VATIONES PHILOLOG1CA2

(1)

D. D.

OBSER VATIONES PHILOLOG1CA2

IN

MATTH. XIII:

lii.

QUAS,

CONSENSU

4MFL1SS. FACVLT. FU1L0S0FH.

PR^SID Ε

Mag. JOH,FLODERO,

GRMC. litt. PROF. reg. et ord.

ptfblico examini subjicit

OLAVUS BRAMBECK,

smolandus.

in audit. gust. maj. d. v. jun. anno mdcclxxxi,

η. a. m. s.

UPSALIAE,

Apud. JOH.

EDMAN, Direct.

ät

Reg. Acad. Typogju

(2)

V

[RO,

^' \

NOBILISSIMO _atque CONSULTISSIMO,

DOMINO

Ε R i C O

ODELSTIERNA,

JUDICI CAUSSARUM METALLICARUM

INCLUTISSIMO,

PATRONO ac PROMOTORI

S

υ Μ Μ

O

SACRUM,

(3)

D. D.

g

fluos legationi ad

gentes

obeundse deftinstos in

|| β iuam

^receperat

familiärem difciplinam,

eos

Chriftus iedulo _atque milanteriilis

inftruebat fan-

ctiifimis prceceptis, ^qua? in iuos olim

ufus

con-

verterent: modo aperte,fine circuitione &

ambagibus,

modo iimilitudinum ahatumquc

figurarura

^non

ingratis

invoiucris te&a, & quibusdam quafi

perlucentibus

velis

obdu£ta proponens

&

ingerens ea, quas

ad

naturam

Re¬

gni ejus reite

inteliigendam conferrent. Sic enim legi-

mus apud Matthaeum c.

XIII. unde pericopem aliquam

perbrevibus

llluftrandarn obiervationibus felegimus, Chrr

itum diicipulis ceter^que, quai ad ejus

audiendum ier«

monem confluxerat, turba? varia exhibuiile Regni my- fteria, fub paraboiarum invoiucris

contuenda:

ut, pro audientiuro indole, varios & diipares verbi divini effe-

ilus; ejus dulcedinem, pretium &

admirabilem

vim

in omnes penctrandi mentis

recellus, inveterata vitia

calligandi, totumque

adeo hominem mutandi; ab exi-

guis

profeitam initiis in im

rr en

i

um

crelcentem Regni

Coe'orum amplitudinem, ac

iapientiifirnam demum

^pa-

tientiam Dei in eolerandis roalis, quas catervatim fein

ecclefiam inferunt & intrudunt. Hujusmodi Regni ar-

cana paraboiarum involuta

obfcuritate,

partim

Ipie fuis

aperit diicipulis, partim ^vero etiam

illorum induftrise

detegenda

relinquif. Atque ubi

ea peregerat

omnia,

quacrit a

Difcipubs fuis,

an quae

dixiflet, adfequerentur.

Ad qua^fita

refpondent iili audacter:

να;, κυξίεν. 51.

Hiac

adrepta occafione, pergit

Chriftus in acnigmatica docen-

dl via: δια rSro ττάς _{γραμματεύς}

μαθητεύσεις

εις την

βα-

σιλειαν των έ_ξανων ομοιός εστίν

άνθξωπω οικοδεσπότη-)

όστις εκ*

βάλλει εκ rS Θησανξ8 αυτϊό

καινά

^ηομ παλαια.

Quem in¬

tegrum oracionis

Chrifti

contexcum

quisquis animo ie-

A 2 cum

(4)

• )

4

( Ο

cum VolutaVerit, nullo, ue opinor, negotio deprchen- det, ad diicipulos, quique ipfis in docendi rnunere fuc- ceiiuri _erant, ultima illa dirigi concionis verba, atque oblique indicari, qualem verum eile oporteat Chrifti ie- gatum & quomodo in demandato fibi munere obeun-

do fe _gerere debeat. Quod verbo nunc in anteceiTurn

manemus, uberius in iequcntibus explanaturi,

§. n.

