QUARF.NDUM VERUM DEUMi

Jg.. ^«g. 3/ t.F. 2. V

DiSSFRTATIO

PHILOSOPHICA

OBLIGATIONE

GENTIUM,

AD

QUARF.NDUM VERUM DEUMi

EJUSQÜE ECCLESIAM,

Indultu

AmpliiT: Faculr: Philoü

In

Regia Academia Upfalieiifi

Stib

PK&SIDIO

Max:

T{eVevendi

Amplisfimi tfri,

Dn.ANDRE/E GOEDING

[Vbil:Theoret:

TrofeJJ: (2^g: ® Ordiiu

Proconfvetis inPhiloiophia

hoiioribus

Publicum adexamendefert S. R. M.

ALUMNUS

ERICUS ΗKRDFLIUS

DaIekarlvs

InAuditorio Gußaviano

Majori*

ad d. XjKMajiΜDCC.

·ΘΚ?3ί15*

l^föl^Siiio'h

Α. Π!

rhefi t.

Entes äd verum DEÜM.

inquirendum Sc ejus Eccle-

iiam obitriéturis é re eiler ftatiffi vidctut in ipfa veluti

fronte fignificare* quid Γι bi

velit iftocnegotium&quor- füm tendat ^, né in ipfo limine äqüa

haereät

Leétori. Per vocabtilum jgittir Obligationis

iiihil heic intelliginius aliudi quam idoneum

argumentum feu

neceffitatem

confiderationé gentes moVendasad qüarendutn

Verum DEum* ä quo tanto magis aberratönt*

qüanto å revelatione IongiuS abfunti Gentes

autem nohis funt non quivis iitegeniti, fed

éxtra Ecclefia? pomcefia cönftituti,utque crea«*

turge rationales corifulefati. Qiiserere deni-

qué DEum eft llotitbm ejus ex

vefbo

to acquirere^, cultumque el

exhibere debituftl*

Adeo ut tota res in comperidi© illuc redest*

bomines iii univerfum omnes in _quocunque

angulo mundi natos vel ubicurique locoruni degentes, beneficio reéfcae rationis & fcintillu-

A larinrå

Jarum ροίΐ:lapium refiduarum cognofcere

pof»

umitn omnium crcatorem.gubernatorem,mö«

deratorem, Sc eundem _quoque colendum eile

cultu convenieiitiiiimo,obfeqnentiiTimo. Ce*

tcrum ctiand ad falutem minimciufficiat hxc

notitia, quippequa? manca Sc mutila, manu- duélio tarnen cft , cum reite excolitur ad in-

quirendam revelätionem aliquam, qua? viarti

falutisexquifitius commonlkrat,&veram DEo- que gratam religionem nobis propooic.

Tb- ^//·

Indicato fic brevibus itinere _, quorfum

Ire tendimus _i rem ipfam alcius _repetereani-

mus eil,ut tota res percipiatur, quem ad mö' dum cohacreat. DEumigitur exiliere,nemo# \

cuifanum eil finciput, negare aulit: nam<j«i-

cunque DEumaut Numennonagnofcit, non hmtunt Ytxtionecaretffed etiamfenfu, utait Avicenna, te¬

ile Mornaco. Interim ad duaspraeeipue clafles

relerri poliunt 5c folentargumenta exiitentiam

DEI evidentiflime comprobantia; Quarum prior rationes ^ex prineipiisinlitis Sc confeien-

tta depromiti altera ex operum Divinorum contemplatione beneficio radonis Sc diieurfus colligitur. Unde ex diverio cognofeendi rao·

do, diverfa quoque batc notitia iortita eft no·

mina: nam qua: ab infantia mentibus homi-

num inli-xret; ϊμφνΜ deiubjedbvavocari(Ve·

vit. <βπκΊηη{ autem Sc objeitiva cura 5c indu-

ftris

3 ftria humana deinde acquifitur. DEusnamque adeo fe hominum mentibus impreffit, iniisq;

expreffic & in omnibus rebus depinxit, ut,

qui hocnegat ,omntfocietate indignus,& na·

tur« ipfi injuriofiffimus meritb cenferiinerea-

tur. Verum uti de exiftentia hujus notitiarin-

fitas nunquam penes faniores fuit dubitatum: iic hoc noftro tempore & patrum memoria

tanto magis de ejus cifentia feu modo inti'en-

didisceptatum cft.Dum hic conftiturt eandemf

in idea aliqua a DEO nobis indita ; ille per

fpeciesintelligibiles innorefeere dixit;alius^pro pocentia pugnabat; cui fe oppofuit quaftusa-

