DISSERTATIONE GR ABV AU

■

0.-V-3

n y a a i a a o u

MATTH. XVI. 18.

^■

DISSERTATIONE GR ABV AU

BREVITER

ILLUSTRÅTM)

quam

CUM CÖNSENS.

AMPUSS. ORD. PHIL.

IN REG. UPSALIENS! ACAulaha

SUB PRiESIDIO

MAG. JOHANNIS

tzt-^ yg~ tt^ tt~3 tel f

Grjec. Litt. Prof. Reg. et

Ord.

PUBLICJE VENTILATION!

MODESTE SUBMITTI7

alumnus VICTORINIANUS

GUSTAVUS BIÖRNDAHL,

VESTRO-GOTHUS.

IN AUD1TORIO

GUSTAV. D. 9J MARTH?

anni mdgclxiv.

IL AL. Ai. S,

UPSALIJE.

'TV-'H-oA

VIRO

Admodüm Réverendo _atque

Clarijßmo^

D;no PETRO TUGURlfr,

PASTORI & PR/EPOaITO ia

Vånga

Graviflimo

VIRO

Aåmodum Revrcndo atque Chrriffimo,

D;no

_PASU

Mag.

_uRI

MAGNO BRlSMAN,_

in Råda

Vigiiantiffimo

VIRO

Admoäum Revet_enda atque

Dochfjimo,

D-no JONiE LUNDBORG,

Comministro in Larf

Longe

Meritiffimt).

VIRO

SpeciatiJJrmo,

D'no JONiE MALM,

Societati in Orientaii _India Mercaturam facienti

a rationibus

Confangvineo

CarUftrno.

Qui

acceptum

Veftro ^, refero, Evergetae,

hafce

favori,fi

gratiffimi

quid

animi indi-

poflim,

ces? facras vobis dico

pagelks

Admodum Reverendorum atque Spe&ati/fimorum j

DOMINUM VESTRORUM

#

_CUSTAVUS^arftor

_BIÖRNDAHL,

^htmillimus

I. N.

f. I.

uum Petrus interrogatüs a Chrifto^,

quem

ipfum Judia turba diceret

efle, & quid tandem

difcipuli, fa-

miliarius jam plufculum temporis

illo ufi, de ipfo lentirent, prsecla-

rum illud fuse fidei teftimonium edidilTet, ^av h o Xgwr ^, o

rioV

rS

©fS r5 gavrcf, incipit falvator non- nihil differere de ecclefise Chriftianae compage, fibi,

Å&v

goovT», fuperflruenda ^,

cui, eximii inftar privilegii,

pro- mittitur, quod ttväch 8 Kartaxuaxaw

dyrrs. Qui-

bus quidem verbis, ^magno

ferme omnium interpreturn

confenfu, fidem dat Chrfftus divinam, atque

ideo falle-

re nefciam _, futurum nunquam

efle

^, ut,

ullis hoftium

machinationibus,aliorumque

ingruentibus malorum

pro- cellis, convulfo fundamento,

ecclefi# aedificium

corruat.

Auo vero cotiffimum & primario fpe&ent nvXcci

«d*

³

A

é

queis denegafur potent-iar?: K&rwyjmv- rr,é emcK^r'as, cfe

eo non xque ir/ter omnescom-venk. Permulti _mterpre-

tum rev- ce.V leic, &.alias, ffequenter,'inter-pretantur -per tri1fes damnatoruirr -fedeg : &v quixrr portarum nomi ie

notentur no-nmmquofii ipfe urbes conijlio& _proptigna-

culis mun-itre _, optime ßbf vlfi fiunt poile expiicare ttu- Kas a-h per cyja^^arcc rrjsr ysémis nmnitiones- inferni^y

qu3£,G ad natunikirri fen(lim revocentur, cogitandum ex-,

hibenp ^animo dia-bal i, qui rS praefidere- Üputa tur, Yafritia? plena confilia, vires & molitiones, _quorum quidquid ille fiecumexorco äbreptitm adverfus ecclefiam.

inftruxerif, ad ejus labefabtancfas fübilrudtiones nihil va*

liturum affirmatur. Et 5 qutirn non alio iOha'c valeanf,

niii ut iiidicetur, ex Chrifti premiOo ^, eccafus immu- neniforeeeclefiam, nihil, fl iehfuro fpebtaverisr conti-

net hax interpretatk), quod non etjam nos urgearnuso Ceteram vero, in expilcatione• -!]<rmshujus, nobis ab i11 is

diflentiendf veniam petimus.. Fxiftirnamus fcilicet, noa debere nos alkm heic fingere- notionem och^- & ttuA&v

ah, quanr, qure voeibus his ab aliis cribni fvevit auclo*

ribus. in hoc ergo pulvere, quanturn vires pormifie-

rintr & accifarum facultatum ratio tulerit, ita decurre-

mus, ut> q urs poteilas voci cbV fubiitr, ex ufu _pro*

fanorum

fiacrorumque

fcriptorum, detegamus-

§-

nv

Non toturrr fatis concedere hominem féd einen

corporis & pnlveri fnperefTe animas? fbllicitior veri in- quifitor Philofophiar eukus docuit ©lim etjam illos^

queis divinior luxnon adfuiferat. Cujus rei manifeftis- fima _{argumenta in} inonimentis Philofophorum, PLA- TONIS , PYTHAGORfiE aliorumque cccurrunt, nec

obfeura yeftigia offendere efi: in vetuftorum fabnlis

Poétarum.. Neque enim alio valeö nullius ^non Poétas sarminibus celebrata Necromantia 3, quam ut intelligen- dum

&

)

9

( @

. dum exbibeatur, ^{non s} quibus «vporaetjam animas

fobeOb fatorum legibus'; ut, quam ad Homericum U- iyden, magicis artibus Tiréfiam ex iriferis evocaturum, confluunt