Primo ergo omnium perquirere necefle eil, quid

γξο&μμιχτίως titulo beic fignatufn

voluerit

Chriilus/

Si

nacaiiurn vaäs hujus rationern habere velimus, dixeri«

mus γξαμματία eile Ütterarum peritum atque opponi τω

αγςαμμάτω, qui nulias didicit litteras; at uiura ii fpe«

heraus, variam vocabulo iiti notionem tribui deprehen- demus,, ita tarnen, ut omnes ifhe in generali illa lictera-

ti idea comprehendantur. Ε re aufem noftra hautqua-

quam eile ^putamus, fpeciatim nunc enumerare & expo-

nere diverfos ordines γραμματίων civüium; monuifle fuf- ficiat, qui Regibus & Magiftratibus erant a iecreiis, qui

contrarius & inflruroenta privatorum deicribebant, qui

pecuniae publica vel congerendae ^atque in terarium in- rerendae, vel erogands & diilribuends curam gerebant, aliaque ^munera civilia obibant, ^eos ^vocatos fuiile ^γςαμ- ματίίς} Scribas: de quibus copiofius diflerences vide SP AN-

HEM IUM in dub. Evang. FESSEL1UM in adverf. Sacr.

L. I. ^c. i. URSINUM in antiqu. Hebr. BARTHIUM in

adverf. aliosque. Quod vero ad γξαμματεά facros vel ecclefiafticos attinet, pra;cipue videntur illi in iacris lit- teris curandis fuiile occupati, ita ut illorum fuerit, ^non facra taotum Volumina, quoties exemplar defideraretur»

exfcribere, verum etiam phyla$eriis, libellis repudii, aliisquc

icribendis

operam navare. Neque tarnen hifce finibus icraalnabaotur illorum officii partes ; pertinuere

enim

(5)

tm Λ ? { Φ

enιni etlam ad fcripturam explicandam populoqué pro«

ponendam. Quo refpiciens Chriftus dicic Matth. XXIih

2. im _τν\ε ~Μωσεύοε χαΒ'εοξαε εκοίΒισαν οι γξα,μμΰΰτείε κ. r. Λ*

Et quum Magi veniilenc Hieroiolymam icifatum,

ubi

recens natus Judaeorum Rex eilet, convocavit Herodes

Tsåvrc&s rås yξαμματεΐε rS Åoså Matth, il.· 4. ut ilii, tam- quam fcripturarum penciilimi, dicerents quem

Prophe¬

tsrum oracula defignarent natalem

Mefliss

locum. Qua-

re etiam in rebus perplexis & dubiis ad teftimonium

Scribarura provocant difcipuli Matth. XVII: 10. τι sv of γξοομμοοτέϊε Ksysriv ert Ήλ'αν as7 ελΒ'εΊν τίξωτον\ &

Chriftus

ipfe Marc. XII: ^{35. 7ϊωε} Åeysoiv ci ^, ort o Xgi-

ses ύιόεεση Accßßj Et quidem in docendo veriatam fuiile

operam iiiorum, lucüieneillime docent Judaei perhono-

rificum hoc Chrifto tribuendo teflimonium Matth. Vli;

29. ψ βισοίσκοον ccvrås ωε εζχσίαν ^{εχων ιμμ} ύχ ^{ωε οι} χξοομμοο- τε7ε. Quum ergo in lege expiicanda & docenda illorura

prtecipué

opera verfarecur, ambigitur haut immerico an

«/ξαμ.μχτεΊε Dolores fuerint diverfi ab illis, qui in Scri¬

pts Ν. T. paffim vocantur νομικοί. URSINUS in antiqu.

Hehr, id illos inter diierimims infercedere ait, quod γςοομμούτεΤε operam fuam in lege ipfa expiicanda colloca- verint, νομικοί Vero in traditionibus Judaicis explanandis cccupati fuerint. Aliam vero vlam ingreiius FESSELI-

US in adverf. Sacr. dicit in _genere _oranes legisperites

dtclos eile γξΛμματε7ε? qui vero in eorum ordine erant peritiores atque in difputandi arena exercitaciores, eos vocari

^

νομικύε^ ab Hebraeis

D'DDn

& minn'ilö, &raero-

bra fuiile roagni Synedrii. St ita res feie habeat, quod

tarnen adfeverate non dixerimus, facile adfequimur ra-

tionem, ^cur quem Matthäus c. XXli: 35. vocat νομικόν,

eum γξοίμμοοτεού vocet Marcus XII: 28. quum omnesνο¬

μικοί fuerint quidem χςαμματεϊε, ied non vice verfa, diitingvuncur enim inter ie, ex iila quidem iententia, ut

Α 3 ge-

(6)

, ) Ό \ q&s»

genus &

fpecies.

