(J. B. V. D.
D1SSERTATI0 ^iC/lDEMCA,
UNIVERS A LIT ATE DILUVll NOACHICI,!
Quam,
Confintietite Ampliff. Facult. Philofopb.
in Regia Acad. Upfalienfi, - T■:
PRiESIDE
C L A RIS S1M0 V1 RO,
Mag, ANDREA CELSIO,
Aliron. Profess. Reg. & Ord.
Publica bonorum disquißtioni mode- fie fubmittit
Alumnus Kohreanus
ANDREAS HALLENBERG,
SMOLANTUS,
In Audit. Guft. Maj. ad diem jo MajS,
MDCC XXXVIII.
Hor is , ante meridient, folitis.
UBSAUgE, Apud Viduam B» Joh. Höjer»
S:« R:/e M:tis
MAGN£ FIDEI VIRO,
Reverendifftmo
,
PATRI AC DOMINO,
Doct.GUSTAVO A-
HUMBLE,
Iriclutae Dicecefeos Wexionenf.EPP
SCOPO Eminentiflimo, Ven# Con- lift. PRiESIDI Graviffimo, Gymnaf.
&Schdlarum EPHORO Ad- curatiflimo,
MåCENATl MAGNO.
llltlpUci, Pracful, vir tu tum lau¬
de corufce,
Dulce dccus patria, 1$ lumen
Vener abile C leri i Cum me anunc, omni nu da t a lepore} Thalia Sußinet ad facros temer ar i a t ender e poßes, Pjaefulis ut tantigracilis flendore corufce t y
tnftmut hat trepidovolvit fubpeUorc cur as,
Num
Num vultus etiam poffit fperare /er enet.
Namque ref ordatur , vifat quod limina docla^
Quodque par um niteat y partet quod vilia
don a.
Sed tavtentf venia fpes & fidueidcorta eft\
Qua levat, atque illam gelida formidine fobi t»
Nhi tur illa T uo, Mareen as Sume, favöre, Quem fentire datur Mufarum caftrafecutis•
Sufcipias igitur pra fen t es, fronte fer ena ,
Brimitias, quat jam Tibi fert b<ec parva Thalia.
Namque licet fint pertenuts referantque
datorem $ Non dubitanda tarnen noftra funt pignora
mentis.
O Pater incolumis for t it fine vulncre v i vas ,
Neft or is &falvutn eeelum T C fervet in annos ,
Tiori da quo facri vigeant viridaria coetns ,
€t portum fubeat tranquiüum cymbula noftra•
Reverendisfimi Nominis
TUI
tlientbumttümus
AND. H ALLENBERG.
Vobtil (fm o Confultljfmoque V1R0,
Collegii CameraHs ASSESSOR!
Solertilfimo,
t AT RO NO OF TI MO.
VIRO Adm od» Reverend atque Praclarlff.
Mag. DAN1EL1 LANNERO,
PASTORl in iRöbbde & SfjotöW
Laudatiflf. PRAiPOSITO territ.
^drai) meritilT. ut Nutritio olirn pro- penfiffimo, ita
PATRONQ jam Certijfmo,
Slnguhrihtu, tis bcneficiis, illam quibttf a Vobis, Patroni allquando offerri
modo po (fem, gratum declarare liceret å*
jtimrA Te, Vir Nobiliflime, in me c$U
intererat y confenfu atque fuffragiis beni-
abbinc , £5* quod excurrit , ad illuftrem
tHinimo ad literas excelendas aux i Ho
pendio. Veßra autem Admod. Re ver.
bonitatis dotumenta, ut ea vix an im o con-
Veftrum tnim alter me , in patrio folo j
Jieiisy quo t ve l ab indulgentifimo Patente
BRANTING,
VIRO' Ådmod, Reverend. Preclarifßrmque
Mag. N I.C O L A O CHR1STIERNIN,
PASTORI \ in gernebo meritifii-
nio , & Adjacentis Diftridus PRyEVOS, Digniß. Nutritio benignitfimo, ob plu-
rima beneficia pia mente colendo.
Flur. Rev er, atque Ciariß, DOMINO,
Dn. P ETR O
FAGELIN,
PASTORI in JPmüarci) Vigi-
lantitfimo ,
BENEFACTORI JEßumatifßmo*
Optimi, [um affeftusßntra confyeftumpoß-
occafionem , qua mihi? quo demum cunfo nimum, fedulo exoptavi. Praeter a Ii a e»
lata beneficia, Tuo, eorumque, quorum
gnijfime conflatie factum eß, ut oüennium
hanc Mufarum federn ab i t urut, TUO, baud
atque emolumento , recreatm fuerim fti- Domini Pracpofiti , tanta in me exßant cipere , nedum verbis exprimere queanr,
inträ lares receptum tot cumulavit bene-
nnquam fperari pojfertt, Alt er i vero quod
: a Muß**
Mufas Up fallenfes non tantum totere mihi
lic e at t verum et Um hoc qualecunque ex- ercitium publici juris facere queam >
unice acceptum eßferendum, Tili etiamy Piur. Reverend. Dn. Vtäotifingularis er*
ga me favör is fa tis manifeßafaabeo do crimen»
ta, Hunc tenerrimum in me favorem ,
hanc fingularem prorftis gratiam qua ra•
tione rtmunerabvr, cum Veftris refpon»
dens beneficiis nihil prorfus habe am ? Pium itaque gratumque teßaturus animum y
hafce tenui elaboratas Minerva pagel»
lus, Vobis, Patroni Optimi, offe*
ro y eay qua par eßy obfervantia rogansy e»
as eo dignemini , quo auclorem earumfa- pijfime dignati eftis, hoc eß placido fere*
,noque excipere vultu, Votd interim pro
Veftra Veftrorumque in fe ros anrns in*
columitAte, fundam calidijfma, ut in rei
emolumentum publicaeccleßaque tont»
modum fofpites vivatis, floreatis , v ige a tis.
Nöbüiff Admod. Reverend, a tque Clariff. Nominum VESTRORUM
alter ebftrvintifimm
AND, HALLENBERG.