^vj^clt vtS tfßas vevxw KarareBxemroav a)

manifefcidimo argumento dlle prodit vates,

quid de

ani«

^marurn ■dBnzvudu fenferit. Et quam , oodem aufbore

Poetäj uptbrse iliaqadftygia Ithaceniis carmina & feralia

facribei_a,eniprfi (Fe dicantur Jq »ja,& eodem deinrerne-

avife-j

nuilo adfequimur negotio-, quid per

&

int-el- ligatur. ; Nimirum ^, quorum animis inoieverat

perfva«

fio continu-atte,poftmortem corporis, animarum exitlen- dac, crediderunt iilas, liberatas corporis vineulis, in locum

.commigrare humanis oeuiis bibanaum. Florum ani¬

mas, nuilainfectas corporis contagione,nec terreukfacci*

qüidquam fecam trabentes, abire dielt PLATO b) bs

TQ7ICV do^CCTCVy US TO O.fACHOY civT&iS TO ®EiOV, ImpUtaS VC' ro,, ait idem Philofopbus, 7?e$ fjovriyoccroi re typ reepas kv~

?\bu€(&oi-t (poßäo rå deioas re Key diu. Neque tarnen®

licetlocum, impuras excepturura animas, vocet ro du-

hk ^re K&j ^•, exiAimandum oft, vocabuium Ida u-

furparitantum deiiiFeiici harum animarum

(ede.

Quod

ut palam bat, in eo per brevem operam collocabimus^,

Ut reeepto ufui convuiientem probemus efle illam gene¬

ralen! notionemqua

ccfaf

difignare dicitur locum, quo, relidtocorporis dömicilio ^, fecedere putabantur animar,

non probte minus quam impiac & fcelerata;, ^c) Quod

Å 2 dum

/?) Od. A. 57. b) in Phadone conf GRÄHIIJiifl. Phi¬

lof. L. III. c. 22. c) Nonroacat hoc Reo exentereJsntentiam.

cujusfe ■außoremprofitetur VINDETLS (in difpde vit*

fimSlomm flatu, fafcicuh quarto opufetdorum Philologe in- fertafqua ftatuitur, 'Hedrats Phikfophis ac Gracis nativo

'fenfu o5

-«jjjv

ufmpari pro primo wimium verumfön¬

te_, quem muteriam prtmam (f cJmos v-ecant; ut puum res

m

)

4

c @

•

dum molimur animo, in fcenam nobis primo produ-

cendus occurrit LUCIANUS d^y qui pervulgatam o-

pinionem de ftatu hominis fato un ti

expob

urus, tra-

dit umbras excepturum putarirc-ncv nvd ^{uti c rr yr,}

ßcc-

bvv, fxéyccv key ixoxiyjx^ov ncy ^ctpepcv y$a ocvyjåiov, quem äcr,v vocantr inde vero, in progreflo orationis, ^memo-

rat dyccBo7s

uvfyocat

rfij itzdioie, ^rov

ccfiv ingreffis,

a(Mi-

noé & Rhadamantho colendum adfignari ro

tjvctcv

Tre*

étcv_j fceleratos vero immitti hs ro rdv uceßw yjxjov*

Itaque

dieuntur

defcenderaTt^M^sh

^{, hs} cc$i\v, nihil fignificetur a- Hudy quam ipfarum

dtyccvtvfxos

^y qwan nempeyJeluta com- pagey particuU^{, quarum} coalitu of ^nexu Jua cuique

for¬

ma man[erat antea, avolant- quo natura impulerint leges,

quemadmodum viciffim venire

ej*

dos diciiur

quidquid

ete¬

ilehris in lucertt quaji emergjt, dum disjeSia partitida coe•

unt ad debi^tam cuicunque formam gignendant. Quofenfu

HIPPOCRATES dicit A hs

fids ccv&Sb yevfa

<&<xiy f ro er, r& (foårcs hs «JSjf petoo&ev cc7icÅécdcci. V^e-

rum_y ut Jiximus, iflum tam alte repetituin fenfum vocis hujusJub Jisquifitionem revocandi non conceditur locus beic nobis, contentis indicavißey qucenam ejus maxime

ab

omni-

bus Graecis fcriptoribus frequentata fit vis £f potefias.

Id

vero quo minus moneamus temperare non

pojjumus nobisy fa

vrupuKfajks alr;v f Chaos _nonmmquam poni. Sic enim

PL C TARCHUS {de primo fngiäo^, po m. ßq3.)

dicit

t

cl

hres (fi. tys y%s), imd terrae vifceray vocari

cjtpvrjv nfif

Xeéos vfi adtjv. Quamadmodtim etjam novimus inferorlim domicilium, a.h\r alioquin diSlum ^, vocari a Pactis

cbaos

^,

cujus loqwendi movisy qunmpajfim occurrant

exempla, nul¬

luni adjerimus* Quid r quod^y

Confundi

in antiquum ehaos, apud OVIDIUM (Met- II.v.2ßß.) idem

efl, quoi%

11f fupra vidianus , apud HIPPOCRATEM fa

tpcoros hs dånvo d) Ilfgl tskvbas» ^*

0

)

5

C 0

Ttaqne, utilTeveterum

explahat

mentém,

feindltur

omnibus _jeque paténs animabtis,

in duas feparatas

re¬

gior, es, tc rtkvsicv

rredtov

x&f ro

rXv useßXv Kcoflov.

