ATUOR VIRTUTES

JN NOMINE JESUi

Q V ATUOR

VIRTUTES

PRUDENTIAM, TEMPERAN.

TIAM , FORTITUDINEM

& 1USTITIAM.

Qua*

CARDINALES

Vulgo nominant, BREVI DISSERTATIONS

Approbante Aiiipliff. Facult. Philofcph*1

in Regia Svecorum ad Salam Acädemia,

Ρ R Μ S I DΕ

ViReverenäoat£KjimpiißimoVIRO

Dn.

ANDREA

G OED IN G

J.ogices& Metaph. Prof. Ord. & Colleg. Phil.

h, ^t. Decarlo Speftab.

PtibltCQ ExAtnmi fuhmittit

OLAUS JOH. BROMAN

Helfingus.

Ad diem5,Eeb. 1698, in Aud.Gult. | Maj,,

horis Confvetis.

Excudit HENRICUS Keyfer fmå?

©►«g» Aeadeuai* Typographus,

S:£. R:£.

Summ« Fidei Viro,

Pcrilkßri

Genero-

fiffimo D0M11SL0

DCARO-

LO

GUSTAVO

FRÖLICH,

generali majori,

atque per

univerfam Norlaii-

diam occidentalem, & Herjeada-

liam, Jemptiam, adjaccntesquc Lappmarchias,

GUBERNATORI ADCURΑ¬

ΤΙ SSIΜ O.

Domino & Mxcenati, delita animi

fubmffim perpetim cokndo.

t-

Jn.

Certiffimum.

Submiffae. Ac. Pia2. Meiitis*

Jndieium, Juveniles, Hofcé.

Conatus.

Non. Nifi.

Argumenti. Praeftantia,

Commendabiles.

TIBI.

Jlluftriffime. Oömme.

Ob.

Beneficia. Longe, Maxima»

In. Patrem, Semper» Declarata.

Cum. CaLdiffmis, Perenni. Salute.

&.

Omnigena. Felicitate. Votis,

Humillime.

Fert, Obfert, Atque. Dicat.

iPenlluß. Generofiffimiquc.

TSLominis Tuty

Cultor Devotifllmus

OL·. Joh. BROMAN.

SPlw. d{eVerendo atque Doihjjimo V1\0

Dn LAURENTIO

Φ 91 U 33 33/

Paftori in 2ir6tå & Unfccvétoijt/

FidelisGmo«

Admod. ^evJatqueDoSi. V1T{0

DnOLAO KANIK,

EcclefixDei, quxin

Heifingorum colligitur, Paftori Vigilantiftimo.

Admodum acVocl. VlßO

Dn. P E

TRO

GESTRINIO,

Paftori in 9t6fcån Jemptiorum

meritiffimo.

A)>Mculis Honoratiffimis*

SpeBatiflimo VtB.0

atque

DOMINO

BROMAN,

Proventuum

Regio-

rum, in diftri&u borealiHdL

fin_giXy Exaäori ac Prae-

fe&ofideliffimo lau-

datiffimoquc

ili obfervantiae cultu jugiter profe- Dn.

Optimo

Λ

IN".

Debitae. Obfervantias.

lentiam, Et. Infignia. Atque.

Innumera. Beneficia. Quotidie,

In. Me. Collata. Hoc. Craffio?

ris. Minervas, Opufculum.

Cum. Spe, Benignas, Interpre-

tationis. Et, Seria. Adpreca-

tione, Omnis. Succeffus. Ac, Felicitatis.

Dat

Confecrat

Jllorum

OBservantiifimus,

J-uvante Triunol

Um

Virtus

Jtam beatam efficiat,

felicitatem _quam civiliter _comparare nitimur, oppido promoyeat,

illius

cipuas fpecies

concemplabimur,

PRUDENTIAM _nempe

TEMPERANTIAM, FOR- TITUDINEM, & JUSTI-

TIAM) quae Graecé φξόνιης,

ανάξια⁵ ϋΌύφξό<τυνη^, &χ.αιο<τύvtj nuilCU"' panturj Ethicis

alias CAR¬

DINALES diåae inde ab aeVo

Ambrofii, ut videre eil lib. V,

Comment. in Luc. Tom. V*

op. fol. 66.

Cujus denomina-

tionis ratio inde deiumta eft,

A

quod

€8 2 Ü#

quod

felicitatis

damenta quafi, teile Ant, Lc Grand in praecognofcend. pag.

If. 8t fulcra habita fint,qui-

bus ceter# fuftentantur , &ra-

moru inftar ^ex

ipfisexfurgunt.

