i
C O L O N I Æ
P L A N T A R U
I N
S V E C I A
‘Mi P A R S S E C U N D A Q U A M V E N I A A M P L I S S . F A C . P H I L O S . U P S A L . P U B L I C O E X A M I N I S U B J I C I U N TARVID. AUGUST. A F Z ELIUS
P H I L O S . M A G I S T E R . S T I P E N D . V I C T O R , E T
A n d r e a s
S v a n b e c k
U P L A N D U S I N A U D I T . G U S T . D. X X V N O V E M B . MDCCCIX U P S A L I Æ T Y P I S E D M A N N I A N I SO
1
tj
0ct t <
3.
N O B I L I S S I M O D O M I N O
P E T R O
T R A M
A D A U L A M R E G I A M I N T E N D E N T I C E L E B . D O M I N OO L A O
S
P R O F E S S O R I E T E Q U . A U R . OR D , V A S . C E L . D O M I N OA.
/ •
R E
P R O F E S S O R I F l o r a s i n S v e c i a c o l o n i a r u m P a t r o n i s S A C R U MP R U
V Å L Å D L E
herr
ADOLPH LÖFVING
4
S A M T
ANNA ELÏSAB. LOFV1NG
Fö d d X B C O ä S S O K
O huru lycklig, lyfi a f Eder vdnfkap, Flydde ej margen f u n d a f det fu r fn tn a Och Edra biickar dnnn ned huld omforg
Folja min fram tid. A lldrig ett hjerta mera villigt lydde Heliga p ligt e r , dn m itt, ror dt vid minnet
U taj E r godhet, g h r att tackfamt bara garden dt E d e n
F R U C O M M I N I S T E R N Är e v ö r d i g e OCH H Ô G V A L L A R D E
» . K R Ï C A H L G E E i
S A M TA N N A CH, A H L G R E N
FÔDD f R A Ä S R f r T A C K S A M T T I L L Å G N A B T A F P A N D . S V A N Q E C K .P I N U S Pmta a) W i l l d . S p . P I (Silfver - Fur) n o n m o n t i u m S v e c i æ e t S cotiae b~) u t v o lu it celeb. W i l l - d e n o w , fed p la g æ außralioris Europe? e t Afiœ c)
in c o la eft: F r i g o r i s t a m e n v a ld e p a tie n s d ) n oftra fa c ile r e d d e r e t u r n o b ilis e ) arbor. A d Dagsnds W e f t r o g o t h i æ , ubi flr o b ilo s l e g i m u s m a t u r o s , e t
Lundce in h o r t o A c a d e m i c o c u m fu c c e s fu c o litu r / ) etc. In v a rio cr e fc it Jolo: S u b h u m id a e t a l g e n
tia a m a t loca; ficca ve« o et aprica refpuit. C u l t u facillima eft l o c i s q u e alias cultu* æ haud fe r e c a p a c ib u s e f e m i n i b u s , e x adulta at b o r e l e t t is j f ' )
B p ro
ci') A b i e s iXotrti StiXtioc v e t e r u m , q u i n e t * n p i r u s , mrvs, larix
et p i c e a q u o r u n d a m . E f e r i p t i s a u & o r u m , P o e t a r u m p r æ f e r t i m ,
quænam fpecierum L i n n æ i , f u e r i t ip fi s abies v e l p ic e a , d i s q u i - r e n d i f t u d i u m v a n q m f o r e f u f p i c o r . Pic eam B a u h i n i et P l i n i i e s f e L i n n æ o abietem c o n f i â t ; c u m v e r o V i r g i l i u s :
I t u r in a n ti q u a m f i lv a m f l a b u la alta f e r a r u m : P r o c u m b u n t picece: j o n a t icta fecurib us ilex :
hanc p i c e a m , quæ in funus Mifeni adhibebatur et quæ filvam anti quam in litoribus Campaniae conflituebat, noflram esfe abietem quis
c o n t e n d a t ? —* E t p i c e a , quæ A f r ic æ incoluit o r a s , apud S i l i u a c Italicum :
U r b e f u i t m edia f a c r u m g e n i t r i c i Elifce M a n i b u s , et p a t r i a T y r i i s f o r m id i n e c u l t u m , Q u o d t a x i circu m et picece fqualentibus u m b r is A b d i d e r a n t , coelique a r c e b a n t lumine t e m p l u m ,
num abie s n o f t r a s , frigoris a m a n s , fu erit? — A b ies denique v e terum qaæ B accho erat facra et qua coronabantur T h y a d e s facri- f i c a n t e s , non noflra fuerit a b i e s , quæ foliis pungentibus ad c o r o
nas min ime apta videtur,
b ) V id e Smith , fl, Brittannica. c) G m e l. FI. Sib. T o m . I pag. 176. d ) U s q u e gradum 5 8 latitudinis borealis in Siberia obvia eft,
e ) (Germanice ob eximiam utilitatem e t pulcritudineui E d e l - Tanne d i
cit ur: Horatio Carm. I. 14.