^{^}

De

quibus leparatis rS

uda conclavibus Sibylla inftruxit Äi~

neam,in fe^{;or um}receptum

fedibus,apud VIRGILIUMé)

JEic locus cfl, partes nbi Je via

findit in ambas

ci

Dextera, auce D/tis magni jidb

moenia tendit,

Hac ittr Elyßum nobis: at lava

malorum

Exercet p&rns & ad impia tartara

mittit,

^{^}

Queis g-mina funt quar

habet DIPHILUS Comicus

pud CLFMENTF.M

Kod, _yua YLoddd ccfv duo rflßas vopt'&fxsv

M.W _oiKCCiooVj SoiTtgav ciaeßXv ^eivui

'

Ode^{v -}

Hinc etjam V'demus, pafllrrt in

vetuftatis monrmentis,

occurrentes féntentias, quibus rXv ev

dßy\

alii dicuntur perfrui feliritatis delictis, aiti

fuppltcits excarnificari:

qua

foco ^non reticendi mihi videntur SOPHOCLIS verfus g), quibus illorum dicit

fortem fore meiiorem

ev

udnP

qui facris

Eleußniis

initiati

occuruberen

t:

Tqicrbkßtci, dicit,

Keivcc ß$er£v. oi rodvroc

de^yflhres

rekif

MoAW' es ebda' rois\ Se yeeg [xcvois eicei

Zw ?V<, reis f olkkots 7TocvT' meiaccy.cc.

In quam eand^-m

fententiam loqukur PLATON); råe

rus rekerus

nuqudedcdY.brus h^yhoct

0uc.v^, ori es ce/xt/Yirc?

Kcfl uréktqos eis

aß

^a u(p'Körest h

ßcqßcgoo

y.elaerui* o

de

^fie-

xuSufpievos meiere cc(piYcfxevos /xercc GDeXv

eiYrflei. Qu«e

vef- foa aeque, ac dudum

allati SOPHOCLIS verfusj, fuarn

___

A3 qui-

e) JEn. L. VI. ^{v. S40.}

feqti. f) Confl VINDET1

difp* de vita

funfforim ftatu fe€L FF. p.

q4,

g) Confi

PLUTARCBUMde auäiendis Poetis c. IV.p. vi. 32. cT^, KREBSII animadv. in Imnc PLVTAliCHf locum» L>) Uonf»

GR0T1UM ad Luc« HFL

23°-

®

)6( &

qnibusctmque anjmabnstVrw dh adfignånt Portem,

pils felicem, impiis smiferandanri. Quid quod JOSEPHUS

itå paffim loquitur, ut nomine & notare videacur lo-

cum, non fpeciafim fccleratis, (ed in genere omnibus patentem mortuis; Sadducad, inquit, rccs vm£t cch9 ^n*

fAoo^lccs lig} Tifiocs avcc^hct, quum contra Pharifiei inb yßovcs i. e. ev

.&J\j judicari

dicantammas & examiiiarb i)

Quo fpePTat etjamQquod, eodem auFlore JOSEPHO k),

mliier Enciorea; Sau Iis ^motaprecibus. cih evocaverit Samuelem, _quem tv ron® ris ßuadvs

degiile

^{non cre-}

didit, opinor, auFtor hiftoris. Et profeFto, Ti uTiim

fcrutari _penitus veiimus hujns vocabuli, ex permultis

huic fimiiibus exemplis edocebimur, adhiberi etjam il- lud, ubi fermo eft de hominibus, _{quos t artar}i incoiis ad-

nuroeraridos efle ipfi non crediderint auctores. Neque

enim dicere convenit indicare vpiuiTfe Poetam, unrbras

omnes, quas vsk^o^ocvtEov feclatus Homericus Uiyßes /)

evocafle dicitur, illinc venifie,

Ubi t artar us ipfe

Bis patet in praceps, t-antum tenditque ful

umVras,

Quantus ad estherium ccslo fufpetius olympum rn).

quum omnes tarnen adeilent evocati eejßzs vel och.

Quemadmodum etjam Achillis anima, in Necromantia

Homerica «), dicit indefinite, ßgcruv

ZdvÅa

Kupcvroov,

non impiorurn modo, ^vdt^tiv h

cLUvp

Hic

frequentatus

rS å-h fignificatus peperit ioouendi Tormas, morti vel in-

ferenefe,

vel fubeundas effugiendseve, ^a Poctis imprimis, exprimendae adcommodatas ^, Vv ca bay.ov eldos ed-® o ), KeiveÅ&eiv vel rJsiv eldos ^sir® p), vxtrdvou hs åon dopuss q)

jb. c,

i) De hello Jud. L. II. c. 7. k) Antiq. Jud* L.

VT. c. ij. t) Od. LXL m) VIRGILTI XEn. L. VL ^v.

T77" n) Dd. A- qdo. o) HOMERT Ii, 2. v. 322. pj It.Z. 2$ß. 4.2J. q) EUKIPIDISocXv.qav v, 73*

h, e. mori, ÉvéfrSv d$mdoptmoiv ftdi&t&t (v

osds

tb B.6b'

mortuum ejfe, as olEcéo 7rlfj.7r.e1v ff), Kardystv eis

Sßis ti0-

0>h". e. ad niori m dire alhjuem, IJ.

och

Xctßsiv «)

motte Uberare_v.tk<£vyefr cllrjv v) effugere' mortem, TtMato*

tivcu &h w). morti vicimimelfe. leaque, fil ufii niti veli-*

mus, sjrafceis celebrato (erinfori^us, dicendum eflévidel¬

tar, revdlkv locum efiefeniimit®, quo commigran-

duni fit omnibus fato fwiBis. Ef quiderrr hoe in argi>-

mento dum verfantur aullo_res, denn¹te nonnunquana defcenfuiD hs ddnv, corpore mortuo, amma? rindicant^.