Et quamquam una earum

dire&ricis habeat rationem _j puta PRUDENTIAM, inter

fe tarnen ita conjunguntur, ^ut qui unam habuerit caeteras ha-

bere cenfeatur. Proinde fieri

nequit,ut, qui prudenseil,non

iit quoque fimul & _tempe-

rans, & fortis & Juftusj un- de Hieron. in Epiil. Omnes vir-

tutesJibiita coharent, ut qui unaca-

ruerit, omnibus _careat; qui ergo u-

nam habet, ^omnes habet. Et Greg·

in moralibus; Quanto perfeSl'iQ-

res;

m % m

res fintfinguL·^ tantofibi furtt ^con- juneliores ^\ disjuncL· antem perfe.

clet

nequaquam

ejfe pöjfuntt

terum etil _parum referat, quo ordine hx virtutes recenfean-

tur _, confiderenturque, feriem

tamen _, quae in frontifpieio

comparet, fequemur, pauciiii-

mis earum indölem expofituri

memores breviloquentix Py- thagorae, cujus mentionem Au-

fonius facit Ep. 12. ad Paul.

Eft enim comis breYitas: ficfarna

renatum

Tythagoram docuiffe ref^ert1 cum multa loquaces Ambiguis fererent ^Verbis. - - -

Nemo filensplacuit, multibreYitate

In/wpndi

m 4 m

Caput Primum.

DE T^JDENTU.

t. Quid illa fit.

3, Éjusdem _partes»

3» ^RUDENTIA _privata.

4. Oeconodiica»

Politica & Militaris,

Th. I.

AyetSot

fiiyifof

ή φξίνηιης ket

CONSTANS VOLUNTAS,

EA RECTE DISPICERE

ET SOLERTER _EXAMI-

NARE, QILE OPTIMA

SUNT _, definiente Ant. Le Grand. Part. X. Cap. IX. So-

crates

interroganti,

legi

m<>

m

concinnitas animi. Et Arift.

lib. 6. Ethic. Cap. η. qmd fi-

hi retle profpexerit, id prudentiam

habere homines dicunt. Unde in

prifcis Sveogothicis: §0ti)UtaU

dt tim fium fan tluDa

-ocf fftilja

|n>at>

©tt)t. IB. 2. 5. _13» HincCi¬

cero: Homo facile totius vi-

tx cutium videt, ad _earnqae degendam, _preparat res necef- farias, lib. _3. od. 6. Prudens

Graece ψξόΗ^ος^ eft quaii porro

Videns, cui nihil inopinate ac-

ciderepoteft; Cujus proprium eft, ^non tantum prxvidere,ve¬

rum etiam _examinare confilia,

^ bonum a malö, ^verum a falfo

i. difcernere, fufpenfam tenere

fententiam, ^ne facilicredulita-

te

m 6 ü

te ad falfa prolabatur^ fefti-

natio enim improvida eft &

coeca, Liv. lib. ^22. Cap. 39.

Itaque Claud. 2. Fanegyr. in

Laud. Stilic.

Trudentia, nequid

Jnconfultus agas. Λ

Th. II.

Partes quae hane conftitu-

unt virtutem , prxcipue Gen- fentur quatvor. 1. Scire leges

naturx, fecundutn _quas, vita

inftituenda eft; Natura dux ^o- ptima ^, inquit Cicero. Cat.

Maj. Lex enim ^naturx difti-

tat homini, ^ut feipfum ftude-

at omnibus modis confervare,

ut qux bona fibi videnturac- qui-

m 7 ü

quirere, mala ^vero repellerc

nitatur, & hoc habet homo, qui eft animal fui confervan-

di ftudiofiflimum, Puffendor-

fius lib. I. Cap. 3. de Off.

Horn, Sc _{Civ. §. 7. commune}

cum omnibus animantibus.

Nec fane per naturam homi¬

nis hic intelligi debet ^, vel congenita, vel confvetudine ,

& malis moribus ultro _adfcita

pravitas, fed naturale Judi¬

cium; quod & Arift. tefta-

tur i, Politic. Cap, 5. 2.

Jnter fe conferre easdem, ut certum fit, _quem locum habe¬

re debent; in quibus difcer^

nendis, danda eil _{opera , ut}

mens ab omni infantil _prae- judicio & paffionum illece- bris libera fit.

