestereomata sunt.
In ipså tamen Pauli doctrinå et vita ratiouem quati·
dam videmur nobis perspicere, cur tanti facta fuerifc
externa Ecclesiae unitas, quanti in Catholicismo vul-
go sie dicto habetur. Quantum enim Johanni debet ipsa interna religionis sanctitas, tanfcum Paulo debet Christianismus, quatenus doctrina simul et societas
est. Hic etenim universalismi heros, quatenus verba
et opera Domini, quae juncta fundamentum Christia-
nismi efficiunt, objecta faceret perceptionis et fidei ho-
minum diversissimorum, necessarium duxit, ut m o-
v
mnibus ubique unus sensus, unus spiritus conserva-
rentur. Dedit hic ipse Monotheismus typum, nec a
re erat, ut externa unitas quasi manifestaret internaro.
Quamquam non nisi particulares eeclesias Apostoli con:
dideript, idea tamen unius in singulis conspicua est Praeter unitatem moralem doctrinae quoque unitatem
D
Paulo cordi fuisse49) etiam in ec<clesiis ab ipso condi*
tis apparet. Unus Episcopus cujusvis communionis
centrum erat; inter singula membra agapis tonservata
et indicata est interna unitas, inter singulas vero ec- clesias collectis litterisque encyclicis. Huc etiam per»
tinebat excommunicatio, qua non vitae modo, sed
etiam doctrinae impietas coercebatur. Qua severitate
opus erat ad muniendatn Ecclesiam adversus antiquio«
ris sapientiae fautores, qui in Christianismum distin-
ctionem inter πιςιν et yvmiv et aliena commenta in-
trudere voluerunt, nec minus adversus alios, qui pri-
vato commodo servientes dissensionis fuerunfc autores^
Quas tarnen antithesis justo majorem formis externis,
quibus annexa fuit unitas, facile potuit coneiliare hono¬
rem, Quo enim quisque magis jucunditatem sentiebat
externae communionis, quae ex interna oritur, eo pro.
clivior erat ad ea quoque theoretice connectenda, quse in sensu coaluerant. Unde enata est ecclesiae visibi»
lis et invisibilis, unitatis formalis et spiritualis confu·
sio, ad quam.nec parum contulisse Theocratias V:s
Testamenti respectum credibile est. — Qui autem de pretio et necessitate externas unitatis jam consentte-
baut, non mirum est, si, ex hac ipså ratione srbi in·
49) a Cor. ii, 3, Tit. 3, u» Rom. l6, 17.
27
vicem adhaerentes, huic umtati aliquid ex severitate deflnitionis dogmaticae sacrificarent. Quod si modo
Ecclesia constituta fuerit, de ceteris non esse despe-
randum censebant. Ex hoc dogmaticae, quae pleris-
que grata erat, accommodationis principio, viam sae-
pissime median inter opposita dissentientium extrema ienebant, quibus igitur ipsis Ecclesia olim constituta maximatn sysfcematis sui partem debet 50). Hi au-
fcem, ex diversissimis causis, ex amore plerumque et studio doctrinarum separati, hoc ipso impediebantur, quorpinus in unum coalescere possent, nihiique adver-
sus unitatis fantores valebant, qui sensim, constitu¬
tione Dioecesana, synodis, litteris formatis 51), atque praesertim vi excommunicationis hisce omnibus auctå,
suis consulebant rebus $2). Quemadmodum autem sy¬
stema suum in genere dogmaticum, ita primarium in- primis dogma, de suå ipsius auctoritate, haereticis de¬
bet Eccletia Catholica. Fructuosissima hic est obser-
vatio, quomodo ab exteriori propugnaculo cito deje-
cti milites ejus ad nova et fortiora in dies munimenta occupanda edocti sint, donec in ipsam, qua in vi poii-
50^ v. Mosheim de reb. Christ, pp. 340. 526. 51) v. Baronii
Ann. ad a. 325. n. 166. 52) v. Plapck, Gesch. d. christl.