S ylvce fi li a uobilis.
/ ) A t t . A c a d . S cien t. A nn. 1798. Pag* 6
4-0
A r b o r , de qua femina le g a n t u r , 3 0 annos habeat, Du Roi Harbk. 2. p. l o i .propagavi p o t e f l : o p e rc u lo n o n indiget; n a m a bun
d anti refina c o ntr a frigus f e r v a t u r g ) . C e te ra n a t u r æ altrici m a n d e t agricola Ufur e ju s p l u r i
m i s v i t æ o p e r i b u s praecipuus: m a t e ri e s levisfima, a t t a m e n t e n a x , n a v ib u s , malis et vafis aquariis i nfe r vit A): e x tuberculis in cortice fluit refina liqui disf ima, q u æ laricea p r æ f ta n t io r h a b e t u r , et e ftrob;lis o l e u m nobile te r e b in t h in u m praepara t u r i).
P I N U S Cembra k') Willd. Sp. Pl. (Siberifk Ce der - F ur), A l p i u m t o t i u s fere Afice et E u ro pa, ex c eptis B rit-
tomice e t Svecice, ind ge na eft. H a n c a r b o r e m eam
h a b u i t n o f l r a s a L inné, qua praecipue fteriles Lap- p o n u m a lpe s foecundae r e d d a n t u r , qu ippe quae coeli duritiei parientisfima c u lt u q u e digna eft. H o r t o r u m Lundce m) et D a g s n ä s ? etc. incola. Loca fteril ia, e t ubi venti illam a g i t a n t , a m a t »). S e m i n a , q u æ f æ pe p e r biennium in t e r r a l a t e n t , p r i u s q u a m p r o g e r m i n a n t , p r im a reg elation e vel a u & u m n o feruntur. M a t e r i e s ligni fcriniis fabri c a ndi s a p ta d u c itur et nuclei ed ules praecipue ho m i n i b u s ufui v e n iunt.
P I N U S
jf) D i e kalte fu rchten die Tannen n ic h t, fie fchmachten aber im hei/m
E r d r e ic h e . Du Roi Harbk. 2 pag. 9 9 , h) Hinc ipfte naves abies et pinus difiae:
L a b i t u r unffa v a d is abies. V i r g . - - M e d i is tua p in u s in undis
n a v i g a t — O v i d .
i ) B om sre D ift. d’hift. nat. T o m . 10 pag. 2 3 6 . 5/C/>
k) Italorum Cembro ex arabum Celf. Hierobot, pag, 112.
m ) Adt. Acad. Scient, ann. 1798* pag. 73.