Hinc etiam Iucis nonnihil adfundl pofle videtur ^vexato loco apud Lucam c. XI: 44. fequ.

Quum emm Chriflus dixiilet: tu) υμΊν γξαμματεΊε κ. τ.λ.

refpondit quidam νομικοί:

$ι$ασκαλε

⁰ ταύτα, λέγων, ngj υ\- μαε υβξίζειε. Quafi diceret: quum in γραμματείς tam horrendum vae ineones, videris eodem etiam nos telo petere, Qure quidemverba nihiii forent, niii inter γραμ¬

ματείς & νομακζε aliquid intercederet difcriminis; fed ita

camen, ut quod in iilos didum eilet, hi poiTent ad fe trahere, utpote comprehenfi in amplioris ambitus clas-

fe των γραμματέων, Id quod etiam ex fubjunéla Chrifti refponfione confici poteft: κoj υμΊν, τcig νομικοίε, tal, im-

mo etiam vol·is3 legispeviti, va. Utcunque vero haec exi·

ilirnata erunt, certum tamen eft, νομικύε & γξαμματεΊε

legisperitos & dolores fuifie, atque hinc eile, quod

ecclefi# dolores in genere vocantur γξαμματεΊε, quam vocabuli huius notionem eOe in nofiro loco ^ex infra di- cendis patebit.

5. I"·

Ut apertius conftet, quis

fit

Scriba nofter ad ^regnum

Coelorum inftitutus, explicemus oportet, quee poteilas

& vis fubfit vocabulo βασίλεια, |d vero prius, quam

explanandum adgrediamur, verbo tEonuifie juvabit, ut in Hebrseo idiomate ufitate lumitur _pro Deo, ne~

que minus frequenter apud Gra?cos, έξανοε & $εοε in eodem ieniu promifcue ufurpari fveverunt, conf. Matth.

XXI: _25. Luc. XVi2i. Joh. III: 27; ita etiam βασιλείαν

των 8ξανων & βασιλείαν τ3 Β'εΰ id-em ionare atque ίπ

di—

fcriminatim a facris adhibeci fcriptoribus, conf. Matth.

IV: _*7. _cum Marc. I: 15. Matth. V: 3. cum Luc. Vi^:

20. Matth. XI; n. cum Luc. VII: 28. Matth. XIX: 14.

cum Marc. X: _14. idque frequenter pro

fortunato ani-

maruna ilatu in coeleilibus palatiis. Quum vero

illa

να-

(7)

«

)

7

( β

eis hujus (ignificatio huc non quadret, a!io cogitaciones

convertamus oportet. Et quidem dum mopilrata m icri-

piura N.T. vefligia fequimur, deprehendimus facile,Chri-

irum regiam Sibi Majeftatem tribuere, ^atque ^eo ^ve-

mile ut folium Sibi inter homines engere*. Qiiod licet

futurum eile ipfi etiam Judasi crederent, mifere tamen ad pervidendum, quäle Meilice regnum föret, coecutie-

runn Exfiruxeiunt enina Illi in ^animo fuo thronum re-

gaii opulencia externoque fplendore iliuftem, ea imbu-

ti perfvafione futurum eile, ^ut fuis impofito cervicibus,

Romanoruro jugo excuftb, priftinam illis cloriam refti-

tueret. Iftam felicitatem anxio defiderio quirrentes, ubi

Chnili rairacuiis perculfi fufpicari poterant Hlum eile Meffiam, quem exfpeåabanf, impetum animo conci- piebant ipfi deflinatos faices ultro offerendi Joh. VI: if*

Qbemadmodum etiam, qui Chriftum Hierofolymam ^ver-

ius tendentem comitabantur, ^tum deraum _quuro urbi adpropinquarent, animum erexere ad fpem regni illi-

co man feftandi Luc. ΧϊΧ: ii. Eodemque demum er-

rore deiufi fiiii Zebeiaei Tibi primas in regno Chrifti pa- ciicebantur Matth. XX: ^21. Marc. Χ: 37. Ipie vero

non tantam Sibi a Judaeis oblatum honorem fecedendo declinavitJoh. VI: 15. verum etiam, quoties fe comrao- da obtulit occafio, fideli inftitutione conatus eft obdu»

£las animis crroris nebulas excutere &, aecenfa veritatis luce, mondrare (bi regni genium. Sic enim difcipulos

fuos interopeftivo annbitionis oeftro agitatos planiifime docet, non earodem, quse feculi hujus regnorum, fui

etiam eile _naturam,

fruflraque

lilos iubejus fafcibus con- ie£tari externum iplendorem & digniratem, conf» Matth.