Jntelleäus

iiim affeäuum tenebris obnu- ' bilatus , bonum a malo, non difcernit Duo itaque vitia, interalia, vitanda funt, alte¬

rum ne incognita pro cogni-

tis habeamus, hisque ^temere

aflentiamur_$ alterum, ne con- feramus magnum ftudium in

res obfcuras& non neceffarias.

3. Obfervare

circumftantias,

loci _, temporis ^, perfonarum ( circumftantix enim rem va- >

riant") & ex

illis

tum ducere, Quint. Üb. 3.

Cap. ^{10. 4.} Refpicere fi-

nem, & media honefta ad e- undem dueentia^ Exitus aEh probat, Ovid. Ep. 1. Heroid.

Ad haec oäo requiruntur ad- jumenta, memoria fcilicet, in¬

telligentia,

providentia, doci-

litas,

<ϋ 9 Ιδ

litas, iolertia, ratio, circumJ

fpeäio & cautio, _quorum alia

ad confultationem ineundam,

alia ad decernendum, alia ad

Jmperium adhibendum, rtfe-

runtur j quod videre eft , a-

pud Ant. Le Grand Part, X.

Cap. IX.

Th. III.

Cum nemo beaté vitam ä-

gere poflk, niii qui aliquod

certum vit« genus inftitutum feöatur _{, neceiTe} eft, ut ope

Prudenti«, _{qux etiam utilita-}

tem maximam irrrebus priva-

tis habet, quisquis indoletn

iiiam confulat, qua cognita, eligat certum vitae _{genus, na¬}

tur« dotibus accommodum,

B adhi-

ΙΟ m

hibita omni diligentia, ut a- ftiones, iecundum re&am ra- tionem, regulasque virtutis,

exerceantur. Quod autem o.

mnes iisdem ingenii dotibus

non gaudcant,

quot;idiana

rum „magiftra teüatur ^,

alii

liim

proclivioresfunt adTheo-

logiam, alii

ad Medicinarn,

alii ad Muficam, alii ad artes mechanicas, alii ad culturam

terrae, alii ad navigationem,

alii ad alia^ unde Horat. 2»

Ep. 2.

- * - TSLon omnes eadem miran*

tur amantque♦

Camine tugaudes: hic

deleciatur

Jlle Bionels fermonibus. ^*

Et Propert* 57.

Hie

m

Hk fatus ad pacem, hic caflrenfi-

hus utilis armis_$ Naturλfequitur femina quisque

/«*·

Quod animarum diverfitatiad- fcribendom non eft; ^cum o- mnes animx incorporeae fint,

8c ejusdem prorihs naturae;

fed quicquid hic diffimilitudi-

nis cernitnr _, id ex conftitu-

tione corporis, ex organorum,

ac praeiertim Cerebri varia dif- pofitione proficifcitur. Quod

adneftere voluimus , propter commemorationem vitae genp*

ris, circa initium Thefe^.

Th. IV.

Praeterea e re maxime eo- rum eft, prudentix velifieare, qui

@ 12 @

qui patrem farrdlias agere vo- lnnt _, juxta illud Salluftii ;

tpriusquam incipias, confulto ofmsefl.

Prudens enim virnon tam cor¬

poris quam animi dotes, magis

vero pudicitiam quam opesre-

fpiciens,non nifi matura con,

iultatione, ^uxorem ducit, ne ei contingat duos tantum ha¬

beredies. cum conjugc, jucun- dos; quod & ficri fölet, cum alter alteri, vel nobilitate vel divitiis fuperioreft; quamob

caufam I ex apud Holfatos quondam erat lata, ^ut nobiles nobilem, liber liberam, fervus fervam _, duceret, & fecus fa-

ciens _, vitam amitteret, Joh.

Peterf. in Chronol, Holfat.

Pares enim curn paribus facil-

lime

© I? ©

lime congregantur,· quodcum

animo reputans Ovidius Ep.

9.Heroid. in haecprorupit ver- ba:

Quam male inaquales Veniunt ad

aratrajuVenci:

Tampremitur magno conjuge nu- pta minor,

"Kon honorefi^fed onusfpecies Ufu¬

ra ferentes^♦

Si qua "Voles apte nuhere5 nahe pari.

Et ut Prudentia multa _prae- fcribit matrimonium inituro, ficadea, _{quae ex} matrimonio proveniunt ^? Liberos fcilicet,

eorumque reäam educatio-

nem, regulas tradit falubres»

Prudens enim parens ab^ipfa

infantia liberos fic educat, ut

ma-

» magismagisquc per aetatisgra- dus, animi corporisque dotes

eluceant _{, ac} praxipue iis in rebus, quibus ufuri fuhr, ^cum

ad virilem pervenerint xta-

tem _, ne membra reipublicx

inutilia reddantur.