Kirch!, Gesellschaftsverfassang, I> pp. 68—90.
tica est, arcem recepti sint: a verbo sciL scripto ad
manuductionem Spiritus Sancti, atque inde per sucr
cessum ad orthodoxiae auctoritatem 53), ad regulatn fidei54), ad gnosin et disciplinära arcaniss), ad anti-
quitatem tandera traditionis oralis, quae Scripturae i-
psius fons erat 56) et In Ecclesiis Apostolicae originis
incorrupta servabatur 57), quae tandem membra Chri¬
sti, corpus unitatis catholicae efficiebant, extra quam
nec veritas ulla est, nec salus 58). Quemadmodum
autem in Sanctå Ecclesiå ab uno vitae principio cuncta procedunt, ita necesse erat, ut in ista pseudo-unitate
cuncta, etsi inverso ordine, ad centrum sibi efficien-
dum tenderent, nec mirum erat omnium oculos ad
Romam, historiae et imperii centrum, converti, ubi
cathedram Petri, commodissima crisi et exegesi pri-
matu inter Apostolos decorati, erigerent, non tarnen
sine cujusvis de cetero sedis Apostolicae invidia. Ac-
cessit realis Spiritus Sancti per manus traditio, quo ul¬
timo chrismate ideam coronantes catholicismi Ecclesiae
53) Tert. Prseser. adv. Haer. c. 19, 15.37. Ep. ad. Novatian. Gern.
AI. Strom. L, VI. p. 803. 54) Origen. mgi άρχων Opp. Τ. ρ.
47· Tertull. prsescript. c.13. 21.37. 55) Orig. 1. c. Clem.
Al.Strom. L.VI. p.771. 56) Irenseus III. c.1.4. 5-) Iren.
1.c. Tert. Prsescr. p.213. Clem. Al.Str.L.VII. p.899. 58)Cy¬
prian. Ep.4. Origen, Hom.III. inJosuam.Lactant Inst.Div. III.50.
29
exsequebantur ideam. Non est igitur, ut progressum
Catholicismi ulterius prosequamur, nec ulla miremur
portenta ex tali origine nata.
Non tamen ii sumus, qui absolutam urgentes hu- jus phaenomeni condemnationem, nolimus distinguere
inter id, quod in initiis ejus vel pium vel necessarium
erat, et sequiora profani Spiritus indicia. Quin potius
credamus, esse id religioni proprium, ut in externis
essentiam suam adumbratam sistere velit; fuisse bene-
ficium providentiae Dei, qui in Catholicismo nunc, ut
antea in Judaismo sua passus est servari oracula; latu-
isse igitur sub cinere semper sacrum ignem, divinå
aurå suo animandum tempore; dedisse denique egre- giam exemplo doctrinam, quam caute et sancte in re¬
bus divinis agendum sit, quam luculenter ipså pernicie
testata et ulta sit Ecclesiae idea sanctitatem suam; quam longe demum absit, ut in formis et/ verbis teneatur
religio.
In verbis nempe ab iUorum primariis de Ecclesia
placitls non discedimus. Est enim nobis ut illis EccleJ
sia una, sancta, universalis, sola salvifica, falli nescia;
nec tamen de explicatione ve! unius horum praedica-
torum nobis cum illis convenit. Unam enim dicimus,
quia unuoo habens prineipium, Deum in Christo, at- que unam ab ΪΙΙο vitam, uno regitur spiritu et in uj
num tendit. finern, ut promoveatur regnum Dei; san-
ctam, quia non tantum ipsa quoaduniversam essentiam
a mundo segregata est atque ei opposita, verum et- iam a mundo segregans, i, e. homines cum divinis concilians; universalem vero, quia in illa omnibus in
omne aevum hominibus eadem gratia universum com-
plectens hominem offertur et confertur; unice salvifi-
cam, quia nulla sine Deo et vita divinå salus est; falli denique nesciam, quia nemo Ecclesise membrum est, nisi quatenus a spiritu veritatis, qui a patre procedit,
in omni ducitur veritate- — Non igitur in sensus ca- dere potest ipsa, cum omnia, quse veritatem ejus effi- ciunt, spiritualia sint. Contingere autem, Deo prae- finiente, extemum ejus phaenomenon, in quo vitam
suam exserens subsistentiae habeat conditionem, necesse est. Qui ipse est angulus, ubi divergunt viae. Habet Ecclesia, ut dicitur, Catholica, pro principio, principit petitionem 59), suam statuens aucfcoritatem absolutam,
59O "Nos ipsa ratio docet, nuraquam magis pollere rnentem no- stram et ratione uti in judicando vero, qu3m quando se judi-
ciis Ecclesias accommodat.'! Muratori-de ingen, moderat. L.I. c.9.
