ç * D . D .
D I S S E R T A T I O N E M
DEDETRIMENTO,
Q U OD EXO P I N I O N I B U S N E O - P L A T O N I C I S
A C C F P I TECCLESIA
CHR
****1
V E N I I A W A X . V E N . F A C U L T. T U E O I .. U P S .P R TÈ S I D Ë
D
oct
. E R I C . J . A L M Q U I S T ,
H . T . R E C T . M A G N I F . T H E O L . P R O F E S S O R E R E G . E T O R D . N E C N O N RE. G. O R I ) , D E S T E L L A P O L A R I M E M U R O , P R O CANDI D A T U R A T H E O L O G I C A p . p .M
a o. J O H A N N E S C. B E R G S T R Ö M ,
V . n . M. W K S T M A N N l ’ S. I N A U D I T . G U S T . M A J . D. X I V J U N I I M D C C X O I V . HO RIS A. M. SO LITIS.U P S A L I Æ ,
I M P R E S S . L I T T . V I D U Æ D I R E C T . J O H A N N . EdMAN.s : æ r : æ m : t i s
M A G N Æ F I D E I prI R I S ,
G E N E R O S O ATQUE
D L E G I O N E M E Q U E S T R E M S M O L A N O I ÆC H I L I A R C H Æ L O C U M T E N E N T I ,
N E C N O NG E N E R O S O
e tN O B I L I S S I M O
a d c o h o r t e m p r æ t o r i a m s v e c .C E N T U R I O N I ,
REG. ORD. d e STELLA ENSIFERORUM
E Q U I T I ,
D E
D E T R IM E N T O ,
Q U O D EXOPINIONIBUS NEO-PLATONICIS
A C C E P r tECCLESIA CHRISTIANA.
( Q u o m o d o opiniones, quas, non fecus ac
u n d i repellitu r unâd
Urgetur que prior venient* , urget que priorem
in praeceptis Religionis Chriftianæ parirer fugisfe & fe- cntas esfe conRar, locum obtinere unquam potuerint, mirare m u r , nifi indolem noverimus humani ingenii, quod, cum causfas r e r u m indagare c u p t , extra limites ab exp erien t i a , ratione & revelatione deferiptos facile elabitur, fe- melque elapfum neque redire, neque modu m in fingen d o fapit. C u m enim veritas es, qua deber, via quadita, lumen fuum lentius offert, defideriis interea acrius ur g e n tibus, imaginat io, ferventior illa vis animi, rationis & verae fcienriae fcepenumero obit v i c e m , mentemque inanibus pafeit. O r i u n t u r op ini ones, quæ a veritate eo longiuj a b e r r a n t , q u o diutius extra limites vagata fuerit fingendi facultas; c o n d i t u r Syftema : fequuntur S e d a t o r e s , lites, disfidia: accedunt ambitio & avaritia: latius ferpit malum, crefcir e u n d o , adeo ut erroribus fumma barbarie natis, civitate a c c e p t a , antiquitatis & fan&itatis opinione tutis vix ulla medicina tandem parari queat. Q uan tu m d e tr iment i e xi n de acceperit m or u m do&rina &, quae ab ea n unquam divelli deber, Religio > cuivis p at e b it , qui an*
na-nales Ecclefiæ confulere non dubitaverit. E multis, quoc hoc reflantur, amplisfimum disferentibus aperuit campum Philolophia N e o Plat onica, quam idcirco lucubrationibus plurimi haud indi gnam cenfiuerunt fuis. Cum vero cos, aut in o mni ma te ri a , aut in particula explicanda, di- verfos ob fines copiolius verfaros fuisfe v i d i m u s , con- fpe£tum earum o p i n i o n u m , ex quibus Ecclefia praecipue accepit det ri men tu m, mitiori Tuae Cenf ur æ B. L. paucis fubjicere non ab re vilum eft alienum.
