• No results found

Dissertatio de præstantia ethices christianæ in finibus hominis invicem conciliandis, ex allegatis s. s. locis illustrata, cujus partem primam, venia max. ven. fac. theol. Ups. præside ... Eric. J. Almquist ... pro gradu p. p. mag. Eric. Abrah. Almquist .

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio de præstantia ethices christianæ in finibus hominis invicem conciliandis, ex allegatis s. s. locis illustrata, cujus partem primam, venia max. ven. fac. theol. Ups. præside ... Eric. J. Almquist ... pro gradu p. p. mag. Eric. Abrah. Almquist ."

Copied!
42
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D . D.

D I S S E R T A T I O D E

P r æ s t a n tia E t h ic e s C h r i s t ia n æ

I N FINIBUS HOMINIS INVICEM

C O N C I L I A N D I S ,

S.

S.

LOCIS

IL

« g g - ' - W ■■

C U J U S P A R T E M P R I M A M ,

V E N IA M AX. VE N . F AC. THEOL. UPS.

P R Æ S

1

D E

D o c t.

ERIC. J .ALMQVIST,

S . T H . P R O F . R E G . E T O R D . N E C N O N R E G . O R D I N I S D E S T E L L A P O L A R I M E M B R O , P R O G R A D U P . P . M a g.

ERIC. A B R A H . ALMQJJIST,

S. Th. Licent. Confiß. Ecct. V. Not. & Docens in Facult. Theologien

IN AUDIT. GUST. MAJ. D. XVII DEC. MDCCXCVI. Horis an te’et poft Merid. Solitis.

*---1'" ii i---1--- ■

U P S A L I Æ , .

(2)
(3)

D E

PRÆ STANTIA ETHICES CHRISTIANÆ

IN

F I N I B U S H O M I N I S I N V I C E M

C O N C I L I A N D I S ;

e x

A L L E G A T I S

S. S. LOCIS ILLUSTRATA.

i... . §. i.

J a m inde a prifcis t e m p o r i b u s , D ivu s ille l e g u m ­ la to r M ofes, p o p u la rib u s luis, ad im ita n d u m n o n d u b i ­ tavit p r o p o n e r e Ipfius Divinitatis e x e m p lu m ,u tp o te S a n - f t i t a t e , m o ra le m a) A n im i p u rita te m abfolute per- fe& isfim am , E n tib u s reliquis M o ra lib u s praeeuntis;

dicit v e r o : L evir. X IX . 2 . t f n p b ) ' 3 Win DM£hp

A

rt) U t M o r e t is h o m t n i s in d o le s m in im e eft c o n t u n d n d n c u m f a c u l ­ t a t i b u s m e r e c o n te m p la tiv is, ita q u i d e m tllam ( r e f p e £ tu p o ( i t i v c ) p o n i m u s

iit vo lu n ta tis pateflnte f t m t t determ in a n d i fe c u n d u m confctentinm J n f t i R e- clique, q v a m Recemiores odp cllnnt R a tio n em P ra cltca m , qvatriqve Ip fe P a u ­

lus a d u m b r a t a m e x h ib e t R o m . t. tp. C u m vero ad I d e a m D e i p e r ti n e t R orio o m n e s veritates m o r a l e s f im u l c o m p l e ft e n s , t u m i g i t u r v o l u n ta t e m Ipfi m e r i t o tr ib u i m u s Sanciam , i. e. Mor&liter p e r fe c tis fim a m , q v ip p e q v * n o n potell n o n libeie fluere j u x t a in fin itas illas infinitae Rationis Piaftic sr leg es. H inc ju r e S c h i e u s n e r u s Lex. N . T . d i c i t : D e u m in S. S. odpe llari S a n - f h s f i m u m ( « H p > o c y io v i u t p o te q v i fu m m a P erfectio n e M o r a li eft f r z r

d itu s ; qvo d e m u m r e l p c O u h o m i n e s erjam D e o m aliq v o ten n s iin itari pos-

f o n t , q v â fcilicet De i i n f t a t , P r i n c ip i u m J u f t i Ueftique in v o le n d o a g e n -

doqve a sfu tn u n f & f e q u u n t o r . ,

A) P a r t ic u l a m ' D > q v a m p l u r im i I n t e r p r e te s h . I. v e r tu n t pe r. N a m ,

(4)

DDVfrtf rorv Cfr. Cap. XI. 4 4 , XX. 26. rj. Qvod (i

r u

-ira fenfai o p t im e e o n f u lc r e t u r , q u o D eus H o m i n ib u s tonqv am S n t n i m t m M o rale Ide ale I. A r c h e t y p o » e x h i b e t u r , neqtie h o c lingrae genio c o n tr a - r i a t u r , c u m ifta P artic u la p l u r i b u s locis (it co m p a rativ a, ( C f r . M ich. S u p p l . ad L e x . H e b r . ) «. g . Jes. L X I I v. f u b i qvoq ve L X X I n t e r p r . O v e r te r u n t p e r ; K9ty C fr. Jef. L I V . 9 , L V . 9. J o b . V I. 2 1 . Q y a e x p lic atio n e fisfta, e v i n c i t u r ; a lla tu ra Mofi» p r æ c e p t u m p a ralle lu m csfe c u m Pr tr f c rip to C h r i f t i : e a to & e v/xesc r e A e t c i û>a7r e ç 0 7r c tr e ç vtutov & c . M a th . V . 4 8 .

c) N o n infidas ire p o s f u m u s , qvin J u d z i , Molis in p rim is f e m p o r e , p r o i n c o m p o f i to a d h u c m en tis h a b i t u , vix ac n e vix' q v 'd e m j u l l a m Sa n ­

c tita tis ideom (ibi effo rm a sfe n t ; id eo qve per v o c a b u l u m CM"lp in e lle x is fen t

m a g i s in u n i v e r f u m , q v o d c u n q v e a c o m m u n i f e g r e g a t u m 3r t an q v n m fe- J e d u m , ufui c u iq v a m pecu liati in f e r v ir e t, m a x i m e q vod cultui R elig io fo f u i t c o n f e c r a t u m ; q v a m q v o d attig is fen t S u b l i m i o r e m illam S a n f t it n t is n o t i o n e m , q v a m , T efle ScHLeusNEr.o & R o s c N u u l l b k o , e x p r e t f a m v o l u e ­ r u n t N . T . S c r i p to r e s per v o c a b u l u m ; ayio< ,\ Q v i d ? Q v o d Ce l. J . D . M i c h a ö u s c i t a t u m v e r fic u la m ad legis m ete Cerem oniolis obfet r a t i o n e m refert ( U e ier fe tz u n g des A lte n T e ß . a n m e r c k .); Ven Zochmiae ex p resfe n e g a t n o t io n e m q v a n d a m M o u l e r a u n q v a m inesfe Voc. B iblifch. T h e o l o g i e T . I. p. 2 4 0 f. 6c P r z f . T . H . Q v n n d o q v id e in ig itu r n ecjsfe h a b e m u s c o n c e d e r e : h o j u s v o c a b u li a p u d Hebrseos p o r e fla te m , nec p r i m a m n e c freq v e n tem esfe litam in V o l u n t a t i s Morali a d L & i o n e ( Ç fr . D œ d e r le in

J ttflit, T h . C ’n r ifi. T . T. p. -7S — i ’) a t t a m e n q u o d in hac re n o n eufim tis

p l a n e adq viefce re Cit. Cel. V i r o r u m A u & o r i t a t i , a d f u n t plurim ct ra tio n es, N a m 1 : 0 in c itato c o m m a te J e h o v a a d it u m (ibi patefacit ad ea q v * m o x f e q u u n t u r p lera q u e rnoralia m a n d a t a , q v z ta n q v a tn fanxisfe v ' d e tu r p rtrv io illo ac S o le m n i praeferipto: Sancti e fio te , q v tm n d m o d u m Ego D e u s V efiev

Snuctus fu m . A tq v i n u l lu s eslet conne.xu» in ter Prin c ip a le if lu d e x o r ­ d i u m , & qv.T f e q u u n t u r m o r a l e s r e g u l a s , nifi voc. , u l lo m o d o

h . 1. e x p r im e r e t M o r a l e m t u m D ei t u m H o m i n u m e&ivam in d o le m Rt£h’ J u f t i q u e c o n f c i a m a tq u e P r a å i c a m , H a n c fig n ific atio n e m eo m ogis a d m i t ti t i ll u d V o c a b u l u m , q u o c e r t i u s c o n f l a t , t u m a p u d H eb rato s , t u m a p u d p l u r i m o s O r i e n ti s P o p u l o s ; N o tio n es S a n ctita tis & Separationis f e r e c$n-

j u n g i. M i c h . S u p p l . ad L ex . H e b r . N . 2 2 3 1 . c u ju s rei qvidem cau fa in eo

fuisfe v i d e t u r ; Q v o d r u d i o r e s qviqve h o m in e s , u t n c q v e u n r libi (iflere P u r a m Sanfclitatis I d e a m , ita illam (ibi repraelenrare (o lent fu b (îngul&ri q r a d a m v o le n d i 6 t a g e u d i r a tio n e, «b u f u com m uni, alieno 6 t qvafi f e p ara ta

(5)

r u d i u s ctiam æ v u m tale fert fim&itatis p r æ c e p tu m , n o n m ir u m cfl, fimilia præ fcripta Chrifti t e m p o r e ,

(àn&itatis plus re q v ir e n te , Cfr. A£d. X V II. 3 0 ,

e o d e m q v e fimul cultiori & ad ideas m orales

d e fig n a n d as capiend asqve niagis a p t o , idemti-

d e m fuisfe r e p e t i t a , & p r o (up rem js d e m u m

c o n a tu u m noflrrorum N o r m i s propofita. Sic P e tru s

i E p . I. 15 e x h o r ta tu r n u p e r qui C hrifto N o m e n de- d isfènt: A d Jpfiug D e i exemplum fefe componerent & co n fo rm a ren t ; cujus a rg u m e n ti confirm andi causfà in v. fi adfert lo c u m M ofis fupra c o m m e m o r a tu m , (ju x ta L X X In te rp r.) v ertens: ctyioi yeverSe oti eyca oc"