XX: 27, 26. Marc. Χ: _{42, 43.} Luc. XXII: 25, 26. At¬

que eo itidem fioe & confilio adfeefati regni infimula-

tus a Judaeis, & a Pilato interrogatus, an, quod ipil ob- jiciebatur, criminis ^reus eilet, fatetur quidem palam

fe

re-

(8)

«Μ3 ) 9 \ W

regem

eile, fed fimui dick, iuum

regnum non eile es;

hoc mundo Joh, XVIII: 36. Ubi quutn ChHftus aii- qoanto apertius pandat & regni & Civium iuorum ^na-

turam, comroorabimur pauliiper in ejus cogitatione ef-

faci. Primum heic κατ άςσιν regnum iuurn defcripturus

dick: ή βασιλεία v\ εμη ακ εστίν εκ τα κόσμα rara. Qua qui-

dem _ςησει Chriilus antea confoiatus eil diicipuloruro ani-

113os & ad quaslibet malevolorum infe&ationes forti ani-

rao perferendas coofirmavic Job. XV: ^19. εκ ra κόσμα

Je

ακ εστέ. Ubi τό εκ ra κόσμα είναι, nihil eil aliud, quam mundi fe&ari inania hujusque iecufi homin'um ^mores ^re-

ferre. Itaque 0) εκ ra κόσμα vel, quod idem eil, et εκ των κάτω ovrss dicuntur φξονεΊν ra hτι της γης Coli. III: 2.

uti iili contra qui ακ εισιν εκ ra κόσμα vel εκ των άνω di¬

cuntur φξονεΊν K&j

ζητεΊν

τά

άνω.

Iraque adeommodate

ad rem prjelentem, dicere convenit rvjv βασιλείαν την μη ασαν εκ τα κόσμα iignificare regnum abborrens a

natura hujusmodi imperii, quod in fibi fubjeftos exer-

cent terreilres Monarchie. Videlicet terreflres thro»

ni externa magnificentia & fplendore praeilringunt ocu- los: imperium ipfum armorum

prasficho

tutum, exter-

nam (ecuritatem & pacem conciliat civibus. At in Mes-

fis regno viget quidem pax,

floret tranquillitas, fed

in¬

terna, ex confcientia gratite &

remifllonis

peccatorum

nata Rom. XIV: _17. Keque in hominibus perdoman-

dis adhibetur heic externa armorum violentia, fed ver-

bi efficacia,quod ideo vocatur

μάχαίξα

ra πνεύματος

Epb.

VI: _17. Id quod apertius conilabit ex

pleniori

illa de- feriptione, quam fui regni dat

Cbriftus

v. 37.

ad

itera-

tam illam quaefliooem Pilati jta refpondens- σύ λέγεις,

ort βασιλεύς _ειμι _sy_ω, _εις_rarο εληλν&α εις rov κόσμόν Ία μαξ- Τνξησω τη

άλτ,Βε'α,

Quid μαξΤυξεΊν rη

άλνβεία, .fit

diiee-

re poilumus ex bujus ξησεως

ufu Job V

: 33.

ubi Bapti-

ifta dicitur ^coram Judaris μαξτυξησαι τη άλη&ε'α, eo qui-

dem ipio.

quod

palam

profeiTus eitjeium mundi ial-

e va-

(9)

• )

5

( «

vaforem. Adeo ut quemadmodum μοίςτυςεΤν generatim

notat noo tantum frmpliciter teftimoniurn perhibere, ve¬

rum etiam publica profeifione aliquid teilari, declarare

& praeconio profequi, conf. Luc. IV: ^22. Joh. IM: 26, 28.