Omnium, quae inter Philofophos viguei unt, fyflematum nullum procul dubio aptius fuit ad i nfer endum Religioni d e t ri men tum, quam eorum, qui pacem inter placita O r i e n t a lium , Æ g y p t i o r u m & Graecorum Sapienium non tantum conciliare Rudebant, verum etjam nullam opini onem vul garem ab antiquis receptam t e mer e repudiabant a ) . T e m p o r e , quo plurima imagi nat i oni , pauca rationi da bant homines, bate difeiphna non potuit non in ultimum discrimen vocare fidei Chriflianæ defenfores b ) , qui de- ftituti jufta prudentia in ratiocinando, A r te critica, P hv - fica Sc lingua Ebraica, qua S. S. interpreti eft opus , fa cillime decipiebantur qualicunque ea fimilitudine, quae inter aliquot phrafes & voces LXX vcrfionis & P h do fophiae Platonicae adefl, d og ma t um causfas, quæ ex Scri ptura Sacra illis non fati« parebant, exinde petere temere conari funt. Qu amq uam fobrii in eligendis opinionibus esfe v e l l e n t , illas n imir um f ecundum n o r m a m ‘fidei, quantum fieri p o t u i t , dijudicantes; hac ta men i n t e r p r e tandi ratione fcmel admisfa, non p o tu e ru nt evitare mala,
quo-/i) C v d w o r tb . Syf t . Intel), p. 1 0 3 6 .
A ) V iam , qna rus »p eresfi onrmrbn» fpoliare nrmii renraront Am
mo-mus Sovcat, E c rp b y n u s & J o m b h c b vr, p lu rib o j verb's e t p o f o i t M n sh tm iu t
in l") sfetr. de rurbotn F cd efia per ref entiorei. FliUo nico i C i i . Ejusd.
4
- )5
(4
r u m f ontem aperuerant. Sic pei plurima figmenta g e n t i l i u m , quar funditus tollere Audebant Eccletiæ Do&ores, Plat onis au&oritate c o m m e n d a t a , mutatis nominibus ci vit atem inter Chriftianos fenfim acceperunt. Hinc mix t um illud Religionis Corpus, ex Chnftiants & Platonicis fcins t e m p e r a t u m , quod, dum floruit, multos impedivit n o n . e n Chrifio dare, cum dogmata ejus, præpræceptisPa- ganisrni, majoi is non esfe pretii viderent. Alii mediam qua li viam incedentes, fingularem fpeciem Religionis fibi ex - cogirabanr: alii Chrifti nomine ftrpislime commendabant o p in i o n es, quas e fcholis Platonicorum haulerant. c) De t r i m e n r u m , quod inde acccpit res Chrifiiana, teftantur & difeordiar per plura deinceps fæcula hinc ortae, & veftigia, quae haud in paucis opinionibus, inii ituris & caeremoniis nobis adhuc r em an ent , quarum ratio, ut eo melius pa- refiat, praecipua hujus do&rinae capita, quantum in ejus mo di materia fieri poteft, paucis exponere juvabit.
P1 aro materiam Deo ftaruir coaevam five aeternam; asfc£f itores vero opinionem Magiftri deferentes, dupli cem finxere emanationem, alteram, qua mundus idealis & fpirirualis proxime a Deo p rodiret, alreram, qua m u n dus viiibdis ex ideali fieret tf), omnesque res eo prae dant iores esfe, quo pr opiores ipfi fonti, Subftannae divi nae, eo deteriores, quo longius recesferint. Hinc
ftarue-A
3
bant,c ) Mosb. Duferr. fuperim cir.
d ) Illis ficem praetulere antiquiores Hermtfici, Orphie»,Pythagorici,V*.
lentiniani; polbeein presfere Cabbaliftx, ex Patribus Chrifbanis prateipue Origç. nti.SvHefi'js; ntqne reccnriores Fanorici, Paracelfus.Boehmiui, Poirerus, Perei fr. n in s, D ip p elm * & c . N o f i r a quoque xrate non inde alienus vifus ert Ziiuendorf- fin* , qui dixit: AUe C ttn tv r tn fin d nus G o tt: Stücke von G o rt, Gefangb. der Brittle» Grincine N 7. Pio fanatica hac lententia provocari fnler ad Act. 17. 2 8 , iieic ogirur de ou.niprxlcntie V c i, Jlliusqu* concurfu.