7 toff et/xi. Sic Paulus E p hefios m o n e t: D e i esfent I-

mitatoreSy ut f i l i i E ju s dilefli C. V . I , IV . 34>

iaem-A 3 q u e

C f r . A m m o n E n t w u r f ein. rein. B ih l. Theologie <3^ A n o n y m i A u cto ris

A h r ifs der R eligiofen B e g r iff der alten H ebräer. Leipzig 1 7 9 6 — 2 : 0 Si

illu d : Sancii e ß e tt & c ,, idem valeret a c : Selecti m ihi eßate, dsr* felecin m m ihi

c u 'tu m p r a ß a te , u ti Ego Selectus f u m d?* longe A liu s q v a m , qvos colunt G e n te s , D eu s , t u n c voc. w n p r e fp e t lu qvidem D e i , e x p r im e r e p o s f e t; P t ip m e n te m fr* Incomparabilem Ipfius M a je ß a te m ; qvi tarn en f ig n ilic a r u s ,

u r nliis perplu ri niis locis c o n v e n i t , n o f t r o loco plane n o n q v a d r a t , c u m de lio m in e n u lta ten n s ex plicari q u e at, H i c vero Sanctus «Sc S ancti, i n vo l­

v ant, necesfe ei}, aliqvid p ia r d ic a tn m , q vod c o m de D e o t u m de H o m i n e np'.e u f a r p a r i posfir, ut & Divinæ «St H u m a n ® N a t u r ® c o n v e n i e n s ; q v o d v e t o , n e fcio , q v æ n a m alia tir r e s , qva m M o r a l i s illa P r æ f tn n tia , cuju* o m n e Rationale E n s m agis m in u sve c apa x eft — 3 : 0 C u m D e u s n o n fstis h a b u erit P o p u l u m Ifr a ë litic u m a re l i q u :s G e n tib u s d if lin g v e r e fitri tan q v a m (eligere, lege m er e C e r e m o n ia li t k Pofiriva, fed in p r im i s in ten d e­ rit illam in te r n a m m en tis re & itu d in e m , q v * reUe faflis e x p r i m i t u r , q v o d vero teftan ru r i n n u m e r a loco, (*. c. 1. S a m . X V . 2 2 , Ef. I. I I — 2 4 , J e rem . V I , 2 0 , Je e i II. 13. Pf. V 4 — 7 ) i g i m r qvoqve necesfe fuir, u t Jpfe fu is in n o te fce re t t a n q v a m M oraliser P e r ft S l u s , Vit® in te g r ita te m nemini 11011 I m p e r a n s. — 4 : 0 A llati Loci (L e v it . X I X 2 ) a Petro fafta ac comodaiio 1 Ep. 1 C a p . l i t i s p r o b a t rei, q v a m ten ta v iin u s e xplicatio nem

(6)

qu e C olosfenfium animis m a n d at p e n itu s q u e incu l­ care (lu d e t: quce agerent, omnia ad D e u m r e fe r re n t. N e q u e (ecus eft q u o d Ipfe Chriflus præ fcribit M a th . V . 48 dicens: eaetr&e av vu.cis TeÅeiOt œv7>eç 0 1tx tfç vjxoov c ev t o k a e o tv a s d ).

§. i i.

S u b lim e m adeo c o n a tu u m m e t a m , q u a m h o ­

mini u t R ationali, in S. codice de fig n a tam v id im u s ,

re v e re n te r a g n o v e rit ac (ibi latam d u x e r it, p r o fuo faltem qvisqve m oralitatis e v o lu to g r a d u C fr. Lticce X I I . 5 7 ) Rom. L 1 9 , II- 1 4 , J5' In finibus v e ro h o m in is e ru en dis o c c u p a ti, e o r u m q v e - ultimis P r i n ­ cipiis, a n te q v a m dispicere p o s f im u s ; Q v a le m o p o r te t & j u v a t Hominem e s f e , necesfè e(l p ræ v io e x a m i­ n e p o n d e re m u s : qvomodo reapje f e habet.

§. III.

S tr in g it c o ntem p latoris oculos fpe£taculum , qvale vix (ine lacrimis adfpicere p o s lit; offendit m ira illa

in h o m in e A é f u a l i , M a li c u m Bono M o r a li adm i-

ftio continuasqve v ic e s ; & , qvi c u m variabili i(lo m o ra li pre tio u s q v e a n a lo g u s eft, flu& uans in causia

v e ræ Religionis, an im us. Q v a n to c u m p r o b r o Re£li

J u f l i q v e (enfum u t p lu r i m u m exuerit ac virtuti n u n ­ tiu m remiferit e o q v e fimul D e u m , n o n ta n tu m n o n fuerit im itatus fed n eg lex erit & plane o m n e m d e Illo

cogni-d ) H u n c v e r ti c u l u m p e r b e n e ira r e d d it Ce i. R o s e n m I u l b u v s : "Eftoie

integro ia1 jincero animo — f ic u t P a t t r v tfte r C tlfitjim v r, in teg errim u s eft. Sibo}, T . I , a d 1. c.

(7)

c o g n itio n e m r e f p u e r i t , ja m olim d ep inxit D a v id , in aliis q uefkis: 0TluK rw 0 S 3 *) ‘jDd i d # P£ X IV . i , his v e rb is concinne indicans re c ip ro c u m illum ac p e r ­ p e t u u m nexum inter m o r u m licentiam Deiqve Sum- m i ne g le& u m f ) ; in altero vero ejusdem verfus he- m iflichio cu lp am h u m a n o , in u n iverfum , generi in­ tentat, u tp o te n em o line vitio n a l c i t u r , nem o fine

d e fe ftu morali & om nino b o n u s vixerit g ). Q v e m

S a c ru m vatem a d p rim e fecutus P a u lu s, c u m ejus­ d e m M oralis p ro b r i no tam æqve generaliter in h o ­

mines tran sferen s, Ipjfè te fta tu s: re E a \i\m s

A 3

O V o c. 7 3J c u ju s qvidem o rig in a ria vis eft in n o tio n e deflu endi,

m a rce n d i, ehtiguendi, inde a plu rim is h u ju s loci In terp re tib u s (v . d. T ellerifche

E n g li f c h e Bibi. w . M i c B s e u s «St D ü th e ad h. I.) u f n rp a ri folet tu m de »S tu lto t u m de Impio. Sed u ti p r o p r i e in n u it f t u ltitia m cum fcelere

conjunctam , fq vod c o m i t a t u r tu rp itu d o <3t ignominia') ut Jacrilegiut» «Se N e fa t,

ita qvo qve p otiu s e x p r i m i t : hom inem v ile m , nebulonem (im m o ra lc m - q v e m q v e , qvi tem ere & fp e n te peccat, Gr. <£>OCuAcv, A n g i, a K nave) qvam

tuere f l u l t u m , flo fid u m , fa tu u m , dem en tem , qvi prte fe n fu s vel prudentiet

dehqvio e rra t. C fr. E dm . C aßefli L e x . H eptoglott. N t q v e ve ro D i v i d i a d m o d u m causfa fuisfet culpam i n te n ta n d i c u id a m vtente debili a u t plane

experti. D e taii ra tione n o lle m u s vertere per h o m i n e m m ere flu ltu m . N eq v e ob aliis, voc. h o c c e , huic f a h e m laco convenienter» v e rtitu r pe r

Im p iu m , aut no m e l u m b e nim is esfet difttsm : Im pium ( e u m , qvi D e u m vel n o n a g n o f e ’*; vel n o n c o lit) non curare D e u m . Q yid? Q y o d t u m lin gvæ genio tu m c o n te x t u i acqve c o n f u ltu m d u c i m u s , q v a n d o citata D a- vidis verba ita circ u m fc rib iu iu s : Q v i agitat fc e lu s , qvi improbe v i v i t ,

bit D eu m non animo c u r a t , cui e xplic ationi fidem in f u p e r faciunt

verba verficuli rhax qvje fieqnnntnr D W H H l W H Oc P f . L U I , 2 . ubi loco p r i o r is l e g i t u r .

f ) Cf r. Pi. L I I I , 2 , & quat in P ro c e d e n ti N o t u l a inferuinm»* g ) C fr. Sam. Fr. Mori E p it o m e n T h . C h r if t, P. III. C. 2. & i t *

(8)

navras vÇ> ufjtuçTiocv tivoii h ) Rom . III- 9« cunderncjue

fe n fu m, at a p e rtiu s declarans in v. 2 3 : navres y u ç

yjfXKçrcv,

hoj/

v=;eç8vrai rq s iïofas i 8 $£8

*)>

*um

vivido

C

O

l o

-h) U t V o c . EAÂJjVfS’ heic o p p o n i t u r iBiïciiO if, & i g if u r u f u r p a - t u r de o i n n i p o p u l o nan J m l tt o , ita vo c ab u la E A Å q ve s ài i8$c&ioi 5

fîmul fo m ta , pe r S y n e c d o c h e n e x p r i m u n t o m n es t e r r a r u m °rb.'s g e n te s C f r . Jo. B» nj. Koppe A n n o t a r , ad Ro m. I I I <5c S c h l e c s n . Lex. N . T .