&u nobis haec talia inefle contendens, &qui»

dem ve! _per habitum , vel per habitui atiquid analogum. Ceterum abeant in diverfa fenten-

tiarum divortia quot^uot velint circa hoc ^ne¬

gotium eruditi,tota res tarnen illuc redicjSu-

premumNumenfcintiHas quasdam fui in men·

te reliquiife, qusc admoto folie fuffiari volunt

Sc irritari , utincendium inde oriatur. Vclno#

titia ha?c eft veiut fernen in novali intellettus humanidepoiitum^,quod ut fundat fegetem &

foetus ferat , cuhorem accedere oportet, qui

agrum benc aret,fubaret,& occct deniqs per liras atque verfuras.

rh. ni.

Ceterum quanto pluribus tricis & invo-

lucris implexa femper fuit

infiu hscc

tanto cvidentior erit nobisacquifita» Videmus

Λ t enim

4

enimhomines,nos orrum & genijsduccFc $nQ«

ftris parentibus, exquibus concepti iumus at- que in hunc mundum nati. Porro & hoc pla¬

num eft, quod ficut nos au&ores Sc creatores noftri ipforum efle non poflumus: fic neque parentes vel majores noftri lefe in mundum

hunc produxerinc ipii j fed & tili prognati fint

a fuis genitoribus & antecciloribus, Η iiterum å fuisordine retrqgradoSc linea afeendentepe?

gradus fmgulos, donec tandem ad primos pa¬

rentes perventum fitcrit, fiveunum par com cedas five plura, Licet rationi magis conlen-

taneum videatur, ut ex uno ftipite totitm ge¬

nus humauum originem trahat, quam ex plu·

ribus. Ibi fcilicet in communi ftipite iubft«

ftendum eft, &disquirqdum quotrodoinmun-- dutn venerit, utrum per creationem, an aiia aliquo padto.At fingat ftbi ratio_quotScquas- cunque voluerit rationcs introducendi hominis in mundum prxter creationem, logi funt &

mera mendacia. Ratio igitur humana tibi re-

li&aå fabulisque & prajudieiis libera, fi refte ufurpatur,pqteft vjdere hominem nqn åfeipfo;

Ted abaliquo eminentiori ^, magis potenti SC

meliori Ente elfe conditum, Iseft ipfe, quem

vocamusDEum, qui ex liberrima fua volttn.

tate condidit coelum Sc terramSc omniaquse in Ulis funt, Sc una cum aliis creaturishomi¬

nem.

Th.ir·

9 rh. iv.

Originem jam hominisin

manibus habe*-

mus &c teliquarum reritmomnium$

Eft illa

differentiifima DEI volunras & benepladttim, cujus intuitu juxta decteta fua produxit

qtrid-

quidpräster eumeifentiam habet&

exiftentlarfl.

Nuncfequitur , utpaucis indtcemus , quoUi·

que ex lumine natura; progredipoifumus mör*

tales,dum ulterius meditamur,quisnam-totam hane & vaftam mundi machinam in fuo ftatti confervet, regat & dcjminetur,

Ubi

urn dum intimius fcrutatur homo, lucemeri*

ι diana clarius eft, quod ut ipfe non

potuit iefe

producere: fic neque

benefici$

füi

( ipfius confervandi, ne quidem per momentum«

poteft fubftftere> multo minus cetera ab inte¬

rim vindicare. Qtjoniam,utIoquiturScaliger

Exercit._250. nihilaliud ejt, quam exi(lentis conti-

nuitio_j

quas vires finitasiuperat omnes. Pro.