Th. V.

Notiffimum eft, domum ef-

fe inftar parvae reipublica;, i- taque ut in illa ^, fic in hac,

Prudentia maximam adfert ^u-

tilitatem; Neceiliim enim eft fummo Jmperanti, ut ille cae- teris excellat & virtute eini- neat, cum Cives ad ejus ex.

emplum feie _componant, un-

de^laud. i. Stil.

» * - In pulgus manant exempla

regentum; non

m 15 m

non tantum virtutum, verum etiam vitiorum,quod juvenal.

8, adprobat:

Omne animi Vitium tanto con*

Jpeilius infe

Crimen habet, _quanto major, qui

peccat5 babeatur.

Cui eninimajore opus eft pru-

dentia, _quam ei, qui de rebus

maximi momenti coniulit ?

Idque ^non tempore pacis tan¬

tum _, verum etiam belli ^; un- de (Brudentia militaris, _{quae ma-}

xime fpeäat ad duces, eosque docet, ^cur, qupmodo, quando, quibus auxiliis, bellum gäreil«

* dum fit; Prudens Dux ^non

temere & coeco impetu pu- gnae fe offert, fed

prudenti

confilio, vel paccm confiliat^y

vel

?9 16 !P

vel bellum init, cleäis forti- bus viris, armis idoneis futricis,

commeatibus & pecuniis ^{corn^·}

paratis.

Caput Secundum.

De

TEMfEKjKTlA.

i. Acceptiones Temperantiar.

i» Ejus definitio»

3. Speeies,

4» Sobrietas & Caftitas.

I.

TEMPERANTIA

^prU-

tJi» Prxt. Theat. _Eth.

ie£fc. y, Oan. ^1. quod men- tem fanam tueatur _, & ad

con*

m *7 m

η confnltationem judiciumque

adhibeatjlfj-T

nomen ^ationis moderationem iL

gniftcat ^, & mentis in ^omnes pafilones imperium ^; juxta il-

lud Ciceronis: Temperantia eß

tnoäeratrix omnium commotionurn_? 5. de ümb* Sc ΕρίΛ. if ad

Quint. Eratrem: Nihil reperiri poteß, tam eximium^ aut tam com-

petendüm, quam ipjam Virtutem^j

i moderationem anknf temperdntiam :

non latere in tenebris, neque ejfö

ab dit_am, fed in luce pofit^am. Haec

virtus libidines frxnat affe-

<5tus temperatjconfuiaordinat, cogitationes pravas removet,

totam mentem ab omni fem-

w per tempeftate vitiorum de-

*'■ fendit; & haec iri latiore fen-

C Γα

fa äccepta, quo defcribitur å

Ciceron, i. de iimb^ßfemperan- tia eßj ^qu<£ in rebus éxpetendisaut

fugtendis, ut rationemJequamur,wo- net\ quoe animis pacem adfert, &

eos quafi quadam concordia placat

ac lenit. Preffius tarnen acce-

pta ^, verfatur circa voluptates corporis, ^{neque omnes,} fed

eas potiffiinum, ^quae ad ^gu-

ftum Sc taäum pertinent, no- bis cum animantibus brutis

communes, Ant. Le Grand.

Part. X. Cap. X. Hornej. lib.

III· Cap4 VI.

Th.

Hifce pofitis defcribiturpro-

^>rie temperantia, quod fit

VlRTUS MORALIS _, ME¬

DIO-

19

DIOCRITATEM SER:

VANS _, IN EXPETENDIS

FUGIENDISQVE CORPO-

RIS VOLUPT ATIBUS _,

QWE GUSTU ET TA-

C TU PERCIPIUNTUR ₅ vcl aliis verbis, Conflans &fir¬

ma Voluntas_> Voluptatibiis & cupidi-

tati corporis refifiendi⁵ qu& potiffi-

mum ad taclum &guftum fpeclant;

animi enim voluptateshuc non

pertinent, cum nemo intern-»

per antem di^cat eum , qui vel

ex honoribus nimiam capit^vq- lnptatem, vel narratiunculis

fabulofis tempus perdit,. teft.

Jtter. lib. III. Cap. III. § I*

& Conr. Hornel, lib. III,Cap.