i ) R ecentiores Vet. T ert. I n t e r p r e te s & C o m m e n t o f o r e s , u t M i c m ë - n s <St qvi eu m f e q u u n tu r , K n a p i u s , D a t k e , H a v e r , alii, n e g e n t q v id etn H u m a n u m , in u n i v e r f u m , g e n u s a Davide, re a tu s in cu fari, fed a u t g e n e ­ raliter a t t i n g i , c o n t e n d u n t , q v o s d a m J u d s i s infertos P o p u l o s oc R e g e s , a u t mere fpeciali rt ti n g i cen fu ro q v o sd a m in lfro eliris in d ig e n o s o p p r e s - /ores (C fr. J o n . C h r . F r i d . S c h u i 7 .i i Scholia in Vet. T e l î . c o n tin . a G*. L. B a v i r o , P f a l m . ) I tid e m R e c . N o v i T e f t t i n e n t i e x p la n ato re s n e g a n t P a u l u m R o u i i l l . de univerfali q v o d a m in h o m in e tnorali defectu esfe l o c u t u m ( V i d e M i c h a ö u s A n m e r k . Z u m Briefe an die Hom er C a p . I l l & Koppe (innot. ad c. / .) Sed c u m Paulo certisfim e p r o p o l i t n m f u e rit de- m o n f t r a r e : J u d s i s n o n praecipui J u r i s c u j u s d a m p raero g ativ am esfe, n e q u e c u lp a m m i n o r e m , q vam reliqvis g e n t i b u s , qvas illi q v id em f ib 'm tt f i n c t i I'i/i'Jdiro cCfJiotÇTcahfàV n o m in e lacesfisfent ; v e ruin & Graecis & Ju d a e is , i. e. plane o m n i b u s p ariter & o p u s ésfe & a d it u m patere ad f a lu t a r e m p er C h r i f t u m , o b l a t a m g r a ti a m , e ô n ect sfe e r t : r e f p e d u m fîmul h a b u is f e t A p o r t o l u s ad univerfale m q v a n d a m h u m a n i g e n eris l a b e i n , qvse , c u m in g r a v io r ib u s vel p e rp etu is deliftis n o n apte p o n e r e t u r , u t p e r p lu r e s h o m in e s vel extra C h rirtia n o m ecclefiam d e g en tes (e. g . A b i s h a m , J o b u s , C o r n e l i u s & c .) Deo accepti c o m m e m o r a n t u r , i g i t u r n o n p o tert n o n confirtere in de* fe£lu illo m ora li & vere radicali & u n i v e r f a li , cu» vel etja m O p t i m u s qvisqve h o m i n u m o b n o x i u s ert, q v ate nus D i v i n a m , in c o n f c ie n tix d ifln m in e, v o l u n t a t e m , a u t n o n fe rnpe r fe q v atu r a u t f a l t e m , n o n fem per c o n f u l t e r , de reliqvo, in cu lp atis fît m a x im e m o r i b u s , & q v â , in m o r t a l i b u s , anim i purita te. — Q v o d a lt e ru m a t t i n e t , c e r t u m q v id em n u l l u m a il a tn m ali­ c u b i videtur fuisfe a r g u m e n t u m , q v o d im p e d i m e n t o f i t , q v o m i n o s cre ­ d a m u s : D a v id e m q v a n d a m habuis fe id eam univerfalis ill ius, in g e n ere k u i n a n o , Morali9 de feO u s; praeterqvam e n im q v o d P a u lu s a d generale illud fu pre in d ic a tu m a r g u m e n t u m m ag is c o n f i r m a n d u m , verba D a v i d i s , fu o m o r e a c c o m o d a t a u f u r p a t , ( C f r , K o r r a Annor, & M ic h , a n m e r k , ad

(9)

l o r e p in g e n s infelices feqvelas, qvas fecum fert ille S a n f h s f im o N u m in i habendae reverentiae c o n tem tu s;

n i g r a m q v a m alibi ita concludit pi& uram : xaSac xk

e^Kifxotoxv rov Seov ex?sv ev e^yvoocref

,

7ïoiçeiïtoKsv a vrx a o §pos

PSS X ^ 0Kf/.(Cy VäVy 7rclFfV TCC y.Vj k k $ y\ko vtm R o m , I . 2,%.

§. IV .

Q v æ v ero Divi S criptores teftantur & moralis & i m in o ra i is indolis in h o m in e veftigia, non leviter fiint p r e s f à , ad exigui a u t certi folum cujusdam populi a u t te m p o ris praedicationem; fed fixa, ad m em oriam o m n i u m fæ culorum . Ifta e diam etro qvidem o p p o fic a , fert hom inis tam en N a t u r a : esfe, p u ta , M ora- lem Sz Im m oralem , k) p ariterq v e, nunc Dei, imitando,

ex-R o m . I I I ) ipfi J o b o fatis c o g n ita v idetur idea de univerfali qvadam h u ­ m a n o g e n e ri a d h z r e n t e im p e rfec tione , c u m in q vit : M O O D I l H B ' D

M*? c. XIV. 4. ( C f r . cir. Sc hol. Baveki , sd h. J.) Q v o d vero d u d u m J o b o , qvidni etjam in n o ru is fet D a v i d i ? H o c vero non n e g a m u s , qvin c u m re liqvis, ru m pnriter Davidi, c e r ta r u m forfan g e n tiu m vel item i n d i v i d u o r u m perfpe& a pravitas p rim o s natales arqve occaiiones o b tu lerit, g e n e r a li de h u m a n is n x v is inde evolvendo co n ce p tu i.

Ii) I n t e r d u o illa e x t r e m a , m e d i u m quali tenet flatus ille hom inis

d i t i u s N o n M o r u l i s, f d e qvo plus in fra), q v a n d o tnere feqvitur im p o - x tentes a nim i m o t u s , vel e x im p ro v ifo fcf p r a in c o g ita n tia vel p r o n o n d u m e v o lu tis r a tio n is P r n c iic a v ir ib u s , m o r a lis f u z N a t u r s t h a t d c o n ic iu s ; in qvo flotu p e r p e ra m a d p ello re tu r M o r a l i s, neqve recle Im m o r n lis , Cfr. L u c. X ï l î 4 7 , qvod u triim q v e p r z d ic â t u m .p r æ f e n t e m f u p p o n it in fu b je c to Reili c o n ic i e n tia m . Hc ic n o n l o q v im u r ig n o r a n tia m i l l o r u m v in c ib ile m & fe m p e r i m m o r a le m ,

qvi u t decipi v o l u n t , ita n o n a t t e n d u n t , eoqve decipiuntur ; H u j u s m o d i vero In t e l l e S u s fenebri,!, e pra va vo lu n tate o riu n d is peculiari m o d o a d . c r y n m o d a ri potefl illud C h rifli D i f t u m Jo b . H I . v. 19 opte a Rosen* m u l l e r o ita r e d d i t u m : H etc efl ea u fa c u r h o m in e s m ife r i f i a n t , q v o d , eu m

(10)

e x p rim e re i m a g i n e m , n u n c o m n e m D e o debitam exuere r e v e re n d a m & religionis fenfum. H æ cce d u o ex tre m a, eatenus q u id e m c o n tra ria funt fibique r e ­ p u g n a n t invicem , q v a te n u s n e q u e a t individuus h o m o illa fimul p r a c ip u e feqvi a m b o , in u n o e o d e m q u c Voluntaxis a £ tu ; cui r e f p e ö u i , fpeciali m o d o & q v i-

d e m p ro p r ie q v a d r a t , illu d Servatoris d i£ h im :

8$etç Coercet iïvai xvçiciç Àxheueiv - - - 8 iïvvo&aSe Sem tltfAfueiv fAccupoovcc M ath . V I: 34 , / ) ; f e d nihilo fecius, diverfo tem

p o

-v itio fi. ( U l t i m a hujus v e r l i c u l i v c r b a : v\v y o c ç tto vyjçcc c l v t w ro c e ç y c c

m a l l e m u s ita r e d d e r e : e r a n t e n i m p r a v a e o r u m ( lu d ia , conatus a c v o le n d i

ra tio C f r . S c h l e u s n . Lex. N T . v o c . e g y o v . C u m v o c . 7Tovtjçoç f p e c i a l i vi e x p r e s f e r i t in tern a m illatu m a lig n ita te m, q v æ u t f fu d iis p r a v o r u m at- q v e c o n a t i b u s i n h a r r e t , n o n f e m p e r t a m e n m o r i b u s c o n f p i c i t u r ; p r o c o a c v e r f u t i h o m i n e s p e s f i m i q v e u o n m i m q v a m , c u m o p p o r t u n u m fu e r i t , b e n e m o r a t i v i d e n t u r . )

/ ) Qvom vis u ltim is h u j u s v e r fi c u b v t r b is : — xoct fACippUYOt C h r i f t n s peculiari c en fu ra , illam c o r r a d e n d i opes c u p id ita te m a r g u i t , t a m e n ipfa verba n o n c o n f in a n t niia a d p lic a tio n e m vel q v a n d a m fpecial*m r e g u­ lam , f a fta m ex illa g e n e r a l i o r i : N em o potefl duobus Jitnul obtem perare

D o m in is , qvsr ite r u m i d e m volet ac I. J o b . 2. v. 1 5 : fOC\ T (S ccyoCKOC r o v Koafxov, u k e s t q o tyc c7rt} r u 7r a r ç o ç ev x v t o o. C u m ve ro ha n e ­ ce T h a f i n acc u ratio ri e x a m i n i f u b j i c i t n u s , liq vet: illam in fe n fu collectivo n o n a b f o ln t e u f u r p o r i de h o m i n i b u s e o r u m q v e a£>ionibns & pra£licis ffudiis. Q v is n a m e n im in t o t o t e r r a r u m o r b e ille o s A o f T8 S ’f ö qvi n u llib i c u l p * lo c u m admifisfet u n q v a m , n u llib i c n m q v o d a m r e a t u fuo, T<w XCf/xtw ferviisfet? A u t qvis in o m n i b u s f u * vir« m o m e n t i s , v o len d i a g e n- d jq v e r a ti o n i b u s & c o n f u lt a v i t & fe c o m p o f u i t a d D i v i n a m V o l u n t s t i r u a oqve D e o u n ice o b t e m p e r a v i t ? H o c q v id em o p o r t e t , h u c t e n d i r Boni c u ju s q v e nifus ntqve v o l u n t a s , qi z ita m a g i s indies p c f i c i t u r ; aft t u m v e lle m u s m /ixime asfeqvi m e t3m , fe m p e r offen d im u s i m m e n f u m q v o d

plus u ltra a g e n d u m fit. — N o n in botnine i g it u r V i r t u s D e o q v e p ’acendi

f t u d iu m o m n e e x c l u d i t v ir iu m ; q v o d q v i d - m u t facile f u p e ra t o m n e m finiti E n tis « o n d i t i a n e m , ( C f r . J o b , I V , 1 8 , & X I V , 4 ) ita q v oqve r e p u g n a t cun»

(11)

p o r e a tq v e ordine diccesfivo P rin c ip iu m Re&i in vo len­ d o , m o d o fc q u u n tu r, m o d o r e m ittu n t M o r ta le s ; eo q v e, p r o fu a q v isq v e morali in d o le , ac p r o u t occafio & r e s c irc u m d a n te s tulerint, m a g is m in u s v c m a n ife d u m , fr c q v e n tiu s a u t infrequentius fibi aliisque offerunt e x p r o b r a n d æ levitatis (pecim en.

