/?
REMEDIA GUINEENSIA
quorum
collectionem tbrtiam
COm. EXP. FAC. MED. UPS.
PRjESIDE
ADAMO AFZEL10,
3phil» et. mrd, doct.mat.med. et. dtaet.prof. r. ete.o.,reg -ac ad. sci ent. stockh. , reg. soc. scient. ups., caesar. acadi
kat, curjos. erlang., reg. soc. lond., et reg.
soc. linn. lond. membro,
P. P.
PETRUS BRANDELIUS
stipend. victorin. vestrogothus.
IST AUDIT. BOTANICO DIE VI JUNII MDCCCXIV.
U P S A L I JE
EXCUDEBANT STENHAMMAR ET PALMBLADi
FÖRST* AMIRALITETS-MEDICUß COMMIKDEUREN AF VASA-ORDEN
SAMT
RIDDAREN AF KONUNG CARL XIII:» ORDEN
HUGÄDLE OCH VIDTBERÖMDE HERR DÖCTOR.
Gerna hvilar min blick vid taßan af förßutna.
själs vördnad cch tacksamhet. Bland dem rak
vända som prydnad för dessa blad, och hvil hjerta, som Välgörarnes ädelmod varit varmt
\
PEHR
CONTKACTS-PROSTIN
HÖGÄREVÖRDIGE OCH HÖGLÄRDE HERR
dagar ; den möter der dyrbara föremal för min
nar jag med välbehag de namn jag vaga t an.
ias miinie alltid skall vara lika heligt för mitt och verksamt för mitt framtida väl.
branni:lrus.
REMEDIORUM GUINEENSIUM
collectio tertia*
5j. Justicia tunicata, fpicis terminalibus axillaribusque, bractei«
foliolisque calycinis fubulatis, foliis brachiatis lanceo- laribus: venis adfcendcntibus.
TTmmenenßbus Améfs, Butlomenfibus Nolli.
Clrefcit in Iocis Sierraf Leon» pctrofis planis, etfloret Julio, —
Odobri.
SStirps pedalis ereda fimplex, ramulo uno alterove rarisfime inAruda. — Radix fubramofa» fortasfis annua.
(Gaulis teres hirtus nigricans: epidermide in tunicam feu corti-
ceni quemdam exferiorem xerampelinum, tandem di-, rumpentem et deciduum, pasfim extumente.
f~olia petiolis brevibus hirtis infidentia, plus minusve acuminata,"
fuperiora pleruinque anguAiora, utrimque glabra, iub-
tus aeivo medio hirto.
Q Florer
Ig ====
Florn numerofi in fpica longa hirta oppofiti remoti.
Calyx: lacinifs quinque bracteisque» ut videtur, duabus kirtis et
interdum glandulofis.
Corolla alba fublabiata: labio altero tripartito, altero bifid®.
Tubus gracilis longisfimus; lacinice plus quam dimi-
dio breviures ovales plante.
Filamenta monanthera: antheris eredis, fubexfertis.
Tumor tefticulorum eft morbus in Guinea non infrequens 3
. fed quasnam ejus fit c*usfa, inter auctorcs difeeptatur, nam qui-
dain contendunt, cum, utpote apud gentes Fulenfes, Mar.din- genfes et Sufuenfes, ut etiam Scotias monticolas, valde folitum>
inae oriri, quod feminalia vel ampla laxaque vel omnino nulla
geruntur. — Alii eumdem ex abufu fucci palmarum fermentati
nimio derivatum volu.it, eamque ob causfam cum dicunt ejus-
modi potatoribus esfe cominunem, quales funt riparum fiuvii
Scherbroenfis accolas, qui ifio palmarum fic dido vino quoti-
die fe inebrianf. — Sunt tandem, qui coelo regionum ineridio-
naliuin calidisfimo, unde totum corpus ftepenumero fit maximc
vietuin , hunc moibum tribuunr. — Quotieseumquc vero dolor
acutus cum infiammatione fimul adefi, a causfa venerea fiae du¬
bio originem ducit, et apud populos guincenfes gouorrliceain
non raro confiqultur. Sed varia etiam, quae ei opponunr, re-
media habent c plantis potisfimum petita, quibusque optimo
jure aduumeranda tft yüßicia tunicata, cujus io.iorum reccn-
tium vel totius herbat decodum partibus morbo adftdis, ut
nientum> applicant calidum, et fic curationcm perficiunt.
6. Sco-
6. Scoparia dulcis, Linn.
Timmenenfibus Kåri, Bullomenfibus Tjunkaprom, pronuntiandum
ut om iu lingua Svecana.
Crefcit in locis aridis lemorofis, prsecipue illis, quas a mari, fluviis, rivulis, in gcncre aqua quacumque, non lon-
gebusdiftant; in Sierra Leene; terra Bullomenfi; litori-
fluvii Bafcha in fluvium Pangas fe fundentis j in infula Banattas ditfla, et alibi non infrequens.