inde utinträ mundum creationis principium &

fundamentum reperire nequimus; ita neque

rationcm progreffus & durationis. Verum

heic

adcreatorem& ejus efficaciflimamvoluntatem

iterum recurrendum eft« cujus decreta quoni*

am immutabilia Tunt & efHcaciilima, mundus

durabit ac manebit, donec venerit illud tem-

pus, quo vulc atque aptid fernet

ipfum decre-

I vit omnia ruitura. Interea ne

particula

detn peyit, fed idem mundus nunc

eft

6

pofterutm futuruseft» qui fuit ante & ab inl- tio. DEuf itaque etiam is eft,necullus.alius eflepoteft, qui totutn hoc univerfum _pro Ii·, berrimofuonucu acpotentibeneplacito fuften·

tat,regit, moderatur.

Th. V.

Ex hisce ultro quafi fluit ^nune &c proma-

nat creatorem ac moderatorem _cceli foliquc

eiTe _unum; nam Ci pluret eilent Dii, aut

pof-

fent illi fibi mntuo opera fuaoccultare,^autnon

poflent: fi poifent, non eflentpariteromnifcii,

ii nonpoilent, ^non eifent parirer omnipoten¬

tes & indcpendentes. Unde PyihagorasaCi¬

cerone hunc in modum differens introducitur.

Hb.I;de NaturaDeorum. DEm efiEnsun:ts,non extraadminißrationem _mundi,fed tottia in toto,ipß ^, eß temperamentum omnium feculorum, lux omnimn

poteßtüum,_principiumomnium ηrum,fax ipfe cceli>

rater&mensyanimatio &motus wiher/t.

Éflede-

inde DEum omnipotentem , qui poific ^beere quid juid velie in ccelo & in terra velhinc in

aprico eft. Si enim archite&us poteft opus

fuum, ^e._g.

horologium,

opus fuum dirigere, modcrari, _{quin &in} ni-

hilum redigere, quindo ipfi ita vifum fuerit.

Interim,quando dicimushinc nos oftendereo-

mnipotentiam DEI, nun haeceft mens noftr*i quafi hoc attributum inträ mundi ereationenr»

&

?

& providentiam inctudereiur* AbÄt lioci no vimus cnim DEum elfe & fuifle aeque poten»

tem ab _«terno, fi mundum nullum creaflet,

vcl aliter creaflet, atque nunc ert: nam quod hujusmodi eft,aliunde ert, DEIque libcrrimo beneplacito adfcribendum. Pradentem quoqj efleDEiim noftrutnrebus crcatis omnibuf, z€

propterea omnifciumnemoinficiabitur,quive¬

lie revocare fe ad memoriam, DEumnontan- tumcondidillenaturam, fed etiamnumfuften·

tare^»ut fi, velper momentum,pr^iéntiam fu-

am & fcientiam iubtraheret,omniacorruerent,

1 quin & in nihilumredigcrentur. Quid de bo-

nicate _,fapientia, perfe&ione& cetetisproprie*

tatibus dicam? nonne quilibet lapis, quaelibet

j.

herba

pracdicant,laudent^ιhonorantur. Reges enim

univerfaeterrae omnes omnemfuam poteftatem

ac virtutem fi conjungcrent»nemuicaequidem demortu*viram reitiruere poflent» vel^ex ha.

bili materia animalculum aliquod producere»

tantum abert, ut crudialiqua&inhabili ma¬

teria vel etiana ex nihilo idem faccrent»

Th. VI.

Habemus itaque DEum unum,bonum ,

iapientem ^, perfe<ftum^, omnipotentem atqu prxfentem ^rebusfuis, _qui vaftum bunc mun-*

. dum non folurn ex nihilo creavit; fed adhuc dum _{ejus curam} habet,eique providet. Huic jira creaiori atque moderator» obnoxiae fem- per

per fuerunr,atqiié etiamnüm funt res & cfea-

turae in univerfum ornnes, ut tili ferviant,c- jusquc

jufti

iecundum genium fiium & indolem. Per ö·

mnes res intclligimüs heiclocifubfiantias crea*

tas cun&as & fingulas, ^tam rationales, quärri

irrationales Ha? itaqne primum vel ejusfunt

natura?, ut fémpér maneant in fua menfura ac conditione, ve) admittunt äugrrtentum. Qua?