Q v a m p a r u m fibi c o n d a t vel optim i cu ju sq v e v i r t u s , q uantas aliquando næ vis perm iferit v ic e s , q u a m minimis fæpe m o m e n tis m ax im æ inclinationes

B

fi-S o c r * t u m h o m in i s H i f t o r i * , in g e n er« . E x h in c v e r o f e q v it u r : vel o p t i m u m q v e m q v e M o r to liu m : mngis m inusve obtem perare cum D e o , t u m etja m M u n d o (q v ia f im u l ac fe c e r it peccatum eô fe r v u s peccati eft; J o h , V I I I . 3 4 . )

N i h i l o vero m in u s a ll a tu m C h r i ll i d i f l u m M a th . V I : 2 4 , d u p l ic i alii r e f p e U u i a d p r im e q v a d r a t , cuiqve i g i t u r co n v en ien t* r illu d e x p l i c a n d u m d u c i m u s . Scilicet 1 : 0 c u m fi n g u la t ii n u n a m q v a m q v e o & io n e m h o m in i s l i b e r a m e x a m i n a m u s & ad Tuum M o tiv u m f u u m q v e P r a c li c u m P r i n c i ­ p i u m r e f e r i m u s , eo d i s p e x e r i m u s : q v a m h o m o in v olendi fu o a & u , a u t eesfe rit f e n f u u m f t i m u l i s , eoqve pecc at ; a u t r ev eren tiam D i v i n * v o l u n ­ tati h a b u e r i t atqve ita D e o I m p e r i u m S u i d e tu lerit,; vel u t Bihlicis u t a r v o c a b u l i s ; a u t D e u m odit au t dilig it: a u t C o n f c i e n t i * d i f t a m e n poßponit a u t p r e f e r r ; a u t victas m anctpatasqve m antis d a t illecebris , a u t G lo ria m

da t D e o i brevi a u t M u n d o au t D eo f e r v i t ; m in i m e vero V tr iq v e u n a

p r i m a s concedere porefh. H o c ig itu r r e f p e é î u , ad actionum (ingulartim

P rin cip ia h a b i t o , valet E ffatu m illu d C h r i f t i , & q v id em ab fo lu te. 2 :o

S en fu R e la tiv o , i i , q v o r u in p l u r i m * vol en di a g e n d i q v e r a tio n e s i n t e g r *

f u e r u n t D e o q v e p r o b a t * , S e rv i D e i d i c u n t u r , q v a n tu m v i s a c u lp a n o n p lan e im m u n e s f u e rim ; e. g . Mofes oc D a v i d , qvi adpellati f u n t : n V T » H j y J o f. I, I. pf. C X X X I I . i o . ( c u m aliis, fic d ifti v id e n t u r , o b A m p lis fim o J o v * per ipfos p a t r a t a f a c i n o r a ) . E t h o c q v id em f e n f u , «o cert iu s eft : u n u m q v em q v e a u t d&Acv Tff a u t d&Aov T& K ocptlt r e p e r i r i , qvo m in u s vero fimile fit : c u iq v a m m o r t a l i u m f u a r u m a & i o n u m esfe illu d * q v i p o n d i u m , q v o R ec ta p r c v * q v e a f t i o n « fibi in vic em ad inusfim xq varenf.

(12)

fiant; v e rb o : q v a m p a r u m aliquis o m n ib u s æ q u e h o ris la p e rit, u t ex H ifto ria in genere & ufu etjam- n u m q u o tid ie c o m p e r itu r, ita H iftoria Sacra N . T . {peciale in vita P e tri, m ) H iftoria V . T . in vita D a- vidis 11) Filiique Salom onis 0) exhibet d q c u m e n tu m .; q v o r u m hi, fu o r u m alioqui te m p o r u m u te rq u e fu m - m u m decus, fuis ac pofteris feculis jnfigne ac j u x t a flebile d e d e r u n t exem plum : P rin cip io ru m P ra & ic o ru m in u n o e o d e m q u e individuo vicisiitudinis. Q v o d q u i­ d e m a r g u m e n tu m , q u o m inus p r o b a t: veritatem in fe p rin c ip iu m q u e M o ra le flu x u m esfe a u t ulli m u ta tio n i o b n o x i u m , eo tam en m agis a rg u it L ibertatis a b u f u m ac v o lu b ile m hom inis verfatilem que p ra& icam in d o ­ l e m ; id e o q u e fimul indicio eft, V oluntatis h u m a n æ illam esfe n a tu r a m : u t posfit p ro arbitrio vel asfu- m e r e vel ite ru m re m itte re fua d e c e rn e n d o ru m & a- g e n d o r u m c o n filia , particulares fines a tq u e p rin c i­ p i a ; p r o arbitrio (h a u d q uidem uti o p o r te t fed u t as- folet) vel adqviefcere Pathologicæ fuæ natu ræ adfe&i- b u s , vel illos ex ig ere a tqu e c o m p o n e r e ad m oralis confidential di£tam en, J u f ti R e& iqu e m o n e n s , q u o d ­ q u e eo refipe&u no n im m erito h a b e tu r p r o v ivo D i­ vinae V c lu n tatis in h o m in e , tefte p ).

§- V I.

m ) M a t h . X X V I , M a r ci X I V , L u c * X X I I .

rO i i Som. XI. 0) I R e g . X I.

p ) Cei. Pla nc k ho c fenfu d i c i t , q v o d o p o r t e r e t respicere r a t i o n e m ilfa m p ra& icam Re&i Ju ftiq v e m o n e n t e m , r a n q v a m O r g a n o n , q u ô D e u s n o s m e t h o r t a t u r eoqve in nor o p e r a t u r (dns O r g a n , durch ilas die G o tt­

h eit im m er m it uns f p r ie b t oder im m er a u f uns w ir k t.

T

hcoi,

Einle it, tu die

(13)

§• V I.

U t iis, quæ ha& enus a ttu lim u s,' aliquo m o d o a d u m b r a t u m eft : q u a m m utari fit proclivis , etiam in o p tim o q u o q u e M o rta liu m , volendi agendique r a t i o , q u a m facile fe abduci p atiatur a Re&i Pro- p o fito , h o m o individualiter fp eftatu s; ita neque d é ­ f u n t in S. S. e x e m p la, qvæ p r o d u n t variam h o m i­ n u m , in g e n ere, pra& icam indolem & chara& erem . Sic ja m in p r im o rd io fere r e r u m , Sethiani q) u t qui p r o b a tio r ib u s , in univerfiim , tra d u n tu r fuisfe m oribus u n u m q u e v e ru m coluisfe D e u m , r ) h au d obfeure

B 2

di-q ) P e r p l u r im i pe rfva fum fibi h a b u e r u n t Stthianos peculiari fandi-qvam

n o m i n e dincrfico cdpellatos fuisfe '3 3 G en . VF. a . u t a C a i n i P e rteris f e g r e g a r e n t u r { P fe iffe r , dub. v e x . S. S. Zachariat Bibi. T h* I.

p. 7 5 ) . H n i c S e n te n ti* in prim is f a v e t , q v o d c u m a b una parte e f a m i l ia S e t h i, c u m I p f o , E n o s , H en o ch u s & N o a c h u s , religiofo c ultu i n te g r e q v e viv en d o in S. S. m em o rab iliter n o m in a n t u r , ob altera C a in u s c u m t rin e p o te L a m e c h o atrocisfimi parricidii nota tr a d u n tu r infames. G e n . I V , V, & V I pasfim. E t hac poeisfim um dc causfa, c u m ad Ver. t u m Rec. e x e m p l u m , per Setbinnos in genere re p r« fe ntatos volum us pri- m * v o s h o m i n e s , qvi u n iu s veri Dei c u ltu virarqve in tegritate inter reliquos e m i n u e r u n t ; n o n eo vero p ro bare c o n a m u r : C ain i Porteros ad u n u m o- m n es fuisfe p ariter c o rru p to s ; a u t S e tb ia n o s, Dei filio ru m N om ine om nes fuisfe d i g n a t o s . ( C f r . M ic h , a n m erk, ad Gen. V I . 2 öt T elleri A n g l . Bib. w . ad I, c. Cfr- N o t . in fra.)

r ) Gen. I V . 2 6 . ?Jfa iv illam j n W ÙV2 t n p * ? Î N O p t i -m i In terp retes r e d d u n t , o u r : T u n c cœperu-m de N o -m in e D ei voc ar t (M ic h .

D n tb . S ch u lze) , auf : T u n c cceperunt publice invocare N om en D ei — p u ­ blicum Illi cu ltu m in ftituere (Pfeiffer. G r o t i o s , Zachariar ad h. I.); qvans-

eu m q ve vero alteri praeoptes explicationem , perinde c o n lla t: in P rim etvii

hom inibus qvosdam a reliqvis gettrratim fu isfe d ifttn fta s, u t cultu V num V e ­ ru m D e u m p ro fe q u en tts, ecqve dignos, q v i ah Jpfius N o m ine adpellarentur.

H o c vero certe c o n f i r m a t u r , ut v e x atu m illum locum comparaveris t u m C s p , V I , v. 2 . u b i filii Dei d icuH tur qvi U n i D e o (J o v a t) N a ta les fao a.