bant , D eu m, Aftra, Angelos, D æ mo na s & animas h u manas unius ejusdemque naturae esfe & M u n d u m eum in finem creatum e ) } >ut entia f piritualia, p r o r a tione me r i t o r u m pr æmi a ferrent. Spirit us, qui li bertate concesfa re&e ufi f u n t , vices I>ei in r eg i m i n e M u n d i tenere putabantur, Genti que tutelares falurati f u n t ; c e t er o ru m v e r o , qui p r o p t e r fceiera in i nferi orem detrufi fuere o r d i n e m , alii funt Daemones, crasliore c o r p o r e v ef t i t i , h o mi n u m in gr ed iu ntur c o r p o r a , ibi - que multa co mmi t tu n t m a l a ; alii
Animae,
quae gravius p e cc a r u n t , in infimum o r d i n e m deturbatae, c or por ibus crasfisfimis, quafi in ergaftulis d e t i ne nt ur , ubi, fi a fcele- r u m & materiae contagione triplici hac vi a , nim. p u r g a tiva, illuminativa & unitiva fe puros r e d d i d e r i n t , e c o r p o r e h u m a n o in angelicum Sc deinceps in ccelefte ad* f c e n d e n t , u nd e in De um ipfum p o ft re mo r e d i b u n t : fin ver o m i n u s , in purgatori um q uo d d a m , foluto c o r por is vinculo, d e f e e nd en t , ut fordes materiei Sc v i t i o r u m e x u ra nt u r, ibique ^ o diutius m o r a m facient, quo g r a v i o r a eorum flagitia fuerunt. T a n d e m v e r o e h d e m , quibus recesferunt g r a d i b u s , in e u n d e m , u nde e m a n a r u n t fontem , refluent / ) .Quis hic o r ig i ne m e r r o r u m , qui poft haec t e m p o r a Ecclefiam longe lateque infeftarunt, non agn ov er it ? Q u o d & Plato materiam ftatuens D e o coaeternam, & recentio- res Platonici illam e finu Dei emanasfe f ingent es, no n p o tu e r e n o n negare creationem Mundi ex mbilo : adfertft ab illis anima m u n d i, facem ipfis praetulit, qui mundum
a n i
-t ) Q ua-tnr i-t N e o - Pla-tonici no b iscu m confen-tire v id e a n -t u r , c u m o-
mnia ex nihil« [t h fxvj c v t o s) creata esfe offirmant, attamen aliam huie voc ab u lo fa bjic iu nt p o te fia te m , nim. rudis & in d ig e ftx m ateriei. Cud-
»ortb. 1. c. p. 98o.
anim atum finxerimr. Obfcurior autem Plaronis & Plttonico-
rurn Cosmognnia giavislimis de ortu rerum erroribus oc- caf ionem prarbuit g ). Admisfa in Trinitate fic di£la Pla t o ni c a inæquaiitas,• illam foventes impedivit, quo minus M y f t e riu m S. S. Trinitatis, litteris facris convenienter, e n od arenr, arque innumeras lites peperit b ). Quod ani mas ante conditum mundum esfe creatas contenderer Plato, anfam praebuit I)o£trinæ de ideis innatis animabus an t e defcenfum in corpora inficis / ) : Hypothefis, quod ani mæ varia ratione esfent purgandae a fordibus in cor por ib us contractis, fuperftitiofo vivendi g e n e ri, quo tot numerofae cohortes ab hominum focietate fegreges fa cia: funr, ut farne , firi artibusque variis corpora enerva r e n t ,
g ) A Philofophia Platonica fiîlos a Gnofticis, in fpecie Valentiniani», Æ o n u m Genealogins oiiginem duxisfe videtur. N onnulli quidem ipfa* po tius derivant
a
Cabbalifticis Judaeorum commentis Sed hi cum illis in concordiam facile redeunt, nam titrinqt, c on c ed itu r,multa
figment* Judaica P hilo fophi* Pythogorico-Platonicar fuisle immixta,h ) P la tonem D ogm atis de Trinitate Au&orem finxerunt Foußut So citius, k jusque A s f t0ator J o h . Sonti v t. Recentius, illis in multis melior