Ad
Eruditiflmum
Dn. auctorem»
De
Diluvii Noachici Univerfalitatc egrcgic diflerentem,
On una lé offert ratio, cur gentiles lumine re-
T^l velato cafli, multa lacris pande&is admoduni
conformia, quamvis aliquando å refto tra- witc dilceffcrint, aliis anrjquitatum luarum monu- mentis infpcrlcrint dogmata. &am gentis Ebrxaé
Krumquc, ab ca geftarum, notitia iliis npti adco
obfcura Fuit: quippe qux ex commerciis, terra ma- rique inftitutis; ex bellis, cum Cananxis, aliisque Afiaticis & TEgyptiis populis, fulceptis 5 ex captivis Babylonicis, multum au&oritatis, inter paganos, habentibusj ex peregrihationibüs denique & conver- iationibus eorum cum Judxis, louge latcquc per orbcm djvulgari potuit. Ut nihil dicam de exitu Jfraélitarum > ex-ZEgypto» variis »ftiraculis firmato,
& verfionc S, literarum, Grxco fermone configna-
ta. Quo faftum eft, ut de Deo, rerum primordiis, lapfu parentum, ftatutis Mofaicis & Viris, quorum mentio in S, S, frequenter injicitur, illuftrioribus»
aliis licet nominibus compellatis, multa in eorum
fcriptis legcnda occurrant, Inter cetera vero fa t is illiiftria Tunt, qux de diluvio, ejus univerfalitatc,
area, columba emiffa, & pluribus bic obvenienti-
bus circumftantiis, memorix prodiderunt Berofus,
Abydenus, fcLucianus aliiquc« Qux lingula, etli
longe
longe melius & clarius ex 3, literis, quam ex gea«
tilium leriptis addifcantur, ufu tarnen fuo non ca»
rent, Nam valcfnt argumenta, a läniorum paga-
norum te^nnoniis deilurra , Sc facris oracuüs con- fona, ad verltatis cceleftis liberiorem' declaratio»
nem
,quanivis non ad Sjusdém , tancjuam ex pro¬
prio pnncipio, petendam probationem, Cum au-
tem Tu, Eruditiifi Dn, Refp, haec , Sc qua: por-
ro alia fuerint momenta, huic materias, de. dilu- Vii exi'ftentia 8< univerfalitate adftruenda
,affinia, publica Sc egregia Diflertatione ubenus pertrafta-
tum iveris, id mihi tantum rclifrum efle arbitror,
ut. Tibi, de prteclaro hoc Ipecimine ex animo gta- tuler. Quem fugit , qu;bus cum difficultattbus iite,«arum ftudiofio, Sc praefertirn novercantis fortu-
nx injuriis expofito colluftandum fit, antequam
planioribus infiftendo veftigiis , ad adyta Phoebi
penetrare valeat, Et certe, fiquisalius, Tu,Eru-
ditiiT. Dn« Refp. hanc fpinofam viarri ingreflus,
omnes, quotquot Tibi obvenerunt, tatn aequo a-
nimo tolerafti Sc fuperafti moleftias , ut ad aflidu.
itatem, mirum quantum excitentur alii in éödem
ftadio currentes, hoc Tuo excmplo.^ Jnré itaque
Tibi gratuloi vovens , brevi contingat, utftudi*
tua beue continuata optatum feriant fcopum , fic-
que ipfe fru&us, quos praeclara cruditio Sc Angu¬
laris animi virtus cultoribus fiiis pollicentur, colli-
gas ubeirimos, jueundiffimos!
JOSEPH. KDELLMAN»
J. I,N.
Niverfalitatem di*
luvii Noachici leyi
penicillp adumbra-
turi, fepofita caus- fa ejus morali, ex facro codice unice
cognofcenda, naturales illi eonftitu-
cndae fufficere non potuiffe capfias,
breviter & in transcurfu quafi yidebi^
mus. In particularibus quidem inun^
dationibus, quarum haud infrequens
in annalibus fit mentio *), dupiiccm plerumque concurrere cauflam, natu-
ralium rerum fcriptores obferyant.
lina eft, cum crebri, & ruptis quafi nubibus, foiito largius effufi imbres r
vel refolutae etiam in altilfimis monti*
bus cgndenfatac niyes, tantam vim
A aquarui»
aquarum profundant, ut
'
}Lxß> a ti am ruant per aper tosflumina campös, Cumquefatis arbuftafimui^pecudesque^ Vi*
rosque,
Teftaque, cumque fuis rapiant penetralix
fatris b).
di t era, cum mare faevientis impulfu
^oli, & contitrua flu&uum infulta'n- tium agitatione, fedibusfuis excitum,
in fummam circumhabitantium n'o-
xam & detrimentum, litora transeat,
& in aprieos erumpat campos c). Sed qui univerfale illud diluvium hujusce*
modi , aliisve cauffis tantum naturali- bus adfcriptum velint, caeca commeh-
torum fuorum adiimatione magis fu- pcrbiunt, quam juftitiarri irae Diviiue
.adverfus fcelera hominum pcnlitant.
Mofcs enim cauflam ejus efficienteft
aperturus, fontes abyßi magna ruptos>
& cccli feneftras referatas elfe teltatur
•d). Quk hxc folius natura: viribus fa-
-<Jta eiTe c reder et? Quseve natura vis
tanta eflfe pofTet, ut inacceflos abyöfi
fon-tcs aperi-ret, & feneftras cceli re*
cluderet? Res quidem erat naturalis
aqua>, tam in profundiiTimisVeite pe- netralibus, quam intränubes contentb
moditt
M o ^
verp natura: leges transgredie-
batur. Quapropter etiam folus DEus
au&orerh effeftörem ejus fefe pro- nuntiat *), Toto ergo, utdicitur, ecelo illi abqrrant, qui certarum con-
ftellationum conjundlioni & (ignijS a-
quaticis, qualia canqer, pifces, pleja- des, orion &c. ab illis efle putantur,
adfcriptum eant diluvium /). Qua?