(14)

diflin gv eb an tu r a P ro gen ie Caini; qvi uc Ipfe pesfi- m u s f u it , itidem P o f k r o s ha b u it vitiofîores, ac p r o

nefario rum m o r e , D e u m b a u d curantes. Sic g e n s

J u d a ic a , q u a m v is anim o valde mobili fuerit, a ttam en u n ius Dei c u ltu , ac M orali M o f i s , publice D ivino- q v e auspicio fancita l e g e , inter Idololatras c irc u m circa adjacentes, u t a p u d q v a s vel atrocisfim a i m p u ­ ne fe reban tur flagitia, a d m o d u m e m in u it; Sic d e ­ m u m , te m p o ris p r o g r e s f u , Ecclefia illa N o v a , in fuperftitiones ac p ravas confvetudines radicitus a b o ­ le n d a s , a C h rifto in ftau ra ta , & h o m in u m in te g rita te & P u rio ri Religionis c u l t u , tu m a J u d æ i s , t u m a G entilibus toto cœlo differebat s').

§. V II.

T e ftim o n iis ig itu r & exemplis e S. S. d e p r o m - tis , n o n m in us q v a m o m n iu m te m p o r u m e x p e r ie n ­ tia, con fla t: h o m in e m fum m a cu m im is , Cceleflia c u m T e r r e n i s in femet conjun& a ferre; q v o fit, u t nonnulla Divinæ indolis, infigni pu lc h ritu d in e

linea-m

en-u l ti m o s r e r en-u m q v e o m n i en-u m , en-u t P a r e n ti S en-u m m o h en-u j en-u s Univerfi, r e tu lisfen tj d u m c c o n tra fitii hom inum v o c a n t u r , qvi n u l l u m fu spexisfent fui g e n e tis ac fimul h u j u s Univerfi ou & o rein ; u ltra m o r t a l e s , qviqve fuos p aren tes, o r i g i n e m h a u d re petere c u r a n t e s . C fr . M ich a e l. nnm erh, i?* S c h u lzii

Schol. ad b . I.

s ) Z a c h a r i x c u m lo q v itu r d e D ivino c o n f ilio , in Ecclefia per C h r i - ß u m r e d i n t e g r a n d a , in aliis h a b e t : D ie A h jtc b t aller bisher e rk lä rte n

grosfen R atfcblusfit G ottes u n d ih rer herrlichen A u s fi i r u n g , Z ie le te a u f die M o r a lifc b t B esfetu n g des g ä n zlic h verdorbenen M enschlichen G efchlerbts

& c . Bibi. T h . p. I V . 2 1 2 . C f r . S t æ u d i i n s Id een Z u r C r i ti k des C h r ilt^

(15)

m e n ta & qvafi igniculi, u s q u e q u a q u e confpici po s- fint in im a g in e h u m a n a , q v a m ccceroqvin adeo d e ­ f o r m a v e r i n t , im p oten tes animi m o t u s , ignobiles ad-

fè& us in d o m itæ q u e lubidines. V ix ac ne vix qvi-

d e m cadit in aliquem ita p r o p e n d e r e in a lte r u tr u m e x t r e m u m , u t alte ru m prorfiis e x clu d a tu r. E t u t c u i - q v e vel optimas fru g is v iro in te rd u m aliquid h u m a ­ n itu s accidere f o l e t , ita ab altera p a rte , h o m o vel n e q v a m & im p r o b u s , eo fcilicet, m oralis indolis indi­ c iu m exferit: q u o d fi m in u s in p r o p r i a , in alio ru m ta m e n caufa J u s F a s q v e a g n o v erit. In te r U ltim a d u o f lu f tu a m u s q videm , q u o tq u o t f u m u s , fed u t a pociori q u is q u e d en om in ari fo le t, itid e m , u t aliqvis in fuæ vitæ c urricu lo , a u t virtuti m a g is litaverit, a u t c œ co genio m agis in dulferit, ita g e n e ra tim vel mo­ r a lis asftimatur p re tii, vrel n u lliu s , vel lm m o ra lis

d e n iq v e cenfètur. Interea innumeras m ediæ ac

d iverfim o de temperatae c h a ra & e ru m varietates in

m o rta lib u s locum certe h a b u e r in t, p r o u t alio atq ve alio intervallo, a f u m m o virtutis vel fiim m o c o r r u ­

ptionis g r a d u , finguli diftant. L ic e t enim u n a qvæ-

vis a f t i o , re fp e fh i Principii fu i, fixum & determi* n a tu m m axim e h a b u e rit intrinfecum v a l o r e m , nihilo m in u s ipfi ho m in e s , u t volendi a g e n d iq v e prin cipia idem tidem p e rm u ta v e rin t, ita fimul o b tu le r in t, Bono M alo q u e varie m ixtos, Sui confpe& us a tq u e chara- Öeres t) N u n c f e n f u u m m ere f e q u u n tu r blandimenta,, cetera incurii, ad inftar q v a d r u p e d u m c a m p i; ac

negle-B 3 ftis

(16)

£tis t u m P ru d e n tia tu m Sa p ien tia n o rm is , fere ad

incitas re d ig u n tu r. N u n c ufii annisqve p ru d e n tio -

re s fa & i, commodo q v id e m ac u tili p ro fpiciunt, confilio te m p e ran tes voluptatis irreftingvibilem fitim ;

aft fibim et folis ac pasfivæ natu ræ unice v i­

ven tes, Æ q v i R e& iq ve leges h a u d u ltra c u ra v e rin t, q v a m q v o u s q v e opportunum fu erit a tq v c c o n d u x e rit P h ila v tia . Q v o d fi p o f t r e m o , m oralis in d o lis , fu- p r e m æ ac vere im m ortalis fuæ dignitatis co n fc ii, r a ­ tionis Pra& icæ im p e ra ta a g n o v e rin t, qvæ fàn&ani D ei V o lu n ta te m t e f h n tu r , u) neq v e fie d e m u m firm i atq v e inconcusfi in Re&i P ropofito p crfiftu n t; v e r i­ tatibus illis v e re D ivinis, qvas q v id e m a g n o f e u n t, folito tam en effefrum p a r u m p e r dant; qvin imo a n i­ m u m fæpiufcule ab illis a v e r tu n t, u tu t m agis mi- n u s v e illexerint a p p e titu s , res qvæ v oluptati com - m o d o v e inferviunt v ).

§. V III.

Q v a n d o q v id e m v e ro inconftans ejusm odi & ver- fätilis anim us, q v e m in h o m in e etiam p e rfu n & o rie con fiderand o o ffe n d im u s , c u m fe lic ita ti, tu m m orali ejus dignitati c o n tr a r ia tu r , e o q v e , n o n D eo m in u s q v a m fuæ m et cuiq ve im p r o b a tu r confcientiæ, ig itu r e p e ræ p re tiu m fo re v id e tu r : rationes erubefeendæ h u ju s ac m inim e ferendæ levitatis aliq uantum acc u ­

ratius inqvirere x ) , q væ folidæ virtu ti eft r e m o r æ , n e ­

tt) V i d . Plahk I. e.

v ) C f r . Math. X I I I . 3. f. C. X X I I . 5 . Joli. IIT. 19.

(17)

TCC-♦ ( *5 ) ^

n e q v e n o n anfàm p ræ b e t nefariis qvibusve flagi- tirs, e o q v e d e m u m n o m in e viam p ræ cludit principa­ l i b u s , q vi h u m an itatem fpe& ant, finibus obtinendis. I n h o c v e ro m axim i m o m e n ti (lu d iu m , necesfe eft, e o m a g is in c ite tu r, q v o qvis dignius de Deo fen- f è r i t , q v o v erius E u m fu sp ex erit, c u m ut O m n ip o ­ te n te m , tu m u t Sanflisfim um , qvi p ræ immenfà fira B onitate, n o n p o tu it n on tantæ h u m ani generis cala­ m ita ti fufficientem obtulisfè m e d e la m , q v a n tu m qvi- d e m p r o libera hom inis indole fieri qveat. Q uid? Q v o d o p tim u s o m n iu m religionis d o ftrin aru m opti­ mae erit Divinitatis c h a r a f le r , iflam continere inflitu- tio n e m , q va hom ines, uti p a r eft, d o c e a n tu r: diftrafra fua defideria invicem harm onice conciliare & in u- n u m o m nia c o n fu m m a tu m dirigere finem. C uicunque v e r o cordi f u e r it, h arm o n iam in v iribus fuis P r a ä i- cis a ttin g e re , fimul u t fuccedat, e re eft, c u m h u ­ m a n a m n a tu ra m diligenter obfèrvare, tu m confilia E ju s Religionis p ro b e fecum re p u ta re , in qua fallitis fuæ fpes locatas p ræ cip ue h a b et; juxta illud Chrifti

i î æ c c p t u m : e ç e v v u r s T U S y ç u ( p u s , o n v p ie ts àoy.eire ex u v r u i s

jv uiœvicv e^etv • - J o h . V . 39. E t c u m nobis, u y jam

f i

-quv.0Y\s ru exos uxSçu7ia u y .u ç n * \o i K u re Ç a S rja u v 'c t 7roXX« &c.

U t per (n o n : p ro p ter) unius inobeditntinm tr.ulti I. omnes fu n t f i d i Pecca­

tores b*c. u n d e f a b rio re s qviqve T h e o lo g i c o n c l u d u n t : peccatu m A d a r u i mediatas feqvelas h ab u isfe in P o f te r o r n m i n c lin a tio n e s, qya.ru m U T u fy c o i g i t u r n o n n u llo n e x u re fe rtu r ad p rim a m illom A d a m i TSUÇUY.cW? hoc vero d o g m a , u t necesfario præ fu p p o n it a n im a m flexibilem io peccatum , itu n o n obflar, qv in a priori & in hom inis ipfa N a t u r a l i indole ultim as i n q v lra m us rationes, fine qvibus peccare non po^uisfet utn q v am Cfr. D o i - JH R u y m T b . G h t i t t . L ib , !!♦ §. 1 8 0 . & b jo r i L ib , cis* p . 105. f.

