DE
CORRECTIONE
ELEMENTORUM VENERIS
ET
MERCURII EX
OBSERVATO TRANSITE
PER
SOLEM.
DISQUISITIO
CUJUS PARTEM TERTIAHT
VENIA AMPL. FACULT. PHILOS. UPS.
P. P.
mag.
AXEL
THEODOR
BERGIUS
ET
GUSTAF MAURITZ
LUNDQUIST,
Sudermanno-IVcricii.
IN AUDIT. GUSTAVIANO DIE XI APRIL. MDCCCXL.
H. Ar M. Sr
U P S A L I JE,
17 Cos«
f
dN
dnzz < Sin(P—p)
— 206265 Sin a lK
1
dh+
BtmsAd^\ih'
dhj
w
dN*ed —zz m Sin <5 Sin 9Sin h Cos / -4- ni Cos
9
Cosh Cos
/
zzdh
dCos<p
c? Sin
<pet zz—
Tang
<psed
ex(c) obtineraus
dA dh
d Sin <p
Sin
(P—p)
dM
dh B
Tang
A
dh
<*M n
et zz mSin d Cos 9 Sin h Cos l— m Sin 9 Cos hCos /zz G
dh
proinde, si sit
dh'
error expressusin
minutis
graduuni
secun-dis,
dn vero in minutistemporis
secundis
exprimi
debet,
ha-bemus
CosCO Sin
(P—p)
dn zz
(P-4-
G
Tang cp)
dh
et postremo 13751 Sin avalor
ipsius
dx ab
errorein temporis observatione
dependens
dx
(
Cos
oSin
(P—p)\
(
1-äzjl
i
Li
Tang
cAdh
.(B)
dh 137 5 1 Sin a /
l
j
quod
tali modo
exprimit
correctionein ab errore intemporis
observatione
dependentern.
Yalor vero
ipsius
du ab
errore inipsa
quantitale
/,
qua?latitudinem reductam loci observationis
exprimit, erit
18 dx Cosa» /
dN
dCosq>\
w — dl zzj
Sin
(P—p)
--j-
^
Tang
A
———I
dl
dl 206265Sin
o\
dl
1
°
dl
)
_ öCos
®.5
Tang
——— zzTang
cpSin
(P—p)
—al dl
dN"
sed: — zz Cos <5 Sin
9
Cos l —m Cos9
Sin h Sin /dl
-j-
mSin §
Sin
9
Cos h
Sin
/
zzH
-— Cos d Cos
9
Cos /4-
m Sin 9 Sin h Sin ldl
1
+ m
Sin d Cos
9 Cos h
Sin /
zzI
ideoque:
dx Cos co Sin
(P—p)
(
)
^rf/=-^S^?{3
+
iTan^P'
•
• •
(C)
quod exprimit
correciionem
ab
errorein
lalitudine
correctå
depcndentem.
Si ponamus
Cos
A
rz1
,quod sine
aliquo discrimine
face-re possumus,obtinebimus
valorem ab
erroredistanlise
cen-troruni
dependentem
dx d
'x Cos a» / „ „
dCoscp
,\
— dA zz 1 B Cos cp
dA
HhB Tang A
dA
i A 206265Sin a\ö
dA
)
d Cosqp „Sin2
qpdA
Sed: dA= dA CoscpTang
A
*et
proinde
correctio
ab
errorein
distantiå
centrornmdepen-dens
dx Cos co BdA
—
dAzz ; . ...
(D)
10 Si de contaclu limbi
utriusqne
agitur,
erit,
mentione
de
inflexione
*)
nonfactå
dAzzz.dA ±
do-Si de errore in latitudine
geocentrica
quseritur,
haberaus
dx Cosco / d
Cos
cp dl Cos a» /„„d Cos
cp \ dl ~— —I
B
Tang
A
Sin
co1
206265 Sina \dl
J
dl dxCos
aideoque:
dl
1=2— . „i pSin
(co
+ <Jp)
dl
.(E)
dl 20626o Sin aCos cp
correctio illa est ab errore in
latitudine
geocentricå
dependens.
Tali modo etiam invenimus
correctionem,
qeseaberrore
quodam
in
parall.