Frutex frepe bipedalis: foliit verticillatis, ßoribus axillaribus,fla-
minibus quatuor non omnino trqualibus fed fere didy- namis, atque adeo a Clasfe Linnseana quarta ad de-
cimam quaitam potius transferendus ibique inter Plan¬
tas Perfonatas cognationeproxiinas locandus.
Herba nullum prerfus odorem fpirat, fed maflicata faporis iai-
tio eil amari, deinde vero dulcis.
Pr/Eterquam quod in re familiari hoc frutice pro fcopis
in Guinea utuntur, in levandis etiam pluribus morbis, praeler-
tim febribus retnittentibus et gunorrhoeis ad eumdem refugere
folent iEthiopes. Quum dolor capitis frequens efl et faepe valde
urgens febrium illarum fymptoma, in Omnibus fere Äirpibüs,
odore quodam vel lapore prasditis, hujus mali folatium quae-
runt, easdemque femper in externum ufuin adhibent, fronti im-
pofitas vel integras vel contufas. Hinc tarnen excipieada eft,
quantum adhuc conflat, unice Scoparia dulcis, quippe quam in¬
terne ufurpanf, folia ejus vel totam quoque herbam perfundendo
aqua calida, quam deinde ut infufum Theas,priusquam frigefcat,
•opiofe bibunt.
G<i-
GonorrhoeA eft folita forma, qua in ora Africa;: occi-
denfali fc probet lues venerea. Ut difHcultas urinae in hoc mor-
bo dolorofa mifigetur, frigidum hujus herbas adhibefur infulum,
quod Lpore dulci atqu», ut dicitur, mucilaginofo per totum
diem idemtidem potatum datur, donec aliquid percipiatur Jcva-
minis, quod ccrto obtineri contenditur hoc remedio, cui igitur
in gonorrho«.a niulta per totam Guineam habetur fides. — I»
defignatione epiflolse cujusdam, quam ad B:tum von Linnc
fcripfit vel fcribere intendit noAras olim Berlin , decennio fae-
culi proxime prasreriti feptuagefimo in Sierra Leone commo-
rans, qumque africanas iuter fuas colletfliones posfidet Celeb.
Präses, jam tum relatum legitur, in moibis ibidem, quos vo-
cant, fyphiliticis Scopariam dulcem optime refpondere.
Notatione tandem haud indignum cenfeatur, fruticis
liujus frucflum esfe efeam inire expititam duabus Coiumbarum
fpeciebus,quae Turdis noftratibus paullo grandiores magna multi-
tudine in guineenfibus reperiunrur filvis, catervatim ibi volantes.
Altera harum tA ea, cui vita defunftus Concil. aulicus et Prof.
Jo- Frid. Gmelin in Syfl. Nat. p. yßd. nomen dedit Columbar
ojrce; alteram vero nondum deferipram, ob colores pulchros
eorumque amoenam varietatem, Columbaiii pulchellaw appellavit
Cel. Pr/eses. Harum utraque fiiie dilcrimine ab indegenis ni-
gris vocatur Prom, et inde unum ex eis, quas habet, africanis
nomen aeeepit Scoparia dulcis, quoniam fuper et circa hunc
fruticem, cujus diligenter carpunt prafertim femina, fiepe fe-
dentes occurrunt has Columbae, afra in primis, hominein
tereuntem non ita inultum timentes.
7. Achyranthes proßrata, Linn.
' .7 A.'
Knienßbus NAh.
Crefeit
===== 21
Crefcit in filvis Sierras Leone et totius prasterca Guinea; vulgaris.
Caules humi repunt longi tetragoni, inferne foluin fruticofi.
Folia rhombea, fubtus multo pallidiora.
Spicct plerumque terminales cylindricas.
Morbus ille cutaneus, qui tainetfi a finguiis, qua; Gui-
neam incolunt, nationibus proprio nomine difiinguitur, com- muni tarnen eo: Kvcikra,yez totam ejus oram optime efi cogni-
tus et in genere ita etiatn appeliatur, non tam peculiaris Scabi-
ei fpecies videtur esfe, quam eadem potius, quse in nofiris re-
gionibus occuriit, led plerumque multo malignior; quod fine
dubio debetur tum climati fervidisfimo guineenfi , tum maxime
perfvafioni iEthiopum falfas, esfe nimirum hunc morbum mini-
me cOLtagiofum, unde, quum prascauto opus non esfe credunt, nullam omnino de eo prascavendo curam adhibent. Quam ob
rem ncque aliter fieri potcfi, quin oppido pauci inveniantur, qui
illo re \era caient, et faltim de infantibus certum efi, plus minusve,
inimo nterdum mifertime, laborare cmnes tenaci ifio malo, de quo opinantur, ex cibo vitfluque vario, qui cum eorum pro-
pria ac peculiari corporis confiitutione, vel ut Medici loqui
ainant,cuin jj|js pel- idiofyncraßatn male congruit, illud oriri;
arqllg rdeo certis edulibus, non nulli animalibus, alii quae vo-
cnnt vegetabiiibus, fe abfiinent.