(18)

fignificatum i v i m u s , certisfime p erfvaftim fît :

Præ ftantiam Religionis Chriftianæ, eo o p tim e , in uni-

v e r f u m , illuftrari, q v o d imbecillitati h u m a n æ tali m o ­ d o fiicciirrerit, qualis in g enere,N a tu ræ N o f t r æ o p tim e

c o n v en e rit ac rationi noftræ Pra&icæ in fpecie p r o ­

b e t u r , N a tu r a le felicitatis defiderium ap p o fite con- n e cte n d o , c u m p e rp e tu o virtutis perficiendae ftudio y)*7 i g itu r nobis fimul p ro p o fitu m eft: D o tfr in a e de ho­ mine z ) p rim a qvaedam, paucis, in an tecesfum ita per- tra& are c a p ita , u t i n d e , qv o fieri p o s f i t , e r u a n tu r

rationes dolendæ illius, ac fupra ftriftim a d u m b r a tæ

dis-j y ) H u i c l o c o n o n p o s f u m u s n o n inferere, q v x f e q u u n t u r v e r b a Cei. P l a n k i i : Diefe i n n e r e G r ü n d e d ie - a llt ven der inneren fV a rb e it V o rtre ffiic b k tit ■der A n w e n d b a rk e it der C hriflltchen L ehren a u f u n ftr e B eru h ig u n g .

B efeeligung hergenom m en ß n d , alle diefe innere G rü n d e lauffen f e n ich t am E n d e da­ r in n Z u fa m m e n , u n d m üsfen fie nicht d a rin n Z u fa tn m e n ln u jfett, dar die L e h r e n der C b riften tb u m r m it den G r u n d /a tze n der N a tü r lic h e

n R eligion u n d ih rer M a r a l a u f dar S e h u n flt harm oniren ? - - D ie innere V o rtrefflicb keir, J V a r h e it, A n w e n d b a rk e it der Le h re n der C b rifien tb u m s ijl ' unr j a m

ir d a ra n e rk e n n b a r, w enn oder rveil diefe L e h re n m it dem je u i g t n Z u fa m m e n - ftim m e n , w ar w ir vo rh er fc b o n als w a h r , vortrefflich , a n w en d ba r e rk a n n t haben- — I V tn man alfa vo n Be w tife n fe in e r G iïttlie b k eit f p r i e

h t , welche ih r In n a lt enthalten f i l l , f i kan m an niem abls andere als diefe

d a ru n te r v e r fte h e n , welche d a vo n bergenom m en fin d , w eil fie als im b S ch

fien G ra d iih tre in ftim m e n d m it den L e h re n der N a tü rlic h e n R elig io n , diefs

b eisfi m it einem J Y o rt, als im bvchften G rade v tin u n ftm ä s fig e rka n n t w erden k ö n n en . E in le it, in d, T h . J V i s f E rft. Th . p. 2 4 3 , f. He ic tarnen o b f e r va n d u m eft,

K e l ig i o n e m , q v s m C h r i f t u s p r i mu m h o m in e s d o c u ir infinite p r x f t

a r e d o ftri- n x re lig io n is n a t u r a l i s , q v x ni t ri rationis fp ecularivo & E m p i r i c

o ufu e v o l v i t u r , & eaten u s c ir c u m f c ri p ta eft n a t u r x l i m i t i b u s , & ,

q v x inde a b f l r a h e n d i artificio d e d u c u n t u r , n o t i o n i b u s . Q v irl? q v o d p u r i t a t e m Reli* g i o n i s m o r a l i s , q v x N o f t r o x vo v i g e t , p r x c i p u e D i v i n x C h r if t i d e M a ­ r i b u s d i f c i p l in x d e b e m u s .

z ) I t i d e m Cei. Moshbim a l i i q v e p r o b a t i T h e o l o g i , in in ftit : fui* T h e o l , t r a f tf litm t A n r i i r o p o l o g i ai n & q v id cm illa m in f i n f u lat

(19)

9'

BMBW

(

17

)

+

discordiae in p r a b ic is h o m in u m con atib u s; ac poftea in v e ftig a re : q valem copiam optandae harmoniae o b tu ­ le rin t p r o p iu s confideratae facultates hum anae; q v o

d e m u m p o tes fiamus ju f tu m nec praeconceptum

fe rre j u d i c i u m , d e P re tio Religionis noftrae in

fin ib u s hum anitatis P r o ä ic is invicem conciliandis ; C h riftian am de h o c a rg u m e n to d o f tr in a m , p o ftrem o ex p licare c o n ab im u r, q u a n tu m q v id e m in brevi dis- fertatione & p r o noftra debilitate licuerit.

$. IX .

S im u l a tq u e a tte n tu s ad h o m in em c o nvertitur a n im u s , m o x d iftin g v u n tu r tu m illae ita dibae [ube­ rio re s facultates intelligendi

&

V olendi, tu m in fe r i­ o r e s : fèntiendi v is , P h a n ta f îa , m e m o r ia , &c. aa);

has praefenti loco m itta m u s , u t qvae, c n m organicis

c o r p o r i b u s , etiam reliqvis anim alibus funt c o m m u ­

nes ; illas v e r o , q v ib u s S u p r e m u m in ordine ani­

m a t o r u m (noftri fàltem o r b is ) g ra d u m fuffinet h o ­ m o , aliqvid p ro p iu s c o n tem p lem u r. — Inter intelr ligendi d o te s p r im u m o b fe rv e m u s : I n te lle tfu m , ftri- b io r i fenfiu, fic d i b u m , qvi n ativa fua poteftate & qvafi f o r m a , im p re s fio n e s, in fenfiis & imaginatio­ n e m (ingulatim f a b a s , a sfu m it, c o m p le b itu r; eoqve n e x u m & u n io n e m feorfum fparfarum ac lin g u laru m p e rc e p tio n u m noflxarum , efficit; qvae ita connexae & in confcia m ente unitae, v u lg o a p p ellantur N o tio n e s

abflrabae & generaliores. Q v o d fi v e ro intelleBus

C

(20)

ita c irc u m fc rip ta ftin&io non nifi ad m u n d um fen- fibilem fpe&at ; e c o n t r a , q v a m in te r n o f c im u s , al­ tera intelligendi facultas, R a tio , p u ta , c u m fy n t h d m

& (yftema univerfis fic di&is abftraftis n o tio n ib u s

co n ciliat, c u m ratiocinia perficit, tu m etjam r e r u m

fenfiialium limites tra n sfc en d it, eoqve h om ini a d itu m

aperit, in N o v u m ac S u p e rio re m E n tiu m Ord in e m .

R a t i o , infuper, p r o u t v e rfa tu r circa cognofcendi au t volendi o bje& a, efl: Theoretica vel P r a ftic a ; hanc% n o n v e ro ißam co n v en it p ro p o fito n o f tr o , ulterius explicare.

$ . X .

R atio P r a â ic a o c c u p a tu r a u t in e ffa rm a n d a f e ­ licitatis idea, ex iis, quæ ju c u n d a & o p p o r tun a fen- fibili n ofiræ na tu ræ c o m p e r ta f u e r i n t , & in a d m in i­ c u lis , inftrum entis ac præfidiis c o m p a r a n d is , q v ib u s f u b j e t f i v i ejusm odi fines obtineri p o sfint; qvi q v id e m

rationis u fu s, u t circa objefta m e re experientias verfa­

t u r , h a u d in ep te E m p iric u s dicitur bb)\ a u t in Ideä

moralis perfectionis exhibenda a tq u e leg ib us inde

de-

du-b du-b ) I n hisce n o t io n i du-b u s evolve ndis, f im u l du-ba u d i n iq v u m fo re l o c u m ,

du cianus, t e r m in is q v i b u s d a m a liq v ate n u s e x p l i c a n d i s , qvi p e r c u n i l a m fairem DoStom G e r m a n i a m r u m 3 T h e o l o g i s , »urn a PhH ofoplirs C e i. o f u r p a n t u r , in P r a U 'c is q v * H o m i n e m t a ng u n t , ftudiis t r a c ta n d i s . Q v o d Vero fos fit, te r m i n o s & v erb o IM iilofoph ic a, in Itudiis T h e o l o g i c i s u f u r - p a r e , u t u b i a d a c c u r a t e i n r e l l i g e d d t i m f a c i u n t, in aliis S u m m i s V i r i s , c o n t e n d e r u n t J . L. M o s h e i m & J. A w g . E r n e s t i ; hic ira l o c u t u s : talem

ratio n em etiam ttunc bene ß r v a r i , f r u j l t a contra pugnantibus ftm id o c iis \ çv» fu b tih tn te m j u ß a m non c a p iu n t, nec cottftlium v e r a T h e o lo g ia ten en t, j ,

A te. E m t f l i T h ef. I b . D o g m . P roleg ' T b . X V1U . C f r . J Mosbeim»»

(21)

d u c e n d is , præ cep tis ac (p ed alio rib u s deniq ue r e g u ­ lis , de Officiis ; qua in opera p ræ flanda Ratio dici­ t u r A v to n o m ic a ,' p u re & xcc^ efyxw p ra c tica , u tp o te o c c u p a ta in veritatibus p u r e M o ra lib u s, e p enu (uo- m e t d e p r o m t i s , h a u d vero derivatis ab obje&is fen- fibus obviis.

Q v e m v e ro eligat aîterique p ræ fe ra t rationis u- ( u m , o p tio eft v o l u n t a t i , qu æ idcirco ipsam et eft a u t in m erito a u t in cu lp a, p r o u t diverfim ode u titu r vel a b u titu r facultatibus, q u as in fua tenet poteflate cc).

§. XI.