Ita fpeciatim μκξτυξεΊν ry αλητεία eil palam

profiteri,

pandere & declarare vericacem, coeleflem puta iilam &

lalutiferam de mundi Meifia & ialute _per iilum obtinen-

da. Ita enim pailim κατ εξοχήν vocatur confoiationis pleniffima dotilrina de Chrifto. Sic Paulus Eph. I: 15, exponrt rov Aoycv της άλη$ειας per ro evocyysÅicv της σωτη¬

ρίας, Sc Coli. 1: 5. vocatur eadem doctrina λόγος της αλη-

&εΙ<ζς τη ευαγγελία. Neque alia eil illa άλη&εια, quae co-

gnita ab hominrbus dicitur illos ελευ$εςπν Joh. VIII:32.

Quin etiam

φευJW

Sc άληάεια ^ι joh. II: 21. eo iibi op- ponunfur feniu, ut quemadmodum

\Jtsvfys

defignarevi-

detur dogmara ab aatichriilis concinnata ad ianiorem

de Chriilo do&rinam labefailandam Sc pervertendam ; ita ^ex oppofita ratione notat η αλιεία verum, Apofto-

lorum concionibus divulgatum, Chrifti evangelium: unde

etiam ο άρναμενος ort Ιησχς ύκ esc χριςός vocatur v. 22.

φευστης. Hinc itaque facile adfequimur, quinam fint ci

εκ της αλη&ε/αε, quos Chriflus apud Johannem c.XVIH:

37. veros agnofcit regni (ui cives. Locutio,qua Evan- gelifta utitur, facris frequentitiima eil Scriptoribus, qua- litatem rei exprefiura. Sic enim ci h περιτομης Rom.

IV: 12. dicuntur Judaei circumcifi: d εκ rys

εράείχς

^Rom.

II: _8. contentiofi, qui veritati contentiofe repugnant:

et h _της πίστεως Rom. III: 26. Ga). III: _7. vera in Chri»

flum fide muniti; ut adeo ci h της αληθείας illi dicendi fint, qui veritati iunt addiäi, & quidem fpeciatim atque ad hunc locum adcommodate, qui Chrifti evange¬

lium

amplectunfur^ & fe^lantur. Itaque, dum Chriflus

dicit I. c. ποϊς ^ο ων εκ της αληθείας ακέει μα της φωνής,

non aliud inoicare videtur, quam, quisquis adamaverit

ß fallt-

(10)

ef&J \ rr> f c§&

J 10 ^V c&p

falutarem do&rinnra de Meflia & faluce _per illutn obti- nenda, a Chrifto traditam & ab Apoftolis deinae ube-

rius explanandam, illnm demum fui regni verum eile

civem. Quilibet enim, vel me non monente,videt, ro

άκύειν ^non ita accipiendum, quafi eos denotaret omnes,

qui Chrifti fermonibus ^aures comrriodarent, quum &

id fecerint rouki, qui h ^τ8 ψέΑ<τ verius,quam h r?ts αληθείας· dicendi iunt fui(le. Sed eft άν.ύεϊν ^της _φωνής _τη

%ξ&8 obedientes prshere ^aures Chrifto Regi, qus Ci-

vium gloria eft. Ex hiice inter ie collatis, fponte iua fluit, rrjv βασιλείαν r& ^,fi fuhjeStive fpeStetur, efte il-

lud imperium, quod Chriftus in homines exercet per verburn veritatis illos in iui obedientiam efficaciftime adducendo , tuendo, motibusque & a&iombus ita mo-

derando, ut ejus gloria eorumque falus obrineatur. Et viciflim in ienfu objeftivo,complexus illorum,qui iunt

h rvis οολ-ηΒείας, h. ^e. qui Chrifti evangelium ietftaneur

Sc adamant, conftituitrrjv βασιλειαν των έξανωνvel τη@ε&.