Solis
et
planetaj oritur, posito
Cos (P—p)
dx d
(P—p)
Cosco d(P—p)
206265 Sin —-ffiV--[~
M
TangqpJ
(dP—dp)
.(F)
in u)
Correctio ex errore in motu
horari
eritdx nda
— da
206265 Sina sed 3600a=a et 3600
Sin
a =Sin
ada da
ideoque:
=——et
proinde
Sin a Sin a
20 dx n. da , _ — da — ♦ . . •
(G)
da 206265 Sin aV
'
%Si in dnbium vocares, num
rectå
omninocomputatione
in-clinatio co essetdefinita,
(quod
quidein,
si in
eå
computandå
bonis Tabulis usus fuisses, haud facile aliter accidere
posset),
voluinus tamen earn quoque
correctionem
exprimere,
quae ex illius variabilitate
profluere
posset;erit
enim
hoc casudx «
Tang
co ,Cos
co / dNdco zz dco
(
Sin
(P—p)
—d«i 206265 206265 Sinn
V
V
lJ
dco
d Cos ®\
—Sin l Cos
w -4- B
Tang A
|
du
do>
)
Sed per
in §. 3
demonstrata habemus
et inde: Cos
9
Sin co Cos £ Cos co Sin £ Cos L
Sin 9 — 1 —
Cos d Cos d
Cos co Cos £ Sin coSin £ Cos L
M
Cos <5 Cos d
d$\nQ dCos 9
ideoque:
dco
—Cos 9
dco
etdco
zz: — SinG
dudco dco
Si difierentiamus
quantitates
M
etN (§.
9)
positis
Sin
G
et Cos9variabilibus,
erit, si inhis
formulisvalöres,
quos nu-perinvenimus,
substituanius
dJV dM
— t
zz— N
dco dco
21
d Cosqp v
/
. \
B
Tang A
— zz—Tangcp(
A^Sin(P—p)
—
SinwSinÅj
dx nT ang a
ct
denique:
•— dozz — dada 206265
Cos
\
M Sin
(P—p)
—Sin 1 Cos
co\
.(H)
206265Sina \
V
u
/ K
'
-Tangqp [ATSin
(P—p)
—Sin
coSinÅ]^
da
Si
longitudo
Solis
minus
recteesset deterininata
L_(Sin(^)
dx Cos co / dN habereinus: — dL zz Sin(P—p)
— dL 206265Sina \V
1
'
dL
^ md Cos
G£>\-f
B
Tang
A
———dL
ulj j _ _„d
Cos
<p dM»ed: B
Tang A
——— zzTang
cp
Sin
(P—p)
—— et ex(e)
dL dL
Cos 8 Sin
9
zz Sin co Cos£ Cos a Sine Cos LCos 8 Cos
9
zz Cos a Cos £— Sina Sin £ Cos LEx ElementisveroAstronomise est
cognitum Sin
dzzSinfiSin
Let exinde:
d Sin dzzSin sCos
LdL;
d Cos
8 zz—Tang
8 Sin
eCos LdL
d Cos 8 Sin 9 zz— CosaSin £SinLdL;
d Cos 8 Cos9 zz Sin coSin £ Sin LdL
sed: d Sin d Sin 9 zz Sin QdSin 8
-J-
Sin 8d
Sin
9
Sin9
Sin £Cos L Sin 8 Cosco CoseSin L\22
d Sin <5 Cos
0
zzCos 0 d Sin 5
,-j-
Sin
5
d
Cos
0
(Cos
0
Sin
e
Cos
L
—j—Sin d
Sin
co
Sin
e
Sin
L\
\
dluj
Cos2 <5
'
Cos d)
Sit: R zz— Sin w
Cos d Sin
L Sin /
—Sin
h Cos l (Cos
wSin
L
—
Tang
d Sin
0
Cos L)
-f-
Cos
h
Cos/
{
Sin
d Sin
w
Sin L
Cos 0 Cos V+
Cos <5:)
et: S— Cos oj
Cos d Sin
L Sin
/
—Sin
h Cos /
(Sin
coSin
L
-{-
Tang 5 Cos
0
Cos
L)
—Cos h Cos
/
^Sin
d Cos
co
Sin L
■ : --,
Sin0
Cos Ls S-f-R Tang
cp^
dL
.