quidem {entenria, utpote principiis a-
ftrologicis , ab omni fana philofophia
dudum rejeclis, innixa, refelli non
meretur.' Bumetitu ejusmodi
terra: antediluvianaenon folum fadern
formamq.ue externam , qu* necejjariß fl an a , contlnua 3 folida.y aqualifer Jiratx^
fuperficiei uniformis , firie montibus & ma~
rU tit a tu fuerit ,• verum etiam ejus ad
folem fitum, redtum, non qualis ho- dieeft, obliquum, ad diluvium usque fuiffe , anirrio concepit g). Hatc ut manifeftiora evadan t, fententiam ejus
de ortu telluris primigeniae paucis de- libabimus, quae huc rédit. Primo il-
lam ex chao genitam elfe fupponit, Ju e. ex malfa fluida & indiscreta, mul- tivariis particulis, majoribus, mino- ribusj conspofita^ partes deinde ma-
A i xi me
4 So«
xime craflas & folidas, fua gravitate
fubito deorfum latas fuifife, ubi magis magisque compreflae interiora terrae conftituerunt. 'tum reliquam, qu*
fupernatabat , mafifam, in duo cor- porum genera, liquidum alterum,al-
terum fluidum, (ive aquam & aerem, dividit. Hic fuperiora occupans, re- giones aereas conftituit» lila vero, ob fuam Ievitatem > terrae globum fu- perficie aequali & tota liquida, coopé-
ruit. Demum, ut mafla aquarum ter- reftres illas particulas, qua: ei erant interfperfae, ad ima fenfim demifit,
ubi terrae interiori, quae ipfi fubabys-
(ina dicitur, fefe applicuerunt 5 ita pulvifculi & partes crafliores, quae in regionibus aeris fupererant, in mate- riam oleofam pinguetnqUe, abyffo a-
quarum fupernatantem, itidem fubfi*
derunt, caloreque folis ac fpirantibus
auris, in regionem terrae firmae, &
ad diluvium usque habitabilis, pro' greflu temporis plane concreverunt.
Hifce fic praefuppolitis, globum tellurü
fr ima inßar AiolipyU , radiis folis, veluti j*gi igne aqualiter circumquaque salefaB
conficterat Burnetius b). Cum jam vis
folis»
m ? m s
folis , poft aliquot fccula, in ipfam
quoque abyfli aquam penetraffet, ej tu
tfiaffahars fuperidr rarefieri refolvi in
vapores ctepit, majoremque & liberiorem fui mot ut (5 expanfionis lo c um exigere.
Unde tandem fa&um eft, ut terra illa
exteriör five fuperabyflina deglutina-
tit tjut partibus pra nimia ficcitate, fé
contrahentibus , in plurimis locis feceßerit,
15 vaporibus au cl is infra terram, (5 majori
vi & vebementia fe åilatantibus , decreto tempore (5 confiirantibus caujfis, per quan- datn ficciem terra motas rupta diffiluerit i
molibiis Ulis five fragment is t in qua difira-
Et a erat, in fubjeftam abyjfum vario modo
ö* fitu detabentibus. Atque ita ex dififo-
lutiorie veteris mundi, (5 lapfu exteriör is
terra in abyjfum, örtum ejfe diluvium uni- verfale, quantum fiettat ad cauffas inf er'
nas, concludit. De ingenti enim vi
aquarum, per apertas cceli fencftras
demiflarum, quae fupernasdiluviicaus-
fas conftituerunt, fuis etiam hypothe-
fibus indulgens, prolixe alibi diflferit
*). Quid autem dc hac Burnetii geo-
goniain gcnerefit tcnendum, dudum uemonftrarunt illi, qui ex inftitutö
contra cum difputarunt-£). Et quam
A 3 parum
parum vero fit confonum, cum alfum
terrae fitum ad folem ante, ac poft Al¬
luvium, fuifie dicat, cui volupe fue- rit, videat apud Deylingium l). Nobis
in fpecie tantum obfervafie fufficiat,
ex hiftoria fac'ra confiare, aquas lerne
& per gradus crevifie m) 5 cum tarnen
terra ifta fuperabyfima per fpeciem quandarn terrae motus rupta, inunda-
tionem iftam fubitaneam fuifie, 8c quali
totam fimul contigifie fequatur. Neq
facile percipitur, vim aeftumque folis
aqualiter circumquaque adeo validum fuifie, utper extrinfecam illam terra;
cruftam , in zonis etiam temperatis &
frigidis,in ipfas abyfi] aquas penetra-
rit ^ cum tarnen camera arcuatn, terra fuperficie zo perticis profundior, in zon A
licet torrida , eidem bodie impcrvia depre-
hendatur n). IVilb. Wb'tßonus in caufla
diluvii explicanda aliter procedit. Sta^
tuit nimirum, quod cum vindex fcelt'
rum, DEut, diluvio t er ram obruere de*
crevijjet, ejfecerit, ut cometa prope tellu*
rem transiret, ejtuque non folum orbitnm
circularem in ellipticam mutar et, fed quo*
que fua atmoßhara & cauda Inpolperety
in quibus illa to aut tz horas commorata,
immenfa
^ mrnenfa v apor um mibe fuerit obducl a, qua
]{- in guttas refölüta abierit in pluviam 40
dierum nottiumque. Porro , cometan vt- dniafua äuplicem excitaß'e aftum 15 in aquis
£ terra Cuperioribtu ? (5 in fluido abyjfi fr).
tl Sed nos propobiti memores ad univer'
,n faiitatem diluvii probandarn feftina-
m raus-
a» cfr Cam erar. hor. 'Subcif. 1. /. c. Sc»
VayL Pia fe di c bron. gtft. in Europ. fing. p.
idj. Alb. Crantz, Vandal. I. /0. b) Ovtd,
js /. /. metam. "V. 287. feq. e f cfr Blocks an-
m matfning. éfroec fåtiala €m-6mjiabnan-
^ be p. 10.ifeq, £5 21. Crantz. /.c. Pont.l.y,
^ hiß. Dariic. d) Gen, 7. //. f) Gf». <5*. /7.
f) cfr Bened. Per er, in Gen. y.p. PS.fef- Sixt.Senenf. Biblioth. /. J. Annot. Si» g)
A cfr Theor. Teil. Sdcr. I, /. cc, q. 4. y, l. 2. c»
e* 4- k) c. 6. p. fl. S7» i) cfr t» 2. c. j. p.
pa 201. feq. k) cfr au SI. a IValcbio alieg.fub
l- Vi>ce <£fbC p. 784. & 787» fe1'& leidek.
p Arch&ol. Sac• f Obf. Sacr. P. t. obf. 7*
ti P' S0' cfr Verdr- Pbyf* pArt, fpec. c. 4. p.