Atque ad hane fignificacionem revocari poftunt perrnul-

ta Ser. Sacrs effara, in quibus mentio fit regni coelo·

rum: neque alio in feniu accipienda eft vox ifta in di-

£fo noftro, ut ex fequentibus clarius adparebit. Sed

vero ficut _regum eft, non civibus tantum, fuo fubjeäis imperio, fapienti aStionum eorum moderårione, felici-

tatem & tranquillitatem conciliare, verum etiam refra-

ftarios punire; ita, ubi de Chrifti regno iermo eft, vi·

dentur nonnunquam Sacri Scriptores hane regis maje-

ftatis partem prscipue ipe&afle: quum nomine rrjf ßa*t

σιλειας τ8 &ε£ notare iubinde videantur Chrifti adven¬

tum ad exicindendam rebeliem Judaeorum gentem. Et qu'dem, qus fumma fuifte dicitur concionis Johannes

Μ itcb. III: 2. Chnfti deinde Matth. IV: 17. Sc diicipu-

lorum den'que Matth. Χ: η. Luc. Χ: ⁹ μετανοείτε, tjy·

yiKs

γάξ

jj

βασίλεια

των 8ξανων, eam iunt, qui reyoce: t

(11)

© )

11 C

il

ad iftam regise poteftatis partem, quae in pleclendis Ju-

daeis Ie exieruif. Sed fic tamen non illorum improban-

da eft fententia, qui reipe^uro heic etiam haben diäi-

tant ad illas regii officii partes, quas in evangelii pra?- dicatione jam tum ie exferebant, manifeftiores brevi, Apoftolorum minifterio, futura?. Ita enim conftitutum

erat, ut in idem fere tenapus incideret utrumque: Sci-

licet ut late primum didi oportuerit evangelium & tum demum Judaicar gentis finis adeflet Match. XXIV.* 14.

Marc. XIII: 10. Neque alio fpeåare videtur parabo- la, quam, ad cognitam Judaeorum opinionem, de Re- gno Dei

iliico manifeftando,

percexuit ChriftusXuc. XIX:

11. fequ. nifi ut oftenderet utramque regii muneris par·

tern brevi fe obiturum,_gentes icilicet pailira perdoman-

do & Judaros exfcindendo. Pari ratione, dum Chriftus profitetur Marc. IX: 1. quosdam adftantium non mor¬

tem guftaturos efte, antequam viderent την βασιλείαν

T8 εληλυΒυιαν εν

δυνάμει

vel, ut Matthäus c. XVI: 28.

dicit,rcV vlov rå άνΒξωπζ εξγρμενονεν τη βασιλεία αυτ8, ob öculos habuifte videtur vel tccs ημεξas τηε εχίίιχησεως Luc.

XXI: _22, pleilendis Judads deftinatum tempus, vel io-

lemniorem regni gratiae adrniniftrationem iatiifime _per

orbem propogatam miraculisque confirmatam, vel ii

nuvis utrumque.

5. IV.

Quum ergo regnum Dei fit ecclefia, five comple-

xus fidelium, _quorum animabus, verbo veritatis perdo- miti?, Chriftus imperitat, aftiones illorum iapientiftime

moderando & fpiritualis felicitatis cumulum ipfis pro-

fpiciendo, facile adfequimur, quis fit γξαμματευε μα$η·

τευ&έΐ£~ iis _την βασιλείαν των 8ξανων. Videlicet, ficut non

ipii reges omnia per ie obeunt, Ted fuum peragendis re¬

bus commodantes aufpicium aliorum iaepe minifterio

Β 2 ut un-

(12)

ί|?ο ·\ ι Λ ( cå&i

»ijS3 J ^κ ^

utuntuf, fta fe eriam ^res habe? in regno Chriiti. Orrmia

licet in ecclefia ^fummi Regis äufpicio gerantur, funt ta¬

rnen etiam Ejus miniftri, _quorum _opera ufitur in regni

finibus propsgandis, civibusque regendis. Hi Chriili le- gaii, illis

iniiruili

docibus, qua? ad legationis rounia

rite in ecclefia obeunda requirontur, funt γραμματείς μοί&ηρεν&εντες ^εις ^την βασιλείαν ^των έξανων^, inftituci & do-

di _{ad regnurn} ccelorum; b. e. ecclefiam & colligendam

& gubernandam. Sive enim, quod nonnullis

placet,di-

camus praepontianem hs per εναλλαγην heic poni pro εν,

& _την βασιλείαν mefonymice expiicemus ^per doctrinam ^,

qu$ in regno Dei h. e. ecclefia regnat, five utrique vo- cabylo propriam retinuerimus fignificationem,

ienfus

ta,

men idena emergit: neque adeo aliud ferme eil μα&η- τευΒηναι hs την βασιλείαν των 8ξανων, quam cceleiti infli-

tutione formatum ^{& bene} praeparatum pedus habere ad

minifterium in ecclefia obeundum, Quisquis illano con- fecutus eft μαΒητείαν, is ^a Chrifto fimilis dicieur άνΒςάπω