VI. Guftus ad nutritionetn>

taäus ad generationem pcrti- nétj

m2° β*

net_j itaque non omnis taclus voluptas, quae ex fridHone vel

alia re fimili percipitur ^, hac

voce intelligitur ⁵ led potiffi-

mura quae ex concupiicentia

cibi , potus, rerumque vene-

rearum _, naicitur percipitur.

que.

Th*

Species temperantiae nume¬

rantur quinque ^j abftinentia ^,

fobrietas _, pudicitia, caftitas

& virginitas; abftinentia cir¬

ca cibum , fobrietas circa vi-

num, pudicitia circa ofculum

& amplexum, caftitas circa i- pfam venerem j quae tarnen re- ferri poffunt ad duas, fruga-

litatem fcilicet, & Caftitatem;

illiul

illius objeflum eft volaptas

ex guftu ^, officium ^{vero, ut}

mediocritatem in cibo potu- que exerceat; hnjus ^autetn objéäitm eft ^{a ro or} feu volu-

, ptas ex taftu ^{venereo ,} offi¬

cium autern ut ftimulos con-

cupiicentiae in Venere refrae-

net; ad quod tale dat confi-

lititu A^ergil. in Ven. & Vino.

ISlec Veneris, ^{ncc tu} Vint capiaris

amore:

Uno namque modo Vina Venusq;

nocent-y Ut Venus enerVat vires; fic copia

Bacchij

Et tentat greffus ^? debilitatquc pedes,

Multos ccecus amor cogit feereta

fa-

teri:

Ar*

4

Arcanum demens detegit ebne-

tas.

(Bellumfiepe petitfierus exitiale Cu-

pido:

S<epe ^manus itidern Bacchus ad

arma Vocat;

Berdidit horrendoTrojamVenus im-

proba hello ^*

Et Lapithas hello perdis Jaccbe gravi.

Benigne^cum mentes hominum furia-

rit uterque^

Etpudor &probitas & metus o~

mnis abefiΛ

Flures in exceffii volupta-

tis peccant ^, quam defe&u,

unde Praet. Befieclus³ Vitiumad-

modum rarum _, Theat. Eth, Seft, _7, Fomes intemperan-

tiae

fl η Ii

ύχ eft ardens quaedam^naturac cupiditas ^, qux vulgo concu-

pifccntia dicitur, cujus reme-

dium eft temperantia, Jnfi-

tum quidem eil cun&is natu¬

ra concupifcere, ^verum habet

concupifcentia ifta fuosccan-

cellos intra quos rationismo-

deramine , contineri debet.

Dedit enim natura appetitum

non ut voluptatiad libidinem,

fed ut neceffitati confervandae

fpeciei, cum modo & ordine fubierviat, _quem modumprae-

fcribit naturae confervatrix, temperantia, Praeterea motus

naturae eft vel fimplex velcor, ruptus: Simplex cum alimen'-

tum appetimus ^, propter efii*

riem, quo modo cupiditas^na¬

tura

fS 24®

tur# non eft _{peceatum .v cor-} ruptus autern cum in concu-

pifcendo

tranfimus

8c fic eft peceatum ; Voluptas

Veneris licita eft, fi ratio ha-

beaturhoneftatis; inquit Pr#t.

in Th. Eth. Se£L 7.Can» ^12.

Th. IV.

Si in corpore fano mentem

fanam habere velimus, neceile eft, ut iobrietati Sc caftitati

operarn demus, ^qu# & animi

& corporis ianitati proipici-

unt, amiflasque vires reftau-

rant; quod optime fit, il ali-

mentum fumatttr, quantumad

natura liberalem fuftentatio-

nem neceiTarium fuerit , qux liberalis fuftentatio naturam non

φ 2I> ·

non faltem in effe, fed & be-

ne eile, confervat ^; natura pau- cis contenta , & ab illa doce-

niur _, corpus paucis all ^{, non}

nifi _aegre pati iuperflua. unde

Socrates jubebatquicquid per/va- det^aututedamus qvumnonefurimusf

aut bibamus qvum nondum fitimusf

aut adfpeclus & ofculationes formo-

forum it^a cävere, tanquam acriusVe~

nenum quod immittant fcorpii atque

arancit, ut refert Xenophon.

lib. i. de diit. & fa£t. Soc. &

poft eumClem. Alex. 2.Strom·

Cibus quidem ad luftentatio-

nem vitx datus eft, tarnen ita fumendus _{, ne} pudicitix inii.

dias paret, & ad

turpitudinem

cxcitetj itaque

D Wr

26 Φ

Jccipe ^nunc Vicius tennis, qutt quantaque fecum Adferat imprimis Galeas lene.