'i 37°. & Wodxvardi Geograph. Pbyftque p.
160 feqq. m) Gen. 7. 17. 18» n) Att.
erud. Lipf An.-,1686. p. 522*. feq* 0) Att.
erud, an% t dp 7. p. 543*
' 1
.
§. fr.
% kom
§. ii.
Licet ea, quae facra pagina, pro ädftruenda diluvii univerfalitate in me¬
dium proferat, fint adeo clara, ut-ne»
Wo t ni (i fcripturdrutn irr iför , ed negdre^
t>el elevare pojfit p)} recentiori tamen
aevo etiam non defueruntt qui mani«'
feftae huic veritati obloqui fuftinue- fint, illud particulare tanttim fuifife
contendentes« Hos inter Ifae. Peyre*
PitU) fuoquodam jure * finon primum*
primo certe proximum fibi locum vin-
dicat. Hic enim» ne fuos, quos in-
fulfe firtgebat > Pracadamitas > aquis
diluvii fuffocatos t pofteritatem hodie
non amplius habere, fateretur, dilu«
vium Palaeftinarn, aut circumjacentes
tantum provincias vaftavifife ftatuit q)- Sed hujus commenta viri Dodi pri-
dem refutarunt tfdc. Voßhu htinc
contra calamum quoque ftringensi
concedit quidem totum, quantum eft,
genus humanum > Noachotantum cum fuis excepto^ diluvii aquis fuifife ab*
forpfpm; tantum tamen abeft, ut il- lis fuum addat calculum > qui facroco*
dici convenienter > totum orbem a-
quis tedum fuifife ftatuant $ ut illas
tantum
I o 19 9
tantum terras, ubi homines fuere, a-
quis fuifie immcrfas, conctur evince-
rc j). Eandem cum Voffio tibiam in- flat Henr. Kipping.f in inltit. Phyf. t) ita di (Te rens: Jgui totum orbem aquis il-
Iis immergunt ? vidt ant unde immenfat
Aquas educAnt% & in qua loca poft exple-
tos vindifts dies revocent. In hancqUO-
que fententiam haud obfeure inclinat Jo. Clericus *), qui regiones, quas di-
Juvium inundaverit, per conjeduram quoque defignat. Praeter hos etiam reperti funt, qui, quasdam Indiae par¬
tes tradumque Sinenfcm non fenfiflc diluvium, ftatuerunt: quam quoque fententiam Abr. Mylitu propugnavit ,
quem tarnen ex Reformatis Samuel Ma-
refim , Prof. Gröning. refutavit x).
Quin &) referente Deylingi» y), funt nonnulli, qui audader cenfent, non minus ineptum eflfe dicere, univerfum
mundum aquis fuifle tedum, quam ho-
minem aliquando fputo fuo fubmerfum fuf - focatumque fuiffe.
P) Horn, are, Noap.zß, q) Hud. H. E.
V. T, t. i. p. 17$. r) c fr Hat, Alex. H. E.
V. T. p. ny. Jo. Hilperti disquif, de Praa- dam. Dan b. Pr a ad. litis. Heidegg. t, I. biß.
Patr,
tö B 6 'B
Patr. exerc, ig. §. 21. GYapii Theol. reccnf
contr. t. it <r. 4. qu&ß. /. /?. /00« />
/» diß. de ver. a t. mundi c. 12 , in c aß ig. ad
Horn, de atat. mundi c. 13* in epiß. ad Colv.
TbeoL Dordrac. t)l: f. c.t7.§. 7. u) ad
Gen. §. ig. x) traci. contra Praad.p. jgj.
y) in orat. de ingen. Ifr. yEgypt. P. I, obf.
(ac. p. 343.
§. III.
Singula rationum momenta >
quibus fententia: hujus Patroni ni-
tuntur, ponderare non vacatj duo
tainen, & quidem praecipua, levitcr
delibabimus. Primourgent, necanu- bibus, in quibus DEus ligat& pendu¬
la* facit aquas z) , nec a fubterraneis
iftis hydrophylaciis & abyflis, nec a rrrari, fufficientem aquarum copiam,
ad terram, ij cubitos fupra altiffi-
mos montes obruendam , potuiile fuppeditari: Deinde arcam ejus ma- gnitudinis , quam Mofes Gen. 6. iy.
defcripfit, iingulis quadrupedum, vo-
latilium reptiliumque fpeciebus, fe-
eundumpariumnumerum, a DEoprse- fcriptum, etiam iis, qua: certis tan-
tüm regionibus propriae funt, & pa- bulo ac commeatui, juxta earum na-
turatn
turani ac proprietatem, récipiendis,
non fuffecifle. Ut viri dodi haec com- menta diluerent ,• non unam ingrefll
Tunt viam. Ad prius quod attinet,
cenfent nonnulli, non tantum o-
mnes fubterraneas aquas in fuperfi-
ciem terrae edudas, fed & quidquid uspiam nubium fuit, in aquasconden-
fatum fuifie. Sunt alii, qui novas a DEo irpmediale creatasefle aquas, e- asque, decrefcente diluvio, per o-
mnipotentiam divinam , in nihilum
iterum redadas, diditant. Alii ite-
rum aquam rarefadam fuifle volunt,
quo ipfo tamen revera aqua omnis in ne'
bulana fuiffet converfa, in qua hominibtu animantibusque ncceffario non fuijjet nio- riendum j qua etiam (ußentanda ac ve- henda area tanta rnolis non fujfecißet a).