fic ^emm Néftorapnd HOMERUM x) partite dicit & di-

flinfte, multorum firngvinemmil itum' infecifie Scaman-

dri fltienta,. h. e; corporaexftinfifca fuifle, \fvxds

$ didos*-

ds Köerståeivy. & Efpenotis^, firaita ceryace, y$y%rl

oadoso#

keoTijÅ&gy y),quoraodö- etjam al io loco dicitur Svylv,i e»

o?77o pt&KiavyU e; exfolutam corporis vineülisy ov~

voci ddfjuv didos ^{sufeo s):} & occili Hectoris Ikgs&étrtr

orr&pewiaidos.de ßeßfast a). Sod frequentatllllrne tamen>

quod in nullo »o» fermone & qualibet ra argumento ufu venire novimus_, ffiä-scrtv ufi (criptores ^exvulgo mu»-

tads, ita de defcenfuas cldrvloquuntur,. ut integro i Utira

tribue-*

r) HOMERT od. v, $3g. s) EURIPIDIS

Hccubai

v. jf-iy. Fel me Tion monente, palam cuivis efl, in bujiis-

moai Ibcutiomhus_y*zei<Bcct sv «IW ^$ xutisvcci vel z-ardyeiv

Iis dds Bf^c. ejje ellipfin alins fubfiantivi genitivo

ad»

ad- jiciendi, ut integrapvedeat hujus formte-fententia,

MiRc&r

év dis dcjxpis Bfc. Necjue enim ^rem titmim mn notamin- cidcavifje ^{e re} fuerit, ddtjv fcilicet fignificare £f locum in- feromm £?* Deum, etui bifce regionibus presejfeputabaturm Jfy II. 0. 5^7.. t) EURIPIDIS c&Axtfzts v. 2j. u) EU-

RIP, c6Åx: v. 3j~j. v) Ibid. ^{v. ig.} w) Ibid. v. 26j, x)

IL H; ^v: yyo. y) Odl K. jöo, fa 63. %>) bl. H» 131*

H _%«, 36-2.

(& ) 8 { #

fribtierevideantur homini:quum tarnen

cogitatione di-

ilingvere oporteat rev rns (pvx$s

&°nv ab illo, qui,

ne3

infano fenfu, corporicompetere queat.

Vidélicet, dum,

auåore HOMRRO b), Antenoris filii Tierp# ccvixTjXYiOocvres edw

Åopcv etiles

^stan,

de Ulis indifcrete adferitur, migratiönem hs

Ä Ja-

pas ita digerere difcrete anirao oportet, ut

cogitemusi

■corpora vitalem auram carpere

defiille,in

pulverém vel

cinerem, id jubente naturali o-rdine ^, abitura ^, animas

vero, priftino relicto domicilio, in fibi

deftinata

loca,

ubi ubi illa fuerint, (eceffifle: Ut adeo quum de

corpore dicitur, defignare

poile

videantur vei fepul-

cruio, in quo eft corpus finc anima, vei rev tS o-oofxe&roe cetyoiviapcv, qui natura; ordine ejus fequitur

occafum,

at- que, ubi de anima

fe

mofuerit,

fit,

üt GROTIUS ex¬

ponit c}, tota illa regio, five ftatus, in quo

ert:

anima

fine_corpore. Nam fi ufum vocls hujus ex fcriptoribus

Gra:cis petendum, confuluerimus, ^non equidem video, quid cauffa; fit, cur HAMMONDUS d) tam affirmate

contendat rS a<Ja nomine _nunquam notari locum, fed

tantum ftatum mortis, nec quo argumento induetus

CLERICUS <?) adfeveret, vocem noftram nunquam de¬

fignare ftatum mortuorum,

fed

lemper locum ubi ani-

mi détineri exiftimabantur, five vel Plutonem vel ejus regnum. Nobis certe, non invito

ufu ab auRoribus

ce- lebrato, conjungi uterque fignificatus commode poiTe videtur,

quemadmodum

nec ipfa re

fejungi

a

fe poflunt

äcpocvicrpce, five ftatus feparationis anima; ac corporis, &

locus ubi a corpore feclufa anima cohibeatur.

*-IIL ' . .

Poétsc, _quos ceteri nonnunquarn auaores imican-

, tur,

b) II. A. 164. c) Obfervat. ad LUCJE XVI. d)

Adnot. in MATHJEl XL _23. e) Ibidem.

6

)

9

( •

tur, ut alia, qua? longius a fetifuum

confpedu

abftrufis

natura , ad notiorum ^rerum imaginem revocare fblent,

ita rov clfov, locum & datum mortuorum, finxerunt^es-

fe in irnisterrae vifcerlbus abftrufum patentiorem cam- pum,

circurafluis undis prcecin&um, moenibus & portis

Valididimis munitum. Et ut cetera, qua: exdrudam in

Poétarum cerebro ra och imaginem exornant , nunc

preetervehamur, quod ad nodrum prafcipue

fpedat

ar¬

gumentum, in eo

confiderando aliquantutn

commora-

bimur , h. e. tfvXok

ah

aperiemus.

Quod

HQMR- RUS, ad augendum horrorem maxime

adcommodatum,

canitde tartaro, ßoc&ku vtto x&cvh befågv,efle

fciliqbt

illic ctthgeiooe tp. nvKxs %oc\y.£ov

kJW f) id

generat

im

prasdicant

de leriptores varii; in imagine oppedu-

fata: _porta: inteliigendum

daturi,

ex morte

remeandi lo¬

cum patere nullum. Quo

refpiciens HQMERUS

vocat ah» 7rvÅcc<?Tv}v g)i portis munitum

validis regredu

in vi.

tam interclufuris umbras , & h>^v7roXes b\ domuni amplas & patulas

habentem

portas, ut quantumviscon- fertidimam morientium turbam capers queat, & nulli

non pateat janua lethi. Neque vero

adeo gyjo-ert,

queis cch jundum vocabulum ttuåjj infertum legitur paffim,

aliam tribuere fas fueritnotionem, nid _quam fimpliceris

voculam cchv, ubi lententiis intexitur, animoingenera¬

re fupra vidimus.