J o h . F r, G rü n et us. ipftiin Platonico- Ariftofelicum traduxit. Auftor libelli L e P ln ton.sm t dévoilé, qui Sovvem inini potatur, D otbinam de Trinitate
mediate e Platone, immediate t Gnofticis & Valentinianis derivavit. Sed ut piuta taceamus, infer Trinitatem Platonicam & Chriftianam, licet fit in vetbis porum differentiae, re ipfa tamen utraque toto cœlo a fe invicem differt. Chriftrani enim C fX O U c ic iV T r iu m Perfonarum confitentur; Illato
aurem diftinguit inter 7tço ù tsçcv e v , ut tcv çtœ reçcv, KOCf öevrefcv ev
XOU TÇiTcv ev. Vere itaque R riicktru s ; Celebrata illa Trinitas Platonis
trinitatem quandam emanationum innuit, a Chriftiona tomen differt ut te
nebra a Sole 1. c. p. 1 6 8• Cfr. C o rp to v ii, de Trinitate Platonica, Dislerr. i) C u m Plnro exiltimaverif, animas, medienfe anima mundi, esfe parti culas esfentiæ D ivin*, non potuit non etiam fingere illas, ut Toti Suo hom ogeneas, omnium return ideas ante unionem cum corporibus habilis- i e , licet ili* dein obliteiat* fiut oblivioni qu»fi t r a d it * , varia demum, latione in m em iviam 1 evocandae«
r ent, ut Afcerac, Eremitae, Monachi k ), par um non atru- lit roboris. Ex Platonico c om m e n t o , de O r i g i n e anirr a- r u m divina, deinceps Fanat icor um & Myft ic orum o p i niones de lumine i n t e r n o , de p e rf ec bo n e Animae fui i- pfius cont emplatione acq ui ren da, de fimilitudine & c o m m u n i o n e , quam cum Deo his in terris fe conlecuturos fore ja£litant, o r i g i n e m fuam ducunt /). N e o - P l a t o n i c i etiam bonos & malos genios ubique fingebant, unde fu- perftitionis c ommen ta , Theurgia & Goetia nomi ne notis fima, quibus, nuxilio e o r u m , bona quævis fibi compar aie, malaque a Daemonibus parata depellere posfent. C u m A d r a vivere p u t a r u n t , futura etiam ea nuntiare, a ver o n on videbatur alienum, quam ob rem Aflrolo^iam non po tuerunr non maximi facere. Q u o d l e v e s & expeditas,ad omni urn rerum Parentem, evoiareqinimas e o ru m, qui aufteram tra d u x e r u n t vitam, eaque apud eum a u t o r i t ä r e esfe, ut p r o p t e r fua merita, aliis remisfionem p ecc at or um com pa ra re porue r . n t , c e t e r o r u m v e ro p u r ga to r io tu ) detineri, c re de r e n t , cultus San&or um, reliquiarum, imag in um & itinerum ad
/ * ea
k ) Voria* iic di£\as U7KY]7eis ad dom an da tria illa capitalia vitia
V o l u p t a t e m , A m b itio n e m , Avaritiam , inter Judaeos non fpium a d h i b u e r e
Esfeni, verum etjam inter Gentile* P hiloloph os , prat alii*, Pythag orici. C u m vero Phiiofophi* Meo - Platonic* p l u r i m i libi habuerit admixta c o m m e n ta Judaica 6c P y t h a g o r ic a , illa etjam viram A Icet icam ad Chriltiono*
transtulit. H o c vel inde c o n fta t, q u o d Phiiofophi* Neo-Platonica , eb an
t i q u i o r i b u s Chrilbanis prtecipue in delicii* habita, non fo lum fuerit, / E ' y -
pto o r iu n d a , led primi e tptn vit* A feet i c * & M o n aflic * inter Cbri ftionol A u r o r e s P au lu s T h e b x u s & A n tonius Eremit* esfent Æ g yp t i i Cfr. Bud.
d e ; D' Sl er t . de a 7K yj7S i Philofophica.
/ ) Cfr. B'>é:h. Disle rt. de P h ilo ioph ia recentiorum Plnronicnrum.