οικοδεσπότη,

o^is

Ικβάλλει ix

τ&

Βησαυξ8

αντ8

καινά

xctf πα¬

λαιά. Ubi _per καινά & παλαιά intelligere Videtur quidquid familiae alendas & fuitentandae iniervierit, five nu- per partum, five condifum diu atque in

futuros

uius

fervatum fit h ^τω Bησαυξω, in Apoeheca,

fen

penuaria

iella.. Ut adeo, quod

Ciiriftus

dicit eum hßάλλειν εκ Τ8

Βησαυξ^ άυτΗ

καινά

7{<% παλαιά, id dictum videatur

in

laudem prudentiae ^τ

8Μκοδεσπότα,

^eo prascipue fe

exfe-

rentis,quod prout commodum fuerit

familiseque

neces- fitates exegerint, nunc hoc promat, nunc

illud, γάλα

rs Hgj ςεξεάν τξοφην Hebr. V: ΐ2· ι

Cor. III;

2.

aliernis

fubminiitrando. Quum vero, qui in velrse

ecclefia fo-

cietatem cooptati iimt, Chriiti conftituant

famiSiam,

cui

faiutarem animarum victum proipicif, quem ipfis mini-

ilrent Chriiti, Regis & domini, nomine &

audorifafe,

ejusque iub

auipicio fummo, ecclefia Do&ores, aptiili-

ma

(13)

ϋ= ί

13

( @

rna fimilitudme confertur he;c -γραμματεύς άκοάεσπίτη:

quomodo etiam Matth. XXIV^t ^45· ^q.iemlibet ecclefia;

miniilruwa nobis fiiijt Dominus in imagine iervi, qoem Dominns prsrpofuerit domui & familias, ut neeeflarium ipii vi£tum admetiatur in tempore. Cujus quidern com-

paratsonis οξ^ότψ ut clarius & plenius inteiHgatur, pau- eis expöfudie juvabi*, quomodo ve= os eccldiae Do&or prudentiani referat & induilriam. patns faßjüke.

§· V*

Non defunt, qui in irnagine των καινών τε τιαλα*

tSov, qua; in faraiiia; uius ^o

εΐκοάεσπότης

depromere dier-

tur, cernere Tibi videantur oblique indieatum ^{vetus te-}

framentum cum lege & novum cum evangelio; quam utramqne doctrinam, prout audientium conditio & fla¬

tus fvaferit, apte temperare foisque in concionibus dis- penfare debet ecclefia; Doåor. Sunt etiam, qui, quum Chiiflus novam ingreffus videatur viam populum do·

cendi, obicurius & per parabolas, atque, hinc adrepta occafione, hane fuis Difcipulis veritatem propiner, refe-

rant τά παλαιά ad iimplex docendi genus & facile,quo

cceleiles veritates aperte iine ullis integumentis propo- nuntur, & ra καινά ad docendi viam obfeuriorem, figu-

ris & parabolis confitara: ^ut tacite fic moneat Salvator

ad audientium uius omnia eile referenda, modo coele- ftia dogmata

fimpliciter

& nude eile proponenda, mo¬

do quadam figurarura jucunditare condienda. Urraque explicatio habet, quo fe tueri poflit: ied tamen fi laxio-

res verbis Chriili terminos conifituerimus, ^non fortevi- debinnur ventati vim intuliile. Imitetur ecclefias Do£tor

prudentem familia; patrem, qui dum rebus, familia; fu- itentandas iuffe&uris, inilru&am habet _penum3 inde

de-

B ₃ pro

(14)

# )

J+

( *

promit quidquid

fempus

&

res

ali» circumflantes

fvafe-

rint: alium prsebet vi&um languentibus & aegris, aiium

confirraata gaudencibus valetudine: non eodem infantes

& adultos, iervos & liberos pafcit cibo. Ad eumdern modum, qui (lo in ecciefia rite defungi velit munere,

ovium luarum ftatum exploret & quod cuique earum comcnodo & ex uiu fit, proponat. Sed hane

rem Jpecialius expeaire