aderefcunt, vel ietunt tantumfeipfas, vel ha-

bent infupér quinque fenfus^externos*motutri

&greflum. Hxc omnia inqu3tii, fuum fa·

cere officium, ad qüod DÉusilla creavit, ex- inde liquet^» quod animalia brüta fingula iri fpecie fua fedulo fatisfaciant rtutui divido, diirtt

inferviunt & conducum homini in illisnégck ^,>

tiis,adquaß ufurpari poifunt ac debeilt.Sic

Soi

una cum ceteris planetis continuo aicendens

& defcendens diftribuit nobis rempusincertaS

meiifuras^,annos,menfes dies. Ignis urit* aqua madec & purgat. Terra item producit

herbas,gtamina & arbores, rite fuaobfervanS

temporä, dum apud ^nos hveme omnia ha?c quafi emori videntur,ac primovere iterumre·

vivifcere* Gravia tandem & dura faxa nonre·

cufant officium fuum> ad quod creata funt,

fi

velis illa ufufpare in lapidem angularem

vel

aliudcommodum. ThVIL

Quod fi jam ha?c faciant creatura? irra^-

tionales»_qus informa eifentiali terminumac·

quiefcentis

9

' ^uiefeerttiae habént, quanto magis id dica-

mus de homine,qui gaudetintelle&u&übe·»

ra voluntare. Nonne etiam ejus eftintelli¬

genter & liberé fervire ^ac obedire hut£tam

fublimi Numini? Ιαηό tanto magi« ipfi in-

fumbit j quanto proximior eft ad DEum i·

pfum , & obligationis moralis _capax , tum

quod per intelle&um agnofcat fuptriorem * tum volu-ntatern habeat in diverfa flexilem, quse beneficio legis & vinculi hujUs moralis intralimites cohibenda^*acinoffiek)fuocon-

tinenda. Quin & dum totam hane rem fa- miliariorem nobis facere völurnus, cbferva-

mus obligationens rationi eile naturalem 4 nonquod naturam humanam conftituat, fed

intime earn fequatur. Non poteft enini fierij

ut creatura creatori non fit obftricta. ^Imo involvit contradi&ionem , cum eo modoef»

fethomo& dependens & iiidepeiidés, quod

iua abfurditate ie conficir.

Th. F/I/,

Ceterum qua in ^re confiftat hxc oblh·

gatio homini pra? brtitis Angularis, nonpofe·

iumusfelicius perfpicerc^, quam dum penitius

j inipicimus natyram humanam h.e* faeultatej

illas , quas homo prs brutis habet fingula·

res j funtills intelle&m & voluntas. Undc

religio naturalis conftat propofitionibut,tum theoreticis tum pra&icis. Detheoreticis in

iuperioribus a&tni)³ jamiequitur,ut depr-a-

B a»

16

xi nonnulla dicamus. Ubi cxpeditius fidil t poteft progredi homo, quam dum naturam r conditoris fui penitius intuetur> in omuibus* j i

que eum vult imitari. Verum dum hoc fa· i

ert, videt DEum nihil potius contemplaria- I

mareve, quam fe ipfum, nec in ulla re po- c rius aequiefeere,quam infe ipfo, quieftipfa 1 pulchritudo & bonitaS ^, qui ipfe folus fibi ti fufficit) nec ullis rebus aliis indiget. Proin« h

de ficut a DEO örtum trahit genus huma· q

num: fic ad eum iterurn redeundiim & ill q illoobledandum» Hiné nunc fequiturhomi- ci

«em debere fe illifubjicere, tanquamomni- _{j r<}

um maxiiné potenti, qui poteft facere quid- ti quid velit. Ulum veiierari, ficut omnipr«· f(

fentem atque ömnifcium, qui prsfens novit Ii

omnes noitros conatus , quorfum tendann fi

Huic confideré ceu optimo, å quo omnia ρ bona Huunt* Hinc petere illuminationem» v

quia eft ipfafapiemia. Et tandem inOmnibus ^c gratias agere illi⁴velut omnium beneficentif- r fimo. Tandem quando rimatur homo fe- ^&

ipfum & proximum, ceterasq; creatufascurt- d

Äas atque miratur, Omnia di&a £>t fa<5fcairi c laudem creatoris fieridebent atque honorem4 a