ex hac ipså auetoritate 60). Hsec est dogmatis summa, cujus negatio hsereseos oomplexus. Unam illa quoque
et universalem se praedicat, unum mundi solem, qui,
centrum habens revelationem, Christo a Patre, sibi a Christo non sine reali numinis delegatione commissam,
radios in universum extendit, quae unitas essentialis
in patrum consensu 6\), conciliorum decretis, summis-
60) Sufficiat hic Augustini: "Evangelio non crederem nisi me mo·
veret Ecclesise auctoritas." Obs. initia Conc. Trident.
él) Inter omnia Patrum placita, quas nobis favent, unum tantumr vel alterum adferre loeu^ perroittjt: Λεγομεν οτί σωμχ Χ§ιτχφχσιν
εtvχι 01 θείοι λογοι, ντιο τχ θιχ ψνχχμενον, τψ vtxaxv τχ θεχικκλη-
rτιαν, μελί] is τχτχ τχ σωμχτοs tivxi cos ολχ τxsis τινχίras τητευοντχίΐ·
Επειπερ ds φνχν ζωοποιει κχι κινεί το σωμχ, χ πεφυκοε χφ εχντχ κινει-
στχι ζωτικωε' xrcos ο λογοε, κινων ιπι τχ ieovTX. κχι ενεργών, το ολον
σωμχ την εκκΧητιχν κινιι, κχι txxsOv μιλϋί των χπο της εκκ\ητιχς%
xitv χωξίί Χογχ πξχττοντχ, Origetl. L.VI· C. Celsum p. 3°9· CfΓ.
Theodoret. ad 1 Cor. rr. 3, Chrysostom. Horn. I, in Ep, 1 ad Cor. — ivi πνιυμχτι, τχτιτι τω θειω βχλημχτι, τχλπετχι, Epist.
Constant, Μ. apudTheodor. L. L c.9. — Conf. Clem. Al. Strom.
L. VII. p. 765. Chrysost. Horn. XVIII· Tom, V, p. 101. — "Ec-
clesia Domini luce perfusa per orbem totum radios suos porri- gic. Unum tamen lumen est quod ubique dffiunditur, nec uni¬
tas corporis separstur. Ramos suos in universam terram copia
ubertatis extendit, proflüentes largiter rivos latius expandit, U-
num tamen caput est, et origo una, et una inater foecunditatis
successibus copiosa. Illius foetu nascimur, illius lacte nutrimur,.
spiritu ejus animamur. Adulterari non potest sponsa Christi, in»
corrupta est et pudica." Cyprianus de Unitate Eccl. Coaf, L&
ctant, Instit. Div. L,IV, 30.
que cultus et disciplinse capitibus exprimitur; Sanctam,
reali Spiritus Sancti per traducem seminis Apostolici
sanetione; infallibilem, non in singulis, sed in universi.
täte, quae tarnen universitas in clerum, in synodum,
in pontificem, ut poscant res, sese contrahit; unice sal-
vificam, salutis immediatae dispensatricem, haereticos
damnantem non materiales, sed formales, i. e. non uti
veritatem per se, sed uti unicum Catholicismi dogina,
ideam ejus Ecclesiae, qua verum efficitur, negantes 62).
Giganteum errorern, cujus speciosa sublimitate, si
vel ingenia abrepta fuerint, non mirum est, quod sim-
pliciores captiventur.