TSLam Varize res

Ut jtoceM homini credas, - ,

Horat.Satyr. 2. li'b; 2. Quip-

pe vcnter

cibo vinoque aeftu-

ans cito fpumat libidinem,cui optime occürres,

fi modice ci-

bum fumas ^, _prava colloquia

vites, nec otiofam agas vitam^

Sedula enim occupatio anima-

les Spiritus abfumit, quibus

fernen corrobora«-tur, & men- tetn ab illis cogitationibus a- vertit , quae libidinem exci-

tant, undeOvidius i.Remed.

OuAYitUY) Mgjßbus quare fit facius

ddulter i

Ca-

9 v 9

Jn promptu caufa cft, defidiofus

erat.

Caput Tcrtium.

©i FOXriTUDlKE.

1. Origo Voeis.

2, Definitio,

3» Fortitudo _apparens,· cjusdcm quinque fpecies*

4. Fortitudo animi & corporis»

5. Divifio.

6. öbje&um.

7T Obj$£tum fpeciale.

Th.

FOrtitudinem

Graeci

kvåfa; hinc verbum άν^ξΙζομΛ^

mafcule me gero (quandoqui-

demhaeclaus etfi nonnunquam iß

9 2<& @

in feminas ^, maxime tamen in viros cadit)

fic & noftri,

SKani)affttgi)Ct;

Laurent. Valla lib, χ. Dialeä. 1 Cap. 9. verbum

é verbo

ferens virilitatemdicendam _pu- tavit, qua voce &

Valer.

ximum lib, III. Cap, 2. pro fortitudine ufiun legimus. Et

confentaneum eilRomanos Ve-

teres ipfo Virtutis vocabulo ^r

quse a Viris nomen eft mutua- ^.

ta τϊ ^τvfi ανάσας _{grsecorum ex-} primere voluiiTe, Jd

quidem

certe conftat _, lcriptores cum Virtntem nominant, fa:pe non

quamlibet animi reäam affe- öionem, fed ipfam Fortitudi-

nis intelligere, cum

illa fit

lumna civitatis _> & lorica^ hö¬

rni·

Q 29 ®

minis, in qua

belli fuga, in

qua pacis

alm

cernitur. A

Fortitudine enim ^,

inquit M.

Joh.

Caf "Veluti drprimo officio-

rum fönte omnia pietatls

cfficia flu-

unty in

SpecuL Moral, lib. Iii.

ζ Cap.

VI. Magnanimitas ita-

que

magnificentia, conftantia

&

patientia, in illa

ita

conjunguntur, ut

ab illa

niii in conditionibus

quibus-

dam difcrepent,

Th. Ii.

Definitur fortitudo ^, quod

fit

CONSTÄNS PROPOSI-

TUM PERICULA

SUSCI-

PI ΕΝDI,

LABORESQ_VE

PERFERENDI, QUANDO

ILLA OPTIMA

ESSE

EX.

® 3° il

EXI5TIMÄMUS; vel iecun- 1 dam Jtter. üb. III. Capt II.

Fortitudo eß virtus moralis medio- critatemferVans in periculis , hone-

ßatis gratia, perfcrendis & adeun-

dis. Fortitudo verfatur circa audaciam & tirniditatem tan-

quarrt duo _{extrema; timorem} reprimit, difficultatem fufti- nendo. audaciam, cauté _ag-

grediendo ^, moderatur. Et hic ^non intelliguntur omnia

pericula, fed ea, qux ab ho-

mine fiiftineri ac propulfari poffunt. Fortis enim mortem adit &

fugit,

non appetit, adit _quatenusex

maliseligit minus malum, vult-

que cum Reipublicae ^com-

modo interire 3 quam cum

pri-

&

H 31 Q

privato fuo emolumento pa¬

triae interitum admittere. Et haec omnia, non caeco impetu,

icd examinatis cireumilantiis, intrepido adit animo; Hinc

Seneca definit fortitudinem

ejje fcientiam diflingi>endi, quid fit

mal_um, & quid non fit, ]lla e- nira non eft inconfiilta terne-

ritas, nccpericulorum ^{vana ap-} petitio, ied icientia periculo-

rum excipiendorum & repel-

lendomm.

Th. III.

Dum mediocritatem circa timores & fiducias Graec,

fiStroTi)τ* πt(i <φό0ς njfa 3~άρρη ^y nominamus, fimul innuit eam cffe virtutem moralem, & qui-

dem

Φ 3* ®

dem bona fide diäam, cujus primum

Sc fortiffimum

vens eft rcäx ratio-

ni conientanea ⁵ hoceft:in ho-

neftatem, tanquäm in ultimum

finem intuens; böneßas emm eß

anima omnis virtutis, Jtter. üb.