Th. IX. t

Verum enimvero placet amplius» fed

f

displicet potius crudum ulcus tangere » &

5

um admirari & celebrare oportet homineitt» f

id

η In ejusque amorem omnes tendere nervös β

niundana hxc flaxa & fragilia pra illoeligit,

illis0oble&atur» hac meditatur die ^{ac no.}

&e. Confiderate quoq; cogitare & loqui de

DEO iuo debet ratio, nec illi affingerc ali- quod attributum ejus natura? non convenies, Interim nihil eft freqtientius^{* quam} dum na- turamDEI,ejusqi eifentiam non capit mens

Humana » ut DEum fingat fibi corporeum, quem juxta Corporanaturalis metitur,variis-

que imaginibus &iconibus efformat, ut in-

currat in fenfus. Huic jam effigiei vel aliis rebus, utpote Soli ceterisve planetis accrea·

turis cultum exhibet , quem Tibi refervare

foli & voluit & debuit Supremum Numen.

Interea tarnenvanitatera hanc, vefaniam &

fuperftitionem nonpereipientes nonnulli,hoc paéto fe excufare enixe allaborant, quodnon verentur neq;

adorent exfanguem

cum & exanimem, fed , mediante hoc, ve¬

rumDEum , cui follemnia decreta, facrificia

& fupplicationcs fuas omnes, dant, dicant»

dedicaqt Aftvix eft, utinfaniam fuam &ve- cordiahi etiam in hoc pun<fto pereipere que-

ant,dum partiuntur honorem foli DEO de- bitum illum inter & ftatuam ad formamde"#

fun&i alieujus pofitam & imaginem. vid.

Sap.XIV;16.feqq. Sujficit enitn ^unm omnipof tentüiomniprafentii cura adpreces exauditndat^,

(orda <& cQzitatiwesferutandas, qut mtu Crfine

3 ζ Ubort

Ii,

lalore cuntfa pojfit efficere., ö* Dhorwn'

Tion ßte/wi3 tcfteLen^o de veritate Rel, Chr.

Τ/λ X. *

Cetera qua; heic loci & in hac materia

adferrc folent Scriptorcs, fciens & volens

miifa facio, tranfiens ad vitatn hominibus

communem & mutuaiu. Ubi proximusego-

met quidem mihi, nihiiominus ^tarnen dili-

gere debeo proximum ficut me ipium·.h. e.

ejus vitas timere , iommoda aogere & mala

averruncare^> uno vecbo, cuique fuum tri-

buere» Ceterum dile&iohis hujus locam oc>

cupant lites & casdes ·,

fuperibrum

tus & oftenfio$ adulteria & ftupra ; furta&

quasvis alias injurise. Harc & multa aliaquan-

do exquifitiusmeditatur homa, dere&otra·

mite in devia faxa ÖC fyrtes longe fe aberraf

fedeprehendet,ncc in creatorem poifetraiis- ferri culpam ultam. Si cnim curatius infpc·

xerit in naturam fui opificis , videbit cum DEO öc _ejusdecretis pugnare, ut hominem pravitati obnoxium creaverit, vel infuogra·

du perfe&um ad pravas a&iones vel deter-

minet vel alüciat» Nain bonitatem »omnipo-

ttiutiarn,juftitiam »fapientiam,fan&itatem &

ceteras proprietates divinas quando

limatius

detur,^fiftatueretejusmodi Numen,quälehoc eft, in mundum intulifle effe&um peccami**

flofum} infirmum & variis mortis cruciati- busqu«

15 husque obnoxium. Et fi quidem aterna ftät

bafi cedro digniilima regula: Qudis latijfa,

tulis iffeäus, abfonum non tantum öc ab~

lurdum_; fed efiam cum concordatiflimaDßl

voluntate pugnans & contiadi&orium eft ^, ejusmodi quid (tatuere. Aliunde

igirureft,

icilicet ex homine ipfo, quidquid maii cft.

Th. XI.