Sed quidquid horum fit> Mofes omne dubium folvit, cum digito quafi mon- ftret, unde tanta aquarum copiapro-/
fluxerit , quanta terrae inundandae
fuit fufficiens^). Ruptis enim fon-
tibus abyfii, h. e. profundiffimis aqua¬
rum receptaculis in cavernis terrae conclufaruml, & aperris feneftris
cceli iive nubium, atjuis foecundiffi-
marum,
i* ■ o m
marum , aquae ccrto temporis inter-
vallo femet eflfundendo* totum , qua- qua patet, orbem inundabant> altis- fimosque, qui fub ccelo funt, mon-
tes iy cubitis fuperabant. Elegans
in hane rem apud Senecam exftat lo¬
cus, licet ad futurum diluvium per- peram reftringat: Mentior y inquit, ni- ji eruentibus terram humor occurrit c ), quoties nos avaritia aut defodit, aut
aliqua caujfa penetrare alt i tis cogit, eru*
endi fints unda eft. Adjice nunc , quod
immanes Junt, in abdit o lActis, & multum
mar is conditiy multum fiuminum per öper-
ta labentium. Undique ergo erunt caujfa
diluviO) cum all a aqua fubinjluant t-errast alia circumfluant. Nec ea femper li c en- tia undis er it, fed perabio exitio gener U
humani , exßinftüque pari ter feris , in
quarum hominet ingenia tranfierant, i te-
rum aquas terra forbebit: natura pelagus fiare, aut inträ terminos fuos furere co- get: & rejeftus e noßris fedibus, inftia fecreta pelletur oceanus d)%
z) Job. 16. S. a) Bud. L c. p. typ. b) cfr Gen.y.it.fiq. c) cfr Conimbr• Traft*
p* de
mo
n i?
f, de meteor, c. 4, pr en. /. 2. Com. a la- fide in Gen. p. it i p. 106. d) natur .quaß.
1. 3. c. 30.
f IV.
Alterum dubium ex arcar infuf- ficientia pro animalibus, eorum ali- mentis, aliisqueneceflariis capiendis, Petitum, paucis jam reftat examinan-
dum. Ab ipfis fere ecelefiaj N. T. in- cunabulis, homines profanos nonde- fuifle, qui ifthoc adeo fuere moti,
Ut totam diluvii hiftoriam rifu & fan- nis exceperint, in genére hic obfer-
vamus. Nota funt hac de re March*
nis, Apellis , Valentim , Gnoßicorum y
Juliane Apoßata, Porphyriique fcomma-
ta & cavillationes. Etiam Celfus är-
cam criminatus eft üanquam dXXoxo*
roy UHOCJTCt hfov syxtjow, ab[ur dam
omnia intus continentcm. Hunc contra
nobile illud ecclefiae Alexandrinae de- cus, Origenes , Vir vere
calamum acriter ftrinxit^ libroprac-
fertim 4to operis, quod ex inftituto
adverfus eum confignavit. Ut vero
facilius, cc.u putabat, fefe hinc ex- pediret, eubitos non vulgares , fed geometricos , quorum Uni 6 noftri re-
fpondent,
i4 M o m
fpoodent, Mofen intelligere fuppo-
nit. Qua in re c/u.c'4/'/]@cv quoquc nadtus eft fplendidum illud ecclefix Hipponenüs lumen , Auguftirium e).
Sed lic fane area vulgares cubitos
j&oo in longit. 500 in" låtit. & igo
in altit. coatinuiffet. Mofen vero, ut alibi locorum , ita etiam heic, cu- bitos vulgares , flexu feu prominentiä
brachii exteriori usque ad medii digi-
ti fummitatem, hominis alicujus per- fedla: aetatis juftaeque ftaturac, defini-
tos, id quod etiam ipfa v ox HD**
prefle infinuat/}} non gsometricos, in-
tellexifle putamus. Nam fi velin fo-
la diluvii hiftoria ejusmodi geometri-
tum cubitum intellexiflfet, fasutique
effet credere illum, ad ambiguitatem obfeuritatemque evitandam, differen¬
tial illius leclores admonuifle, Nec
quidquam cauflfe fubeffe videtur, cur
hos potius, quam/7/öx adoptemusj cum
vulgarium etiam cubitorum numerum ad omnia animantium genera capien- da, & eoruni in annum, & quod ex- currit, alimoniam, abunde fuffcciffe Joh. Buteo demonftraverit^ ). Illa et- enim menfura > quam Mofes arcae ad-
fcribit,
38 o 9 ms ftribit, loligeamplius occupät fpati-
um, quam quilibet forfan primo co- gitet intuitu. Si v., g. fpatiofam ali-
quam domum quis Tibi imaginetur , 300 cubit. in longit., ?o in lat.:, Sc
•30 in alt. , quot, qusefo^ homines il¬
la caperet? In tria autem tabulata di-
•ftin&a , quanta: föret capacitatif
quot animalium receptacula & man- liones-in contignatione infima? quot cellae & horrea pro cibis condendis
in media ? quam fpatiofum oeenaeulum
pro. hominibus ? quot cubilia? quot
etiam caveae & nidi volucrum, & pro utenlihbus condendis repojitoria, in -luprema forent contignatione ? Nec quicquam nobis officit, quod. polipa
-diluvii uniycrfalitate, non fa ris [ique-
at, qua via , quave ratione animalia Arnericar, & aliis ab Alia» in qua, ut valde credibile ed:, conftrn&a fuit
area b) , remotiftimis regionibus propria & domeftica quafi, pep måne
&longiflima tcrrarumfpatia, ad illanj,
ccu unicum contra aquas afylum , fe-
Fe conferre potuerint. Quid enim obftat, quo minus primaevas illas q- nimalium fpecies, in Aftas regionibus
ante
fö Si o SI
ante diluvium exftitifle dicamus, prx- fertim cum DEum fingulas ad Adamum
adduxiflfe conftet, ut eis nomina im- poneret > i), Ncc etiam ftatuimus,
Roachum fingulos terrarum tra&us pererravifTe, utvarii generis feras fu-
•is excuteret fpeluncis, & ad arcam aggregaret j hoc enim longiffimi tem*
poris opera & impenfa ei ftetiffet. Prae-
terea nas quoque, inftinftu > haud
dubie , divino, ad illum venifle con*
ftat k \ Qua autem via in Americam aliaque loca, animalia poft diluvium penctraverint, cui volupe fuerit* vi-
deat apud Kirch, t), Frtediib. m). Pifces, infe&a, & animalia in aquis folum vi*
ven tia,inträ arcam fuiffe recepta, tanto minus di&u eft neceflarium,quanto cer*
tius conftat, illa longe commodifli-
mam cum vivendi, tum etiam fuam
propagandi fpeciem, extra illam ha*
buifle rationem ; utinec, quae ex pro- mifcua diverfarum fpecierum commix-
tionenafcuntur, animalia, qualiafunt muli, leopardi &c.$ nam illa poftea
hoc modo progigni potuerunt »). I-
"dem quoque de illis animantium ge- ncribus nonnulli dictum volunt,
runt
M g M 17
tum fentina hobt reconditfc intlufa confer?
tari potuerutit , Ht, teihtre exfitcata *
fotis cakrfi excitarentuY ad no,v a. animälf
cula excludenda, quorfum v aria infeclo»
tum , forte & minutorum animalculorum
genera pertinent o). *
e)de€.D, /. tj. c. 27. f) cfr Bteut. q.ttk
g) cfr But.t• g critic. p. gj. cfr ettam Poli Synopf. critic. p, gg.feq. Nat. Alex. Hi
£. V. T. t.t.p. 108'fe q. h) cfr B och ar»
ii Phaleg i. t.c.a.p. 24. fe q. i), Gen. z.