III. Cap. II. f. I. Jtaque

ftatim hoc nomine excludun-

tur illa quinque fortitudinis

genera

fpuria

apud Ethicos

enumerari fclita , utpote 1.

Fottitudo civilis, quando ^pu-

gnatur ex

gloriae cupiditate

vel metu infamias, 1, Milita- ris, vel ^ex ufu & experientia,

2. Ex impetu iracundix. ^4,

Ex fpe. 5^ Ex ignorantia ; Quorum aäiones aut fponta-

riQX non funt, aut non gra-

m

tia honeftatis iiifceptae. Nu

hil ^tarnen prohibet

affeäum

aliquem aut

conditionem,

fortitudinem ad-

ulteraftt, \erae virtuti adéfle,

fed ut comitem , non ut du-

cem j quod imprimis de ira

affirmari poteft^{, quse} eft tan- qnam

aculeus

ftimulus

rx forütudinis; Quippe ^na-

turam veluti confopitatn ^ex-

citat·, animum ad jnftam vin-

diäam coiumovet , viresque pugnantibus

iubminiftrat„ Sed

ut hominis imago ^, quae

re vera homo non eft, homo

tarnen dicitur; ita eft quaedam

fortitudinis imitatio, qmsefor-

titudo non eft ^, tamen nomi-

fl 34 Ü

Philofe lib, ^2. Ethic. Cap. 8.

Qui enim farore ^animi freti,

non aliter agunt, quam furen·

tes belluae _{, quae} quodam im- petu irae afpera aggrediuntur

furentius. Si autem reäa ra¬

tio ad iram accedat, vera vir-

tus prxdicatur.

Th. IV.

Fortitudo tam de corpore quam de animo dicitur; ita-

que confideratur fortis vel na¬

turaliter vel moraliter; Naturali¬

ter_, quo ad corporis vires, &

fic, qud fortior ^aut valentior

pugna, eo fortior habetur in

opinione vulgi. Moraliter

autem quo ad virtutes animi, qui ex prseferipto reebe ratio-

m m 3j

nis, prudenter difcrimina vi-

tx & fortunarum fubit _, qui

nec rebus adverfis frangi, ^nec profperis nimium aiftuare, fö¬

let. Ut enim quis fortis ha-

beatur, non requiritur ut cor¬

poris viribus polleat, 8c alios

robore antecedat, quippe e-

iiitn, qui ^corpore debiles funt

fortes etiara dici quéunt, ii in propofito fixi ^maneant,

illa

& quamvis contra adverfam

forrunam luäentur, _nunquam

tarnen animo decidant, & in eadem femper voluntate per-

feverant, quod Ant. LeGrand

teftatur Part. X. Cap. XI. Et ftepiflitne accftftt, quod for-

titudo corporis fit imbecilli-

tas

41 36

®

täts animi; & contra, itnbecil-

litas corporis, fortitudo ani¬

mi; Hieron, lib. i, in A-

mos. _k

Th. v.

Dividunt Etliici fortitudi-

fieni in Domeßicam & bellicam ^■

hxc alias vocatur fagata ^, qua in bello honefté occumbere vir fortis non dnbitat_; illaa-

iias togata, qux in adverfis pröfperisque rebus anitnum

praeftat imtnotum; adeo ut domeilica fortitudo non infe¬

rior fit bellica, teil. Cicer. ι·

Off. verbi gratia; qui pro-

pter veram religionem ^mor¬

tem fubeunt , cxtremaque

_ quss-

ί>

quaevis patiuntur: illi fanc

fortes haud minori jure di-

cendi.

Th. VI.

Ceterumfortitudinisobjeöum

valdegenerale animadver-

tas T« φοβ*ξ& in univerfu

qn{pf4

etiam 7£* ***«*» >

fuo ambitu compleöitur; ve¬

rum ubi veram fortitudinetn

cogitas, mox peculiare ^agno·

feit objeåum ^, quod ad ejus

modi formidabilia reftringi-

tur, quas funt ί&ρτως & in fpcciali quadam Vocabuli pro-

prietate φοβίζει Quare

infa<-

mia & paupertas atque his G-

milia, ab obje&o

fortitudinis

ex·

m ß m

cxcluduntuiv Prseterea non

in omnibus moriendi pericu-

lis verfatur fortitudo, fed in iis, quae & robore corporis ^,

ut antea dictum eft, propul-

fari qveunt, 8c cum honefta-

te coojunäa funt, qualis eil juila defenfio religionis ^, pa¬

triae, famse &c. Clara ita- que eil fententia Arillot. III.