De cetero contemtus cjusmodi DjVini Kuminis _atque defertio livorem 3 odium &

pcenas conditoris ^non poteifc non proffleretf

& exlpedare. Nam fi magiftratus politittii»

imbecillis & peccato obnoxius homo, £pqite

ac parens , indignatur & animadvertit in transgreflores decretorum fuorum ^: Qliaftto magis id faeiét fan&iiiimum illud atque ju- ft«ifimum Numen, cujus naturse tantomagis

contrariatur dtfeftus omnis _atque aberratio, cjuantoillud eft perfe&ius,ianéfcilis &juilum magis. Pcena? autem, quibus genus huma-

num propter pravitatem (tiam quoridie affli- gitur, ob oculos funt, quaevis nempe jcru-

mnas, iegritudines & corporis denique ac a- nimas _{per mortem} diflolutio. In hisce jam animadverfionibus fubfifterc poiTet homo,iie

ut tota res transaita eflet, ni videretmaxi*

mam in hoc mundo confufionem,eum bonis faspenumero malc,& malis bcnc fit. Quo~

circa cum videt probos paflirn affligi ac ve«

xari in hac vita, _{pravos autem} omnium re«

rum

η

rum fuccefTu & abundantia circumfluere ^Ά

peripicic ficfieri ^nec pofle, necdebere,pro- pterjuftitiam DEI, ejusque fandiratem.Id-

circo uc hicfcrupulusadimatur, neccflarium

eft curatius infpicere naturam humanam ^, illamque exäminare. Quod dumfacit homo»

videtDEum Divinoplaneacftupendo

artificio

ar&iflimc jqnxiflc duas partes homini eilen-

tiales,corpus nempe &animam, Decorpore in ipfa morteconclamatur, ubi in cinercsre-

digitur, de anima ^autem paulo

difHciiior

neat. In hunc Labyrinthum cum incidit ra¬

tio, inde fe extricare non eft adeo facilc.

Th. XII■

Λ

Ceteruro quia verum quasvernimm natura iliunde _{quam ex} operationibua coüigi nequit.Grot«

de Rel. Chrift.1.1. ^e.25. proinde operatio-

nes mentisintueri debet, curatius homo, at- que fic

infallibiliter

coelo dif-

ferre animam de corpus. Hujus enim modi

funtpalpabile

efle

menfuratum» figuratum

atque inde

mutationi obnoxium; iftius

diyidere

deni·

queratiocinari. Quat operationes

ficut funt

contrariai ita principiVquaque 5c

fubje&a

talia efle confonum eft. Cum itaque unum fit corporeum & materiatum ^» alterum

fim-

fit

fpiritale

Ubi

fpiri-

talis fimplicitas, ibi indivifibilitas & indiflo"*

lubilitas; ^{ubi vero} haec duo, ibi nequemors*

qua: confiftit in feparatione & diflolutione partium fpiritualium & corporearum in ho- mine, nude verö materiatarum in irrationa- libus δί brutis. Porrö a pofteriori quoque fcilicctconfcientiahominis demonftraripoteit hatc immortalitas anima:. Quid enim cauflcc eft, cur anguntur animi & crttcianturhomi-

ncs fcelerati poft perpetratum facinusaliquod indignüm, nifi qtiod vellicantur confcientia:

morfibus de atiimo poft mörtem fuperftite?

Sic Nero fummus imperans å nemine in hxa#

ce terris timebat , tarnen qiiia erat flagitio-

fus & omniumbipedum nequiftimus, quoti-

die ingeminavit haecverba: Video me perire, Hinc anima» immortalitatem apud noftrates

! in gentiiifmo creditam fiuifle ^,poft alios bené

multos probatCeleberrimus Rudbeckin Atb Tom.I.c.XXII.fbl.jj7.

Tk XIII.