Ig. cfr Boch, Hierozoicon l. 1. c. g.p. jå, i) cfr Gett. 6.20.7. p. ij. Acer. bibi. cent»
4. bift. pp.p. ui4.,feq. 1) Are, Noa p, IPS. m ) Obf Bibi, in Gen. p. 48. cfr
Gr o tii differt. de or ig. gent, Amer.Qfyv\)i~
bMbé Delic, icono/og. Bibi. got. fe q q. n) Kirch, p. ji. 6j. Bock. Hieroz. P.i. 1.2. c,
21. o) Bud, p. i/j.
& V#
Teilimoniis ex facra pagina « pra adftmendo diluvio petitis, antiquiili^
morum fcriptorum & gentium tan-,
tum non omnium unanimcm adjurv gimus confenfunv, ,ad -quas, per
T0O7rxfst$pj7LOiit, unicumprifco ill o ar vo
annali um genus, univerfalis huius in-, ündatioriis farna €manävit. * Quatti-
i 0 tfii
«8 S o IS
vis enim profani fcriptores; pro mo-
re fibi haud infolito, hiftoriam dilu-*
vianam, ut multas alias />), totfig- mentis, tot fabularum involueris in«
volverint, ut non minimi jam lit la- boris, aera , ut dicitur, a lupinis dis-
cernendi j nonnullar tamen veritatis fcintillulae , fub altis licet cineribus
fopitse> inillorummonumentis& nar-
rationibus hinc inde elucent, ex qui-»
bus, cognitionem quandam diluvii
illos habuiffe, tuto concludere licet.
Longum föret fingula hujus rei te- ftimonia enumerare, unum tantum- modo , & quidem prsecipuum, ex Lu-
ciano nobis delibaffe fufficiat. Ea e-
nim, qüae inter defcribendum vetu- fiifiimum illud, quod Hierapoli erat>
templum , de diluvio Deucalioneo ex
aliishauftarefert, taliafunt, utinNo- achicum fere prorfus quadrent. Ver-
ba ejus haec funt i Of f/.sv wv 7roÅÅolf
asvxaåioövct toy ^xvbsa to igov vsiw
cSai Åsynen' tStov AsvxotÅ'mot, iit
t8 to 7toååov sysvsTO' LsvxuÅioi-
vo? &s 7régt Åoyov sv "EÅÅrjpi fyxdcct,
tov "EÅÅrjvec 5V ijyaw co
K' o ig t?
WH& j? , o/ yfS åvS-pomvi, « 7r$Jr« syswTO, #AA*
&?&# y.sv rf ysvsrf, xdnsg coXovto, Sroi yfy£<?£ t£ SsvTs'ga siri, to aZng
& Aevy.aXtwog ig TÅrjSöi/ dftfasro.
'Emvöjy Si nigi tw fa&g&Km rufe faiSipvrou* vßgiTctl xd^Tcc sovTsg,
äSétMZQL sgyasTguavov y &rsydg Q^KIX
itptfAUOVOV , £7£ iSsXWTO* tfTf
mstsuv rfvstyovTo , ^vr' e7^)<Vf ^ fisydXvj ovfxQofrf än tust c dm(m rfyrf
ToAAoy #&)f ixSiSoTy «} oyißgQi fJLSydXot iyévovTo, x) of TröTCtfJiol xocrsßvjcrav ixé- fyvsg, % rf SdXoccrffa iiii toXXov ä'j/£- ßrj , 2g o 7tccVT0t ySug sysvovTO, ^ ftdvTsg oåqvto. AevxocXm os [xSvog uvbgdnw sX'aSTo ig ysvsrfv Seuréfflv , ivßbXfyg ts k) t2 svtrsßsog s'lvsw rf
Si 01 cruTrjfy rfSs SysvsTo. Adgvam
(jLsyccXYjv, dviog sys, tocotyjv so-ßißdcrotg ToäSdg ts $ ywcuxzg suvjs ios'ßyj' ipßatwTi Si Si äitfaovTO ovsg9
«5 foirci, «5 Xsovruv ysvsa, ^ ,
*S uXXct, cxccra sv yfj vifxonca hcmtol
ig Qvysar o Si itävTct sSsxsto , >5 yuf
3 2 éx
to få o m
év. strbono , «AA# <7(frieri fisydXr} bo-
§a* <£;A/>? eyévsTo, ^ iv H£ ÅdgMM
ilams sirtevo-ccv, ig rs ro Cfan fas-
XfXTSS. Tä (Aev Asvaatimog itéqi "EA •
fyySS ifOfldCt X, T. A. Comp lur es igt-
/»r Scytham illum Deucalionem , cum pu~
t a Deucalionem, cujus temporibm aqua-
rum kiluvlum fuit ? tempium hoc confe- crdjfe tradunt. dpudGracos autem^ quod
Uli de Deucaltone dicunt, audivi: ficque fe habet fabula. Hane bominum genera-
tionem qua nunc efl, initio nequa-
quam fuijfe, ffd eam qua tum fuit to¬
tar» interiijfe. Hos autem bomines qui
nunc funt, fecundi generU e(fe ,
rurfus A Deucalione in multitudinem ex- crevit. D? iüis autem hominibtu hac tra¬
dunt: eos cum effent a dm o dum c ontum e- liofi nefaria perpetrajfe, juramehtum non objervando , hoffites non recipiendo, fup*
plices non ferenda. Quam ob cauffam in
m agn am calamitatem incidijfent; qutim
terra protinus aquam multam effudit j imbres magni ingruerunt, fluvii mawrei decurrerunt, arque in tantum intumuit
mare , ut omnia effent aqua, tf omne*
per:%rint. Dtucalion autem folus homi-
hum reliflus eß in fecundam generationens^