Nie. 64 Yirum fortem illud mortis genus itgre ferre, quod ingloriofum eßr Φ tf^dpuMica inutile, Anim- advertendum eil fortis ani-

mum & peäus non ita incal-

lum aut ferrum obduruiffe, ut nullo timoris i&u concuti aut

émolliri poffit ^, permulta e- nim funt, quae fortis timere

debet3 huc referunturea, quae A-

fä ₃₉

Arift. vocat ν**ξ ^e^69*

qualia funt, terrae motus, in- imdationes, cccli fulmina alt- a^que his iioiilia ^, & diflin..

gvit « τοίς kctf ai<&(>aroyf III.Nie.

7. hoc eft illis ^, quse funt

ζτνμαξτοΛ πξοςΊζ&ζωττον.

Th.

VII.

Licet in aliis juftis & ho.

neftis caufis diicrimina vitx&

fortunarum non recufet fortis;

praecipue tarnen ex ferro &

flamma Martis honorem _pe..

tit; unde Praetorius circa fi-

nem defcript, fortitudinis dι¬

οίt: Formidabilia _maxime Verfart

in morte bellica♦ Theat. Eth.

Se£t. 6. pagt in. 64. ibi e- nim

m 40 m

nitn commune bonum 8c falus publica agitur.

Mors itaque

bellica fpecialiifimum

fortitu-

dinis objeäum eft; quia

eil

res difficillima propter certa-

men, & honeiliffima propter famsm 5 quae eft

aeternitatis

tuba. Unde Cim-

bros & Celtiberos in acie ^ex-

fultaffe legitur apud

Valcr.

Maxim. lib. II. Cap. VI. tan- quam

gloriofe 8c feliciter vita

exceffuros, lamentatos autem in morbo quafi turpiter

peri-

turos. Vir enim fortis inhel¬

lo occumbere non dubitat ^, propter

commodum fal

is

blica _; Jlla enim

fit finis Ci-

viöm loiige maximus

&

vocatPuf-

€8 41 1®

• fendorf. anhnal politicum, ideft*

a bonum civem, qui nihil bonunt credit, niß idem tale _quoque publi¬

cefit) Jur. Nat. & Gent. üb.

7. Cap. i. §.4. Officia igitur iortis iiint; cun&ando ^real peragere > non iine confilio -

aggredi

pericultim

hoftem

non iine juftitia^,·

plagam

tinerej & fugan* cum ratio jubetj arripere.

Caput Quartum.

De JUST1T1J.

i, Definitio.

i, Species juftitiae univerfalis, &

particulanS,

3# iÉquitas,

m

4· Cujus maximc intereft. i ; 5. Utilitas,

Th.

HAäenus

virtutes,

aöio-

ne ad nos ipfos, levi quod di-

citur penicillo adumbraviirms, fequitur ea , quae nos dirigit

in ordine ad alios, _{quae voca-}

tur JUSTlTlA virtus excel-

lentiffima, omnium & domi-

na & regina virtutum, Cic.

3. OfF. fine qua nihil poteft

effe laudabile, Jd. I. Offic, Quippe haec eft, QUA HO- MINES SUNTIDONEI AD ΕA,QViEJUSTASUNT,ΕA

DEMO.; AGUNT ET VO-

LUNT, Arift, y. Eth. Cap.

I. vel iecundum Juris Con¬

to-

β 4? &

, ν fultos: Εβ wnflans Φ perpetua

Volant_as, jusJuum cuicjue

tribuendi;

Qui jufta agit,

vel

vel

amicorum gratia,

vel fpe

ju-

fli nomen vix meretur. Js ' Iblus hoc elogio maäari

di.

gnus, qui

null

habito perfo-

narum lucellique refpeäu,

iemper id agit,

id vult

iiium cuique tribuacut.

Nec

iufficit aliquoties

jus alteri red.

didiffe,fedrequiritur

infuper

occafio fefe

©btulerit, tribuat cuique

quod

fiiumeft, Sc DeoSc hominibus, juxta

illud Salvatoris:

τα KαΙ<τ*ξος9 ΚΑΐϊ·Λξΐ:κ& τα reo ©icw

τ« Θίω. Matv 22. αι. Jus au-

tem cuique

tribuit, dum nul-