A p te ig itu r hinc c on tem p lation em ulterius

tran sferam u s ad a ftiv a m illam volendi v i m , q u æ q u id in fc (it, uti non c o n fla t, ita ex ufii reliqua­ r u m fa c u lta tu m , ex principiis fu a ru m determ inatio­ n u m , ex fin ib u s , q u o s (ibi p r o p o f u e r i t, unice inno- te(cit; q u a m v e r o , i (la v i a , co g n o fc im u s esfe, p o ­ tentiam in h o m in e , (em et d e te rm in a n d i, tu m ad le­ g e s rationis p u ræ p ra ftic a s ; t u m ad em pirica ra tio ­ nis confilia, ab indole n u tu q u e inclinationum n a tu ra ­ lium dedu£ta; vel etiam ad im m ediatos (enfuum (li­ m ulos. — Autonom ica dd) h. e. fui ju r i s , eft V o lu n ta s c u m ex reverentia Refti J u f l i q u e , c o n fo rm ite r ra tio ­ nis p u ræ im p e ra tis , fele m o v e t; q u o d (i vero

te-C 2

me-cc) C fri J . A u g . E r n k s t i T h . cit. fe fl. I X . T b , I I ,

d d ) U t R a tio P ra ftic a eo A vto n o m icn e ft, q vod M o ra les e x h ib e t

9 N a tu r a reru o i P liy fic a ru m h a u d dependent««, ita V o lu n ta s A vto n o m icn d ici­ tu r , cuin M orale» illa* lege« a d f u m it a tq u e e x le q v itu r; fin m in u s bturoH onicn*

(22)

m e re feqiiitur voluptatis a u t c o m m o d i ftu d iu m a tq u c

eo ta n q u a m mancipatam ce) fe tradit m o tiv is E m p i ­

ricis , m e rito heteronom ica d i c i t u r , ta n q u a m legibus e x o te r ic is , M orali confcientiæ alienis , fp o n te o b te m ­ p e ra n s ; ita t a m e n , u t cognitas fi Re&i J u f tiq u e leg es m ig r a v e rit, im m oralis h a b en d a fit; eoq u e p r o ­ b e internofcenda a V o lu n ta te m e re N o n -m o r a li; q u æ

c x fe ritu r, u tc u n q u e aliquis a u t p ræ incogitantia, a u t p r æ rationis n o n d u m evolutis pra&icis legibus , ne- fciverit J u s & F as diftingvere a C o m m o d o & V o lu - p i , u t c. c. in teneris infantibus videre effc ; q u ip p e q u i n e q u e Boni viri p r e t i u m , n e q u e im m o ralis re a ­ t u m ha b ere cenfentur.

§. XII.

C u m ig itu r in perfonali hom in is p retio æftiman- d o , uti p a r e ft, difcedimus a f o r t u n æ bonis N a t u r æ q u e d o tib u s, Cfr. L u c æ X I I . 33. & unice a tte n d im u s v o lu n ­ tatis peculiarem h a b itu m a tq u e intrinfecum v a lo re m , d iftin g v im ü s q u id e m pra&icos illos fibique inv icem ex a d v erfo op pofitos c h a r a & e r e s , A u to n o m icu m , p u t a , & heteronom icum ; p r o u t fcilicet quis vel v o lu ptatis c o m - m o d iq u e fludio vel reverentia Re£ti in volendo a g en - g o q u e fe potisfim u m teneri p e rm ifè rit; in q u o v is t a ­ m e n in dividuo principales ifti m o r u m c h ara& e re s p lu s m in u s conjun& i & te m p e rati f u n t; qu æ m o r a ­ lis varietas etiam in externis fa£h's p r o u t occafio

tu-t i ) P a ri m o d o tu-t f u r p a tu-t A p o f tu-t o l u » , itu-t!u d ; å is h e v o v r e r e7F iT vfjiicttç ,

(23)

4 ) 21 f 4

le r i t , diverfim ode confpici folet. Q v o d fi fueriut qvi erasfîori vel fubtiliori Philavtiæ g e n eri plane infer- v ire v id e a n tu r, fàltem n em o virtuti a d eo eft deditus, qvin fimul tra h a tu r r e r u m inferioris m o m en ti defideriis. Q u id ? q u o d optim i c u ju sq ue voluntas variis fubje&i lim itibus a d f e à a & m odificata vere eft., m ultisque in v o lu ta im pedim entis ; q uæ d e m u m non o b fta n t,

q uin fatis luculenta m oralitatis u sq u e q u a q u e

adpa-r u e adpa-rin t indicia.

$. XIII.

E x voluntatis v e ro jam a d u m b ra ta confideratio- n e , L ib ertatis q u o q u e fimul eru itu r idea. L ib era e- n i m , fènfu q u id e m n e g a tiv o , voluntas eo d ic itu r, q u o d in fe d eterm in an d a h a u d adftri& a plane te n etu r em piricis m e re m o tiv is; q u æ fi unica estent, & unice m o v e r e n t, h o m in e m plane fubderent necesfitati le­

g u m P h y fica ru m ; p o fitiv o v e r u m fenfu libera eft

v o lu n tas, eo q u o d ad leges m o ra les, a phyficis elate- rib u s prorfiis independentes, te d eterm inare posfit.

C u m v e r o , q u æ duplex eft h u m a n æ n aturæ co n d i­ tio , (Cfr. Gal. V . 17. f.) vix a&io ulla refpe& u fui principii eft adeo rationi c o n fo rm is , cujus n o n

particulam q u a n d a m fibi vindicaverint fenfus ; i-

g itu r libertas h u m a n æ voluntatis , in prætenti q u i­

dem m o rtalium f t a t u , c e r n itu r n o n ita in

ab-foluta q u a d a m independentia ab influxu r e r u m

P h y f ic a ru m , q u a m in facultate etiam posfe ali­

u nde m otiva fua d e fu m ere & agendi rationes.

V e r q m vero> non fi&am auc c o m m e n titia m este h a n e

(24)

-L ib e rta tis h u m a n æ notion em , fua q u e m q u e facile c o n ­

vincit confcientia; q u ip p e q uæ e d o c e t: n osm et p r o

arb itrio m o d e ra ri u fu m v iriu m & fa c u ltatum noftra- r u m , p r o a rb itrio posfe (jam fcilicet fuppofita, Re&i

cog n itio n e C fr. J o h . VIII. 32) vel in leges m orales

d irig e re a tte n tio n em n o ftr a m , vel iftam illis plane

ab ffin e re ; Cfr. J o h . III. 19. u n d e vo lu n ta s fibimet in

cu lp a e f l , u t u t fe to ta m q v a n ta m perm iferit

d u ff u i r e r u m m o v e n tiu m fu bjefli v a r u m , ac Philautiæ

cuivis gen eri, p ræ c ip u e adhæfèrit. N e q iie vero Subje-

£ti confcientia p ro rfu s abfolvitur om n is L ib ertatis

c e rtitu d o ; fed judiciis etiam noftris in u n ive rfu m , de

a lio ru m a ftio n ib u s e o ru m q u e m orali p r e t io , fe m p e r fu n d a m e n to eft L ib e ræ voluntatis Idea; a bs q u e q u a , nulla im p r o b a n d o vel a d p ro b a n d o u n q u a m esfet oc-

cafio , nullus officio lo c u s , nulla inter me ritu m &

c u l p a m , inter v irtu te m & P h ilau riam , inter fas &

n e f a s , intrinfeca differentia a u t abfolutus diftin&ivus

ch ara& e r. Cfr. M a th . V II. 12. §. X IV .

C u m v ero liberam hom inis, v o lu n ta te m in eo

p o n i m u s : u t (ponte fe determ in a re posfit vel a d

m o ra le s leges vel ad (enfuum m ediatos imm ed iato s-

ve ftim u lo s, n o n eo ullatenus tollimus ra tio n u m m o ­

v e n tiu m efficaciam; fed u t moralis & fenfibilis in ­

doles u n a c o n ju n g itu r ( h a u d q u id e m c o mm ifc e tu rj

in H o m i n e , ita , c u m R everentia Re&i alicui p r o

m o tiv o eft in fervanda O f f ic ia , p r o eo qu id e m ac

M o ra lis fuerit; tu m eidem u t p ru d e n ti, e m o lu m e n tu m , u t

(25)

u t fenfuali, vo luptas dolo risve form ido, incitam ento e f t , in e a , quæ de reliqu o & p ræ te r Officium e g e ­

rit. Ifthinc d u p le x fibiqu e invicem opp ofitus o r d o

m o t i v o r u m ; alter q u id e m h o r u m , q u æ fe r e f e r u n t u n ic e ad R atio n em p ra & ic a m , o m n ib u s q u e eatenus E n t i b u s co n v en iu n t In tc lligentib us ; alter v ero eo- r u m , q u æ m ediate irnm ediateve o m n e m fuam m o ­ v e n d i v im d e d u c u n t ab influxu r e r u m , in n a tu r a m h o m i n u m P a sfiv a m , illam p r o quovis in d iv id u o , lo ­ c o, te m p o r e in infinitum u s q u e variabilem. E ft d u ­ plici ifta & ex ad v erfo oppofita r e r u m m o v e n tiu m Clasfe, q v o d hom ini p r im u m fit copia & occafio lib e r­ ta te m exferendi f u a m ; ita enim no n am plius fub- fiftic inter præ fens q v o d v is m o tiv u m & vo luntatis d e te rm in a tio n e m aliquis necesfarius au t abfolutus cau- falis n e x u s ; qvin fem per volens potis fît, c u m q u a ­

d a m te n u s fufpendere o p tio n e m fiiam , tu m in o p p o ­ fita m o tiv o r u m Clasfe fuam agend i eligere ratio nem .

Cfr. R o m . VIII. 13, XIII. 12. Sic q u a n tu m q u id e m

c u n q u e in virtuti* officiique præ ceptis infit p o n d e r is , ifta t a m e n , u t v id ere eft in h o m i n i b u s , p le ru m q u e irrita f u e r i n t , c u m a n im u s inde a v e rti, & o p p o fiti generis motivis u ltro addici p o s d r ; fic ab alia p a r te , neque oinnia posflint in v iru m i n t e g r u m , oblata lucri fe n fu u m q u e lenocinia. H o m o in q u a m , u t & rationis naturae p a rtic ep s e ft, & fcnfibilis, p a te t q u i­ dem tu m m otivis m o r a lib u s , tu m Phyficis; fed n e u ­ tris inde abfolute ad ftri& u s & o b n o x iu s te n etu r. E t hoc d e m u m p a & o , aliquatenus e x p lic a tu r, q u î fieri p o s f it, u t m o tiv o r u m i n f l u x u s , ipfa q u a n t u m v i s ,

(26)

quæ-quævis in fuo g e n e r e , m a x im e fint u r g e n tia , no n ta ­ m en ex clu dat m eriti a u t re a tû s im p u ta tio n e m ; falvo u t r o b i q u e intern o h o m in is , inter o p p o fitas m o v e n d i ra tio n e s, eligendi p rin c ip io . Cfr. M a th . X V I. 2 7 , R om . II. 6. i P etr. I. 17.