&V t. i prüden-
M 6 Ii il frudentia & pietatU gratia* Servatus au-
tern fuit hoc pafto. Magnam quändam
arc am, quam ipfe habe b åt , lib eris & u*
xore in eam impofitis , confcendit. Ingre
dient m fequuii funt dpri, equi, leones ferpen tes , & a Ha quacunque in terra päd fe un t ur, bina cunfia. Qua omni a exce- fit: nec ipfum lade b an tfed magna ine
ter tos divinitus erat coneordia : unaque
tn area omnet K4vigarunt , quamditt
aqua fuperavit. Atque hac quideni
de Deuealtone Gr att tradunt & c. q):
Plura deliderantibus hujus rei teftirnc- nia, dabunt Chaldaeorum Berofus r), Abydenus Aflyriorum s), Alex. Polyhißor i), & Mohn u), nec non Nie. DdmdfcA
*tu x). In quibus hoc memoria maxi- medignum occurrit, quodnavigii feu
arcae, praeter Molonem , & regionis,*
Armeniae utpote, in qua illa quiévit,
omnes meminerint, quod magnam diluvianae hiftoriae fceneratur lucem,
& adverfus profanos homines au&o-
ritatem y ). In ultimum etiam fe- ptentrionem noftrum inundationis hujus famam emanaiTe, Edda, vete-
ris apud Hyperboreos Theologiae ac
Plulofophiae Syftcma, fatis fuper-
que
it X ° ®
perque probat: Hl» £0«, inqmt«)»
Tmerum Gigantem occiderunt. Tan tus au*
t em ex vulneribits cadentis efufus eftcruory
ut koc diluvio univerfum genus Hrywtujfo*
rum fubmergeretur, fräter unumy quem
Gigantes Bergelmerum vocant, qui cum u*
xore & familia fcapham fuam afcendensy
vitam ßbi confervavit. Quis non videt
hocce diluvium univerfale illud, &
Bergelmerum Noachum, repraefenta-
re, licet res ipfa fub fabulae involucris
&fegume nti inobis fiftatur l Noachum
enim diverfis in locis, diverfa fortitum efle cognomina, pluximasque gentes ejus memoriam religiofe confervafle»
& origines fuas ab eo derivaffe r tam rnulta loquuntur, ut vix fit dubitandi
locus. Hinc modo Xifutbrut y modo
Deucalion, nunc Satumusy nunciterum Janus audit *).'Eddae quoque fuffragatur
Celeb. Rudbeckius: Scaldl, inquit*
noßri Noachum nan t an tum Deucalionemy
S)dffalle/ fed etiam ^ergfjieftmr/ £5u-
xu ©law $fcor/ 3ofur/ & aiiis nemi*
ni b tu vocant, ab aliis ver o amnibus y qui*
bus ißhac no mina cammunia eße poßfunty tanfociatione uxoris y navicula, diluvio &
liberatione ex frufentißimo fcritulo dißin-
gvttnt
» o $8 $1
*). Hifce etiam nominibus ad#
dit Nobilid. PeringfchiÖl.d 4)
& 2iUfat)er / quorum ultimum cum ti-
tulo illo honorario , quo Noachus Gxégfåc tS yémg räv ä&gbmavy $ pi'& t%$ i (pvaeug, jC, fevTsgog 'A
uonnullis äudit, amice coufpirat
In barbarae quoque^ quod mireris,
America partijbus, Cuba , Mecboaeana ,
Nie ar aga, diluvii , animalium fervate-
rtfw , corvlac columba fuperfuis-
fe memoriam ävTYjXoci teftes Jof. Aco- ßd&C Ant. Herrer a narran t ^). Perua*
ni tradunt, tefte Hornio i?)] totum ge¬
nta bumanum diluviti fuiffe exfiinclum, ö*
feptem tantum Incas in Jpecu Pkcaritambo evdfiffe ^ tf ab iis inftauraium genta hu¬
manuni. Quin & ipfi SinertYes, refe-
rénte Jefuita Mar t. Mdrtinio, diluvium
Noachicum pro comperto habent /).
p)cfr Bud.H. E,t. i.p. 140. fcq&S48.feq.
q) Luc i an. de Syrid Be a p. 660. feq. edit.
Cravii. r) apud Jof c ont. Appion. I. ö*
anttq, /. /. c. 4. jr) apud Euf. 1,9. Prapar.
c, 12, tf Cyrill. l, ddverf Julian. t) apud Cyrill. /. /*) £«/". /. r. /^. *) Jof. L
i. cfr Sedlig. ;» /r^. herof p. 43. feq.
Hüft, guafi* Alnet. /. a. c, /*. ^ ) Roch.
Pbalcg.
u ft o
fbaleg. /. /. r. j. z) Myt ho!. 6. *)tf*
Bud. H. E. t. t. p. zoy. Bach. Phaieg l. t.
C. t. Voff. idol. /. H c. i$> SXvcdberg in Di->
fticb. Caton t. 2. 27. a ) Atl. t. i.p.jpa, cfr p. 4JJ. & t, 1. 7. 7, Cd 769. b) Geneal
Cbr. />. 7. *) r/r >. 3. appar.
nom. prop. Ribl. pj 854* d) G fot. de V.R.
C. I. 1. p. m. 47. e) in Sulp. Sever. p. if*
f) cfrl. i. hiftt Siriic*. Hom. area N0.gp.t7.