Sic

utique cum

Menippus apud LU-

CIANUM i) Magis vindicatfacultatem incantationibuf

fuis ocvoiystv ra och recs vvhocs, idem valent verba illa, quod alias frequentata ffins ocvuystv

vel XußsTv

rtvoc

!£•

ah h. e. e fedibus fuis excire umbras, vel, ut apertius modoque loquendi

convenientius dicam,

ex morte

in

iucem revocare defundos, id

quod

veKfopoivriia inania

B fedatl

f) 11. ©. ij. g)

11.

0. 3^7.

b) Od.

Å. J7/, i) Mwippus

vel vénfoiAocvrt#

j>* a». 20j/.

$ ) i°

c &

fe«£lati fe facere poffe profitentur. Nec a'iorfum accipi

endar funt 7rvKai apud EURIPIDEM, ut, quam

Polydoriidolum in fcenam produ£tum dicit k):

H.y.00 vev.qoov xevQ/jteavcc y&j ^(Txctb 7IvKocs Ai7rav, 7v ocå'r,s %oo^)s ^{ooxi^oct} Qe£y,

Significet fe

g£

dh,

ex mortuorum regione, e tenebris

in lueem remeare: quo eodem fenfu

efycci

av.otim iL och

7ivhonjalias apud hunc Tragicum eonjunguntur/), Elinc

nafice funt locutiones, Poétis celebratår, 7rvhus eeßoeo ^7ra- gyjacciffl), ccgctacreiv tccv ccßcco 7rvhccv il), queis nonaiia filb- eft vis & poteftas, nifrquar verbo uTrcSccveiv competit:

unde etjam ctfåcco7tvh.au 7tsqi(^qcc^iymsufiirpantur pro mor-

te_mnoneapud HOMERUM o), qui Achillem ita de Agame- loquentcm inducit:

E%^cV yecg [Aoi nslvos oy.oos usicco 7tvh.Y\<riv

§. IV.

Quam profanorum aucloritatefcriptorum haflenus

confirmatum ivimus, notionem & nec ufui répugnare

a rots o receptOj probaverit adcuratior infpe&io com-

plurium locorum,

ubi eadem occurrit vocnla: adpare-

bitfcilicet, Hebrarorum ab his grarcis interpretibuS

per

ccävjv

redditum efle ^,

frequentiflime

eo fenfu, ut

vel perietralia terrae adyta, vei mors & fepulcrum, fum-

mteque denique miferiar& calamitates indicentur. Qpid- quid vero Veteris Teflamenti locorum huic rei lucem foenerare poflet, coacervandi labore quoj minus nunc

defungamur,

Impedit brevitas, _{quam non} tam fsafere nobis, _quam irnperavereaeeifae facultates. _{Pauca ergo}

huic fidem rei fa&uraexempla attulifle fufFecerit. Ho- mericas & Euripideas gqaeie⁹ Kocnsvcci hs cc$a

^

Kocrocysiv

sie

k) Hecuba v. 1. 1) ''AXky\sis ^{v. 120.} _tri) HOMERI

11 f. 646. THEOGNIDIS yvSueu v. 421. n) 1HEQ- (JRITI

cjjyA

ß,yt ifo, o) II, ^h 312»

v

@ ) » C #

84$ åc8y in fenfu moriendi,

frequentant

etjam ot o. Ita e-

nimjacobus, poft mentita Joiéphi funera, conqueritur

futurum efie, ut delcendat yrgcs rov vicv dvrS wev&oov hs p): quemadmodumetjam, quum,juflu Jofephi, ^ce-

teri Patriarchatfiiii deportandum in ^aegyptum depofce-

rentBenjaminum, his iftum fiiii abfceüum deprecatur

Verbisq) :'cvfxßriaercii olvrbv yuxÅotxiSrvat. ev rtj såy KOST»

eifere y.8 ro yriqcos psrcc Åv7f?]$^ eis Nbque aliud,

quam quidem plaeide & impunite diem fuum obeundi

beneficium fpe&afievidetur Davides, dum, ultima? ad-

motus lirieae _{rerum, vetat} Salomonern r) nctrocytiv rfjv TtoKiccv t8 'locixß ev etq^vtj hs

«Jö

^, jubetoue alias i") xocrd.-*

yeiv TY\V 7reÅtKv r& 'Eifxei ^ev bcifj.ari^ ^eis c-1^8 Cui fimilem

fenfum mihi fundunt lamenta Jobi Jf), queis, defpera-

ta fibi cum eflet falus _, dicit, Poético more, rov aJrjv

fore domum fuam, fecumque eodem fpes ornnes de-

fcenfuras efie: id, quod, fi ad veritatem figurata diclio

revocetur, cogitandum offert, in morte tantumoflendi

fibi miicriarum ievamenti fpem: quomodo Ecclefiafte»

t) teftatur, omnia ceflatura ehe in ^, h. e. perfruen-

darum vitat deliciarurrv locum poft mortem patere nul¬

luni. Nec minusfrequenter in hymnis Uavidicis occur- rit vox bc^s in fignincatu mortis & fepulcri: ut, quum dicitur «), ev ry yovj ris GfxoKoyiasrbci cct, no» aliud no- tat

ybyjs,

quam alias adhibita vocabula r<x<pcs> moros &

yr, emKeKrirfj.évv\ v). Ut vero nemo forte, horum alio-

rumque ejusdem ordinis complurium Veteris Teftamen-

ti locorum recordatus, negaverit vocem och abfolute pofitam ^mortem denotare, prarcifo omni refpe&u feli-

citatis contrariicve fortis rés sv ry

olty manfurae,

ita nec

B 2 ' ^ean-

r

p)~Gefi.