P I N U S haîfnmm W i i I d . Sp. Pl . (balfam ■ F ur} Virgineam e t
Canadam a g n o ' c i t p a tr i am . Coeli n o f h i t e m p e r i e m t o l e r a n s , ob p u l c r i t u d i n e m e t e g r e g i a m e x arbo» e deft ill ant em r ef i n a i n , a q u a balfamia f a l u r a t u r , o) q u æ c o l a t u r , digna e(r. O b v e n i t iti h o r t o 13 *r- g i a no H o l m i æ , oo) Lan dm e t *d Dagsnâ's etc. F e r t i l i o r i s e t r e f o l u t æ a m a n s U r r œ , l o c u m in v i
r i d i b u s o bt in ea t. E va fis q u i b u s d a m t u b e r c u l o f i s in fùperficie c o rt i c i s refina vfu e t o d o r e balfami G t - l e a de n li s m an a t.
P I N U S alba W il l d . S p Pl. ( fl v it fu r e!:r H u it- Grau) o r i u n d a e x Canada Am trlcæ feptentrionaiir r e c e n s a d h u c in Sue cia i ncol a, t n o x v e r o c i v i t a t e m a d e p t u r a . F r i g i d a e t fterilia m o n t i u m c a c u m i n a foli n a t a l i s e l i g i t , n e c p i n g u e r e c u l â t folum . A d Dagsnds fe m i n a d edit m a t u r a , e q u i b u s j a m n u n c ibi n o v a f ro n de f ci t p r o l e s q). A d u l t o a u c t u m n o ftrobili l e g a n t u r ; f l e x u e n i m e j u s f emi na facile d i m i t t u n t . S u m m i t a t i b u s c u m foliis utuntur A m e r i c a n i ad p o t u m fibi p a r a n d u m : r ) æ f t at i s c al or e e t r u n c o e x - f u d at refina l i q ui d a, q u æ u t r e m e d i u m v u l n e r i b u s f al u ta re r e c e n t i b u s a d h i b e t u r . P I N U S nigra W il l d . Sp. Pl . (S va rt-G ra tt) o r ig in it us h ab i t a t in America feptentrionali n o f t r i q u e e t i a m coeli
B 2 haud
o) V ion fotchen T erp en tin hat d e r B a u m feinen N a m e n in dem d i t f e r in E n g la n d gerneinlich f ü r den B alfan t von G ilead v e r k a u f e t v i r d . Du Roi.
oo) U b i acerrimas perduravit h i e m e s , quotannis ftrobilos feren s: quod
henig nisfim e nobiscum c o m m u n i c a v i t Cel. Prof. e t E q u . S w a r t z . p ) A6t. A cad. Scient, ann. 1 7 9 8 paR. 6 4 .
q ) A £ t . Acad. Scient, ann. 1 7 9 8 . pag, 6 s .
...
h a u d i mp a t i e n s in h o r t i s H olm ia, Lundce et D ags- wir fe p r æ b e t . E i d e m , q u a p in us alba, foror a n t e c e d e n s , humo e t c u r a c o l i t u r , e o d e m q u e fere
ufu e f t : exiiis v e r o e t t a r d e c ref cen s a i b o r , cui
o p e r a m i m p e n d a t a g r i c o l a , v i x digna vi d et u r f ) . P I N U S Canadenßs W il l d . S p . Pl. (Canada- Fur) q u a m v i s
v i x alibi q u a m in h o r t i s r egiis Hohnice et Lundce, in Sver,ia r e p e r i u n d a fit; nihil t a m e n in p ed ire v i d e t u r , q u o m i n u s i n t e r v u l g ar i o re s apud n o s fa cile e v a d e r e t colonias.