Itinere fic abfoluto,quorfutti iretende-

bamus, jam pervéntum eft ^, brevibusque demonftratum , quod a DEO rcifca ratione

& voluntate integra conditus fit homo, ipfe

äutem propria culpa (licet modum ignoret) bonitatem & fapientiam fuam deprävaverit,

taorbumque

um fuum fit rebellis,illumque refpuat. Ve-

ram quia anima poft mortem fuperftes eft»

ÖC

i6 y

&roulta mala in hac vitacommittuhtur,qtiié

nee caftigantur, ^nec impunc tolerare poteft jullitia & fan&itas Divina; hinc järn in il-

lamfententiam, licet confufam^,venire poteft

homot animas poft mortem reddendam eile

rationem ^, quem ad modum in corpore fe geiTerit, five benc five ma'e. Proinde cum

a DEO fuo hoc paéto abiverithomo, eum- que reliquerit ^,

nifi

tremore vivere malic , ad illum iterum ut redest necefle eid; imo _quam maximé ad

id

ilt

boni fons & fcaturigo; fummumque bonum»

in cujus fruitione omnis falus & beatitudo coniiiiit; cujus denique perfe&iones majo.

res,quam ut in res ullas aliascreatas cadant*

DEus enim & ejus fruitio tam arfté coh*-

rcnt, ut unum iine altero ^vix poilit

intelli·*

gi. Verum ut

Fäcilis defeenfm Averni, Sed^revocaregradunt^fuperAifa evadere adaurMy

Hoco\>nsjbic labor:

Sic omni circumfpe&ione opus eft de via re*

åta & mediis genuinis, ut ad DEum iteruirt

revertamur. Hacc media ad finem obtinen*

dum adeo funt necelfaria , tit major neceih"

tas dari non poilit; ^nam qui vulttänem.

vulc

etiam media, & quinegatmedia,negatquo-

que finem.

Th.xir·

Th. xir.

Ceterum de negotio hoc negotiofiifimo

dumfollicitus eft Homo,in illudque enixéin- quirit ^, inaudit tandem, DEum per certos

hominesconfignaifelibrum, quiDEInaturam

curatius defcribit, & media ad illum invc- niendum fufficienter profcribit. Hujus libri

vircutem & efficaciam etiamfi neiciat ledior

prima fronte^, (entiet tarnen multa & variain progrelfu operis^» qua»in aliud ftriptum qua- drare non poflunt. Sicuti quod x. fingulari

inodo & ftilo confcriptus fit de rebus _ejus·

modi, _qua? aptiflimai funt ad movendum ^a-

nimos tam le&orum ,quam audientium. 2.

tempore Apoftoiorum ab univerio generehu-

mano fitreeeptus, dodis pariter acindo&is.

5. Multa hominum milliahuic codici fidem adhibuerint, illumque prae vita,bonis, libe- ris, cognatis, aniicis & familiaribus elege- rint, quia firmiter in animis perivali erant, illum elfe , ficut revera eft , purum putum

fcriptum Divinum. 4. Contineat plurimaSc ftupenda miracula » qux omnes finitas vires exluperant, & in icriptis profanis, licet de-

pravata & ad alias petfonas applicata, pailim reperiuntur. $. Multa denique ibi fint va- ticinia,fefe inaliquot ^annorum milliaexten- dentia , qua? maximam partem ]am dudum completa funt, multaquoque etiamnum fin—

gulismoment» complementumnancifcuntur.

C Hatc

Ha?c & multa alia tam interna,_{cjuåmtxt£f«>}

na κ&πν&Λ quando anirno volvit & revolvit homo, non poteftnon, accedente gratia Di.

vina,candidum' ealculum addcre illis, _qua»

fcribuntur in hoc volumine» _eorumque ie

irhmiicere gregt, qui hoc opus magni faci-

iirtt, & beneficio mediorum iftic _comparerl- tium meditantur ad DEum fuumicerum re-

dire » illiqué de novo reduoiri. Verum ut

paucis tandem totum negotium expediamus^ι religio naturalis & Scriptnra Sacra ^ex diverfo

fluunt fonte, hxc ex revclatione, illa ^cx ra- tione. Idcirco ficut revelatio alteram nort

Ägnofcit principium»

fic

quoque ignotat. Unde rieque ratio poteft

direétc monftrare reveLmonem, fed indire- öé, eodem fcilicet modo^,quo lex ed5de di- citurTheologis,pcedagogus ad CHRISTUM^

eui fit laus »v honor & gloria in

fecula feeulorumi