§. VI-
Ut videamus fupereft, niim ejc ve-
ftigiis quibusdam & ruderibus, dilut
vium generale fuifle, probari quoquc
potfit. Ut paucis nas hinc expedia-
mus , plurima argumenta, plurimis
in Iocis, non folum inträr fel ctiarn
extra patriam, maxima probabilitate
illud adftruere dicimus. Varia enim teftacea marina, vel integra & quo- ad fubftantiani immutata, vel in faxet
am rnutata duritiem, & repleta ma¬
teria lapidofa , petrifrcati pifces, bala«-
narum cofta:^ anchorse , nayigia una
cum oflibus cadaverum humanorurn*
Fragmentana vium , integras ferearbo-
res, aliaque vegetabilia, ut plantaefotfi-
les, inftratislapideis,«in metalJifodinis
plurimarum orgyarum, in& fuper al-
tiflimos
SI o 81 2f tiflimöS montes, Apenninum fe. Ak
pesque, in calcariis ac arenariis colli**
bus) nec non Iocis planis a mari lon-?
ge remotis, paffim occurrunt: quo-
rum pleraque» (i nonomnia, pro éf-
fe&is & reliquiis univerfalis diluvii
haud immeri to haben tur g), Sic an¬
no 146z in Hehetia, prope Bernam , e fo-
dina , qua centum uinas in zerr am defan¬
der at
, navigium quoddam , noftris haud,
ha multum dijfimile, oßibtts ca- daverum humanorum 40 fuit er ut um. In ahditißmü terra vifceribus prope Moxtal-
banum , urhem Galiia , anchora reperta funt. /» Peruvia , regione America, e
quadam aurifodina fatus profunda,
Tpetus extrafta fuit. In regione Mexicano-,
tum inventum fuut aliquando ebur in imis terra receffibus, licet elepbantos A-
merica non gignat b ). In mediter-
raneis etiam dulciflirnae patriae noftrae locis, ad 50 ulnarum profunditatem,
c terrae gremio eruta funt peregrina noftroque oceano incognita animaHa
marina 5 ut & ex proFundioribas An- gli« cavernis pifces conchaeque, quae
tan tum in Peruano, aliisque Ameri*
eanis litoribus inveniunturj iiumo,
tales
tö B o ■
talesconcharum fpecies, qu« in lito-
ribus non comparent, fed ex abditis profundisque oceani locis, ab urina-
toribus nonnunquam extrahuntur.
Térra namque * quoad fuperfkiem tjruftamque exteriorem , magnam ,
fine dubio, in diluvio, fubeunte mutationem, haecce heterogen ea par¬
tim e mari , partim etiam ab aliis
ädve&a locis, ejus vifceribus facüe
inearcerari, & aquis etiam altiflimo-
rum montium juga fuperantibus, in
illa eommode elevari poterant. Par-
ticulae cnim terreftres & lutofae, qua:
partim aquis marinis&abyflinis in ter-
ram erumpcntibus, pluviisque deci-
dentibus erant immixtae, partim etiam
vi motuque aquarum, a ventis agita-
tarum, in fuperficie terrae excitatae re-
folutaeque aquis innatabant, fenlim
fubtidendo, fedimento quodam tcrram hinc atque illinc obduxerunt. Huie
cum jam exuviae oflaque animalium,
tam terreftrium , quam aquatilium, infe&a, nec non vegetabilia varia es«
fent immixta, illaquoque, fecundum leges gravitatis fpecifica:, una -fubft-
dilfe, vero videtur, fimillimum. Hinc
cnim
8 O 8 *7 cnim patefeit, cur illa in ftratis non folum diverli (itus nobis obveniunt*
verum etiam folidis non nun quam in*«
clufa funt corporibus, & formam co*
loremque naturalem plcrumque (er*
vant, licet illis plus minus 4oooanni$
inearcerata fuerint. Quae autem iri.
exteriori ftratorum fuperfieiehseferunfc
corpora, aeris pluviarumque expofita injuriae plerumque computruerunt j illis tarnen exceptis, quorum natura
aut durior erat, compadior Sc folidi-
or, aut quac in ftrata bituminofa Sc,
oleofa cadebant. Alium, aeque ac hunc, huic rei explicandae com- modum ac fufficientem , vix poflfu«,
mus concipere modum. Conchai
etenim marinas, animalibus vacuan in fubterraneis cavernis Sc jugis
montium fponte produci Sc effbr*
mari, creditu aeque effe difficile, ac villofa quadrupedum coria & avium plumas, (ine animalibus produci, na¬
tura cenfent confulti. De rcliquis hie
enumeratis quis idem quoque non ferret Judicium > Non quidcm nefcimus
Ednt. Dicktnfonum, in foro phyfico alias quidem longc verfotiffimum , aliant
circa
1S
, »/° m
circa hane rem fovere fentemiam ip Supponere nimirum hxc heterogenea,
a rapidiflimo ifto fuppolari fluvio, ab
uno ad alterum tendente polum , fuis-
fe abforpta, 8c ab obliquis ejus fub ter¬
ra du dibus & ramis, ad illa, in qui-
bus poftea reperiuntur, loca, delata,
& poft aliquod temporis fpatium limo obdu&a, novis interea ramorum ifto-
rum alveis alibi eavatis; aftcoque tan¬
dem a foifortbiis, pro rebus defuper humatis, fuilTe accepta. Verum enim
vero, quod hxc vera, & huic expli*
candae rei fufficiens non fit ratio, qui^
libet videre poteft. Nam Ii vel maxi-
me concedatur, res enumeratas, ope fcorum fluminum five ramorum $ in in-
ferioribus terrae planae cavernis hoc
modo potuifle fepeliri ,* nequaquam
tarnen ex hachypcfthefi oftendi poteft)
tur in jugis, prarfertim calcariis, pe«
trificati pifces, infe&a, aliaque ani-
malia marina reperiantur. Unde con*
ch* , c och le* , te fat., aliaque concbylid ± qu* in montibus Bohufi* alibique, v, g»
frope Oddelvallam , Stromfiadtf Sundsborg*
ticnnunquant yo orgyis mar i [un t elevatio*
ta k), pifi ab ipfo mari, hifce olim
terris
K o M tg terris fuperfufo? Et quomodo, quac*
fa, integrae fere arbores & navigio-
rum rudera, in ipfis quidcmmontibut
&praeruptis petris, procul a mari pas-»
lim obvia, utpote carinae, mali, pup- pes & fimilia , in ilias, ftante hac hy«*
pothefi Dickinfoniana elevari potuc- rint? Satis ergoprobabiliter hinccon-
ftare videtur, haec quoque editioralo-t
ca olim aquis fuiflfe operta.
.