T H U J A t ) occidentalis W i l l d . Sp. PI. ( T uj trad. Lifvets-
jr d d j u ) e x America borcali e t A fia ducit o rig in em v'). Utilis e t p u l c r a a d m o d u m a r b o r , frigoris h a u d i m pa ti e ns e v a d i t , n o f t r o q u e coelo facile ad- fvefcit. In h o r t i s Lundce, ad D agsnds, D rottning
holm, etc, c o lo ni æ e jus f unt * ) . S u b h u m id a terrae
n at al is o c c u p a t loca. M a l l e o l i s , qui a u é t u m n o ad p r o p a g i n e s d e p r i m u n t u r in t e r r a m , propagatur.
y >
j ) A f t . Acad. Scient, ann. 1798- pag. 6 5 et Du Roi Harbk. 2 pag. 129. f ) Gemina de caufa ita vocatur: altera, a $vu fuffio , quod in facrificiis
turis lo c o haberetur: altera quoniam Cimbris The ■ hui et inde
Thui vocata fuit.
Crematæ hujus odorem in deliciis infulæ Calypfus refert Homerus î hanc etiam in his Virgilii intelleftam voluerunt:
U r i t o d o r a t a m norïurna in lumina cedrum .
ne vero haec fublimia leg en s carmina arborum fpeciem nobis demonftres.
u) arbor viræ forte ob æternam c o m a m , odorem falubrem aut duri tiem falutatur.
V) H æ c e x Canada A m ericæ feptentrionalis provincia in Galliam pri
mum illata e t Fr a n s i s c o r e g i , fub nomine arbre de v ie, d on a
ta. 1 Bauh. Lib. 9 pag. 2 8 7 .
y ) A d i n f t r u m e n t a n i ti di or is v i t æ m a t e r i e s ufn
p r æ f t a t : l i gn um ett a c a r i e vet mic u li s qu e alie n u m n ec facile c o r r u p t i o n i o b n o x i u m .
IL Uibanarum *).
Æ S C U L U S z) Hippoeaßanum a ) W i l l d . Sp. Pl. Lilj. S v .
Fl. C
H dft-K aftanie) i n t e r nobi les L i n n æ i a r b o r e s u r b a n a s n u m e r a n d a e t t , h æ c A f i æ b o r ea l i s i ndigena. A n t e a n n o s C C C e x Oriente in E uro
pam t r a n s l a t a , iam /ponte a pu d n o s e f e mi n ib us propagatur, e t coe lo pati iæ n o f t r æ familiarisfi-
m a elt. I n t e r a r b o r e s e x o t i c a s , q ui b u s c i v i t a t e m l a r g i a m u r in Arboreto Suecico j a m p r i d e m l o c u m o b t i n u i t b /.
A C E R 0 Pßvdoptatanuf d) W i ll d. S p . PI. (Sw eizer - Lonn) p u l c r i t u d i n e e t ut il it a te acere platanoide p r æ f t a n t i o r
b r e v i
y ) Du R oi Harbk. 2 pag. 4 5 6 .
*) { G å r d s - i r å d ) quæ ad p a g o s , vias e t palatia r e e non ad ambulacra in apricis praecipue plantari debent. Linn. A m o e n . A cad. V . 5. pag. 181.
z ) Cur non Efculus ab efca d ic a t u r J. Bauh. L. 6 . p, 74.
d ) Equinam caft aneam appellant Cor ttantio opolitani, te ile Clufio, qui
ait T ureis p aiiio nom ine A d C aßanefi vocari.
b ) Linn. A m o e n . A c. V. 5 pag. 2 0 0 .
D e ufu et praeparatione fruftuum vide Du Roi Harbk. I. p. 4 0 . qui inventum Celeb. Prof. R e z i i in A f t . A cad . Scie nt, ann. 1798- pag. 5 0 illuftret.
c) / i c r ve l a c e r i s , u t Solinus in J u is m em orabilibus d i c i t , fie q u ib u s d a m d iS ta , ( nominis r a tio n e tonge J a t i s p e t i t a ) , quod artificum a c r i a i n g e n i a , p r o p t e r ejus m a t e r i e i p r a f l a n t i a m ac elegantiam, e x e r c e a t . J. Bauh- Lib. 8- pag. 165.