(/)
Cos d dM Sin s dN Sin s dL CoscT
dL Cos5'
etpostrcmo:
dx Cos o)
Sin
eSin
(P—p)
dL 20G265
Sin
aCos d
Talis est valor
correctionis,
quseab
errorein
Iongitudine
Solis
proveniat,
quajtarnen,
ut
Astronomie
scientie
est
hodi-ernus habilas,
sine
ullo
discrimine negligi
potest.Considerati
nutem nihilo minus necesse est
variationes
longitudinis
Solis
a momento
conjunctionis
ad
momentumobservationis.
Nihil
vero håc re facilius est, neque
aliud
opus est, quamut
prodL n
subslituamus .niotus hor. Solis et formula
illa
tunc23
Cosco Sin s Sin
(P—p)
erit ~ — Sin a Cos d dx H UIL'3600
(s
+ ff Tang
,)
ö]
(*)
Correctionem quoque
in
medium
proferre
debemus,
qute aberrorequodam
in
ratione axium
telluris
oriri
posset,de
quaquidem re Astronomi non oinnino consentiunt, ita ut
Mauper-tuis
*) illum induxerit 177:178
,alii
vero199:200.
New¬
ton concludit ex theoria virium
centralium, illani
rationein essedebere 229:230.
Ideo correctionem illam proponere
voltimus,
qüseab
errore inipsa
ratione
axium
terrestrium
exsistere
deberet.
Hunc
ad finetn habemusdx
j
Cos
co
(
, _ vdN
.dCosi
dm Sin a
et eådem ratione, qua antea
usi
sumus,si
(dN
Sin(P—p)
dCosq>\
T
+
S Tang A
-~~-dm dm
)
dM , ■ A
rr:—Sin
Ö
Sin h Cos /— Sin <5 Cos9
Cos h Cos/zu— Pdm
dN
— zz: Cos
9
Sin h Cos l —Sin d Sin9
Cos h Cos l zz: Qdm
proinde:
dx Cos co Sin(P—
p)
— dm zzz —Li
dm Sin a —PTang
dm
...(/")
1) Mauperinis Discours sur Ia parallaxe de la lune pour perfectionnei la theorie de la Iuue et celle de la terre Paris Ijii pag. 53 sqq.
2\
Illa autem
aequatio
nonnisi
partem
correctionis exprimere
potest,quoniam
animadvertere
debemus, /
noti
latitudinem
ve-ram indicare sedlatitudinem reductam
etinter
has iliam
rela-tionem(§•
3)
exsistere
mTang
/
zzzTang låtit.
ver.ideoque
rationein axium etiam in latitudine momcntum facere ita ut sitdl
Sin Idm-f-m -— zzz o■et
dl
zzz—^
Sin
2
l
dm
, .(g)
Cos l
et si liunc valorem in
aequatione
(C)
substituamus
hasque dua*
parteseonjungamus,
erit
dx Cos c»Sin
(P"—p)
/
j =(Q-.
dm zzz— —(Q—
5H
Sin
2
/1
dm Sin a1 ^
3
1
—Tang
cp(P
-J-
5/ Sin
2
/)^j
dm
Correctiones, quas
hisce aiquationibus determinavimus, ab
errorre
parallaxium
particularium
Solis
et
planette
et motus ho-rariihujus
posterioris
dependent.
Considerari
tarnenetiam
o-portet
variationen!
parallaxis
planetae
tempore
ab conjunctione
ad momentum observationis peracto.Nihil
aliud
huic rei
estopus quam
ut
tequationes
et
eonjungamus
et
in
illis
ponamusn
dpy zzz o,
dP
zzz .var.hor. para!.
3C00 n 2 Sin «
et dazzz — var. hor.
paral.
Ltenim
propter are-3600 Sin Pas
temporibus
proportionales,
habemus
quam
qroxiine
(Parall.
planelaj)2
Mot. hornr. Zzz —— mot* "or- me"* • •