§• X V .

H a & e n u s p r o b a v im u s , hom ini o p tio n e m esfe, in ­ ter illam plane diverfam & o p p o fitam m o t i v o r u m d itio n e m , lu b je & iv o ru m & o b j e & i v o r u m , E m p ir ic o ­ r u m & M o ra liu m ,- heic ulteriu s o b fe rv a n d u m e ft: m otivi c u ju sq u e m o m e n tu m a tq u e obje& ivam v i m , n o n p e r fe efficacem fo re ad h o m in e m d e te r m in a n ­ d u m , nifi c o n g ru e rit c u m fine, q u e m fibim et aliquis p ræ c ip u e p ro p o f u e rit; u n d e evenit: u t fe n fu um ir r i ­ tam en ta m in u s faltem valeant a v o c a re re&i te n a c e m p ro p o fiti v iru m , ab officii tram ite; c u m e c o n tra ju s & fas, confcientiæque diÊtam inum fàn&itas no n a d ­ m o d u m m o v e re folent h o m i n e m , qui ipfêm et n o n vu lt v ir t u te m ,C fr.L u c æ X II. 34. N a m u t Jlle v o lun tatis „ re & itu d in e m ta n q v am f u p r e m u m finem b o n u m q u e fibi p r o p o f u it, nec nifi fècundario loco h a b e t pasfivæ n a tu r æ , cujusvis fpeciei fin t, döfideria & inclinatio­ n e s , ita inde ufii v e n it: u t vix ac ne vix q u id e m de g r a d u fuo d e t u r b e t u r , q u a lis c u m q u e d e m u m inftiterit ille c eb raru m adfiuentia. H ic v e r o , u t n u l ­ l u m fibi alium finem v o lu it, q u a m q u o adfe& ibus &

libidini fiat fâtis* ita o b la ta m q u a m q u e jucundi & lucri o p p o rtu n ita te m a v id e a rrip it, perinde eft c o n ­ venerit a u t re p u g n a v e rit Officio, de q u o ta n q u a m d e

(27)

îevi m e m e n t o , p a ru m eft follicitus. D e iîmili causfe e v e n it: pravas re ru m im pellentium follicitationcs v q u a m v is in ïe~ 8c objective ejusdem fuerint num eri a tq u e vis, tam en diverfe posfe in u n u m eundem- q u e h o m in e m ; p ro u t fcilicet recti propofitum nunc m a g is, n u n c minus firm um fecum tenet & M o ra ­

lem finem . S e q u itu r: N o n minus F inium q u a m

M o tiv o r u m du plicem & diverfum esfe ordinem \

csfe v e ro penes h o m in e m , q u e m (ibi potisfimum

eligat. H om inis videlicet u t indiga N a tu ra prae­

d iti, conatus ac fubje&ivi fines, varie quantum vis c x p r c s f i , p ro varia re ru m circum jacentium copia ac varia O r g a n o r u m tem p eratio n e, ad u n u m tamen o- m nes ab uno eo d em q u e fonte derivantur, felicitatis puta ftu d io, p rim o ac ultimo illo dciideriorum fine. Itidem u t rationalis, at limitibus (imul circumfcri- p t u s , h ab et (uum fin e m fu p r e m u tn in virtute h. e. in p e rp e tu o nifu atq u e tendendo adlm ajorem indies m ora­ lem d ig n ita te m / ) . M ctæ cui qvisqve pari pasfu accedit, q u o magis in fe determ inando Re&i legem asfumfe- r i t & i l l i (ponte o b tem peraverit, in agcndoqve, quantum p ro virili p o te r it, dederit eflfeftum; atqve eô Divinae

Voluntati fe m agis m agisqve conformaverit. Cfr.

M ath. V . 4 § , 2 C o r. VII. I , Philipp. I. 11. U t ve­ ro omnia h o m in u m confilia indeque oriundae a£tio«

D nes

/ ) U t c u ju sq u e F in iti E n ti s , m axim e h o m in is , M oralitas nunquam o m n ibu s fuis n u m e rii a b fo lu ta esfe p o te f t, ita p o tiu s V irtu tis & com i,

nui N i/fis^ qvam ftr fe c lio n is N o m in e n f u r p a tu r ; qvo fenfu etiam oioa-

(28)

nes m e rito x f ti m a n d « funt »b iis, q u o s q u isq u e fibi p ro p o fu e rit, fin ib u s, ita hi, multifarii ac dispariles q u a n tu m c u n q u e fu e rin t v i f i , ta m e n , u t u t ad g e n u i­ nos & intrinfecos fuos fontes r e d u c u n t u r , om nes c o n ­

tineri liquet ultimis illis: V ita M o r a li a tq u e B eata •

$. X V I.

C u m y e ro jam m entio efb de duplici F in e, fim ul p r o b e eft n o ta n d u m : u tr u m q u e ', q u e m q v e licet fua in ditione u l tim u m , e o q u e h a u d u n q u a m in vicem c o n fu n d e n d u m , nihilo tam en m inus co njungi & pos- fe & d e b e re , in u n u m c o n fu m m a tu m finem -, q u i ,

nec felicita te fo la , nec m oralitatc p u r a , fed h o r u m

i n d :sfolubili potisfim um vincu lo conficitur. Q u o d fi

fenfualia folum defideria , u t u t naturae a d te m p e ra ta f u e rin t c o n d itio n ib u s, deftinationi noftræ implendae a tq u e C reatoris fini o b tin e n d o fufficerent, incasfum nobis esfet im pertita illa moralis facultas, q u a Re£ti leges v irtu tisq ue praecepta n o v im u s & r e v e r e m u r ; e o d em m o d o ab altera p a rte , indigens & pasfiva no- ftra n atura ipfamet nobis cavet felicitatem, eo qu id e m , q u o d nulla esfet fenfuum & o r g a n o r u m mirabilis o- pificii r a t i o , fi & fru en d o & ipfa fimul (pe prorfu6 in te rd ic e rem u r. V e r u m enim v e ro , cum ipfis rationis n oftræ legibus adftri&i c on clu dim us: in omni anima­ ta ru m r e r u m n a tu ra n ullu m esfe o r g a n u m , q u in a- ptisfim um fit & fini fuo conftituto c o n v e n e rit, ita plane nefas esfet a m b ig e re de principalibus exiftentiæ

n oftræ finibus. Q u is q u e enim voluerit in fem et de-

fcendere ac jufta lance p e r p e n d e r e quæ in hom ine

(29)

con-c o n te m p la n d o fcon-c offerant m o m e n ta , p ro tin u s h a b u e rit p r o e x p lo ra to a tq u e c o m p e r to : cu m felicitatis defi- d e r i a , tu m moralicatis re v eren tiam « q u e esfentiali m o d o ad noftram p e rtin e re n a tu ra m ; qua falva , u- n u m a lte ru m ve d e p o n e re h a u d licuerit; nec vero Ra­ tionis im p e riu m in fenfus e o r u m q u e comites appeti­ t u s , eo te n d e r e : u t a b o le a n tu r , fed folum praeca­ v e r e : ne vis m o tiv o ru m fenfualium jufto nimis fc exferat e o q u e rationalis noftræ indolis excludat effi­ caciam g g ). Brevi, poftulant humanitatis u n d iq u e per- fpeftae rationes: ut om nes conatus noftri eo dirigan­ t u r , q u o & pasfivæ & a&ivæ noftræ naturae fuum c u iq u e tr i b u a t u r , e o q u e co n fu m m atu s hominis finis p ro p iu s p ro p iu s q u e adtingatur, a d e o q u e d e m u m S u m ­ mi N u m in is o p tim e ad im p le atu r c o n filiu m , circa ul­ timam h u m an i generis deftinationem .

§. X V IÎ.

Q u o ig itu r quis diligentius rim e tu r hominis in­ d o le m , eo luculentius fimul confpexerit indelebile, q u o d in h u m a n a virium co n ftitu tio n c, fui impresfe- r u n t v e ftig iu m , q u o d q u e fingulare f u u m , d u o illa

pra&ica principia M o r a lita tis & F e lic ita tis. Item

q u o peritiori lim atiorique judicio feru tem u r, qu æ ad

D 2 N a

-g -g ) C fr. R om . X I I I . 1 4 . C u ju i C o m m a tis p o rter i a« h e m iftich iu m :

M it r i (tdcçkoç 7F^oveiocv (At) 7T01B Ia S e s i s s7T i $ v / j u x i s , L u th e ru s

v ertit : U nd w a rte t des Leibes, doeb nlfo, das er nicht geil w erde C fr. d. Ev. R e fo rm irt: U eb eiferz. v, Jo h . P i s c a t o r » & R osenm üw lsm S choi» n e c » o n A n n o t. K o r r n A nnor» ad b, 1.

References

Related documents

Syftet med observationer är att se vad människor faktiskt gör, inte vad de säger att de gör menar Denscombe (2000:165). De utförda observationerna ägde rum i de naturliga

Utifrån erfarenheterna från Markaryd (och även andra vägobjekt) bör riktlinjer och indata till dimensionering för återvinning av krossad asfalt till bär- och förstärknings-

Projektets primära syfte är att bedöma vilken miljöpåverkan tjärhaltiga material kan ge och om kall eller halvvarm återvinning är lämpliga metoder för återvinning av

Under arbetet har NextJet kommit med önskemål på EFB-hårdvaran som skall användas i flygplanen. Bolaget är främst intresserad av en monterbar display som

Deras reaktion till tjänsten är ganska positiv (Se Figur 4.10), men det är Inte så troligt till Inte alls troligt att de kommer att söka information om tjänsten.. 7 av dem ser

Landstinget Västmanland och Mälardalens högskola arbetar med detta idag och det är viktigt att arbetssättet bibehålls i framtiden för att fortsätta hitta nya lösningar och

Draghållfastheten (figur 25a och 25b) ligger mellan 300 och 450 kPa och är något högre för borrkämoma från hjulspåren jämfört med de som togs mellan spåren.. I

Det är även viktigt att föräldrarna får information dels om sitt barn specifikt, dels om till exempel verksamheten och dess mål så att föräldrarna har en möjlighet till