’ V> ''.« —V ■»— v*-«"
b r e v i , h a u d feens a r fi indigena es fet n o f t ' u m fibi c o e l u m vindicavit. I n t e r no bi le s a rbo re ti Svecici coloni <s p æ l ul gef. Iu horti s et ambulacri« ad vil las f u b u r b a n a s h a u d rara jam confpicitur e).
A C E R rubrum W 'Ild. Sp. Pl. ( Ru ’a- N ord /luierihanfka-Lon-
neri) e x Virginia e t Penfylvania r ec e n s admodum
a p u d n o s incola eft. A d Ü aginat et Holwiæ colitur e t Upfalice in h o r t o L i n n æ m o , negleéta licet et cafu d u b i u m q u o , læl’a, t a m e n vig et; un de frigoris esfe p a t i e n t e m et apud nos posfe lu cc e dere , non eft q u o d d u b i te m us . A q u o f i s terraque fertiliori delet ft atur g ) . Ufus ligni ad v aria o p e ra p r æ f e r t u r e t c or t i c e American!* c æ r u le i u u t i n g u n t h).
ACER. Tataricum, Pcnfylvanicum , Opulus et Negando, in hor tis tantummodo botanicis nobis obviæ, heic omittuntur. U L M U S Americana Willd. Sp . Pl. (Amerikanß.- A ln i) in
Europam e x America boreal i p r o x i m e \ ræterlapfo
f ecul o t r a n s l a t a fuit. E x t r a h o r t o s Aca demicos coloniae e jus a N o b D. A l f t r ö m e r c o n d i t æ , ad
AUngsas in V e f tr o g o t h ia p>æcipue flo re nt i). Terra a t r a e t fertili malleolis propagatur. In p r o
c e r a m crefcit a r b o r e m , fi v e r o t o n d e t u r , furcu- l o s a g i t , f rut ic efcit et ad faepes vivas idonea e v a di t. I n f e d t o r u m injuriis non o b n o x i a ; in
fe ru m
i ) Linn. A m o e n . ac. V . 5 pag. 2 0 0 .
D e u f i et cultura vide R e z i i FI O econ. pag. 9.
g ) Kalm. It. Americ. 2. pag. 218* h) Du R oi i . pag. 21.
t) Ubi pulcram et proceram , qualis Ulmus adultu noftra, olim vidit C eleb. Dem onftr. Dr. Af z e l i u s, quod n o s b en evole edocere
____ FF"
f e r u m a u å u m n u m , ubi a r b o r e s q u a m p l u r i m æ n u d i s p r o l l a n t r a m i s , ve ft i tu g l o r i a t u r foliaceo k). J U G L A N S /) regia W i l l d . S p . Pl. Lilj. S v . FI. ( allmänna
V allnSt-trade f ) e P erfide, ubi o r i g i n i t u s nafci-
t u r , t e m p o r e A l e x a n d r i M a g n i in Graeciam
t r a n s l a t a , o b f r u & u s e x c e l l e n t e s e t u m b r a m
p e r a m o e n a m regia fal ut at ur . Nobi lis h æ c a r b o r ,
a v e t e r i b u s t a m c e l e b r a t a , c o m a q u e d e c e n t i
o p a c a m ) c u lt u p r o f e & o di gna v i d e t u r curio*
fisfimo. C re f c i t ad KinnekuUe e t Lecko V e f t r o -
g o t h i æ , Vifings û e t c : f r e q u e n t i o r v e r o in auftra- l io ri bu s r e gn i p r o v i n c i i s , ubi h i e m e s fuftulit i n t e n fi s fi m as f r u é t u s q u e de di t u b e r r i m o s . C u r a m e t o p e r a m c u lt o r i s d i ü g e n t i o r e m Hbi e x p e t i t : n) L o c o fertili et edit o p l a n t a t u r , o p e r c u lis a f r i g o r e t e n e r a d e fe n d e n d a . H o r t e n f i s m i n i m e f i t , n a m r ad ic ib us vaft isfi mi s p l an t i s vicinis a l i m e n t u m fubripit. o) E g egia ligni m a t e r i e s et u f u s f r u & u u m fatis cogniti funt.