^{XXXVII, 55.}

JT^'XLIL

38- XLJV.

29. r) 1 Reg. IL 6. s) Ibid. v. 9. (f) C. XVII. /5. 16.

t) Capt IX. v. 10, u) VI. v)\j>, LXXXVHI.^{u. 12.}

m)

ii

(

$

«andern, vocabulo #*>*& gm£tam, idum exuere figni-

ficatum _, manifeftidTrne patebit ex verbis Ezechiac apud

Efarairr m), quimortem, in cujus fubeundn periculum

addu&us _erat, exprimit ^ra> TScfas&ott h Tiuhais «Je, ^ea*

dem figura, qua DAVIDES nominat ttuåas tS 3w«re

x) & JÖBUS yy meminit tivåwv d«v«V# ^ ttuAo^v

«Je

nifi id forte dtxeris diferiminis interede, quöd iile per

vvåccs S-otvdrs intelligit non tam mortem ipfärn, quive

illam fequitur, datum, _quam

calamitatem

&

pereundi

periculum, hic vero IpeTat loca terra? abftrufidima den- faque obducia caligine. Ceterum vero, quo fenfu E-

zechias dicit, Tibi abeundum fuiffe hs ttvåas &JW, eodem dicuntur Judael, in extremum vita? periculum addudi,

precari Deum dixacvis chvdyjoos (kivd^v, vellet ipfos ju- vare noyj tt^cs tcvKuhs «JW Kcdbesrlras &), h. e. omni defti-

tutos falutis fpe, &

quafi oculis

mortem cernentes:

id

quod alias a) ab eeciem feriptore vocatur wqcs tic$us r$n rov «Jjjv cgav vhyevev. Et quemadmodum (im & Ha¬

rares fibi invicem opponuntur, ita in eadem fententia

to zarayeiv eis tivKas dos _fcj avdyeiv oppoflta IeguntliF h).* quomodo etjam TOBIAS c) loquitur: ®eos ^x«r«-

yst eis- altiv je, oivuysi, & Annas, inter alia Divinn Po¬

tentin & gratin argumenta, hoc nomine Deum laudat, quod Savarol

^ £ojoyovei

^y v.ccrdyei ^eis «Ja ^ ctvccyei d).

Qua? & hujus generis alia quomodocunque explicueris,

five de_morte, five de miferiarum abyflo ^> conftat ^cer-

te ad inferni figniflcatum nequaquam revocari poOe.

Quemadmodum nec eo trahi

poteft, quod Baruch

e)

vocat Ifraélitas captivitatis babylonica? tndium devoran-

tes

n>) XXXVIII. ^10. xy ^ IX. 13. y) XXXVIII n.

2») 3 Maccab. V. _jj. d) 3 Maccab. IV. S- b) Sapient.

XVI. _13" C) C. XIII. * d) i Sam. 11. 6. e) C III.

Ii, 1$.

• ) *3

( «

fC'3 7f£>C?rXoyi$t-VTC££ fAETfr TCO* StC t»§8 Sc CC(ßötVlS$£VTÖt£

hs oih xocrocßcivTccs. Quod vero denique in libro fapi-

entia? fy dicitur &k

eyvtäfytj

o dvs&Xvvcts ££

cl $8

id ex mortuis ad fuperos remeandi impoftibilitatem

declarat,

haudferme aliter,ac de reditu ochcankVIRGILIUSg) facilis defcenfus averni:

Nolles atque dies patet atriJanna Ditis,

Sedrevocare gradits Jitperasqueevadere ad auras

Hoc opus, bic lab^or.

§. V.

Hifce ergo pro inftkuti ratione breviter

defun£H

nunc porro ad tabulas N: T. progrediamur, vifuri, ^{an r}

quamvindicandam fufcepimus, notioni

adW inde aliquid

roboris adftrui queat.

Quod dum

meditamur,

nonditi

immorabimur Petrin» concioni,_quamin actis habuit b)

de Chrifto, nan

derelinquendo

£v

city

^y quum

ifte locus

non adeo in controverham aut defceptationem yocarl foleat, ipfo verborum contextu

manifeftiftime docénte*

nan aliud de Chrifto negari, nifi mortis ftatum conti-

nuatum non irL Ad _{alia ergo} trahimur loca,; ubi non- nihil pnefidii Tibi inveniflfe

videntur,

qui

éc&jv

per fe de»

notare dicunt fqualidum damnatorum ^carcerem. Ur¬

gent feil. imprimis LUOAi

verba

i),

quibus dicit divi-

tem illum Helluonem fuifte £v

city,

^atque

illinc fublatis

oculis confpexifte Lazarum in finn Abrahx recumben-

tera Verum nehic quidem invenerint quidquam, quo fuam tueantur fententiam: indicari quidem heic nonne¬

gamus, virum illum divitem tartareas

pertulifle plagas

^>

at illud fonare in fe vocem elh _negamus.. Non enim

video ^cur alio in fenfs heic a$ns accipi debeat, quam, dum apud

profan

os

occurrit, queis folenne efte

norunt*

B 3 quot-

/) C. II. ^/. g} /En, L. VI ^t2j»

by

C.

II

?)

C XVI ^v. 23,

SS )

*4 ( iü

»quotquöt in corum pertnolutandis monimentis verfati funt, mortuos vocaré rås b »h» Åtque icieo, fi ab-

folate & _per fe fpeSetur cohs} ^erat illic & Lazarus & al-

teriile, h. e. uterque mortuus erat, corpus in terraqui- efeebat, & animacommigraverat in locum humanis fub- dudtum oculis, ubi Lazarus coelefti perfruebatur _gau- dio, alter ^vero in tormentis erat, quod demum ro5 c&h adjeftadeterminatio, b ßccauvois v7tdl$%a)v, indicat. Ita ergo quo minus interpretemur yerba LUCyE, nihil mihi

quidem obflare videtur: mortuus eft dives ^n, irdcpn v.