Quod ut ab una parte veram illorum testatur pie-
tatem, quorum sacro heroismo recuperatum debemus
S. Ecclesiae palladium, veram ipsius ideam, ita vere.
mur, ut ab altera diligentiam et fidem illorum, quibus custodiendum committebatur, satis commendet. Quam-
quam enim reformatores non tam dialectice perspexisse
primum Catholicismi errorern, quam ex monstrosis e-
ius foetibus sensisse consfcat, hoc tarnen caput pugnae erat, haec victoriae summa^ Concedendum utique est,
62) v. Decreta et Cao. Conc. Trid. Bellarmini Demonstratio Sol.
Fidei Christ. L,IV. MarheineckeSystem desKathoiicismus, y.2.
33
Sdeam Eccfesiae, quo in Protestantismo sanctior et spiw
ritualior est 63), quo sublimiori sensu ipsa norma est
et Lydias lapis, ad quem omnis veritas adeoque 0111nie
haeresis et omnia schismata exigenda sunt,.-*· ut«flim
sancti munduro judicant, ita idea quoque couvmunionis
sanctorum omnem communionem, quae sancta haberl
yult, judicat, — eo perfeetiorem in subjectisnon doctri-
nae modo sed prsecipue religionis gradum desiderare,
eo difficiliorem esse illius intaminatae conservationem, at
>eo magis quoque custodum diligentiam et requirere et
remunerare. Ut autem in principio Catholicismo op.
positus est Protestantismus 64), ita hic fines vel igno-
rando vel lascive detrectando, in oppositum quoque
<excessum ruere videtur 65). Tenet ille mirå fide fal-
E
<63) — "principaliter est Societas fidei et Spir. S. in cordibus, qus2
tarnen habet externas notas. Aug, Conf. Apol. p. 144. Ii, in
quibus nihil agit Christus, non sunt membra Christi p. 145 ·—
dicimus existere hanc Ecclesiarn, videlicet vero credentes acju-
stos, sparsos per totum orbem;" Conf. Art. Sm, p. 335. Cat.
Maj. ρ. 497 ss. Μ. Chemn. LL. Th. P. III. p. 149.
64) Formulam Irensei: "Ubi est Ecclesia, ibi et Spiritus — et
ubi est Spiritus ibi Ecclesia et omnis veritas", utrumque ideam,
Catholicismi et Protestantism!, optime exprimere observavit
Marheinecke Syst. d. Katb, V. II. ρ. I74.
65) Haec Protestantismi pericula satis superque, etsi mala interdum
fide, exposita videre qui velit, legat Bossuet Hist.des variat.des
sam Ecclesiae notionem, mittit hic socordiå veram5 donat ille sanctionis aeternitate illa, quae in vita Eccle¬
siae externa, arbitraria, temporalia sunt, solvit hic spi-i ritualia, sancta, aeterna; deserunt illum, quicunque li-
bertatem filiorum Dei, deserunt hunc quicunque uni-
tatem spiritus, vinculo pacis tenendam, desiderant.
Quae igitur de sectis et schlsmatibus, quae de gliscente indifFerentismo querela? Quamdiu claves regni coe- lorum qui tenent, neque ipsi ingrediuntur, neque in- gredi volentibus permittunt, suam doctrinae et acumi-
nis gloriolam gloriae divinae, suorum systematum stru.
ctionem aedificationi Ecclesiae anteponentes; quamdiu,
officii sui, rationem humanara cum divinis conciliandi, perverse conscii, id, non tollendo ad aeterna veritatis
sidera mortalium mentes, sed trahendo ad terram coe-
lestia, agunt, nihil seil, in religioné videntes, nisi quod definiunt, certum inodum colendi Deum, nihil in
Ecclesiå, praeter multitudinem confessoruni Chri.
sti; — tamdiu mirum non est, si ex hac multitudine multi, in illo certo modo nihil certi invenieutes, nihil, quod ima mens requirit, jejunas pertaesi subtiiitates, confugiant yel ad naturae amabilitatem, vel ad mysti-
Eglises Protestantes; Theoduls Gastmahl; Gregoire Hist. des Se.
ctes religieuses; cetv Conf. Wjen. Jahrb. d.Litt. Ν. 39. Art. 6.