u t ) P la to ftatuit, qu osd om hoin.ines, propter m agnitud ine m peccatorum, CCViCtÇtoS e%SlV ( infanabiles «sie ) proptere aque in T e rtaru m d e tr u d i,
unde nu nq ua m evadere po s fu n t: qu osd am autem m a g n o quidem , led
e t loca, ubi fepulti j a ceb an r, misfarum, frequentiae fup- plicarionum, feriarum, quarum numerus, diebus fic di&is communibus, tandem fere aequavit, & lultrationum, omnis generis, fundamenta jecit; Quod omnia tandem illuc r e d i r e n t , unde olim e m anarunt, litem de
Truvlccv ferebat. Op inio Platonis de origine mali moralis
ex M ateria, Animarum præexiftentia & /xelefx^AJxaxrei, cor po ribus Angelorum atque tribus hominis partibus es- fentialibus recentiores inter Chriftianac Religioni addi t o s , fuos quoque habuit fautores. Taceam plurima ma la, quae pepererunt piae fraudes, in quibus adhibendis Chriftianis facem prætulere Platonici, & Methodus alle goric» Sacram Scripturam interpretandi, qua ad morem Pla t o n i c o r um , Mythologiam placitis fuis accommodantium, uti coeperunt Chriltiani. Quid vero multa? qui plurimas hærefes, quæ a primis fere initiis Ecclefiac usque ad no- ftra t empora diverfis nominibus viguerunt, inter fe con ferre cupit, eas fere nomine potius quam re ipfa a Pla tonicis disfentire, & non paucas de cetero in Ecclefia mot as lires, quarum origo hinc eft repetenda, videbit. N e c mirum. Omne s enim , qui in quæftionibus de prima causfa, ejusque natura, de modo providentiae & guber nationis divinae, de conftiturione univerfi, de animarum & c o r p o r um natura mutuoque eonfenfu prudenter non
ver-B
fan-ignis flumina amburendos conjici, tandemque poft annum & amplius ap- propinquare paludi Aeberufiac, ibique eos, quos larferint, inclamare, nec in- de dimitti prius, quam facultatem exeundi ab iisdem impetrent. Qui au tem m e diooiter vixernnt , illi per Acherontem, in Paludem igni ardentem devehuntur & 'AuSouçcpevct-, h e. purgati, lu jlrn ti, (eu expiati ct7ro\vo\i]cu , u t ex libro Plnton'S de anima refert Evfebius Pr*p, Ev. I. 4. c. ult. Qua re jure d ix it Cbemnitius: T ota ftruftur» Pontificii Purgatorii extat in Pl»r
Cone, ennif ante Chriftum natum quadringentis, ex Philofophicis & Poë-
dicis fundamentis delineata. Fxaro. Concil. Trid. p. 529 Cfr. B uidoi Diifrrt. d e xccrctçfret Pythegorato Platonico $ X V lI .
+ ) xo (
fantur, homi nibus plura, quam q uæ æ f t i m a r i posfunt, alla tur os esfe damna, aeque Hiftoria ac m o m e n t a r er u m m o nere videntur. Quid ? quod haec ipfa teftatur Plato n e m fuum S yf te ma , excogitatis novis v o c i b u s , & anti q ua ru m vocum novis definitionibus c o n d e n t e m , facem plurimis prætulisfe, qui n ov am Philofophiae faciem i n duere voluerunt, illam non f e m p e r r e f or ma n te s , fed ali q ua nd o etiam deformantes. I m m o, veftigia fyncretiftica Platonis, fuam Philofophiam ex placitis Heraclidis, P a r me nidis & Socratis confarcinantis, p r es f er un t quoque N e o - Platonici Syn cr et i smu m moliti int er P ag an am Philofo p h i a m & Rel igionem Chriftianam. fnter mala aurem, ex hoc Syncrerismo, agmine vcluti f a & o , e ru mpe nt ia R el i gionis fuit Indifferentismus. Et haec praeterea a nonnullis adfer tur ratio, cur Julianus Apoftata, Chriftianis facris ab incunabulis innutritus & illis o pt i me inftrutftus, fed Pla tonicis etiam fcitis imbutus, e caftris Chr if t ia no r um ad gentiles fa&us fit transfuga n). V e r b o , ex P hilof ophi a N e o Platonica, tanquam P y x i d e Pandorae, plurima, i n E c - clefiam & Religionem Chr if tianam e vol a run t mala.
n ) Pifftcr Liboniuin Rhetorem , JEdefium Platonicum Juliano in
delicii« fuiste, M a x im u m autem ‘l y r i u m in primis a m or em T h e u igh r Pla t o n ic * ttq u e o d iu m C h rir tia r * Reügiorii* infpira«f* 6c od Apoft*(îam. ab hac p a i d u x ' i f e , m o n u m en ta tefttntur. Cfr. F>*um%antn K ir chengc- fchichce 4 . Jarhuntl p. 7 6 4 . Heinf. H. E. P. I, p. 8 7 5 ,