22. »j

b

rZ

oc<$fy &r

infepulcro, quo eum

illatum fühle

proxime antegre(Ta innuunt veroa, quoque adeo htec

Referenda putaverim, vel generalius, inter mortuos de- gens, It>clqccs res ctfirccAgas u7rd/?xoov b ßotaocvois, fublatis

oculis inter förmenta, queis feil, ^{b rZ} <xh excarniricaba- tur, confpexit e Iongif!quo Lazarum; ufadeo, quem vox

»Ions generalem heic notat mortis datum, cum Omni¬

bus communcm hominibus fato fun&is, eum fpecialius

definiat adjeda determinatio ßoedeevoov. Commune feil,

cum Lazaro habuit ^rc bvoct b clh, mortuum elfe, pro¬

prium ^veroilli vindicatur ^rc (Co:b rZ oidt\) ^uvcii b ßoi*

eavets h. e., ut phrafi utamur profanis

fréquentata,

in

Plutonis vel mortuorum regno, omnes excipiente um-

bras, torqueri. Neque textui facro vim intuhffe vide- bimur, fi verba PAULI k) 7?8 08, Scivare, ro yJvrgov^, 7rS

es, och1, rc vlxos', ita explicuerimus, ut vocem ah _etjam

heic referamus admortem vel mortis ftatum. ' In ea e- mm cogitatione Sc opera verfatur

Apoftolus,

ut

refur-

re&ionem corporum demondret, oftendatque futurum effe, ut, exuta fragili hac & caduca natura, corpora in-

duant depSoiqa-iccv Sc d3-uva<r!at : id _quum het, inquit,

veredici poteft zrS ^o-#, &avare, ro xbrqov * ttS <t8, ah, ^ro

UKOSy

b) ⁱ Cor, XV v. jj\

& ) ^i;

( is

vacos;- nt adeo Bdvaros &: eck? opponantiir corporum futurar dtyBa^du & uSavadu, vel fenfu heic, ut alias jfarpe, eodem^, vel ita, ut B^avaros notare dicatur ipfam

mortem, aks vero ftatum, qui mortem fequitur ^, rov

cicpccvto-fjLov. " Quibus obfervatis ^, ita ora^aCp^d^eiv verba

hare licet: _{quum corpora} induerint dcpBa^dav & dBo&-

vada_v, de triumphata morte gloriantes dicere poffumus:

quoceflit, ^o mors, ftimulus tuus, qup confodere fve-

vifti homines? retufus eft ille aculeus in nuilo amplius figendus. Et tu, ak, fepulcrum vel corruptio, qu®

fub tua poteftate corpora detinuifti captiva: adtum eft

de tua vidloria, d(pBu^dav induta corpora tui pofthac juris non erunt. Jam vero porro occurrit aliquoties

hoc vocabulum in Apocalypfi Johannea, fednec ibi nos ulla cogit neceflitas recedere a ftabilita, tot ha&enus pro- latis exemplis, notione. Quod enim oblafa Johannifpe-

cies rS tjs8 rt d\Bqdo7i8 dicit /): fxrj (pcßx, éyoo bi/ju o tcqm*

ros >Cj o zsyaros - ^ eyoo rois vJKe7s rx Bavdr8

^

r&

ak,

id fi ad potentiam Dei retuleris, ^eo fe exferentem, quod

mortisclauftra rumpere valet, fenfum habebis plenum

nec ipfi contextui adverfantem. Quo loco nec abs re

fuerit obfervafte, etjam in profanis fcriptis occurrere mentionem rys r$dk zÅsdos. Ita enim loquitur PAU- SANIAS m) syji ydo ^o 7TÅsroov %Åe7v , Ksyanv ed dv-

rtj ^rov naÅ8y.evcv

dkv

K6KÅe7<Bdi re voro r8 rcKisravcs ds -e7rdvei<Jiv å$hs dvris ej* ^avrx. Ubi fimul indicatur, elljus

rei fymbolum eflet clavis Plutonisadditamanui, ita feil, portas

ak

occludi, ut quifemel eo c®mmigravic,ei, nifi ipfo pandente, regreflum non patere. Ut adeo, fi hinc quidquam lucis foenerare fas fit Johanneo diclo, dicen- dum efte videatur, Chriftum, qui in antegreflis verbfs de morte & refurre&ione fua locutus eft, tributofibicla-

_ * ^, viuna

/) Apog% I, ^i#, pi) Elm. cc.jeuL. V.p, m. 5//.

@p

)

@

vium tS infigni, innuere voluifle, competere fibi

loli facultatem defccndendi ad inferos, & inde, _rupto

mortis clauliro , remeandi , vel, ut Poético & _greeco ftilo _utamur,portas Tst&fe, ^ut ip(i collibitum fuerir, clau-

dcndi & aperiendi; id quod alias indicat Chriftus aliis

verbis ; ego pojjiim viiam me am dåre Eif refumere n}.