Aj morbum huncce, Krakra didum, depellendum multa
ufurpanur medicamenta, ante omnia vero decoda foliorum e
variis fiirpibus coiledorum, quibus idemridcm lavantur partes infedas. Aliter tarnen qui in ora Kruenfium et prapfertim qui
ad fluvum Bas/a habitant, Achyranthe utuntur proßrcita , quip- pe
22
pe quam carpunt, ficcant atque in cinerem urunt, quo, parva
aquas portione deinde mixto et quavis noclc permutando, tegun*
tur loca corporis fcabie iflå adflicta. Rtmedio hoccemagni refli-
mato celebratoque asgrotos inträ hebdomadis currieulum certo convalefcere, contenditur.
8. Amaryllis ornata, Linn. Fil.
Timmenenfibus Kajaba.
Crtfcit in petris Sierras Leone pianis earumque rimis, plerumque
juxta frutices, admodum frequens. — Floret Aprili
— Junio, led culta etiam Julio atque Augußo.
Folia pedalia lineari attenuata utrimque glabra, interiora decli-
nata exteriora proßrata.
Scapus fubpedalis compresfus erecfhis, anthefi perstfia bumi pro*
firatus.
Florer plantse filvefiris vix nifi folitarii, culfas faspius duas vei
tres, fvaveolentes, ante anthefin eredi, fub illa hori¬
zontales , poß eam pendulij hora fexta vel feptima
vespertina dehifcentes, per totam deinde noeßem ex-
plicati et poßero mane hora oeßava vel nona clusiles,
numquam iterum fe aperturi.
Spatha diphylla 3pollicaris, margine convexo dehifcens, per-
fißens.
Corolla monopetala, fub anthefi five per duodecim circiter ho¬
ras infundibuüformis. — Tubus 5-ßpollicaris fubtri-
gonus, ad partem perfißens et tum femper erertus.—Lacinice
Lacinice petaloideae 4pollicares oblongo-lanceolata;, ne-
dario vel fquamulis ad bafin de/litutsc; omnes apicu-
lata; omnesque initio conniventes, deinde patentes et tandem coardatae apice folum reflexae.
Filamenta laciniarurn coroilze bafi media; afhxa, tereti-attenuata^ adfcendentia.
Gertnen oblongum fuperum, in fundo tubi corolla; occultatum.
—- Stylus faltim 9pollicaris subulatus, pro fltu tu- bi corolla; petalorumque redus vel diverfe curvatus.
— Stigma parvuin stuberculatum. '
Planta haec fpeciofa, qua; quatenus fpatha diphylla, fqua-
mulis circum ba/in filamentorum nullis et germine lupero, cet.
inflruitur, Crinum potius esle videtur quam Amaryllis, praeter multos alios variosque Oirpes, qui natura; ut pluiimuui funt ad-
flringentis, a populis nigris eo conlilio et inente adhibetur, ut infantes curent, qui Rhachitide urgentur vel faltem qui in gene-
re et corporis conüitutione et valitudine imbecilles funt, neque
uti oportet rede vegent. Affundunt nimirum foliis recentibus aquam frigidam, qua infufione, pofleaquam nonnullas horas fle- tit, ut virtus eo melius extrahatur, quovis die mane totum in*
fantis corpus loliicite lavare aliquaindiu pergunt.
9. Cassia occidentalis, Linn.
Timmemnfibus S5vi Bulchvarri, Britahnis Stinking Pea.
Crefcit in locis Sierra; Leona; rudedis, arenohs et antehac eultij
copiofc.
Caulis eredus, inferne perennans.
Fulia
Folia 4-5juga. foliolis fcsfijibus, inferioribus ovatis.
Flores terminales in alis bradearum foliorumque fupcriorum
bini pedunculati: altero ferolino.
Glandula infer bafin pedunculorum communisque petioli tnajus-
cula rotunda fufca.
Lomentum 3pollicare et fupra, lineare, compresfum, scinici-
forme, utrimque marginatuni, tandem fcariofuni, pec longitudinein dehifcens, multiloculare: loculamentis
monospermis.
Semina numerofa, f»po jo, ovata compresfa, margine incum-
bentia, plumbca.
Herba recens tota foctida et folia vel ficcata inprimis vero radix
fimul amara.
Qui ex America et infulis americanis in Africam transvedi
erant coloni Sierra Leon» nigri, Casßatn hancce debilitate fto-
machi torminibusque segris ut medicamentum optime tonicum
cum fuccesfu dabant; qnain ejusmodi mala curandi rationem ex
locis transmarinis fecum adtulcrant, quamque ex illis jam nunc didicenjnt, qui in vicinitate colonise habitant, populi indigen».