___________J U -k ) Du R oi Harbk. 2 pag. 5 0 8 .
t ) H æ c g l a u s o p t i m a et m a x i m a a f f ove i t g la n d e f f u g l a n s e ß appel* la ta. Varro de L. L. Lib. 4,
in ) Dat
- - a p t a m Sole m f u g i e n t i b u s u m b r a m . • - f u j f u g i u m nimbos v i t a n t i b u s , —
N o » e x fp e c t a ta cum v en it im ber aqua.
Ov i d. F.ifg. d s Nucev » ) V erfu s Ovid'i de J u g la n d e , heie non va le nt;
S p o n te mea f a c i t i s conterrito na /c or in a g r o P a r s q u e l o c i , qua J i o , publica pœr.e v i a eß.
o ) Hinc o d i u m , quod fabulae m e m o r a n t, quercum ititer et ju glandem . Mira fuit veteribus o p in i o : reddi fe c u n d i o r e m , fi fufiibus tunditur,, unde proverbium :
N u x , A f i n u s , M u l ie r ftmili f u n t lege l i g a t a : Hæ c t r i a nil f r udius f a c i u n t , /i v e r b e r a cesfant.
I6
■
Ad^ s * v
'Jr* \'± Z TJ U G L A N S nigra W i l l d . S p . Pl . Lilj. S v . F l . (S va rta
Vallnot ■ trade t') f p o n t e p e r Américain b o r e a l e m
p r o v e n i t . D u r i t i e i c o n t r a f ri gus e x e m p l o f i n t , q u æ Upfalice e t in Finnlandia cultae v i g e nt . U t p r æ c e d e n s e m a t u r i s n u c ib u s propa
gatur. p') Ufu l ig ni , m a t e r i e s venis o b f cu r i o r i bu s
f u fç a , d u r i t i e e t n i t o r e infignis; e r a di c i bu s p r æ c i p u e nitidisfima c onf ic iunt ur o p e r a : G r a
mini e t qu ib usl i bet p ' a n t i s invifa eft ejus vicinitas, J U G L A N S oblonga Mill, cinerea, Wi ll d. Sp. Pi. ( afliïnga
Vallnoten") in Europam ab America feptentrionali e-
c en ti o ri æ v o i n t r o d u f r a , q u a m p r a e c e d e n t e s m i n u s injuriis boreae v e n t i o b n o x i a h a b e t u r : c e t e r o q u i d e ufu e t vi ri bus e a r u n d e m q u o d a t t u l i m u s , heic e t ia m valet.
FRAXINUS Ornur Willd. Sp Pl. F. rotund folia Ait et Tilia
alba, his forfan additurum fit poficrum tempus.
III. Pratenlium *)♦
P R U N U S O domefiica s) et Cerafus t ) W i l l d . Sp. Pl. Lilj. S v . FI. j ai n diu a p u d n o s f p o n t a n e æ f u e r u n t c o loniae, ufu cultuque fatis cognitae. «).
P R U N U S
(p Du Roi Harbk. i . pag. 3 25. _ . . .
A n g s t r à d : quæ et debent et posfunt tantum in pratis et hortis pro.
pagafi. F ruftibus harum pleræquæ cornofis gaudent. Lætificant prata rorida umbra e t exficcantes arcent ventos. Lii.n. A m o en .
A c . V o l. 5. pag. 18*. ,
r ) E x nomine arboris g ræ co irpx/uves forfan P r u n u s Latinorum et P r a t t
nen Hesforum derivanda fint.
/ ) D amafc ena veteribus a D a m a fc o S y r iæ , quæ patria perhibetur, ditta.
t ) E x Cerafo urbe A f iæ , unde Lucullus illam in Europam primus transmlisfe fertu r, n o m e n habet.