Qua: vero eo, quo di$um eft ^, fenfu Plutoni ^a

PAUSANIA tribuuntur claves åhy illas aflervari ab Aiaco, quem judicem infcroruirj finxit antiquitas ^, tra- dit APOLLODORUS o) n^üroei, inquit,

Je ^

7toc^oc

7t?\&T00Vl TSÅSVTtjviXS AlOCXCS TOtS Y.hilS TS #Js _(pvAÅccr- Tf/,h.e. ipfi delegata ed euftodiaT&>v rs pc$it-^{wvhoovj cura-}

que cavendi, nequa umbra elabatur: id quod ita ef>

fcrt LUCIANUSp): Aicckos fet tvjv (pféqotv t5?jt ttuAjjs- {fc,

«ds) i7TiTer^ccfji^bos, Quid quod Judari ipfi non alio for¬

te fenfu, _quam, quia ex morte revocandi homines Deo competunt vires, ipfum folumtenere ajunt claves vita:, fepulcri&refurreclionis mortuorum: cui fidem rei faci-

entia exempla complura congefla videas a Vb.TSTE-

NIO q). Neque ille

Afe

qui infequi ^a Johanne dici-

tur r) mortem infidentem ^rw tS> %Aa\?£, confimo- de revocari potefl ad fignificatum inferni: fi enim,quae

communior fert interpretum fententia, inimagine equi pallidi ipfique infidentis mortis, adumbrari dixeris

pefti-

lentiam morbosquc lethiferos ^, non erit mortem infe- quens

As

aliud, quam fepulcrum ^, vel in genere fla¬

tus TS a<^ö5v«r//s. Hic flatus five As _fequitur mortem, h. e. excipit eos, quos mors abfumit. Denique quod Johannes dicit j), dum Judicium celebrandum erit Scc-

mw & «dW redditurum efle fuos _mortuos, eo nihil aliud n) JOHAN XX. o) BibHotb. III. u. p) rie^i yrhSas p. m. 326. q)

Obf.

aä^Apoc. I, ig. r) Apoe. VI.

i* s) Apoc. XX. 13. ±

® > i7

t &

aliud forte

flgnificat,

nifi quotquot fuum obiere

diem,

ex fepulcris & flatu tS u<paviuy.8 remeaturos eile. Ne-

que enim^, utcunque illa verbaexplicueris,alium ^t« ,9■«-

vcItu &tm cify merito tribueris fignificatum, quamqui-

dem ipfis vindicandus videtur v. 14. ubi Savarcs & &2qs conjiciendi dicuntur eis rv\vKlfJLvr\vr& itvqcs. Heicvero cc-

$rjv non apte fatis expofueris per ipfernum; quem enim

fenfum inde elicies, fi clicas, gehennam conjedtum iri in

lacum ardentem ? At lenfus facilis eft, ü retinuerimus confirmatam _hadenus notionem: ficenim patet, nihildi¬

el aliud, nifiquod dudum yidimus Paulum adferuifie bis

Verbis: 7rs <r8, Sccvotre, ro vJvrgcv, 71$<rf#,

ah,

to mos-, h. e.

pofl extremum Judiciumexfiirpatum iri & Sdvarov & ^a~

nequenwituros ^nec corruptionis vices fubituroses- fe homines dSuvurzs h&j d<p&dgT8s.

§. VI.

Reftat _{ut, quae} ha&enus difputata funt, in breviquafi

tabella complexi,fententiam inde feramus de fenfu ver-

borumChriftiapud Mattha:um. Non ignota penitus fuit prifeisgentilibus verkas,multo deinde, exfpecialiDeima-

nifeftatione, illuftrior fada, _perennare animas poft dis-

cefTum e corpore: neque ignoraverunt, quo fuis foluta;

vineulis commigrarent, ibi vel felicitatis delicias guflta-

re, vel doloribus torqueri. Quam abftrufam veiitatem quo faciüus cognofcendam exhibéientinimagine rei ^no-

bis riotioris, finxeruntefle inpenetralibus terra:vifeeribus fpatiofum locum,portis &moenibus munitum, quo, fuis difcludenda: locis^ commigratura: eflentanimar, fuum e-

greila: domicilium. ^{Hunc locum} vocarunt äJtjv, eodem

netato nominePiutone, _quem inferis pr^eOe finxit fabu-

lofa anriouitas. Hinc natx funt loquendi forma:,kutis*

vai eis 0c08, 7re[A7reiv eis aov\v, tts^ijctcci & a^aaaeiv ttvåccs ah&c. qua: omnesficVa:quidem imaginis nonnihil redo- lent? fed,ü ad fenfum revocentur naturalem, quem ipfi

G etjjam

ü

)

18

( @

etjam rePpexerunt illarum auftores,

mortis notionem in-

cluclunf. Easdem figuratas åy\<reis Peaati

funt Paeri

Pcri-

ptores, ut ex

multis §. §.

^4.

&

5.

prolatis exemplis often-

dimus: ut adeo nihil viaeatur eile rationisycur, in expo- fitione verborum Matthtei,a celebrata notione receda-

mus, aut in voce vfvKZvabftruPiorem fenfum ^quteramus;

dicimus ergo 7iv}\c&s ccös heic, ut alias apud (acros non minusac profanos,

ndtare

mortem, neque aliud promit-

tere Chriftum, nifi mortem ipPam, omnia licet falcePua

demetat, in omniadominetur, ecclePiam ^tarnen perdo-

mituram non ede. In _qua , aliquid

7Taqotpuo&is

fpirante, Pignificatus includitur

univerPalis

^

futurum Pci-

licet nunquam ePfe, ut occidat ecclePia penitns & abolea-

tur: utadeo, quiper ttvKots

och inteßigimt

vires

diabo-

li & infernales machinatrones, in ipPo fenPu a nobis non

diffideant, Ped diverPitas omnis in eo lateat,

cjuod

no¬

mine 7TVÅ60V Ä dire3:e & primario rePpici dicant ad

diabolum, in cujuscalliditate Sc molkionibus

mgitänc^

cxhiberentnrnulla nonpericula, in ecclePiam quidem in- curPantia, Ped illam tarnen non fuberatura nos verb

fenPu naturaii & primario 7iuKccs

cih

refpicere dicimus

mortem , in qua, teque ac illl, 110s

concedimus,

nulla

non mala & pericula includi, iisque^, nominata

motte, denegari vim ecclePiam

fubruendi.

S. D. G.